جامعه شناسی
احمد غیاثوند؛ سمیه عرب خراسانی
چکیده
بررسی شیوع جدایی و افزایش خانوادههای تکسرپرست علاوه بر مطالعه ساختاری و عینی نیاز به بررسی ذهنیت عاملان با تأکید بر جنسیت نیز دارد. زنان سرپرست خانوار به دلیل همراه داشتن فرزندان شرایط ویژهای را در دو حالت اتفاق جدایی و مواجهه با پیامدهای آن تجربه میکنند. تا پیشازاین فرض بر آن بوده است که فرزندان عامل مهمی در نگهداشت زندگیهای ...
بیشتر
بررسی شیوع جدایی و افزایش خانوادههای تکسرپرست علاوه بر مطالعه ساختاری و عینی نیاز به بررسی ذهنیت عاملان با تأکید بر جنسیت نیز دارد. زنان سرپرست خانوار به دلیل همراه داشتن فرزندان شرایط ویژهای را در دو حالت اتفاق جدایی و مواجهه با پیامدهای آن تجربه میکنند. تا پیشازاین فرض بر آن بوده است که فرزندان عامل مهمی در نگهداشت زندگیهای تأهلی هستند، اما تصویر حاضر از وضعیت جدایی زنان و مردان و شکلگیری خانوادههای تکسرپرست معنای دیگری را به ذهن میرساند. پژوهش حاضر در پی جستجوی معنای جدایی و تغییرات زمینهای – ذهنی آن از منظر مادران با محوریت هویت مادری صورت گرفته است. این مطالعه پدیدارشناسی به شیوه کیفی انجام گرفته و ابزار گردآوری اطلاعات آن مصاحبه نیمهساختیافته با بیست نفر از مادرانی است که تجربه جدایی داشتهاند. تحلیل اطلاعات حاصل به شیوه کولایزی انجام و نتیجه حاصل شده آنکه جدایی در پی تغییر ذهنیت زنان نسبت به حیات خانوادگی، اهمیت یافتن هویت انسانی زنانه و توجه به بهزیستی فرزندان صورت میگیرد. زندگی زناشویی ناخوشایند و ناتوان از تأمین نیازهای زنان، آنان را به سمت رهایی از این وضعیت رنجآور مزمن میراند. تهدید پیوسته هسته شخصیتی زنان و تخریب اعتماد و عزتنفس آنان سبب میشود که در پی راهی جهت خروج از این وضعیت قرار گیرند. در این مسیر فرزندان همچنان عامل مهمی در زندگی زنان باقی میمانند اما نه بهعنوان عامل نگهدارنده آنان در شرایط ناخوشایند، بلکه بهعنوان عاملترمیم هویتی. بهزیستی فرزندان محرکی قوی در حذف پدر از زندگی خانوادگی و تشکیل خانوادههای زنسرپرست است.
مهدی امیدی
چکیده
این مقاله به بررسی نظریاتی میپردازد که از نیمه قرن گذشته درباره کشورهای غنی از منابع طبیعی شکل گرفتهاند. در این راستا نظریات برآمده از ادبیات توسعه و همچنین گفتمانها و نظریات دولت رانتی، بیماری هلندی و نفرین منابع و نظریات نهادی که تلاش داشتهاند ساختار سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها را بررسی نمایند مورد تحلیل ...
بیشتر
این مقاله به بررسی نظریاتی میپردازد که از نیمه قرن گذشته درباره کشورهای غنی از منابع طبیعی شکل گرفتهاند. در این راستا نظریات برآمده از ادبیات توسعه و همچنین گفتمانها و نظریات دولت رانتی، بیماری هلندی و نفرین منابع و نظریات نهادی که تلاش داشتهاند ساختار سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها را بررسی نمایند مورد تحلیل قرار گرفتهاند و تحولات آنها تا زمانه حاضر بررسی شده است. در اینجا، ضمن اشاره به محورهای اصلی این نظریات و نقد درون و برون گفتمانی آنها، خلأهای نظری و تجربی این نظریهها برجسته شده و تلاش شده است با تأکید بر نقاط قوت و ضعف آنها امکانی برای نقادی و بازسازی این نظریات و گفتمانها فراهم گردد. مسیری که ضمن ارائه مروری انتقادی بر نظریات موجود، میتواند راه را برای مطالعات تجربی آینده هموارتر سازد. بر این مبنا بیتوجهی به ریشههای تاریخی شکلگیری دولت و اقتصاد در بسیاری از این جریانات پژوهشی و نیز ویژگی خاص پرداخت به مسئله سیاست و دولت در جریانات دیگر و نیز تحلیل نظامهای اجتماعی این کشورها بر اساس الگوهای استاندارد در اغلب گفتمانهای مربوطه، در روایتی که در مقاله حاضر ارائه شده است مورد تأکید قرار گرفتهاند.
جامعه شناسی
محمدتقی کرمی
چکیده
خاصبودگی پاندمی کرونا به وقوع آن در آغاز دهه دوم قرن 21 با بالاترین حد توسعهیافتگی دانش پزشکی و بهداشت و نیز به بازگشت به سنت پزشکی کهن قرنطینه بازمیگردد. هدف پژوهش با تأکید بر سویههای جنسیتی تجربه بحران کرونا بهمثابه فاجعه در مفصلبندی آن با راهکار قرنطینه خانگی، فهم تجربه جنسیتی زنان است. این تحقیق در پارادایم تفسیری تفهمی ...
بیشتر
خاصبودگی پاندمی کرونا به وقوع آن در آغاز دهه دوم قرن 21 با بالاترین حد توسعهیافتگی دانش پزشکی و بهداشت و نیز به بازگشت به سنت پزشکی کهن قرنطینه بازمیگردد. هدف پژوهش با تأکید بر سویههای جنسیتی تجربه بحران کرونا بهمثابه فاجعه در مفصلبندی آن با راهکار قرنطینه خانگی، فهم تجربه جنسیتی زنان است. این تحقیق در پارادایم تفسیری تفهمی به تحلیل مضمون تجربه 23 زن متأهل 52-30 سال از بحران کرونا پرداخته است. چهار الگوی معنایی غالب شناختهشده در روایت زنان عبارتاند از؛ فاجعه، سوژگی و تابآوری مضاعف زنانه، تعلیق زنانگی و مدیریت بدن در هراس از بیماری، مردانگی و ساختشکنی از تصویر قالبی در فاجعه و بازگشت به اهمیت جایگاه پدری در تجربه فاجعه. بهطورکلی، فراخوانش زنان به مرکزیت در موقعیت بحران و بههمریختگی نظم پیشینی زندگی اجتماعی، هرچند با فشار ذهنی و روانی مضاعف همراه است، اما با قرار دادن زنان در یک موقعیت سوژگی تاریخی، به آنها فرصت برساخت تصویری متمایز از خود زنانه را میدهد. هرچند، مطالعه تبار تاریخی پاندمیها نشان میدهد که محوریت «زن کدبانو» بهعنوان گفتمان غالب در شرایط بحران، موقت و گذرا است و با گذر از شرایط بحرانی، جامعه به تبار طرد زنانه باز خواهد گشت.
سید علی اکبر افجه؛ اردشیر انتظاری؛ نجمه سادات مرتجی
چکیده
چکیدهشبکههای اجتماعی و مشارکت، مفاهیمی بهشدت رایج در جهان معاصر بهویژه در میان دانشگاهیان است. اهمیت اشتراک دانش در این است که موجبات یادگیری را فراهم می سازد. در این میان نقش یادگیری به عنوان ظرفیتی بالقوه برای ایجاد توسعه پایدار جوامع انسانی در عصر فناوری دیجیتالی مورد توجه است. در این میان نقش یادگیری به عنوان ظرفیتی بالقوه ...
