مرتضی فرهادی
چکیده
چکیده "گیاه مردم‌شناسی" شاخه نوپا و برون رشته‌ای از حوزه دانش و فن‌آوری‌های سنتی مردم‌شناسی است. حوزه دانش و فن آوری سنتی، حاصل هزاران سال تجربه آدمی‌در ارتباط با خود و دیگران (جامعه) و طبیعت در بستر تاریخ و فرهنگ محلی، منطقه‌ای و جهانی بوده که بخش اندکی از آن در دوران خط به نگارش درآمده؛ اما بدنه اصلی آن به دلایل گوناگون ...
بیشتر
چکیده "گیاه مردم‌شناسی" شاخه نوپا و برون رشته‌ای از حوزه دانش و فن‌آوری‌های سنتی مردم‌شناسی است. حوزه دانش و فن آوری سنتی، حاصل هزاران سال تجربه آدمی‌در ارتباط با خود و دیگران (جامعه) و طبیعت در بستر تاریخ و فرهنگ محلی، منطقه‌ای و جهانی بوده که بخش اندکی از آن در دوران خط به نگارش درآمده؛ اما بدنه اصلی آن به دلایل گوناگون شفاهی و نانوشته باقی مانده و بخش دانش ضمنی آن ناخودآگاه و ناهشیار بوده و به سختی قابل درک و به زبان شعر ایرانی "من عاجزم ز گفتن و خلق از شنیدنش"می‌باشد. گیاه مردم‌شناسی روابط انسان و گیاه را در پیوندگاه فرهنگ بازگو می‌کند. "گل خوشناسی"سرشاخه نورسته از گیاه مردم‌شناسی است که در تعامل با دیگر شاخه‌های گوناگون علم و بویژه علوم اجتماعی و به شکل میان رشته‌ای و حتی در پیوند با دیگر معرفت‌های بشری همچون فلسفه و هنر قرار دارد. منظور از "گل خوشناسی"صرفاً از منظر رفتارشناسی گیاهان نیست، بلکه توجه به آن بر آنگونه است که در فضای کلامی‌شعرا و نوشتارهای آدمیان تصویر شده، یا در ادبیات شفاهی مردم بازتاب یافته و در فضای فرهنگی تصور و بازگو شده است. الی‌ها رهایی بخشد. این نوشته به جز کار مردم نگاری طولانی مولف و حدود 51 تن از دانشجویانش در سال‌های اخیر بر روی این گیاه ویژه و حاصل کار زمان‌گیر مؤلف بر روی گل‌ها و گیاهان خودروی ایران، نتیجه تاملات جی -غال -اِسمک (پیشوک ، جوغاسِم و ...) گیاهی شگفت آور در منطقه کوچکی از ایران است که در آذربایجان، کردستان، ایلام، استان مرکزی و بخشی از استان اصفهان می‌روید، که در این مناطق و در هزاره‌ها توانسته ساکنان این مناطق و بخشی از عراق و ترکیه را از مرگ زودرس در خشکسالی‌ها و گرانسهنری و میان معرفتی وی از این گیاه ظاهراً خرد و فروتن بوده است.
سیدمحمد مهدیزاده؛ عبدالرحمن علیزاده
چکیده
چکیده «هال» بر آن است که روایت رسانه‌ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه برساخت آن در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این تحقیق به دنبال آن است که بررسی کند یکی از مهمترین رویدادهای خاورمیانه (درگیری‌های سوریه) چگونه توسط رسانه‌هایی با چارچوب‌های گفتمانی متفاوت (شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران و بی‌بی‌سی فارسی) ...
بیشتر
چکیده «هال» بر آن است که روایت رسانه‌ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه برساخت آن در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این تحقیق به دنبال آن است که بررسی کند یکی از مهمترین رویدادهای خاورمیانه (درگیری‌های سوریه) چگونه توسط رسانه‌هایی با چارچوب‌های گفتمانی متفاوت (شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران و بی‌بی‌سی فارسی) بازنمایی میشود. روش این تحقیق، تلفیقی از تحلیل گفتمان انتقادی و نشانهشناسی است. سه بسته خبری از 8 تیر تا 8 مرداد 1392 از برنامههای خبری "60 دقیقه" بی‌بی‌سی فارسی و ساعت 21 شبکه یک انتخاب شدند. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی، از مؤلفههایی چون حقوق بشر، دفاع، گذار سیاسی، پیوند اسلامگرایی و گسترش جنگ، تعیینکننده بودن بازیگران بینالمللی، محکومیت افراطیون مذهبی و قانون – محوری، برای بازنمایی رویداد سوریه استفاده کرده و در مقابل، شبکه یک سیمای ج.ا.ا، از مؤلفههایی چون امنیت، حمایت از جبهه مقاومت، پیروزی بر تروریسم، نفی وابستگی به بیگانگان و نفی مداخله غرب برای برساخت رسانه‌ای رویداد سوریه بهره گرفته است.
