فصلنامه علوم اجتماعی - فهرست مقالات

اهمیت برنامه ریزی جنسیتی در تواناسازی زنان برای دستیابی به عدالت و برابری با مردان است. به منظور توجیه این موضوع ، نوشتار حاضر به دو بعد از مسئله - ۱) درک تحول در مفاهیم و ۲) بازنگری پیش فرضی های برنامه ریزی - میپردازد. یافته های پژوهشی در جامعه روستایی استان های یزد و آذربایجان غربی نشان می دهند که زنان روستای همراه با مردان « نان آور ... بیشتر

هویت اجتماعی و پیشگیری از انحرافات اجتماعی

ابوالفضل اشرفی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 33-61

چکیده

مقاله حاضر در پی طرح هویت اجتماعی و نقش آن در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است. در این مقاله که به روش مطالعه اسنادی و مطالعه میدانی به شیوه مصاحبه توأم یا پرسشنامه انجام شده، نتایج کلی به شرح ذیل به دست آمده است: ۱- تعریف هویت اجتماعی و نقش عوامل زمینه ساز آن؛ هویت اجتماعی عبارت از تصور، درک و ارزیابی فرد نسبت به خود از منظر دیگران (جامعه) ... بیشتر مقاله حاضر در پی طرح هویت اجتماعی و نقش آن در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است. در این مقاله که به روش مطالعه اسنادی و مطالعه میدانی به شیوه مصاحبه توأم یا پرسشنامه انجام شده، نتایج کلی به شرح ذیل به دست آمده است: ۱- تعریف هویت اجتماعی و نقش عوامل زمینه ساز آن؛ هویت اجتماعی عبارت از تصور، درک و ارزیابی فرد نسبت به خود از منظر دیگران (جامعه) است. اگر این تصور و ارزیابی، مثبت باشد و فرد احساس کند از منظر دیگران یا جامعه، دارای جایگاه، ارزش و احترام است، احساس هویت اجتماعی، و در غیر این صورت ، احساسی بی هویتی اجتماعی خواهد کرد. عوامل زمینه ساز احساس هویت اجتماعی عبارتند از نهادهای خانواده، مدرسه، رسانه های گروہی - به ویژه تلویزیون و سینما - دولت و گروه دوستان، در صورتی که نهادهای مزبور، عوامل زمینه ساز احساس هویت اجتماعی افراد، خصوصاً نوجوانان را فراهم کنند، احساس هویت اجتماعی آنان همچون عاملی بازدارنده، از انحرافات آنان جلوگیری خواهد کرد.2- نتایج مطالعه میدانی. نتایج مطالعه میدانی در قالب فرضیه محوری - هرچه احساس پی هویتی اجتماعی نوجوانان نسبت به نظام اجتماعی بیش تر شود، هویت یابی آنان در قالب گرایش به الگوهای غربی رپ و هوی متال بیشتر می شود - در یک نمونه ۱۹۲ نفره در دو گروه از نوجوانان دختر و پسر متظاهر و غیر متظاهر به الگوهای غربی رپ و هوی متال، در سه منطقه از شهر تهران (نمونه هایی از مناطق بالا، متوسط و پایین از نظر سطح زندگی) بیانگر تأیید رابطه فوق است؛ و این به معنای نقش مؤثر احساس هویت اجتماعی در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است.

بررسی زمینه ها و اهداف انقلاب اسلامی ایران بر اساس شعارهای انقلاب

محمد حسین پناهی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 63-84

چکیده

یکی از منابع مهم برای مطالعه انقلابات، شعارهای آن هاست. این منبع در مورد انقلاب اسلامی ایران دارای ابعاد گسترده ای است که تاکنودن مورد مطالعه جدی جامعه شناختی قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی اهداف و زمینه های وقوع انقلاب اسلامی براساس شعارهای آن است. برای این کار ابتدا روش جمع آوری و جداسازی شعارهای انقلاب اسلامی توضیح داده شده ... بیشتر

