نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

هرچند ظهور تحرکات قومی در ایران را نمی‌توان صرفاً به نقش‌آفرینی جنبش چپ فروکاست، اما نقش‌آفرینی جنبش مزبور در مناطق قومی ایران، واقعیتی قابل‌توجه در بررسی تحولات قومی ایران می‌باشد. بلوچستان ازجمله این مناطق قومی است. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، بلوچستان برای اولین بار شاهد ظهور و فعالیت گروه‌های چپ‌گرا بود. بانیان اصلی این گروه‌ها تحصیل‌کردگان بلوچ بودند. با توجه به نوظهور بودن این گروه‌ها، بانیان و خواسته‌های آن‌ها، ساختارهای اجتماعی - سیاسی دیرپا در بلوچستان، این گروه‌ها در بلوچستان باکم اقبالی مواجه شده و برنامه‌هایشان به شکست انجامید. در این مقاله یک ادبیات قومی برای تبیین نظری گرایش گروه‌های قومی به سمت جنبش چپ در ایران مورد استفاده قرار گرفته و پس ‌از آن، برای درک عوامل شکست جنبش چپ در بلوچستان، ساختارهای اجتماعی – سیاسی بلوچستان به‌عنوان بستر نامناسب فعالیت گروه‌های چپ‌گرا از زمان شکل‌گیری دولت مدرن پهلوی تا وقوع انقلاب اسلامی مورد بررسی قرارگرفته است. در نتیجه‌گیری از  این تحقیق می‌توان گفت قدرت نخبگان و جریانات سنتی، قوت روابط مبتنی بر طایفه و قبیله، سطح نازل آموزش، ضعف شهرنشینی، کوچک بودن طبقه روشنفکر و نخبگان مدرن و استراتژی نامتناسب گروه‌های چپ، باعث ناکامی جنبش چپ در بلوچستان گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Left Movement In The Early Islamic Revolution in Iranian Baluchestan Mohammad Osman Hosseinbor Yones Irandegani

چکیده [English]


Abstract:
Although, the emergence of ethnic movements in Iran cannot be reduced merely to the role of the left movement, the left movement's role in Iran's ethnic areas is a significant reality for studying ethnic flows in Iran. Baluchestan is the one of these ethnic areas. During the Islamic Revolution, Baluchestan for the first time saw the emergence of left-wing groups and activities. The main founders of these groups were educated Baluches. According to the novelty of these groups, their founders and their demands, the lasting socio - political structures of Baluchestan, these groups in Baluchestan faced little attention and as a result their programs failed. In this article, an ethnic literature has been referred for theoretical explanation of the tendency of the ethnic groups to the left movement in Iran. After that, for understanding the factors of failure of the left movement in Baluchestan, the socio - political structures of Baluchestan as inappropriate context for the leftist groups’ activities since the formation of the Pahlavi modern state to the Islamic Revolution has been studied. The results of this study show that the power of the traditional elites and trends, strong relationships based on tribe and clan, low level of education, Urbanization weakness, small class of modern elites and the disproportionately strategy of the leftist groups, were the factors of the failure of the left movement in Baluchestan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Left Movement
  • Baluchestan
  • ethnicity
  • Baluch people
  • Iran
منابع
    آبراهامیان، یرواند. (1380)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه: احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
    احمدی، حمید. (1380)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران، تهران: نشر نی.
    امیراحمدی، هوشنگ. (1377)، «قومیت و امنیت»، ترجمه: حسن شفیعی، فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش‌شماره دوم.
    ایوبی، حجت‌الله. (1377)، «شکاف‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش‌شماره اول.
    برتون رولان. (1380)، قوم‌شناسی سیاسی، ترجمه: ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
    بابیو، نوربرتو. (1379)، چپ و راست: اهمیت یک تفکیک سیاسی، ترجمه: علی‌اصغر سعیدی، تهران: نشر علم و ادب.
    براهویی، نرجس خاتون. (1378)، «نگاهی به سرزمین و فرهنگ مردم بلوچستان»، در حسین گودرزی: جامعه‌شناسی هویت در ایران، تهران: موسسه مطالعات ملی.
    ثاقب فر، مرتضی. (1378)، «ناسیونالیسم ایرانی و مسئله ملیت‌ها در ایران»، بن‌بست‌های جامعه‌شناسی، (مجموعه مقالات)، تهران: بیستون.
    گر، تد رابرت. (1377)، «اقلیت‌ها، ملی‌گراها و برخوردهای سیاسی»، ترجمه: حمیدرضا کریمی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پنجم، شماره اول.
    روشه، گی. (1371)، تغییرات اجتماعی، ترجمه: منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
    زند مقدم، محمود. (1383)، «بلوچستان ایران؛ هویت، تاریخ و دگرگونی»، در حمید احمدی: ایران؛ هویت، ملیت، قومیت، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
    سید امامی، کاووس. (1377)، «یکپارچگی ملی و رشد هویت‌های قومی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش‌شماره اول.
    سید امامی، کاووس. (1385)، «قومیت از منظر سیاست‌های هویت»، فصلنامه علمی – تخصصی علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)، سال دوم، شماره سوم، بهار و تابستان.
    شه بخش، عظیم. (1373)، ماجرای دادشاه؛ پژوهشی در تاریخ معاصر بلوچستان، شیراز: نشر نوید.
    شه بخش، عظیم. (1377)، «مرزهایی برای بلوچستان»، فصلنامه گفتگو، شماره 21.
    شبانی، مریم. (1385)، «مروری بر 28 سال قوم‌گرایی در ایران»، نشریه نامه، شماره 52.
    صالحی امیری، رضا. (1385)، مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک.
    صدر، ضیاء. (1377)، کثرت قومی و هویت ملی در ایران، تهران: نشر اندیشه نو.
    علوی، محمدصادق. (1379)، بررسی مشی چریکی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    فوزی تویسرکانی، یحیی. (1384)، تحولات – سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ج 1، تهران: نشر عروج.
    کانر، واکر. (1379)، «ملی‌گرایی قومی»، در مایرون واینر و ساموئل هانتینگتون، درک توسعه سیاسی، تهران: انتشارات مطالعات راهبردی.
    کاستلز، مانوئل. (1380)، عصر اطلاعات. (قدرت هویت)، ترجمه: حسن چاوشیان، ج 2، تهران: نشر طرح نو.
    کیوسیتو، پیتر. (1380)، اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
    کاویانی، مراد. (1386)، «ناحیه گرایی سیاسی در ایران: مطالعه موردی بلوچستان»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره اول.
    مقصودی، مجتبی. (1380)، تحولات قومی در ایران: علل و زمینه‌ها، تهران: موسسه مطالعات ملی.
    متین، افشین. (1380)، «از سوسیال‌دموکراسی تا سوسیال» دموکراسی، فصلنامه گفتگو، شماره 31.
    مجتهد زاده، پیروز. (1377)، «مرزهای شرقی ایران»، فصلنامه گفتگو، شماره 21.
    یادگاری، عبدالحسین. (1385)، حماسه‌های مردم بلوچ، تهران: نشر افکار.
    نشریه پیکار، سال اول، شماره 36، 18/2/58
    نشریه پیکار، سال دوم، شماره 49، 18/1/59