ابوالفضل ذوالفقاری
چکیده
چکیده در سال‌های اخیر، مطالعات زیادی در باب انواع دینداری‌ها در اسلام، از سوی صاحب‌نظران غربی و مسلمان صورت گرفته است، لیکن بیشتر صاحب‌نظران غربی در گونه‌شناسی خود، انواع دینداری‌ها را بر اساس جناح بندی‌های راست و چپ مرسوم در غرب مطرح نموده‌اند. مقاله حاضر، به بررسی و نقد دیدگاه سه تن از صاحب‌نظران غربی، یعنی جان اسپوزیتو[1] ...
بیشتر
چکیده در سال‌های اخیر، مطالعات زیادی در باب انواع دینداری‌ها در اسلام، از سوی صاحب‌نظران غربی و مسلمان صورت گرفته است، لیکن بیشتر صاحب‌نظران غربی در گونه‌شناسی خود، انواع دینداری‌ها را بر اساس جناح بندی‌های راست و چپ مرسوم در غرب مطرح نموده‌اند. مقاله حاضر، به بررسی و نقد دیدگاه سه تن از صاحب‌نظران غربی، یعنی جان اسپوزیتو[1] ، کلینتون بنت[2] و ویلیام شپرد[3] پرداخته و تلاش نموده است تا با روش مقایسهای - تطبیقی، ابتدا گونه‌شناسی انواع دینداری‌ها را بر اساس جناح بندی چپ و راست در میان خودشان، مقایسه و توضیح دهد و سپس این گونهشناسیها را با نظرات دو تن از صاحب‌نظران مسلمان، یعنی عبدالله سعید[4] و طارق رمضان[5] که به نظر نگارنده، خالی از اشکالات فوق هستند نیز مقایسه نماید. همچنین با تطابق گونهشناسیها با دلائل و مثالهای آنها کاستیها و کلی نگریهای اشتباهات موجود در آنها نشان داده شده است. نتایج نشان میدهد در تمام مواردی که سه نویسنده غربی در گونه‌شناسی خود، عملکرد ضعیفی نشان دادهاند، سعید و رمضان، عملکرد بهتری داشتهاند.
محمدسعید ذکائی؛ نیما شجاعی باغینی
چکیده
چکیده از جمله تحولاتی که در دهسال گذشته در روندی تدریجی فرهنگ دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار داده است، استقبال فارغ التحصیلان رشته‌های غیر مرتبط به تحصیل در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی است. این اقبال، تواماً بیانگر تغییر در عاملیت و میدان اجتماعی جوانان دانشجوست. پژوهش حاضر با به کارگیری روش‌شناسی ...
بیشتر
چکیده از جمله تحولاتی که در دهسال گذشته در روندی تدریجی فرهنگ دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار داده است، استقبال فارغ التحصیلان رشته‌های غیر مرتبط به تحصیل در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی است. این اقبال، تواماً بیانگر تغییر در عاملیت و میدان اجتماعی جوانان دانشجوست. پژوهش حاضر با به کارگیری روش‌شناسی کمی و کیفی و انتخاب نمونههایی از دانشجویان مقاطع ارشد و دکترای علوم انسانی و اجتماعی دانشگاههای دولتی تهران، به دنبال شناسایی انگیزه‌ها، انتظارات و ارزیابی دانشجویان از رفتار تغییر رشته‌ای خود است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تغییر رشته برای غالب این دانشجویان را باید کنشی عقلانی در نظر گرفت که انگیزش اصلی از انتخاب آن، پاسخگویی به نیازها و ارزشهای هویتی تغییر یافته در فرهنگ جدید دانشگاهی ایران است. تغییر رشته با منطق عقلانی و هدفمند، عقلانی و ارزشی و انگیزههای تجربه اندوزی، سنخهای غالب دانشجویان تغییر رشته‌ای را تشکیل میدهند. شوک و فاصله گذاریهای حاصل از این تجربه علاوه بر تغییر در فرهنگ دانشگاهی و رشته‌ای علوم انسانی و اجتماعی، فرصتها و محدودیتهایی را تواماً برای آنها ایجاد می‌کند.