بیشتر
چکیدهشبکههای اجتماعی و مشارکت، مفاهیمی بهشدت رایج در جهان معاصر بهویژه در میان دانشگاهیان است. اهمیت اشتراک دانش در این است که موجبات یادگیری را فراهم می سازد. در این میان نقش یادگیری به عنوان ظرفیتی بالقوه برای ایجاد توسعه پایدار جوامع انسانی در عصر فناوری دیجیتالی مورد توجه است. در این میان نقش یادگیری به عنوان ظرفیتی بالقوه برای ایجاد توسعه پایدار جوامع انسانی در عصر فناوری دیجیتالی مورد توجه است. هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی رفتار اشتراک دانش دانشجویان در شبکه اجتماعی است. این پژوهش از نوع توصیفی- اکتشافی است و از روش پیمایش الکترونیک بهره مند است. 203 نفر از اعضای شبکه اجتماعی از جمعیت آماری شبکه اجتماعی دانشگاه تهران نمونه اتفاقی این پژوهش را تشکیل می دهد. پرسشنامه استاندارد رفتار اشتراک دانش از دو طریق ارسال ایمیلی و نمایش لینک پرسشنامه بر روی صفحه وب شبکه اجتماعی در مدت زمان 3 ماه و در دو نوبت توزیع گردید. برای بررسی کفایت حجم نمونه از شاخص KMO استفاده شده است. داده های به دست آمده از پیمایش، توسط تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار LISREL مورد پردازش قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که به ترتیب عوامل گروهی، عوامل فردی و عوامل محیطی بر اشتراک دانش دانشجویان در شبکه اجتماعی اثرگذار هستند. بعلاوه، از عوامل گروهی: ارتباطات؛ از عوامل فردی: نگرش به منظور اشتراک دانش؛ و از عوامل محیطی: عامل محیط فرهنگی (آموزشی) بیشترین تاثیرگذاری را بر رفتار اشتراک دانش دانشجویان در شبکه اجتماعی داشته اند.
محمدسعید ذکائی؛ بهجت یزدخواستی؛ علی یعقوبی چوبری
چکیده
چکیده مردانگی محصول کنشهای متقابل در زندگی روزمره است که به لحاظ اجتماعی و فرهنگی برساخته میشود، مفهوم جنسیت و به تبع آن مردانگی بیشتر تحت تاثیر گفتمانهای فرهنگی و اجتماعی است. این مقاله، با استفاده از روش کیفی، مصاحبههای فردی و گروهی و نمونهگیری هدفمند به سنخ شناسی مردانگی در اقوام استان گیلان پرداخته است. یافتههای ...
بیشتر
چکیده مردانگی محصول کنشهای متقابل در زندگی روزمره است که به لحاظ اجتماعی و فرهنگی برساخته میشود، مفهوم جنسیت و به تبع آن مردانگی بیشتر تحت تاثیر گفتمانهای فرهنگی و اجتماعی است. این مقاله، با استفاده از روش کیفی، مصاحبههای فردی و گروهی و نمونهگیری هدفمند به سنخ شناسی مردانگی در اقوام استان گیلان پرداخته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که مردانگی متنوعی به لحاظ درون گروهی (در درون اقوام) و بین گروهی (بین اقوام) در مناطق گوناگون استان گیلان وجود دارد. در کنارمردانگی هژمونیک (سنتی)، مردانگی نیمه سنتی، مردانگی مدرن، مردانگی پسامدرن و مردانگی حاشیهای هم قابل دیدن است. از نظر درون قومی، مردان در عین تشابه، با توجه به مکان زندگی، سطوح تحصیلی و سن متفاوتند. از نظر بین قومی نیز، مردان گیلک در مقایسه با مردان اقوام تالش، ترک و کرد متفاوت به نظر میرسند. آنها مردانگی را نه بر اساس قدرت و توان بدنی، بلکه در قالب عقلانیت و رفتار ملایم، توأم با مهربانی و مساعدت در خانواده و موفقیت در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نشان میدهند. .
عباس تقی زاده
چکیده
سواد رسانهای، سواد جدید در قرن بیست و یکم است که توانایی در زمینههای دسترسی، تحلیل، ارزیابی، برقراری ارتباط با پیامهای رسانهای در اشکال گوناگون و تفکر انتقادی را شامل میشود. پرسشهای اساسی دراین تحقیق بررسی میزان سواد رسانهای دانشآموزان مقطع دبیرستان و ارتباط آن با جنسیت، رشتههای تحصیلی و پایگاه اقتصادی– اجتماعی ...
بیشتر
سواد رسانهای، سواد جدید در قرن بیست و یکم است که توانایی در زمینههای دسترسی، تحلیل، ارزیابی، برقراری ارتباط با پیامهای رسانهای در اشکال گوناگون و تفکر انتقادی را شامل میشود. پرسشهای اساسی دراین تحقیق بررسی میزان سواد رسانهای دانشآموزان مقطع دبیرستان و ارتباط آن با جنسیت، رشتههای تحصیلی و پایگاه اقتصادی– اجتماعی این افراد است. این تحقیق به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه و انتخاب یک نمونه 400 نفری با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای در دبیرستانهای شهر کرمان انجام شده دادههای تحقیق در قالب دو پرسش و پنج فرضیه ارائه شده است. یافتههای تحقیق نشان داد که سطح سواد رسانهای دانشآموزان پسر از دانشآموزان دختر در دبیرستانهایاین شهر بالاتر است. همچنین بین میزان سواد رسانهای و متغیرهای جنسیت، رشته تحصیلی و پایگاه اقتصادی – اجتماعی رابطه معنادار، برقرار است. این مطالعه همچنین نشان داد که به طورکلی سواد رسانهای دانشآموزان سال چهارم متوسطه به عنوان خروجیهای انسانی آموزش وپرورش، درسطح متوسط قرار دارد.
هادی خانیکی؛ کاظم معتمد نژاد
دوره 10، شماره 23 ، آذر 1382، ، صفحه 95-133
چکیده
این مقاله به بررسی تحولات ذهنی و عینی پدید آمده در عرصه گفتارهای جاری در عرصه بین المللی می پردازد و می کوشد که نسبت میان نظم های گفتاری را در عرصه های فکری و فرهنگی با ارتباطات نشان دهد. مدعای اصلی این است که اگر جهان به سوی «گفت و گو » رو آورده و ایده گفت وگوی تمدن ها مورد اقبال قرار گرفته است، پیدایی این رویکرد، خود، مسبوق به وقوع ...
بیشتر
این مقاله به بررسی تحولات ذهنی و عینی پدید آمده در عرصه گفتارهای جاری در عرصه بین المللی می پردازد و می کوشد که نسبت میان نظم های گفتاری را در عرصه های فکری و فرهنگی با ارتباطات نشان دهد. مدعای اصلی این است که اگر جهان به سوی «گفت و گو » رو آورده و ایده گفت وگوی تمدن ها مورد اقبال قرار گرفته است، پیدایی این رویکرد، خود، مسبوق به وقوع دگرگونی هایی در عالم ذهن و عین است. برای نیل به این مهم سعی شده است که در بعد ذهنی، اندیشه فیلسوفان و متفکران برجسته گفت و گو یعنی گادامر، باختین، هابرماس، و اجتماع گرایانی همچون مکاینتایر و رولز مورد بررسی قرار گیرد و سهم اندیشه هر یک در پیشبرد و توسعه مفهوم گفت و گو نشان داده شود. در بعد عینی، گفتارهای تولید شده در سه دهه پایانی سده بیستم در یونسکو با استفاده از روش تحلیلی گفتمان انتقادی، واکاوی و نشان داده می شود که در دهه ۱۹۷۰ که دوره اول این پژوهش را تشکیل می دهد، گفتمان «توسعه و پیشرفت» گفتمان غالب است. توسعه عادلانه و توام با جنبه های انسانی گفتمان و محوریت داشتن دولت-ملتها و واحدهای ملی در بازی های بین المللی از مشخصه های دوره اول به شمار می رود. در دهه ۱۹۸۰ یا دورهای که تاریخ نگاران آن را دوره دومین جنگ سرد جهانی نامیده اند، یک چرخش پارادایمی از توسعه به گفتوگو روی می دهد، که شباهت های زیادی با روایت های هابرماس از گفتوگو دارد. از جمله ویژگی های این دوره می توان به فاصله گیری از دوگانه سازی های دوران جنگ سرد و گفتمان توسعه، خوش بینی نسبت به ظهور یک جامعه جهانی صلح آمیز و توام با گفتوگو، تکیه بیشتر تر بر افراد و مردمان در کنار کشورها و دولت - ملتها و تکیه قابل توجه به وجوه فرهنگی توسعه در مقابلی رجوه صرفاً اقتصادی نام برد. بالاخره در دهه ۱۹۹۰ که زوال دوران دوقطبی است، با تکثر یافتن بازیگران فرهنگی و رواج الگوهای جمع گرایانه، گفت وگوی میان ملتها و فرهنگ های متکثر مجال مطرح شدن یافت. در این دوره اگرچه همچنان گفتوگو شاکله ارتباط اجتماعی بوده است اما این گفتوگو از مبانی لیبرالی فاصله گرفته و به مبانی نظری تازه ای متکی شده است که می توان آنها را به نظریه های «اجتماع گرایان» نزدیک دید. مطالعه تحول ساختارهای گفتمانی در این پژوهش نشان می دهد که گفتارهای جاری در عرصه بین المللی طی سه دهه پایانی سده بیستم، با تأثیر پذیرفتن از فنآوری های نوین ارتباطی از صورت بندی های فردگرایانه به سوی صورت بندی های جمع گرایانه و از تکیه بر سطح دولت - ملت ها به سوی سطوح فراتر و فروتر از دولت-ملت یعنی نهادهای مدنی و بین المللی (سطوح تمدنی و فرهنگی) تحول یافته و همین تحول امکان طرح و تقویت نظری ایده «گفتوگوی تمدن ها» را فراهم کرده است.
