جامعه شناسی
سید اسماعیل مسعودی؛ محمد تقی ایمان؛ حسین عباسی
چکیده
پیتر برگر از جامعه‌شناسان شاخص معاصر با ارائه نظریه «ساخت اجتماعی واقعیت»، یک نظریه اجتماعی جدید در قرن بیستم ارائه داد؛«چرخش زبانی» نیز به عنوان یکی از جنبش‌های فکریِ این قرن شناخته می‌شود. این مقاله به دنبال تحلیل این مسئله است که آیا نظریه اجتماعی ارائه شده توسط پیتر برگر، ذیل جنبش فکری چرخش زبانی قرار می‌گیرد. از ...
بیشتر
پیتر برگر از جامعه‌شناسان شاخص معاصر با ارائه نظریه «ساخت اجتماعی واقعیت»، یک نظریه اجتماعی جدید در قرن بیستم ارائه داد؛«چرخش زبانی» نیز به عنوان یکی از جنبش‌های فکریِ این قرن شناخته می‌شود. این مقاله به دنبال تحلیل این مسئله است که آیا نظریه اجتماعی ارائه شده توسط پیتر برگر، ذیل جنبش فکری چرخش زبانی قرار می‌گیرد. از همین‌رو،با استفاده از روش اسنادی و با تفسیر داده‌های متنی برگر و اندیشمندان دیگر، در ابتدا ضمن تشریح اصطلاح چرخش زبانی در فلسفه و جامعه‌شناسی، جایگاه زبان در جامعه‌شناسی دورکیم و وبر بررسی شد و سپس با آراء برگر مقایسه گردید.نتایج حاصله نشان می‌دهد با آنکه برگر از اصطلاح چرخش زبانی در آثار خویش استفاده نکرده؛اما با فراروی از نظریه دورکیم و وبر – به‌عنوان اصلی‌ترین پایه‌های نظریه اجتماعی خویش – و مبتنی بر چرخش در جامعه‌شناسی شناخت، رویکرد چرخش زبانی را پذیرفته و نظریه خویش را ساخته است. علاوه‌براین، چگونگی ابتنای نظریه اجتماعی برگر بر رویکرد چرخش زبانی،یا آنچه خود برگر «جامعه‌شناسی زبان» می‌نامد با استنتاج هفت عنصر مفهومی مورد تحلیل قرارگرفته؛ سپس ارتباط مفهومی این عناصر با «زندگی روزمره» نیز مشخص شده و در نهایت الزامات «ساختارِ زبانیِ زندگی روزمره» برای تحقیقات اجتماعی در ایران مورد اشاره قرار گرفته است.
جامعه شناسی
یزدان کریمی منجرموئی؛ سیدعلیرضا افشانی؛ علی روحانی؛ محمد مبارکی؛ احمد کلاته ساداتی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجربه سوگ در خانواده‌های اهداکننده عضو انجام شد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با روش پدیدارشناسی استعلایی موستاکاس انجام شده است. نمونه مورد مطالعه شامل 17 خانواده اهداکننده عضو است که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند و معیار به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه عمیق استفاده شده است. داده‌های ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجربه سوگ در خانواده‌های اهداکننده عضو انجام شد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با روش پدیدارشناسی استعلایی موستاکاس انجام شده است. نمونه مورد مطالعه شامل 17 خانواده اهداکننده عضو است که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند و معیار به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه عمیق استفاده شده است. داده‌های گردآوری شده در قالب دو مضمون اصلی و شش خرده مضمون تحلیل شدند. مضامین اصلی و خرده مضمونها عبارتنداز: سوگ (سوگ عادی، سوگ روانتنانه و سوگ پیچیده) و خودمدیریتی سوگ (خودکنترلی هیجان، خودمراقبتی معنوی، زندهانگاری، همذاتپنداری خانواده، تجلیلدرمانی و حمایت خانوده). نتایج نشان داد که سوگ فرایندی پیچیده است و خانواده‌های اهداکننده عضو، در سطوح مختلفی آن را تجربه کردهاند و این سطوح متفاوت پیامدهای جسمی و روانی متفاوتی بر اعضای خانواده داشته است. خانواده‌های اهداکننده نیز در جهت مدیریت سوگ با توسل به معنویات و ابراز همدلی و همدردی با سایر خانوادهها و کنترل احساسات و عواطف خود و همچنین حمایتهای عاطفی خانواده‌های خود و دریافت بازخوردهای مثبت و شرکت در مراسم جشن و قدردانی توانستند سوگ خود را مدیریت کنند.
