نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• نیما شجاعی باغینی

دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

بحران آب در ایران آنقدر شدید است که می‌توان حیات اجتماعی ایرانیان را مُسَخّر طبیعتِ زخم‌خورده‌ی کنونی لحاظ کرد. در این میان، به‌نظر می‌رسد دولت به‌معنی دقیق کلمه نقش مهمی برای معکوس کردنِ این شرایط دارد. ولی، آیا دولت کنونی ایران چه در نظر و چه در عمل از این قابلیت برخوردار است؟ برای پاسخ به این پرسش در این مقاله نشان خواهم داد که اول، حل بحران آب در ایران نیازمند استراتژی‌ای اجتماعی، و نه صرفاً اقتصادی است. دوم، به‌صورت تاریخی پارادایم سوداگری‌ـ‌استعماری از یک سو بر سیاست‌های دولت و از سوی دیگر بر حیات اجتماعی ایرانیان احاطه پیدا کرده است که به‌طور مشخص منجر به غلبه‌ی مکانیسم‌های «نظام بازار» در ساختار سیاسی، و پیامدهایش در ساختارهای اقتصادی و فرهنگی شده است، که این وضعیت نتیجه‌اش تشدید بحران آب در سال‌های کنونی در ایران بوده است. سوم، اگر دولت به‌معنی دقیق کلمه یک «دولت زیست‌بوم‌گرا» باشد چه در نظر و چه در عمل قادر خواهد بود موتور محرکه‌ا‌ی برای  «دگرگونی» در نهادهای تشدیدکننده‌ی بحران آب در ایران باشد.
در این مقاله با مطالعه‌ی تاریخی و اسنادی، جهت بررسی وضعیت موجود، تلاش می‌کنم نشان دهم عوامل اصلی تشدید بحران آب در ایران چه بوده‌اند و برای برون‌رفت از وضع کنونی چه بدیلی را می‌توان ترسیم کرد. نتیجه‌ی پژوهش این است که در ایران از نظر تاریخی، هراس از دولت استبدادی منجر به سیطره‌ی پارادایم سوداگری‌ـ‌استعماری شده است؛ و پیامد آن مقبولیت و روی‌آوری به مکانیسم‌های نظام بازار (خصوصی‌سازی و رقابت) در عرصه‌ی سیاسی و به تبع آن در عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی بوده است. این‌ها تشدیدکننده‌ی بحران آب بوده‌اند و راه‌حل هم »دگرگونی« آن پارادایم، از طریق بسط نهادهای ذیل »دولت زیست‌بوم‌گرا» است.

کلیدواژه‌ها

• دولت زیست‌بوم‌گرا
• پارادایم سواگری‌ـ‌استعماری
• نظام بازار
• خصوصی‌سازی
• رقابت
• استبداد
• بحران آب

عنوان مقاله [English]

Environmentalist State: Theoretical and Practical Conditions to Encounter Water Crisis in Iran, A Critique of the Paradigm of Capitalism-Colonialism

نویسنده [English]

• nima shojaie

allameh

چکیده [English]

The water crisis in Iran is so violent that Iranian social life can be thought of as possessed by the shattered environment. Meanwhile, it seems that the State has a key role to reverse this condition. But, we can ask whether the current Iranian State has the capability to do so, theoretically and practically? To answer the question firstly, I will demonstrate  that any resolution to water crisis in Iran demands  social strategy(and not only economic strategy); secondly, historically speaking, the dominance  of Capitalism-Colonialism paradigm both effects the politics of State on one side, and the Iranian social life on the other, resulting in the dominance of   “Market System” mechanisms in political structure and its consequences on the economic and cultural structure hence the water crisis in Iran in recent years; thirdly, if the State were environmentalist, it could theoretically and practically “transform” the institutions which exacerbate the water crisis in Iran.
This paper, via historical and documentary studies, demonstrates that historically in Iran the phobia from Autocratic State results in the dominance of Capitalism-Colonialism paradigm in the decision-making system; consequently , mechanisms of “Market System” (privatization and to make competitive)are deemed as highly acceptable and win legitimacy in political as well as economic and cultural spheres. These exacerbate the water crisis thus the resolution lies in “transforming “of aforementioned paradigm through developing institutions pertaining to the “Environmentalist State”.

کلیدواژه‌ها [English]

• Environmentalist State
• The Paradigm of Capitalism-Colonialism
• Market System
• privatization
• To Make Competitive
• Autocracy
• Water Crisis