علیرضا حسینی
چکیده
مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی دانشگاهی با عنوان «بازنمایی مفهوم شهروندی در مطبوعات ایران» است که با هدف بررسی چگونگی تفاوت در نحوه بازنمایی مفهوم شهروندی در روزنامههای اصلاح طلب و اصولگرا انجام شده است.
در این مقاله به دلیل پر رنگ بودن وجوه کیفی مفهوم شهروندی از تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است. بهاین منظور سی سرمقاله ...
بیشتر
مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی دانشگاهی با عنوان «بازنمایی مفهوم شهروندی در مطبوعات ایران» است که با هدف بررسی چگونگی تفاوت در نحوه بازنمایی مفهوم شهروندی در روزنامههای اصلاح طلب و اصولگرا انجام شده است.
در این مقاله به دلیل پر رنگ بودن وجوه کیفی مفهوم شهروندی از تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است. بهاین منظور سی سرمقاله از میان سرمقالههای شش روزنامة پرتیراژ متعلق به دو جریان سیاسی عمدة کشور یعنی اصولگرایان و اصلاحطلبان انتخاب و تحلیل شدند.
نتایج نشان داد که از دید روزنامههای اصلاحطلب، حقوق سیاسی و مدنیبویژه آزادی بیان و انتخابات آزاد، مهمترین حقوق شهروندان به شمار میروند و از نظر روزنامههای اصولگرا، حقوق اقتصادی شامل رفاه، معیشت و اقتصاد، مهمترین مطالبات شهروندان را تشکیل میدهند؛ با این وصف، گفتمان مسلط شهروندی در ایران، گفتمان حقوق محور لیبرالی است.
همچنین بررسیها حکایت از آن داشت که سرمقالهها از گفتمانهای سیاسی جاری (اصولگرایی و اصلاحات) به شدت تاثیر پذیرفتهاند. بهاین معنا که تبیین حقوق شهروندی بیش از آنکه هدف غایی سرمقاله باشد، عرصهای برای رویارویی و مبارزه طلبی گفتمانهای سیاسی رقیب است.
هما حاجی علی محمدی
دوره 13، شماره 34.35 ، آذر 1385، ، صفحه 97-147
چکیده
دانش بومییا سنتی به عنوان شاخهای از علم مردم شناسی جایگاه ویژهای در مطالعات زیربنایی توسعه ی پایدار دارد. شناخت، احیا و متناسبساختن دانش بومی با نیازهای امروز جوامع انسانی، زمینه های دسترسی صحیح به منابع (آب،جنگل، زمین و...) را فراهم میسازد و به مدد روش های نوین کنترل تولید، انرژی های نهفته در دل طبیعت را به بهترین شکلی در اختیار انسان ...
بیشتر
دانش بومییا سنتی به عنوان شاخهای از علم مردم شناسی جایگاه ویژهای در مطالعات زیربنایی توسعه ی پایدار دارد. شناخت، احیا و متناسبساختن دانش بومی با نیازهای امروز جوامع انسانی، زمینه های دسترسی صحیح به منابع (آب،جنگل، زمین و...) را فراهم میسازد و به مدد روش های نوین کنترل تولید، انرژی های نهفته در دل طبیعت را به بهترین شکلی در اختیار انسان قرار میدهد. در این نوشتار تلاش شده است که به جایگاه دانش بومی در جهان امروز اشاره شود و در قالب یک پژوهشی علمی، روش سنتی تهیه ی ذغال در جنگلهای مازندران بازشناسی گردد. این گزارش به روش چند زمانه، طی اقامت در دو مقطع زمانی متفاوت ۴۷ روزه در منطقه شکلی گرفت، و اطلاعات آن از طریق مشاهده ی مستقیم، مصاحبه ی " رودررو face to face) (interVicWو کیفی (qualititaiveinterViCW) که از روشهای متل اولی در پژوهشهای میدانی مردم شناسی است و نیز با مراجعه به منابع مکتوب کتابخانهای جمع آوری شده است. جامعه ی آماری را صرفاً کسانی تشکیل دادهاند که به طور مستقیم (ذغال پزها) و غیرمستقیم (مالی دارها، پیمانکاران و محلی ها و...) با موضوع ارتباط داشتهاند. مصاحبه شوندگان نیز به روش نمونه گیری زنجیرهای (SnOWball Sampling) انتخاب شدهاند. نوع مطالعه نیز با مراجعه های مختلف به زمین و میدان تحقیقی به روشی چند زمانه یا طولی صورت پذیرفته است. ذغال پزی در این مقاله با توجه به دسته بندی آندره لوراگوران (مربوط به استحصال مورد بررسی قرار گرفته است. در این فرآیند، با فراهم آمدن شرایطی ویژه، چوب به ذغال تبدیل می شود. آگاهان از فن ذغال سازی از راه های صرفه جویی و استفاده ی بهینه از ضایعات طبیعت (چوب خشک درختان) به خوبی باخبرند و میدانند که چگونه و در کجا کورهای بسازند تا با صرف کمترین انرژی و نیز تحمیل کمترین خسارت به طبیعت، بهترین شرایطرا برای تهیه ی سوخت فراهم آوردند و بیشترین بازدهی را داشته باشند.واژگان این نوشتار صرفاً بر اساس تعریف تحلیلی (analytical definition) - تعریفی که به صورت تجربی بررسی می شود و رواج معنایی آن در بین افراد یک جامعه معنا پیدا می کندبوده است. فرآیند ذغال پزی و پژوهش در حوزه ی بومی آن در قالب دور تقسیم بنا۔یشکلگرفتهاست که عبارت است از: ۱- نظام تولیدی ذغال، شامل مواد اولیه (جنگل و درختان) نیروی کار (ذغال پزها و...) فن آوری تهیه ی ذغال (فنآوری ساخت کوره، روش تهیه ی ذغال، ابزار و...) ۲- نظام بهره برداری از ذغال شامل تقسیم کار، دستمزدها، نگهداری و توزیع ذغال . فن آوری تهیه ی ذغال (پخت ذغال) از دیرباز در میان جنگل نشینان با نوعی همزیستی با طبیعت و حرمت نهادن به حریم آن آمیخته گشته و در مبادله ی پایاپای بین انسان و طبیعت، نسل به نسل به امروز رسیده است. اما متأسفانه در حال حاضر شرکت های پیمانکاری، بدون نظارت دقیق، با بهره برداری بی رویه از جنگل قانون سبز رویش را زیر پا نهادهاند و به نسلکشی درختان کمر بسته اند و نیز در مبادله ی نابرابر طبیعت با ثروت، زنگ خطر نابودی جنگلی، حذف تنوع زیستی و در نهایت تهدید حیات انسانی را به صدا در آوردهاند.