مرتضی سالمی قمصری؛ محمود مرتضایی فرد
چکیده
چکیده با آغاز دور دوم مجلس شورای ملی، احزاب رسما کار خود را در ایران شروع کردند. اما ساختارهای اجتماعی – اقتصادی، بدون تغییرات محسوسی، همان ساختارهای سنتی قبل از پیروزی جنبش مشروطه بودند. غلبه جمعیتی با شیوه شهرنشینی نبود، طبقه متوسط نیز رشد نکرده بود و مناسبات اجتماعی- اقتصادی کاملاً بر پایه مناسبات سنتی قرار داشت. ...
بیشتر
چکیده با آغاز دور دوم مجلس شورای ملی، احزاب رسما کار خود را در ایران شروع کردند. اما ساختارهای اجتماعی – اقتصادی، بدون تغییرات محسوسی، همان ساختارهای سنتی قبل از پیروزی جنبش مشروطه بودند. غلبه جمعیتی با شیوه شهرنشینی نبود، طبقه متوسط نیز رشد نکرده بود و مناسبات اجتماعی- اقتصادی کاملاً بر پایه مناسبات سنتی قرار داشت. در واقع، کمتر نشانهای از نشانههای عصر مدرن در آن به چشم میخورد. باتوجه به شرایط یاد شده، احزاب نتوانستند دردوره اول تحزب (1304-1287 هـ. ش) به حیات پویا و اثر گذار خود ادامه دهند؛ زیرالازمه این استمرار و پویایی، پاسخگویی به نیازی از نیازهای جامعه و وجود زیرساختهای مناسب بود. اما چون هنوز "نیاز" تعریف نشده بودومناسبات اجتماعی - اقتصادی نیز متناسب با جوامع دارای حزب، تغییر نکرده بود، طبیعی مینمود که احزاب نتوانند ادامه حیات دهند. از این رو، در مقاله حاضر، به بررسی شرایط اجتماعی - اقتصادی مورد نیاز برای ادامه حیات احزاب و مقایسه با شرایط اجتماعی - اقتصادی ایران در دوره اول تحزب پرداخته شده است.
غلامرضا لطیفی؛ سیدمحمد بساطیان
چکیده
چکیده پژوهش حاضر، نوعی فراتحلیل از دانش علوم اجتماعی در چند دهه اخیر در ایران است. اگر چه این ادعای بزرگ، نیازمند پژوهشهای وسیع نیز هست، اما پژوهشگران به اقتضای دانش و امکانات محدود خود، به بررسی مدل کوچکی در این حوزه از دانش دست زدهاند. «فصلنامه علوم اجتماعی» به عنوان دومین فصلنامه علوم اجتماعی ایران، الگوی کوچک شده ...
بیشتر
چکیده پژوهش حاضر، نوعی فراتحلیل از دانش علوم اجتماعی در چند دهه اخیر در ایران است. اگر چه این ادعای بزرگ، نیازمند پژوهشهای وسیع نیز هست، اما پژوهشگران به اقتضای دانش و امکانات محدود خود، به بررسی مدل کوچکی در این حوزه از دانش دست زدهاند. «فصلنامه علوم اجتماعی» به عنوان دومین فصلنامه علوم اجتماعی ایران، الگوی کوچک شده شاکله علوم اجتماعی در ایران، متنی است که این پژوهش به بررسی آن به روش تحلیل محتوا پرداخته استتا نوعی امکان بازبینی از تولیدات 22 ساله آن در طی 58 شماره را فراهم نماید. در این پژوهش، تعداد 332 مقاله منتشر شده در 58 شماره این فصلنامه که به روش تمامشمار انتخاب شدهاند، واحد تحلیل را شکل میدهند. حصول اعتبار جهت مقولهبندی مقالات و محتوای آن از طریق صوری و با مراجعه به متخصصین فن صورت گرفته و پایایی آن به روش آزمون – آزمون مجدد فراهم گردیده است. تحلیل این مقالات نشان میدهد که به لحاظ روشی، رویکرد غالب مقالات، به سمت و سوی تحقیقات تجربی، کمی و به طور خلاصه، پوزیتیویستی گرایش دارد و روشهای تفهمی و ذهنی و انتقادی پژوهشبه دفعات کمتری مورد استفاده قرار گرفته است و نیز اگر چه موضوع نسبتاً زیادی از مقالات، مسائل داخلی است، اما یکی از مهمترین معرفهای بومیگرایی در علوم اجتماعی یعنی نظریهسازی، جایگاه بسیار پایینی دارد و اکثر مقالات، نوعی نظریهآزمایی است.