فلسفه علوم اجتماعی
صابر جعفری؛ الهام ربیعی
چکیده
این مقاله با تکیه بر رویکردهای نوکانتی استدلال می‌کند چون واقعیت تاریخی-فرهنگی، نامتناهی و فاقد صورت عقلانی پیشین است، شرط امکان شناخت آن بازسازی روشمند به میانجی مفاهیم است. اگر وحدت و کلیت در واقعیت فی‌نفسه نیست، ضرورت و عینیت علمی علوم فرهنگی از کجا می‌آید؟ پاسخ بر دو محور پیش می‌رود: یکم اصل انتخاب و تعیین هدف و علایق شناختی ...
بیشتر
این مقاله با تکیه بر رویکردهای نوکانتی استدلال می‌کند چون واقعیت تاریخی-فرهنگی، نامتناهی و فاقد صورت عقلانی پیشین است، شرط امکان شناخت آن بازسازی روشمند به میانجی مفاهیم است. اگر وحدت و کلیت در واقعیت فی‌نفسه نیست، ضرورت و عینیت علمی علوم فرهنگی از کجا می‌آید؟ پاسخ بر دو محور پیش می‌رود: یکم اصل انتخاب و تعیین هدف و علایق شناختی برای مرزبندی حوزه پژوهش؛ دوم صورت بندی مفهوم و ابژه برای یکپارچه کردن عناصر برگزیده در نظم مفهومی. بر این مبنا ریکرت با ایده ربط ارزشی نشان می‌دهد چگونه فرد تاریخی ساخته می‌شود و چگونه ارزشها، معیارهای بیناذهنی هدایتِ انتخاب و نظمبخشی را ممکن میکنند، به گونهای که ضرورت از سطح امر انضمامی و «وجودی» به سطح «اعتباری» منتقل می‌شود. وبر در امتداد و نقد ریکرت، ایدئال تایپها را به کار می‌گیرد تا عینیت را نتیجه سنجش فاصله واقعیت با آن نشان دهد؛ امر انضمامی پس از مقایسه و سنجش بسندگی علّی و معنایی از راه قواعد تجربی استقرایی شناخت پذیر می‌شود. جمع بندی این است که ضرورت در علوم فرهنگی نوکانتی از واقعیت فی نفسه برنمیخیزد، بلکه از ترکیب اصل انتخاب و صورت بندی مفهومی پدید می‌آید و خصلت هنجار- مفهومی دارد، نه متافیزیکی.
جامعه شناسی
علی یعقوبی چوبری
چکیده
هدف اصلی این مطالعه بررسی مفاهیم، ترجمۀ آثار و فهم زیملی در ایران است. برمبنای یافته‌های تحقیق در دورۀ اول که مقارن با تأسیس دانشگاه تهران و رشتۀ جامعه‌شناسی است نه تنها زیمل در ایران مورد توجه نبود بلکه در جوامع غربی نیز چندان جایگاهی جدی نداشت. در دورۀ دوم، با تأسیس مؤسسۀ تحقیقات اجتماعی در سال ۱۳۳۷، زیمل نزد جریان‌های مسلط جامعه‌شناسی ...