امیر رستگار خالد؛ هاجر عظیمی
چکیده
مقاله حاضر به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با شهروندی دموکراتیک در بین دانشجویان دانشگاه تهران میپردازد. شهروندی دموکراتیک با تأکید بر هر دو بعد حق/ وظیفه شهروندی، از ملزومات اساسی جوامع خواهان دموکراسی واقعی است و مطابق با نظریات اندیشمندانی چون توکویل، آلموند و وربا، پوتنام و... یکی از عوامل تثبیت و گسترش شهروندی دموکراتیک، سرمایه ...
بیشتر
مقاله حاضر به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با شهروندی دموکراتیک در بین دانشجویان دانشگاه تهران میپردازد. شهروندی دموکراتیک با تأکید بر هر دو بعد حق/ وظیفه شهروندی، از ملزومات اساسی جوامع خواهان دموکراسی واقعی است و مطابق با نظریات اندیشمندانی چون توکویل، آلموند و وربا، پوتنام و... یکی از عوامل تثبیت و گسترش شهروندی دموکراتیک، سرمایه اجتماعی میباشد. در نتیجه شناخت رابطه سرمایه اجتماعی با شهروندی دموکراتیک، به عنوان عامل تأثیرگذار بر شهروندی دموکراتیک، ضروری میباشد. تحقیق حاضر به روش پیمایش است و جامعه آماری آن را دانشجویان دانشگاه تهران تشکیل میدهند، که تعداد 380 نفر از آنان به عنوان نمونه تحقیق با روش نمونه گیری طبقهای متناسب با حجم انتخاب شدند. ابزار این تحقیق پرسشنامه است. دادههای حاصله از تحقیق از طریق آمارههای توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که با افزایش سرمایه اجتماعی در میان دانشجویان، سطح شهروندی دموکراتیک آنان نیز افزایش مییابد. از طرف دیگر با افزایش اعتماد اجتماعی، بعد نگرشی شهروندی دموکراتیک که ناظر بر حقوق شهروندی است، افزایش مییابد و با افزایش مشارکت مدنی، بعد رفتاری شهروندی دموکراتیک که ناظر بر تکلیف شهروندی است نیز بیشتر میشود. در خصوص نتایج متغیرهای زمینهای نتایج بیانگر این است که، دانشجویان پسر از نظر شهروندی دموکراتیک در سطح بالاتری قرار دارند و در بین قومیتهای گوناگون، قوم ترک نسبت به دیگر اقوام در سطح بالاتری از شهروندی دموکراتیک قرار دارد.
سیدفرخ مصطفوی؛ سعیده کشاورز
چکیده
چکیده هدف عمده این پژوهش بررسی رابطه بین موقعیت اقتصادی و اجتماعی خانوار و مرگ و میر کودکان زیر یکسال در ایران به تفکیک کودکان پسر و دختر است. در این پژوهش، از متغیر ثروت، جهت نشان دادن موقعیت اقتصادی و اجتماعی خانوار و از روش تحلیل مؤلفههای اصلی برای ساختن شاخص ثروت استفاده شده است. دادههای بکار رفته مربوط به بررسی جمعیتی و ...
بیشتر
چکیده هدف عمده این پژوهش بررسی رابطه بین موقعیت اقتصادی و اجتماعی خانوار و مرگ و میر کودکان زیر یکسال در ایران به تفکیک کودکان پسر و دختر است. در این پژوهش، از متغیر ثروت، جهت نشان دادن موقعیت اقتصادی و اجتماعی خانوار و از روش تحلیل مؤلفههای اصلی برای ساختن شاخص ثروت استفاده شده است. دادههای بکار رفته مربوط به بررسی جمعیتی و بهداشتی ایران است که در سال 1379 جمعآوری شده است. برای تحلیل چند متغیره از رگرسیون لاجستیک استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهند که موقعیت اقتصادی و اجتماعی خانوار (شاخص ثروت) با میزان مرگ و میر کودکان پسر و دختر رابطه معکوس دارد. تحصیلات مادران کارایی ثروت را در کاهش مرگ و میر کودکان پسرافزایش میدهد، اما چنین رابطهای برای کودکان دختر دیده نمیشود. همچنین میزان مرگ و میر کودکان زیریکسال درگروههای فقیر جامعه بیش از دو برابر گروههای ثروتمند است.
نیما شجاعی باغینی
چکیده
بحران آب در ایران آنقدر شدید است که میتوان حیات اجتماعی ایرانیان را مُسَخّر طبیعتِ زخمخوردهی کنونی لحاظ کرد. در این میان، بهنظر میرسد دولت بهمعنی دقیق کلمه نقش مهمی برای معکوس کردنِ این شرایط دارد. ولی، آیا دولت کنونی ایران چه در نظر و چه در عمل از این قابلیت برخوردار است؟ برای پاسخ به این پرسش در این مقاله نشان خواهم داد که ...
بیشتر
بحران آب در ایران آنقدر شدید است که میتوان حیات اجتماعی ایرانیان را مُسَخّر طبیعتِ زخمخوردهی کنونی لحاظ کرد. در این میان، بهنظر میرسد دولت بهمعنی دقیق کلمه نقش مهمی برای معکوس کردنِ این شرایط دارد. ولی، آیا دولت کنونی ایران چه در نظر و چه در عمل از این قابلیت برخوردار است؟ برای پاسخ به این پرسش در این مقاله نشان خواهم داد که اول، حل بحران آب در ایران نیازمند استراتژیای اجتماعی، و نه صرفاً اقتصادی است. دوم، بهصورت تاریخی پارادایم سوداگریـاستعماری از یک سو بر سیاستهای دولت و از سوی دیگر بر حیات اجتماعی ایرانیان احاطه پیدا کرده است که بهطور مشخص منجر به غلبهی مکانیسمهای «نظام بازار» در ساختار سیاسی، و پیامدهایش در ساختارهای اقتصادی و فرهنگی شده است، که این وضعیت نتیجهاش تشدید بحران آب در سالهای کنونی در ایران بوده است. سوم، اگر دولت بهمعنی دقیق کلمه یک «دولت زیستبومگرا» باشد چه در نظر و چه در عمل قادر خواهد بود موتور محرکهای برای «دگرگونی» در نهادهای تشدیدکنندهی بحران آب در ایران باشد. در این مقاله با مطالعهی تاریخی و اسنادی، جهت بررسی وضعیت موجود، تلاش میکنم نشان دهم عوامل اصلی تشدید بحران آب در ایران چه بودهاند و برای برونرفت از وضع کنونی چه بدیلی را میتوان ترسیم کرد. نتیجهی پژوهش این است که در ایران از نظر تاریخی، هراس از دولت استبدادی منجر به سیطرهی پارادایم سوداگریـاستعماری شده است؛ و پیامد آن مقبولیت و رویآوری به مکانیسمهای نظام بازار (خصوصیسازی و رقابت) در عرصهی سیاسی و به تبع آن در عرصههای اقتصادی و فرهنگی بوده است. اینها تشدیدکنندهی بحران آب بودهاند و راهحل هم »دگرگونی« آن پارادایم، از طریق بسط نهادهای ذیل »دولت زیستبومگرا» است.
دوره 22، شماره 70 ، آذر 1394، ، صفحه 160-198
چکیده
هرچند ظهور تحرکات قومی در ایران را نمیتوان صرفاً به نقشآفرینی جنبش چپ فروکاست، اما نقشآفرینی جنبش مزبور در مناطق قومی ایران، واقعیتی قابلتوجه در بررسی تحولات قومی ایران میباشد. بلوچستان ازجمله این مناطق قومی است. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، بلوچستان برای اولین بار شاهد ظهور و فعالیت گروههای چپگرا بود. بانیان اصلی این ...