نعمت الله فاضلی؛ حسین سروی
چکیده
چکیده این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان‌های تجددگرا و نوسنت‌گرای موسیقی در ایران معاصر (1385- 1285) به بررسی خصوصیات و عناصر اصلی شکل‌گیری و تکوین گفتمان‌های یاد شده پرداخته است تا ضمن تبار شناسی تاریخی و معرفی ویژگی‌های گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانه‌ای از گفتمان‌های یادشده ارائه نماید. این مقاله، از منظر ...
بیشتر
چکیده این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان‌های تجددگرا و نوسنت‌گرای موسیقی در ایران معاصر (1385- 1285) به بررسی خصوصیات و عناصر اصلی شکل‌گیری و تکوین گفتمان‌های یاد شده پرداخته است تا ضمن تبار شناسی تاریخی و معرفی ویژگی‌های گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانه‌ای از گفتمان‌های یادشده ارائه نماید. این مقاله، از منظر مطالعات فرهنگی و به کمک روش تحلیل تاریخی گفتمان، نشان میدهد که چگونه بستر‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر گفتمان‌های یاد شده، تأثیر مستقیم و غیر مستقیم گذاشته‌اند. نتایج این مقاله، به کمک روش کیفی و از طریق تکنیک تحلیل گفتمان و تبار شناسی تاریخی به دست آمده است. در این دوران، این گفتمان‌ها تحت تأثیر شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران معاصر شکل گرفته و تکوین یافته‌اند. همچنین در این دوران، ورود موسیقی نظامی، انقلاب مشروطه، پروژه نوسازی رضاشاه، سفر روشنفکران به غرب، عوامل فراملی، برنامه نوسازی موسیقی قدیم ایران، برنامه اداره موسیقی کشور، تأسیس رادیو، تأسیس هنرستان‌های موسیقی و در نهایت عزل و نصب مین باشیان و وزیری، تأسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران و رشد محافل آکادمیک، نقاط عطفی در شکل‌گیری درون مایه‌های اصلی گفتمان‌های تجددگرا و نوسنت‌گرا به شمار می‌آیند، یعنی قدرت شرحه شرحه، بر موسیقی اعمال شده است. واژه‌های کلیدی: گفتمان، تجدد، تحلیل گفتمان، تجدد‌گرایی، موسیقی چکیده این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان‌های تجددگرا و نوسنت‌گرای موسیقی در ایران معاصر (1385- 1285) به بررسی خصوصیات و عناصر اصلی شکل‌گیری و تکوین گفتمان‌های یاد شده پرداخته است تا ضمن تبار شناسی تاریخی و معرفی ویژگی‌های گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانه‌ای از گفتمان‌های یادشده ارائه نماید. این مقاله، از منظر مطالعات فرهنگی و به کمک روش تحلیل تاریخی گفتمان، نشان میدهد که چگونه بستر‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر گفتمان‌های یاد شده، تأثیر مستقیم و غیر مستقیم گذاشته‌اند. نتایج این مقاله، به کمک روش کیفی و از طریق تکنیک تحلیل گفتمان و تبار شناسی تاریخی به دست آمده است. در این دوران، این گفتمان‌ها تحت تأثیر شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران معاصر شکل گرفته و تکوین یافته‌اند. همچنین در این دوران، ورود موسیقی نظامی، انقلاب مشروطه، پروژه نوسازی رضاشاه، سفر روشنفکران به غرب، عوامل فراملی، برنامه نوسازی موسیقی قدیم ایران، برنامه اداره موسیقی کشور، تأسیس رادیو، تأسیس هنرستان‌های موسیقی و در نهایت عزل و نصب مین باشیان و وزیری، تأسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران و رشد محافل آکادمیک، نقاط عطفی در شکل‌گیری درون مایه‌های اصلی گفتمان‌های تجددگرا و نوسنت‌گرا به شمار می‌آیند، یعنی قدرت شرحه شرحه، بر موسیقی اعمال شده است.
