نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران، دانشگاه علامه طباطبائی

2 مدرس تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی-دانشجوی دکتر تاریخ ایران

چکیده

چکیده
با آغاز دور دوم مجلس شورای ملی، احزاب رسما کار خود را در ایران شروع کردند. اما ساختارهای اجتماعی – اقتصادی، بدون تغییرات  محسوسی، همان ساختارهای سنتی قبل از پیروزی جنبش مشروطه بودند. غلبه جمعیتی با شیوه شهرنشینی نبود، طبقه متوسط نیز رشد نکرده بود و مناسبات‌ اجتماعی‌- اقتصادی‌ کاملاً بر پایه‌ مناسبات‌ سنتی‌ قرار داشت. در واقع، کمتر نشانه‌ای‌ از نشانه‌های‌ عصر مدرن‌ در آن  به‌ چشم‌ می‌خورد. باتوجه به شرایط یاد شده، احزاب نتوانستند دردوره اول تحزب (1304-1287 هـ. ش) به حیات پویا و اثر گذار خود ادامه دهند؛ زیرالازمه ‌این استمرار و پویایی، پاسخ‌گویی به نیازی از نیازهای جامعه و وجود زیرساخت‌‌های مناسب بود. اما چون هنوز "نیاز" تعریف نشده بودومناسبات اجتماعی - اقتصادی نیز متناسب با جوامع دارای حزب، تغییر نکرده بود، طبیعی می‌نمود که احزاب نتوانند ادامه حیات دهند. از این رو، در مقاله حاضر، به بررسی شرایط اجتماعی - اقتصادی مورد نیاز برای ادامه حیات احزاب و مقایسه با  شرایط اجتماعی - اقتصادی ایران در دوره اول تحزب پرداخته شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

تحزب و ساختار اجتماعی - اقتصادی ایران (مطالعه موردی دوره اول تحزب 1304-1287 هـ.ش).مرتضی سالمی قمصری و محمود مرتضایی فرد

نویسندگان [English]

  • Morteza Salemi Ghamsari 1
  • Mahmood Mortezaie fard 2
منابع
-  ازغندی، علیرضا. (1376)، ناکارآمدی نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: نشر قومس
-  احمدى، بابک. (1377)، معماى مدرنیته، تهران:‌ نشر مرکز.
-  آبراهامیان، یرواند. (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه: احمد گل محمدی، محمد ابراهیم فتاحی ولی لایی، تهران: نشر نی، چاپ اول.
-  آبراهامیان، یرواند؛ کاظمی، فرهاد. (1376)، مقالاتی در جامعه شناسی سیاسی ایران، دهقانان غیر انقلابی، ترجمه: سهیلا ترابی فارسانی. تهران: نشر شیراز.
-  اشرف، احمد. (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران، تهران: انتشارات پیام.
-  باری یر، ج. (1363)، اقتصاد ایران، موسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی، سازمان برنامه، نشریه شماره 53.
-  باربیه، موریس. (1386)، مدرنیته سیاسی، ترجمه: عبدالوهاب احمدی، تهران: نشر آگاه.
-  بشیریه، حسین. (1382)، موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: نشر گام نو، چاپ چهارم.
-  پیروز، پوریا. موانع توسعه در ایران، برخی عوامل تاریخی، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 57-58.
-  دورکیم، امیل. (1369)، درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه: باقر پرهام، کتابسرای بابل، چاپ اول.
-   سالمی قمصری،‌ ،مرتضی. (1386)، ،موانع فرهنگی تحزب در ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 37.
-  شمیم، علی اصغر. (1375)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: انتشارات مدبر.
-  زیباکلام، صادق. (1372)، سنت و مدرنیسم، تهران: نشر روزنه.
-  طیبی، حشمت الله. (1371)، جامعه شناسی و مردم شناسی ایلات و عشایر، دانشگاه تهران.
-  کاتوزیان، محمدعلی (همایون). (1366)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه: محمدرضا نفیسی، تهران: نشر پاپیروس.
-  کاتوزیان، محمدعلی (همایون). (1375)، چهارده مقاله در ادبیات، اجتماع، فلسفه و اقتصاد، تهران: نشر مرکز.
-  کاتوزیان، محمدعلی (همایون). (1377)، نه مقاله در جامعه شناسی تاریخی ایران و نفت و توسعه اقتصادی، تهران:  نشر مرکز.
-  کدی، نیکی. آر. (1375)، ریشه‌های اتفلاب ایران، ترجمه: عبد الرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-   لمبتون، ان. ک. س. (1363)، ایران عصر قاجار یا سیری درتاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: نشر امیر کبیر.
-  فیوضات، ابراهیم. (1375)، توسعه صنعتی و موانع آن در ایران، تهران: نشر چاپخش.
-  عیسوی، چارلز. (1369)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: انتشارات گستره.
-  محمدی نژاد، حسن. (1355)، احزاب سیاسی، تهران:‌ امیرکبیر.
-  ناطق، هما. (1373)، بازرگانان در داد و ستد با بانک شاهی و رژی تنباکو، نشر تهران. چاپ دوم.
نشریه نامه. (1385)،  شماره 51، تهران.
نقیب زاده، احمد. (1374)، نقد دموکراسی‌های غربی، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 244.