بیشتر
هرچند ظهور تحرکات قومی در ایران را نمیتوان صرفاً به نقشآفرینی جنبش چپ فروکاست، اما نقشآفرینی جنبش مزبور در مناطق قومی ایران، واقعیتی قابلتوجه در بررسی تحولات قومی ایران میباشد. بلوچستان ازجمله این مناطق قومی است. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، بلوچستان برای اولین بار شاهد ظهور و فعالیت گروههای چپگرا بود. بانیان اصلی این گروهها تحصیلکردگان بلوچ بودند. با توجه به نوظهور بودن این گروهها، بانیان و خواستههای آنها، ساختارهای اجتماعی - سیاسی دیرپا در بلوچستان، این گروهها در بلوچستان باکم اقبالی مواجه شده و برنامههایشان به شکست انجامید. در این مقاله یک ادبیات قومی برای تبیین نظری گرایش گروههای قومی به سمت جنبش چپ در ایران مورد استفاده قرار گرفته و پس از آن، برای درک عوامل شکست جنبش چپ در بلوچستان، ساختارهای اجتماعی – سیاسی بلوچستان بهعنوان بستر نامناسب فعالیت گروههای چپگرا از زمان شکلگیری دولت مدرن پهلوی تا وقوع انقلاب اسلامی مورد بررسی قرارگرفته است. در نتیجهگیری از این تحقیق میتوان گفت قدرت نخبگان و جریانات سنتی، قوت روابط مبتنی بر طایفه و قبیله، سطح نازل آموزش، ضعف شهرنشینی، کوچک بودن طبقه روشنفکر و نخبگان مدرن و استراتژی نامتناسب گروههای چپ، باعث ناکامی جنبش چپ در بلوچستان گردید.
جامعه شناسی
فاطمه هواس بیگی
چکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های انسجام ملی برای کاربست در محتوای کتاب های درسی است. پارادایم پژوهش تفسیری، رویکرد کیفی، استراتژی پژوهش تحلیل محتوای کیفی ( استقرایی) و میدان مطالعه مشتمل بر معلمان اقوام و صاحب نظران است.از مصاحبه نیمه ساختارمند برای جمعآوری اطلاعات استفاده شد. روش نمونه گیری، هدفمند و تا مرحله اشباع نظری ادامه ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های انسجام ملی برای کاربست در محتوای کتاب های درسی است. پارادایم پژوهش تفسیری، رویکرد کیفی، استراتژی پژوهش تحلیل محتوای کیفی ( استقرایی) و میدان مطالعه مشتمل بر معلمان اقوام و صاحب نظران است.از مصاحبه نیمه ساختارمند برای جمعآوری اطلاعات استفاده شد. روش نمونه گیری، هدفمند و تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت و از 14 صاحب نظر و 18 معلم مصاحبه به عمل آمد. فرمت داده ها نیز مبتنی بر صوت و برای تحلیل داده ها از دو مرحله کدگذاری باز و محوری استفاده شد. در مرحله اول کدگذاری 451 کد اولیه و 87 مقوله فرعی حاصل شد. در مرحله دوم کدگذاری 16 مقوله اصلی پس ازدسته بندی استحصال شدکه عبارتند از : همایی زبانی؛ تنوع بخشی به معرفی مشاهیر؛ نمادهای سرزمینی؛ مشروعیت بخشی به تکثرگرایی فرهنگی؛ بازاندیشی و به متن آورزی زنان؛ تحکیم اعتماد؛ عدالت توزیعی؛شایسته محوری؛ تقویت هویت ملی؛ توجه به اقتصاد چندفرهنگی؛ معرفی آثار باستانی؛ تحکیم مشروعیت سیاسی؛ بازتعریف سیاست آموزشی؛ تقویت سازگاری ملی- فراملی ؛ ایجاد امنیت اجتماعی و اصلا سیاست رسانه ای. بر اساس یافته ها ، ضرورت یک بازنگری و نگاهی جامع تر نسبت به سازه انسجام ملی احساس می شود.
حسینعلی شیرزادی
دوره 9، شماره 18 ، شهریور 1381، ، صفحه 67-120
چکیده
.
تحولات عظیم و سرنوشت ساز پدیده انقلاب صنعتی در سده هجدهم به صورتی همزمان با خود، آثار و پیآمدهایی مثبت و منفی به همراه آورد. بنابر اصل مهم «نیاز مادر اختراع است» برای حفظ و استمرار دست آوردهای مثبت این رویداد شکوهمند و نیز در جهت در امان ماندن از گزند سهمگین این رخداد عظیم تقریباً به صورتی همزمان دو فرزند خلف و شایسته این انقلاب ...
بیشتر
.
تحولات عظیم و سرنوشت ساز پدیده انقلاب صنعتی در سده هجدهم به صورتی همزمان با خود، آثار و پیآمدهایی مثبت و منفی به همراه آورد. بنابر اصل مهم «نیاز مادر اختراع است» برای حفظ و استمرار دست آوردهای مثبت این رویداد شکوهمند و نیز در جهت در امان ماندن از گزند سهمگین این رخداد عظیم تقریباً به صورتی همزمان دو فرزند خلف و شایسته این انقلاب که اولی سازمان دهی و مدیریت علمی و دومی تعاون و تعاونی بود و هر دو ریشه در همکاری هدفمند دارند تولد یافتند. نزدیک به ۱۵۸ سال از تولد نخستین شرکت تعاونی رسمی یا علمی با نام «تعاونی مصرف پیشگامان منصف و عملگرای راچدیل» میگذرد؛ این بنگاه اجتماعی - اقتصادی برای نخستین بار بر اساس اصولی مدون با مرام نامه یا مانیفستی معین و به عبارت بهتر با اساسنامه ای مشخص سازماندهی و ساماندهی گردیده است. طی این مدت بارها از سوی متولیان امور تعاونی تلاش هایی ارزشمند و آگاهانه در جهت تلفیق و ترکیب پویای این دو پدیده مهم (تعاونی رسمی و سازماندهی مدیریت علمی) به عمل آمده که حاصل و نتیجه آن بهره مندی تعدادی از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه از عملکرد نسبتاً مثبت این اقدام خردمندانه و هوشمندانه بوده است. لیکن در کشور عزیز ما ایران با وجود حمایت های قانونی که از بخش تعاونی به عمل آمده متأسفانه تعاونی ها از کارآمدی و موفقیت لازم بهره مند نبوده اند. در بررسی هایی که تاکنون در خصوص ناکارآمدی و علم ثمربخشی یعنی عالم بهره وری تعاونی ها به عمل آمده است، دیدگاه ها و انگاره های بسیاری از صاحبان اندیشه و قلم و حتی صاحبنظران تعاونی و فن سالاران امر سازماندهی و مدیریت حاکی از آن است که علم بهره وری بهینه و مطلوب فعالیت های تعاونی های مختلف، به ویژه تعاونی های مصرف کنندگان، ریشه در ساختار وارداتی و مشکلات درونزا و برونزای آنها دارد، به گونه ای که فرآیند. اینگونه تنگناها و مشکلات ساختاری از نهادینه کردن ارزش های تعاونی که خلاصه آن تلاش در جهت انسانی نمودن اقتصاد به جای اقتصادی نمودن انسان است، جلوگیری نموده و متأسفانه هنجارهای تعاونی نه تنها در میان اعضا بلکه حتی در میان ارکان اصلی تعاونی ها (هیئت مدیره و بازرسان) و مدیرعاملی نیز نهادینه نگردیده است. در نتیجه اینگونه نهادهای اجتماعی و اقتصادی از بهره وری لازم برخوردار نگردیده اند. در مقاله مربوط به پژوهشی پیش رو که از نوع تحقیقات کاربردی و به روش پیمایشی و نظرسنجی و با خصلتی توصیفی، تحلیلی و تبیینی و در سطح خرد انجام یافته است، تلاش گردید تا دیدگاه ها و آرای یکصد نفر گروه نمونه از اعضای جمعیت آماری عضو تعاونی مصرف دانشگاه که همگی دارای مشاغل و تحصیلات بالا و دانشگاهی بوده اند و در نتیجه واریانس دیدگاه های آنها قاعدتاً اندک است و ضمناً با اندیشه تعاون بیش از سایر طبقات اجتماعی آشنایی دارند در مورد عواملی که بر میزان و ارتقای بهره وری در تعاونی های مصرف نقش دارند از آن جمله متغیرهای مستقلی مانند سطح تحصیلات، میزان آگاهی از ارزش های فرهنگ تعاونی، میزان کاردانی و مسئولیت پذیری، نحوه اطلاع رسانی، نحوه برخورد و تایید۔ صلاحیت ارکان اصلی تعاونی و نیز میزان مشارکت های اجتماعی - مالی و اقتصادی اعضا و سایر متغیرهای مستقل مورد بررسی به دقت مورد تدقیق و کاوش علمی قرار گیرد. در بخش توصیفی مربوط به پرسش های تحقیقی در خصوص متغیرهای مستقلی، علاوه بر جداول توزیع فراوانی درصدی و تجمعی و مواردی نمودارها از معرف هایی مانند شاخص های مرکزی و پراکندگی استفاده گردید تا با منطق اعداد و ارقام به توصیف و توجیه ویژگی های مورد نظر محقق درباره هریک از عواملی که بر میزان و ارتقای بهره وری نقش دارند پرداخته شود. در بخش تحلیلی و تبیینی از مباحث امار استنباطی جهت تعمیم نتایج حاصل از آزمونهای آماری مربوط به نمونه علمی استفاده شده است. از معتبرترین آزمونهای آماری که مورد استفاده قرار گرفت آزمون tو Z و آزمون کای دو (۲٪) برای جداول یک بعدی و دو بعدی مربوط به پرسش ها و فرضیات تحقیق را می توان نام برد . از بررسی نهایی نتایج حاصل از پرسشها و فرضیات تحقیقی ملاحظه شد که فرضیات تحقیق با میزان اعتماد (۹۹٪) تأیید گردید.