بیشتر
هدف اصلی این مطالعه بررسی مفاهیم، ترجمۀ آثار و فهم زیملی در ایران است. برمبنای یافته‌های تحقیق در دورۀ اول که مقارن با تأسیس دانشگاه تهران و رشتۀ جامعه‌شناسی است نه تنها زیمل در ایران مورد توجه نبود بلکه در جوامع غربی نیز چندان جایگاهی جدی نداشت. در دورۀ دوم، با تأسیس مؤسسۀ تحقیقات اجتماعی در سال ۱۳۳۷، زیمل نزد جریان‌های مسلط جامعه‌شناسی ایران ــ شامل پوزیتیویستها و چپگرایان ــ جایگاهی حاشیهای یافت و تصویری مبهم از او در فضای علمی کشور شکل گرفت. در دورۀ سوم مقاومت علیه جامعه‌شناسی در ایران شکل گرفت و مخاطب اصلی آن طبقات محروم جامعه بود و در مقایسه با دورۀ قبل تفاوت محسوسی وجود نداشت. در مرحله چهارم و در دهۀ هفتاد اتفاقات مهمی در عرصۀ داخلی و بینالمللی رخ داد. جامعه پساانقلابی گذار از جامعه انقلابی به جامعه مصرفی بود. مفهوم سبک زندگی درکانون اصلیِ مطالعات علوم انسانی و اجتماعی قرار گرفت و مفاهیم و آثار بیشتری از زیمل در ایران ترجمه و تألیف شدند.
روش شناسی علوم اجتماعی
ابوذر مرادی
چکیده
در مقاله حاضر تلاش شده که با معرفی تفاسیر موجود از نظریه کوانتوم، نشان داده شود کدام تفسیر برای بسط این نظریه به ساحت علوم اجتماعی در قرن جدید مناسب‌تر است. معیار قضاوت در مورد اینکه کدام تفسیر مناسب‌تر است رجوع به تفسیری است که قادر باشد با عبور از مادی‌گرایی جایی برای ذهن به‌عنوان یک پدیده فیزیکی، ولی غیرمادی بگشاید. نشان داده ...
بیشتر
در مقاله حاضر تلاش شده که با معرفی تفاسیر موجود از نظریه کوانتوم، نشان داده شود کدام تفسیر برای بسط این نظریه به ساحت علوم اجتماعی در قرن جدید مناسب‌تر است. معیار قضاوت در مورد اینکه کدام تفسیر مناسب‌تر است رجوع به تفسیری است که قادر باشد با عبور از مادی‌گرایی جایی برای ذهن به‌عنوان یک پدیده فیزیکی، ولی غیرمادی بگشاید. نشان داده شد که تفاسیر ابزارگرایانه و هستی‌شناسانه مادی‌گرا از مکانیک کوانتوم مناسب این هدف نیستند؛ بدین خاطر که در این تفاسیر جهان در شکل بنیادی آن چیزی فراتر از ماده نیست و جایی برای ذهنیت به‌عنوان یک پدیده فیزیکی با قدرت علّی متفاوت از ماده باز نمی‌شود. مورد دیگر تفاسیر ایدئال‌گرای سوم‌شخص است که در آن یک عامل بیرونی نظیر عاملیت مشاهده‌گر انسانی منجر به فروپاشی تابع موج می‌گردد. با توجه به اینکه چالش اصلی در علوم اجتماعی کنش‌های آگاهانه افراد مشارکت‌کننده در شکل‌دهی آن پدیده است، این تفسیر نیز ویژگی لازم موردنظر را ندارد. درنهایت نشان داده شد که تفاسیر ایدئال‌گرای اول‌شخص از نظریه کوانتوم برای بسط این نظریه به ساحت علوم اجتماعی مناسب‌تر هستند؛ بدین خاطر که این تفاسیر برای ذرات در سطح بنیادی نوعی ذهنیت و خودآگاهی بدوی قائل‌اند. در ادامه با به‌کارگیری تفاسیر ایدئال‌گرای اول‌شخص چارچوب تحلیلی تحت عنوان «رویکرد پدیدارگرایانه کوانتومی» پایه‌ریزی شده است که دیگر برخی از مشکلات رویکرد کوانتومی معرفی‌شده توسط الکساندر وندت را ندارد.