    Banton, M. (1980). “Ethnic groups and the theory of rational choice”, in Sociological Theories: Race and Colonialism. Paris: Unesco.
    Brass, P. (1993). “Elite competition and the origins of ethnic nationalism”, in J. G. Beramendi, R. Maiz and X. Nunez (eds), Nationalism in Europe: Past and Present. Santiago de Compo stela: University of Santiago de Compo stela.
    Bressey, Taj Mohammad. (2002). Baluch nationalism: its origin and development, Ph.D. thesis, London University.
    Cohen, A. (1974). “Introduction: the lesson of ethnicity”, in A. Cohen (ed.), Urban Ethnicity. London: Tavistock.
    Esman, M. and Rabinovich, I. (1988). Ethnicity, Pluralism and State in the Middle East. Ithaca NY: Cornell University Press.
    Esman, M. (1977). Ethnic Conflict in the Western World. Ithaca NY: Cornell University Press.
    Glazer N. and Moynihan, D. P. (1975). Ethnicity: Theory and Experience. Cambridge: Harvard University Press.
    Goldstein and Gronberg. (1984). “Economies of scope and Economies of Agglomereation”, Journal of Urban Economics, vol 16: 91-104.
    Gurr, T. R. (2000). People versus States: Minorities at Risk in the New Century, Washington, DC: US Institute of Peace Press.
    Hechter, M. (1975). Internal Colonialism: The Celtic Fringe in British National Development, 1536- 1966, Berkeley: University of California Press.
    Harrison, Selig. (1981). In Afghanistan Shadow: Baluch nationalism and Soviet temptations, New York: Carnegie Endowment for international Peace.
    Hechter, M. (1986). “Rational Choice Theory and the Study of Race and Ethnic relations” in J. Rex and D. mason (eds), Theories of Race and Ethnic relations. Cambridge: Cambridge University Press.
    Hosseinbor, Mohammad Hassan. (1985). Iran and its nationalities: the Case of Baluch nationalism. Ph.D. thesis, The American university.
    Rothschild, J. (1981). Ethnopolitics: A Conceptual Framework. New York: Columbia University Press.
    Said, A. and Simmons, L. R. (1976). Ethnicity in an International Context. New Jersey: transaction.
    Salzman, P. C. (1976). The tribal chiefs as middlemen The Political of Encapsulation in the Middle East. Anthropological Quarterly, 2:203-210.
    Schopflin, G. (1995). “Nationalism and Ethnicity in Europe, East and West” in C. A. Kupchan (ed), Nationalism and Nationalities in the New Europe, ed. Ithaca NY: Cornell University Press.
    Sheils, F. L. (1984). Separatism and World Politics. Lanham: University Press of America.
    Smith, A. D. (1981). The Ethnic Revival in the Modern World. Cambridge: Cambridge University Press.
    Suhrke, A. and Noble L. G. (1977). Ethnic Conflict in International Relations. New York: Praeger.