ابراهیم برزگر
چکیده
جامعه در یک تقسیمبندی به دو طبقه سیاسی حاکمان و حکومتکنندگان و طبقه غیرسیاسی حکومت شوندگان تقسیم میشود. روابط این دو همواره یکی از پرسشهای پایدار و همیشگی فلسفه سیاسی و علوم سیاسی بوده است. روابط موجود بین مردم و حاکمان موضوع جامعهشناسی سیاسی و روابط مطلوب آنان موضوع فلسفه سیاسی بوده است. حتی در مقاطعی از تاریخ که حاکمان ...
بیشتر
جامعه در یک تقسیمبندی به دو طبقه سیاسی حاکمان و حکومتکنندگان و طبقه غیرسیاسی حکومت شوندگان تقسیم میشود. روابط این دو همواره یکی از پرسشهای پایدار و همیشگی فلسفه سیاسی و علوم سیاسی بوده است. روابط موجود بین مردم و حاکمان موضوع جامعهشناسی سیاسی و روابط مطلوب آنان موضوع فلسفه سیاسی بوده است. حتی در مقاطعی از تاریخ که حاکمان اخلاقی به قدرت رسیدهاند و کوشیدهاند که این رابطه را بسامان کنند؛ در کشاکش محذورات عینی واقعیتهای تلخ بهناچار واقعیتهای خشن خود را بر هنجارهای اخلاقی غالب نمودهاند و بهسرعت ماهعسل رابطه موقت مناسب حاکمان و مردم به پایان رسیده است. روابط بهینه حاکمان با مردم موجب کسب آگاهیهای شناختی از وضعیت مردم و کاستیهای آنان یا رضایت آنان (بینشی) و موجب درک احساس و عواطف؛ دعا یا نفرین آنان و درد و رنج و شادی آنان میشود (گرایشی). این دو پیشنیاز موجب میشود تا سیاستمداران در رفتار سیاسی معطوف به رعیت (یعنی کسانی که مراعات حال آنان از سوی حکومت لازم است) رفتار معقول و مناسبی از خود بروز دهند. این نوشتار میکوشد تا روابط مردم و حاکمان را در تاریخ ایران و اسلام بررسی و با آسیبشناسی، راهکارهای مناسب ارائه دهد. روش جمعآوری اطلاعات، کتابخانهای و روش تجزیهوتحلیل، تحلیل محتوای کیفی و تفسیری است.
محمود شارع پور
دوره 6، شماره 10 ، شهریور 1377، ، صفحه 73-92
چکیده
بر اساس نظریه مقوله بندی اجتماعی (SOCial Categorization theory) آگاهی از تعلق به یک مقوله مشترک، شرط لازم و کافی در شکل گیری گروه است. در مطالعه انجام شده در میان ۱۳۱ کودک ایرانی شاغل به تحصیل در شهرهای سیدنی و ولونگونگ، تاثیرات مقوله بندی اجتماعی بر ترجیح گروهی سنجیده شد. نتایج به دست آمده نمایانگر آن است که خود مقوله بندی قومی صرف، ارتباطی با شکل ...
بیشتر
بر اساس نظریه مقوله بندی اجتماعی (SOCial Categorization theory) آگاهی از تعلق به یک مقوله مشترک، شرط لازم و کافی در شکل گیری گروه است. در مطالعه انجام شده در میان ۱۳۱ کودک ایرانی شاغل به تحصیل در شهرهای سیدنی و ولونگونگ، تاثیرات مقوله بندی اجتماعی بر ترجیح گروهی سنجیده شد. نتایج به دست آمده نمایانگر آن است که خود مقوله بندی قومی صرف، ارتباطی با شکل گیری درون گروهی ندارد. با استفاده از تحلیل های رگرسیون ( قهقرایی) چند متغیره (multiple regreSSiOn) تغییرات معنی دار در زمینه چگونگی شکل گیری گروه توسط پاسخگویان تبیین شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که قوی ترین پیشبینی کننده شکل گیری درون گروه همانا انسجام برون گروهی ضعیف و غرور قومی بالا بوده است.
محمد حسین پناهی
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 75-96
چکیده
درگذشته نظام اجتماعی پدیده ای طبیعی محسوب می شد که آن چنان که هست باید آن را پذیرفت و در آن دخل و تصرفی نمی توان اعمال کرد. در قرون اخیر با رشد علوم اجتماعی تصور دیگری از جامعه و نظام اجتماعی شکل گرفته است که بر مبنای آن جامعه ساخته دست انسان هاست و هم آنها می توانند آن را دگرگون کنند. اما این بدان معنی نیست که جامعه الگوها و ساختارهای ...
بیشتر
درگذشته نظام اجتماعی پدیده ای طبیعی محسوب می شد که آن چنان که هست باید آن را پذیرفت و در آن دخل و تصرفی نمی توان اعمال کرد. در قرون اخیر با رشد علوم اجتماعی تصور دیگری از جامعه و نظام اجتماعی شکل گرفته است که بر مبنای آن جامعه ساخته دست انسان هاست و هم آنها می توانند آن را دگرگون کنند. اما این بدان معنی نیست که جامعه الگوها و ساختارهای نسبتاً پایدار و محدودکننده ای ندارد و آزادی عمل انسان ها را محدود نکند، بلکه یک نوع ارتباط متقابل بین انسان ها و جامعه وجود دارد که مطابق آن با اینکه جامعه ساخته دست انسان هاست انسانها نیز محصول جامعه هستند و جامعه و تغییر و تحول آن، و رابطه انسان با جامعه از قانون مندیهای خاصی پیروی می کند.
مرتضی فرهادی
چکیده
این نوشته با مرور و گمانه زنی در کارهای انجام شده در سه دهه گذشته در زمینه پژوهش های مردم شناسی در ایران به ناموزونی و نارسائی آنها در مهمترین بخش این پژوهش ها می پردازد. افزودن بر دلایل ضعف عمومی این رشته در ایران، به ویژه مشکلات و دلایل کاستی های فاحش در زمینه مردم شناسی دانش و فن آوری های عامیانه و کار ابزارهای سنتی را باز می نماید. ...
