نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.

چکیده

 
جامعه در یک تقسیم‌بندی به دو طبقه سیاسی حاکمان و حکومت‌کنندگان و طبقه غیرسیاسی حکومت شوندگان تقسیم می‌شود. روابط این دو همواره یکی از پرسش‌های پایدار و همیشگی فلسفه سیاسی و علوم سیاسی بوده است. روابط موجود بین مردم و حاکمان موضوع جامعه‌شناسی سیاسی و روابط مطلوب آنان موضوع فلسفه سیاسی بوده است. حتی در مقاطعی از تاریخ که حاکمان اخلاقی به قدرت رسیده‌اند و کوشیده‌اند که این رابطه را بسامان کنند؛ در کشاکش محذورات عینی واقعیت‌های تلخ به‌ناچار واقعیت‌های خشن خود را بر هنجارهای اخلاقی غالب نموده‌اند و به‌سرعت ماه‌عسل رابطه موقت مناسب حاکمان و مردم به پایان رسیده است. روابط بهینه حاکمان با مردم موجب کسب آگاهی‌های شناختی از وضعیت مردم و کاستی‌های آنان یا رضایت آنان (بینشی) و موجب درک احساس و عواطف؛ دعا یا نفرین آنان و درد و رنج و شادی آنان می‌شود (گرایشی). این دو پیش‌نیاز موجب می‌شود تا سیاستمداران در رفتار سیاسی معطوف به رعیت (یعنی کسانی که مراعات حال آنان از سوی حکومت لازم است) رفتار معقول و مناسبی از خود بروز دهند.
این نوشتار می‌کوشد تا روابط مردم و حاکمان را در تاریخ ایران و اسلام بررسی و با آسیب‌شناسی، راه‌کارهای مناسب ارائه دهد. روش جمع‌آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و روش تجزیه‌وتحلیل، تحلیل محتوای کیفی و تفسیری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Problem of Hajeb in the Relation of People and Political Elites in Iran Ebrahim Barzegar

نویسنده [English]

  • ibrahim barzegar

allameh

چکیده [English]

 
Society is classified into two groups, the political elites who govern the people and non-political people who are governed.  The relationship between these groups has been always one of the perpetual and the everlasting question in political philosophy and political sciences. The subject of political sociology is the current relation of people and governors, and the subject of political philosophy is the appropriate relation of them. Although in some periods of the history some ethical elites came to power and struggled to organize those relations, in conflicts of bitter objective limited facts, rough facts could overcome ethical norms, so it put an end to the honeymoon of the temporary relation of the governors and the people. A suitable relation between the governors and people could make to get knowledge about people’s situation, their shortage or satisfaction (getting their insight), also it could make to understand the feeling and emotion, calling or curse, and pain or joy of them (getting their attitude). These two prerequisites bring about rational and appropriate behavior of the politicians toward Ra’iyyat (whom the government is responsible for).
In this article, we try to study the relations of people and rulers, then with pathology, present some suitable solutions. The method of gathering data is library research, and the method of analysis is qualitative and interpretive content analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Relations of People and Governors
  • Hajeb
  • Guarding of Officials
  • Guarding of Personalities
 
-  نهج‌البلاغه. (1379)، ترجمه: محمد دشتی، قم: انتشارات لاهیجی.
-  ابن خلدون. (1362)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه: محمد پروین گنابادی تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
-  انتی وار. (1389)، رفتار دوگانه با آفریقا، ترجمه: نیلوفر قدیری، روزنامه همشهری، پنج‌شنبه، 13/ 4/ 1387، شماره 4592.
-  باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1393)، از کوه تا ریگزار، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 295.
-  برزگر، ابراهیم. (1393)، تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، تهران: سمت، چاپ یازدهم.
-  برزگر، ابراهیم. (1394)، روان‌شناسی شاه سلطان حسین و فروپاشی صفویه، فصلنامه آفاق امنیت. شماره 27.
-  پورعزت، علی‌اصغر. (1389)، عهدنامه مالک اشتر، جان‌مایه خرد معنوی در حکم رانی و سنت انبیاء، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)،
-  تونی لشتیه، پرت رب. (1384)، حفاظت از شخصیت‌ها: راهنمای کامل عملی، ترجمه: حسن شمس نژاد، تهران: دانشگاه علوم انتظامی ناجا.
-  جاحظ، ابی عثمان عمر و بن بحر. (1964)، رسائل جاحظ، تحقیق حسن السندوبی، مطبعه الرحمانیه، القاهره.
-  جیلاس، میلوان. (1378)، طبقه جدید، ترجمه: عنایت آ.. رضا، تهران: نشر مروارید.
-  خضری، احمدرضا. (1379)، تاریخ خلافت عباسیان؛ از آغاز تا پایان آل‌بویه، تهران: سمت.
-  خضری، احمدرضا. (1387)، حاجب (مقاله) در دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی.
-  خلیل ابن احمد. (1405 هـ. ق)، کتاب العین، ناشر مهدی فخرومی و ابراهیم سامرایی، قم.
-  سلامی، امیر. (1389)، خودروهای رؤسای جمهور آمریکا و روسیه، روزنامه ایران، پنج‌شنبه، 20/3/ 1389:  13.
-  سیوطی، جلال‌الدین. (1406 هـ. ق)، تاریخ الخلفا، بیروت، دارالعلم.
-  شهیدی، سید جعفر. (1362)، تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-  عضدالدوله، احمد میرزا. (1362)، تاریخ عضدی، تهران: انتشارات سرو.
-  فردوسی، ابوالقاسم. (1299)، یوسف و زلیخا (منسوب به ابوالقاسم فردوسی) تهران: چاپ سنگی.
-  کروسینسکی. (1363)، سفرنامه کروسینسکی، ترجمه: عبدالرزاق دنبلی مفتون با تصحیح مریم احمدی، تهران: نشر توس.
-  نیاوردی، ابوالحسن علی. (1398 ه ق)، الاحکام السلطانیه، دارالکتب العلمیه، بیروت.
-  مکی، محمدکاظم. (1383)، تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمه: محمد سپهری، تهران: سمت.
-  محسن، نجاح. (1385)، اندیشه سیاسی معتزله، ترجمه: باقر صدری نیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-  ملک‌زاده، محمد. (1386)، سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت، تهران: کانون اندیشه جوان.
-  ناوارینه. (1363)، سفرنامه ناوارینه، ترجمه: ابو تراب نوری، تصحیح حمید شیروانی، اصفهان: نشر کتاب‌فروشی تأیید.
-  نوایی، عبدالحسین؛ غفاری فرد، عباسقلی. (1386)، تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی در دوران صفویه، تهران: سمت.
-  یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (1362)، تاریخ یعقوبی، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 2 جلد.