بیشتر
این نوشته با مرور و گمانه زنی در کارهای انجام شده در سه دهه گذشته در زمینه پژوهش های مردم شناسی در ایران به ناموزونی و نارسائی آنها در مهمترین بخش این پژوهش ها می پردازد. افزودن بر دلایل ضعف عمومی این رشته در ایران، به ویژه مشکلات و دلایل کاستی های فاحش در زمینه مردم شناسی دانش و فن آوری های عامیانه و کار ابزارهای سنتی را باز می نماید. در این گفتار اهمیت عظیم کاربردی این حوزه از فرهنگ عامیانه را گوشزد و نابودی قریب الوقوع بخشی از «گنجینه آفرینندگی های بشر» را در این سوی جهان اخطار می کند. این نوشته همچنین به طور ضمنی راه حل هائی را چه در سطح ملی و چه در سطح منطقه ای برای پرداختن به حوزه های مهم تر اما کارناشده و پیشگیری از چند باره کاری ها و هیچ باره کاریها ارائه می دهد. شرایط اضطراری و وقت تنگ مردم نگاران و مردم شناسان را برای ثبت و ضبط آخرین بازمانده ها و یادمانده های فرهنگی بر می شمارد و در بخش پایانی به معرفی کار ابزارهای سنتی « آسیاب معدل» به عنوان ابزاری در خدمت جمعیت شناسی تاریخی می پردازد. در این نوشته کوشش شده تا دنیاها و فضاهای تازه و فراموش شده کاری را بر روی مردم نگاران و مردم شناسان به ویژه مردم نگاران و مردم شناسان غیر حرفهای و کوشنده این مرز و بوم و منطقه بازگشاید
محمدمهدی فرقانی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 85-110
چکیده
موضوع اصلی این مقاله، و آگهی های خدمت عمومی، است که مقوله ای نسبتاً تازه و ناشناخته در ارتباطات و تبلیغات توسعه ای به شمار می آید. آگهی خدمت عمومی، ماهیتی توسعه ای دارد با متضمن سود یا نفع مادی و شخصی برای صاحب آگهی نیست، محتوای آن را «آموزش» و «اطلاعات» تشکیل می دهد و در طراحی و ارائه آن، از شیوه های روزنامه نگاری و تبلیغات ...
بیشتر
موضوع اصلی این مقاله، و آگهی های خدمت عمومی، است که مقوله ای نسبتاً تازه و ناشناخته در ارتباطات و تبلیغات توسعه ای به شمار می آید. آگهی خدمت عمومی، ماهیتی توسعه ای دارد با متضمن سود یا نفع مادی و شخصی برای صاحب آگهی نیست، محتوای آن را «آموزش» و «اطلاعات» تشکیل می دهد و در طراحی و ارائه آن، از شیوه های روزنامه نگاری و تبلیغات بازرگانی مدرن به صورت تلفیقی بهره گیری می شود، منبع اصلی این قبیل آگهی ها دولت و نهادهای رسمی کشور هستند که مسئولیت تأمین نیازها و خدمات ، تنظیم و ساماندهی امور و ادارة بخش های مختلف جامعه را به عهده دارند . مخاطبان آدین قشرهای مختلف مردم هستند که متناسب با موضوع و محتوای پیام، هدف گیری می شوند، هدف نیز بهبود کیفیت زندگی و آشنا ساختن مردم با مسئولیت های خویش و اولویت های اجتماعی است. در این مقاله، پس از مروری کوتاه بر تاریخچه و نقش آگهی های بازرگانی در جهان امروز، تاثیر آنها بر محتوا و شیوه طراحی پیام در رسانه ها و تغییر ماهیت فعالیت های رسانه ای، مقولة آگهی های خدمت عمومی با نقش آن ها در توسعه ملی، ویژگی ها و خصلت های این دسته از پیام ها، نقاط اشتراک و وجوه تمایز آن ها با آگهی های بازرگانی، قالب ها و تکنیک های قابل استفاده در طراحی آنها ضرورت سیاستگذاری ملی در زمینه نحوه استفاده از این فرصت در جهت تحقق اهداف توسعه، و پیشنهاد تشکیل کمیته ملی سیاستگذاری آگهی های خدمت عمومی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. به نظر می رسد که امعادن نظر جدی نسبت به این امکان تازه شناخته شده و استفاده از روش های علمی، برنامه ریزی دراز مدت برای تعیین اولویت ها و مراحل توسعه می تواند پنجره ای به روی فرصتهای جدید در زمینه ایجاد تغییرات اجتماعی به قصد فراهم آوردن شرایط پیشرفت مادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی فراهم کند. رسانه ها نیز به منزله یکی از عوامل و ابزارهای این تغییر می توانند به نحو مطلوبی به این طرح ملی یاری رساند.
مهرناز امین آقایی
دوره 15، شماره 41 ، شهریور 1387، ، صفحه 87-123
چکیده
در دو دهه اخیر، معضل بیکاری همواره یکی از چالشهای اصلی دولت ایران بوده است. رشد جمعیت ایران در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ حدود ۴ درصد برآورد شدهاست. از سال۱۳۷۶، متولدین دوره انفجار باروری دهه ۵۵ تا ۶۵ پا به سن اشتغال گذاشتند و تا به امروز آخرین گروه های آن وارد بازار کار می شوند .به دلیل انباشته شدن تعداد بیکاران از سالهای قبلی و محدودیت ...
بیشتر
در دو دهه اخیر، معضل بیکاری همواره یکی از چالشهای اصلی دولت ایران بوده است. رشد جمعیت ایران در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ حدود ۴ درصد برآورد شدهاست. از سال۱۳۷۶، متولدین دوره انفجار باروری دهه ۵۵ تا ۶۵ پا به سن اشتغال گذاشتند و تا به امروز آخرین گروه های آن وارد بازار کار می شوند .به دلیل انباشته شدن تعداد بیکاران از سالهای قبلی و محدودیت تولید شغل در کشور، اگر وضعیت اشتغال در کشور به همین روال ادامه یابد، احتمال دارد تا یک دهه دیگر هم کماکان این مساله جزو چالش های اصلی دولت باشد. از این روی لازم استمعضل بیکاری به عنوان یکی از مهم ترین عوامل آسیبهای اجتماعی ایران مورد توجه بیشتری قرار گیرد. از سوی دیگر نمیتوان نقش چشمگیر صنایع کوچک را در افزایش اشتغال، تولید و درآمد سرانه کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه نادیده گرفت. اما آمارها بیانگر نقش کمرنگ بنگاه های اقتصادی کوچک ایران در ایجاد اشتغال است. بنگاه های اقتصادی کوچک ایران برای فعالیت خود با مشکلات بسیاری روبه رو هستند که میزان اشتغال زایی ایجاد شده توسط این بنگاه ها را تحت تاثیر قرار داده است. در این تحقیق سعی شده است تا عوامل موثر بر فعالیت بنگاه های اقتصادی کوچک که مانع از کاربرد قابلیت اشتغال زایی این بنگاه ها شده است، مورد بررسی قرار گیرد.
هما زنجانی زاده
دوره 9، شماره 19 ، آذر 1381، ، صفحه 89-106
چکیده
توسعه یک فراگرد جامع با ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. توسعه سیاسی بیش از دیگر مفاهیم دارای بار ایدئولوژیکی و قومی است. یکی از ابعاد توسعه سیاسی، مشارکت سیاسی است. زنان ۵۰٪ جمعیت را تشکیل می دهند. از آنجا که مردان نمی توانند به اندازه کافی از منافع زنان دفاع کنند، مشارکت زنان در همه فعالیتهای سیاسی یک ضرورت است بنحوی که ...
بیشتر
توسعه یک فراگرد جامع با ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. توسعه سیاسی بیش از دیگر مفاهیم دارای بار ایدئولوژیکی و قومی است. یکی از ابعاد توسعه سیاسی، مشارکت سیاسی است. زنان ۵۰٪ جمعیت را تشکیل می دهند. از آنجا که مردان نمی توانند به اندازه کافی از منافع زنان دفاع کنند، مشارکت زنان در همه فعالیتهای سیاسی یک ضرورت است بنحوی که می توان گفت اگر زنان در حوزه سیاسی، اقلیتی بشمار آیند، دموکراسی ناتمام است. مشارکت سیاسی زنان به معنای شرکت زنان در انتخابات و برای دادن نیست، بلکه مشارکت به معنای آن است که زنان در تمام نهادهای دموکراتیک نقش تعیین کننده و تصمیم گیرنده داشته باشند. در حالی که هنوز بعضی از وظایف سیاسی و فرهنگی با جنسیت تعیین می شود. مکانیسم های یکسانی مشارکت زنان در زندگی سیاسی، اقتصادی و علمی را تعیین می کند. در این مقاله نخست بر پایه تعریف سنتی سیاست، یک تحقیق پیمایشی درباره مشارکت سیاسی دانشجویان با تکیه بر جنسیت بررسی می شود و سپس نقدی از تعریف سنتی سیاست با توجه به دیدگاه های جامعه شناسی زن به عمل می آید. سپس مشارکت سیاسی دوباره تعریف شده و عوامل بازدارنده مشارکت سیاسی زنان بررسی و نهایتاً استراتژی مقابله با این عواملی ارایه می شود.
توسعه یک فراگرد جامع با ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. میدانیم که سازمان ملل متحد برای اولین بار دهه ۱۹۶۰ را به توسعه اختصاص میدهد و رشد اقتصادی به عنوان میزان آهنگ رشد یک کشور در نظر گرفته می شود. همچنین به کشورهای جهان سوم توصیه می شود که سعی کنند از نظر صنعتی شدن به کشورهای توسعه یافته برسند. گرچه این اصل نیز پذیرفته شده بود که هر چه برای توسعه خوب و سودمند است برای همه مفید است. در دومین دهه پس از ارزیابی ها مشخص شد که سیاستهای اتخاذ شده از نظر اجتماعی و جغرافیایی مواجه با شکست شده است. بنابراین بهبود شرایط زندگی فقیرترین افراد در دستور کار قرار گرفته و برای اولین بار زنان و بخصوص زنان فقیر مورد توجه قرار می گیرند.
محمد حسین پناهی؛ اسماعیل عالی زاده
دوره 12، شماره 28.29 ، خرداد 1384، ، صفحه 89-131
چکیده
مسئله مشارکت سیاسی مسئله ای است که در جامعه ما، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از جایگاه خاصی برخوردار شده است، به نحوی که برخی از سطوح آن، به ویژه رفتار رای دهی، همواره مورد حمایت و تاکید نظام سیاسی قرار دارد و تبلیغات سیاسی گسترده ای برای آن صورت می پذیرد. در این میان، وسایل ارتباط جمعی به عنوان مهمترین مجرای ارتباط سیاسی جامعه ...
بیشتر
مسئله مشارکت سیاسی مسئله ای است که در جامعه ما، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از جایگاه خاصی برخوردار شده است، به نحوی که برخی از سطوح آن، به ویژه رفتار رای دهی، همواره مورد حمایت و تاکید نظام سیاسی قرار دارد و تبلیغات سیاسی گسترده ای برای آن صورت می پذیرد. در این میان، وسایل ارتباط جمعی به عنوان مهمترین مجرای ارتباط سیاسی جامعه می توانند نقش تعیین کننده ای در افزایش یا کاهش میزان مشارکت سیاسی ایفا کنند. بر این اساس، پژوهشی با هدف بررسی تاثیر رسانه های همگانی بر میزان مشارکت سیاسی در ایران به انجام رسید. برای این کار از جامعه آماری تهرانیان بالای نوزده سال نمونه ای ۴۳۰ نفره انتخاب گردید و داده های لازم از طریق پرسشنامه جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این مطالعه نشان داد که وسایل ارتباط جمعی در بلند مدت و به طور غیر مستقیم از طریق عواملی همچون فرهنگ سیاسی، اثربخشی سیاسی و انگیزه های سیاسی بر مشارکت سیاسی تاثیر می گذارند. علاوه بر این، شدت تاثیر هر یک از رسانه ها (تلویزیون، رادیو، روزنامه، و...) متفاوت است و حتی در مواردی، جهت تأثیر آنها نیز متفاوت است، به نحوی که برخی از آنها شرکت در فعالیت های سیاسی را ترغیب و برخی دیگر بی تفاوتی سیاسی را تشویق می کنند.
فریبا شایگان
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 89-115
چکیده
بررسی ویژگی های مشارکت کنندگان در انقلاب اسلامی ایران با هدف شناخت بیشتر مشارکت کنندگان در انقلاب و تطبیق آن با نظریه های موجود، در قالب تحقیق صورت گرفت که مقاله حاضر حاصل آن است. در این تحقیق با بهره گیری از نظریه های مارکس، هانتیگتون، گر، دیویس، بریتون و نیز بررسی نظرات مربوط به انقلاب اسلامی ایران (آبراهامیان، کاسی، فوکو، محمدی ...
بیشتر
بررسی ویژگی های مشارکت کنندگان در انقلاب اسلامی ایران با هدف شناخت بیشتر مشارکت کنندگان در انقلاب و تطبیق آن با نظریه های موجود، در قالب تحقیق صورت گرفت که مقاله حاضر حاصل آن است. در این تحقیق با بهره گیری از نظریه های مارکس، هانتیگتون، گر، دیویس، بریتون و نیز بررسی نظرات مربوط به انقلاب اسلامی ایران (آبراهامیان، کاسی، فوکو، محمدی و امام خمینی) پنج فرضیه تدوین و به روش پیمایشی با ۵۰۰ نمونه از افراد ۶۵ سال به بالا که به روش سهمیه ای انتخاب شده بودند مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که 68 درصد از پاسخگویانی که در جریان فعالیت های انقلابی مشارکت بالا داشته اند از طایفه متوسط بوده اند. همچنین همبستگی بسیار بالایی بین میزان مذهبی بودن پاسخگویان و مشارکت آنهادر انقلاب وجود داشته است. گروه سنی ۳۵سال به بالا بیشتر از سایر گروه های سنی در انقلاب مشارکت داشته اند و هرچه به زمان پیروزی انقلاب نزدیک تر شده ایم، مشارکت مردم در انقلاب بیشتر شده است. این تحقیق نشان داد که حمایت از انقلاب بیشتر از مشارکت در انقلاب بوده است.
جمعیت شناسی
جواد شجاعی؛ امیر عرفانی
چکیده
از پیامدهای استمرار میزان باروری زیر سطح جایگزین، شیوع خانوادههای تکفرزند است که اطلاعات دقیق علمی درباره میزان شیوع و روند تغییرات آن در ایران موجود نیست. هدف این مقاله برآورد و توصیف دقیق میزان، تحولات و الگوی سنی تکفرزندی در ایران بین سالهای 2000 تا 2016 است. برای این منظور دادههای دو پیمایش باروری تهران (2009 , 2014), سه پیمایش ملی ...
بیشتر
از پیامدهای استمرار میزان باروری زیر سطح جایگزین، شیوع خانوادههای تکفرزند است که اطلاعات دقیق علمی درباره میزان شیوع و روند تغییرات آن در ایران موجود نیست. هدف این مقاله برآورد و توصیف دقیق میزان، تحولات و الگوی سنی تکفرزندی در ایران بین سالهای 2000 تا 2016 است. برای این منظور دادههای دو پیمایش باروری تهران (2009 , 2014), سه پیمایش ملی سلامت و جمعیت (2000، 2010 و2015) و دادههای دو درصد سه سرشماری عمومی نفوس و مسکن (2006، 2011 و 2016) تحلیل ثانویه شدند. درصد خانوادههای تکفرزند بر اساس سن زنان دارای همسر در خانواده و تعداد کل فرزندان زنده محاسبه شد. بهطوریکه، تکفرزندی «قطعی» به زنان دارای همسر واقع در گروه سنی 40-44 و 45-49 سال دارای یک فرزند و تکفرزندی «احتمالی» به زنان دارای همسر زیر 40 سال دارای یک فرزند اطلاق شد. تحلیل دادههای سرشماری نشان میدهد که درصد تکفرزندی قطعی در بین زنان دارای همسر 45-49 ساله از 4/4 درصد در سال 2006 به 5/1 در 2011 و 7/8 درصد در 2016 افزایش یافته است. داده پیمایشهای ملی سلامت و جمعیت و پیمایشهای باروری تهران نیز روندهای افزایشی مشابهی از تکفرزندی را نشان میدهند؛ اما روند افزایش میزان تکفرزندی در شهر تهران خیلی بیشتر است؛ بهطوریکه میزان تکفرزندی قطعی در تهران بین 2009 و 2014 بیش از سه برابر (از 3/6 درصد به 11/9 درصد) افزایش یافته است. نتیجه اینکه نهتنها «تکفرزندی احتمالی» بلکه «تکفرزندی قطعی» طی یک دهه گذشته در ایران افزایش یافته است. تشابه روندها و الگوی سنی تکفرزندی محاسبه شده از دادههای مستقل در این پژوهش، بیانگر اعتبار و صحت روند فزاینده میزانهای تکفرزندی در کشور است.