آگهی خدمت عمومی؛ ظرفیتی ناشناخته در ارتباطات توسعه

محمدمهدی فرقانی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 85-110

چکیده

موضوع اصلی این مقاله، و آگهی های خدمت عمومی، است که مقوله ای نسبتاً تازه و ناشناخته در ارتباطات و تبلیغات توسعه ای به شمار می آید. آگهی خدمت عمومی، ماهیتی توسعه ای دارد با متضمن سود یا نفع مادی و شخصی برای صاحب آگهی نیست، محتوای آن را «آموزش» و «اطلاعات» تشکیل می دهد و در طراحی و ارائه آن، از شیوه های روزنامه نگاری و تبلیغات ... بیشتر موضوع اصلی این مقاله، و آگهی های خدمت عمومی، است که مقوله ای نسبتاً تازه و ناشناخته در ارتباطات و تبلیغات توسعه ای به شمار می آید. آگهی خدمت عمومی، ماهیتی توسعه ای دارد با متضمن سود یا نفع مادی و شخصی برای صاحب آگهی نیست، محتوای آن را «آموزش» و «اطلاعات» تشکیل می دهد و در طراحی و ارائه آن، از شیوه های روزنامه نگاری و تبلیغات بازرگانی مدرن به صورت تلفیقی بهره گیری می شود، منبع اصلی این قبیل آگهی ها دولت و نهادهای رسمی کشور هستند که مسئولیت تأمین نیازها و خدمات ، تنظیم و ساماندهی امور و ادارة بخش های مختلف جامعه را به عهده دارند . مخاطبان آدین قشرهای مختلف مردم هستند که متناسب با موضوع و محتوای پیام، هدف گیری می شوند، هدف نیز بهبود کیفیت زندگی و آشنا ساختن مردم با مسئولیت های خویش و اولویت های اجتماعی است. در این مقاله، پس از مروری کوتاه بر تاریخچه و نقش آگهی های بازرگانی در جهان امروز، تاثیر آنها بر محتوا و شیوه طراحی پیام در رسانه ها و تغییر ماهیت فعالیت های رسانه ای، مقولة آگهی های خدمت عمومی با نقش آن ها در توسعه ملی، ویژگی ها و خصلت های این دسته از پیام ها، نقاط اشتراک و وجوه تمایز آن ها با آگهی های بازرگانی، قالب ها و تکنیک های قابل استفاده در طراحی آنها ضرورت سیاستگذاری ملی در زمینه نحوه استفاده از این فرصت در جهت تحقق اهداف توسعه، و پیشنهاد تشکیل کمیته ملی سیاستگذاری آگهی های خدمت عمومی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. به نظر می رسد که امعادن نظر جدی نسبت به این امکان تازه شناخته شده و استفاده از روش های علمی، برنامه ریزی دراز مدت برای تعیین اولویت ها و مراحل توسعه می تواند پنجره ای به روی فرصتهای جدید در زمینه ایجاد تغییرات اجتماعی به قصد فراهم آوردن شرایط پیشرفت مادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی فراهم کند. رسانه ها نیز به منزله یکی از عوامل و ابزارهای این تغییر می توانند به نحو مطلوبی به این طرح ملی یاری رساند.

«ترانه های کار»، کار آوای از یاد رفته کارورزان و استادکاران

مرتضی فرهادی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 111-144

چکیده

در این نوشته، نخست به ارتباط ناگزیر بین جامعه و ادبیات و بازتاب شرایط اجتماعی در آن پرداخته شده است - حتی اگر ادبیات، آینه تمام نمای جامعه نبوده، بلکه به منزله آینه دقی باشد که کاریکاتوری از واقعیت را در خویش بازتاباند. آنگاه نویسنده برای رسیدن به تعریفی منطقی از ترانه های کار اقتصادی زایا، به تعریف ترانه های عامیانه و ویژگی های آن ... بیشتر

بررسی چگونگی مشارکت خانوارهای زلزله زده در بازسازی مناطق آسیب دیده

محمد زاهدی اصل

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 145-174

چکیده

پژوهش حاضر تحت عنوان «بررسی چگونگی مشارکت خانوارهای زلزله زده اردبیل در بازسازی مناطق آسیب دیده، طراحی و با سفارش و تأمین اعتبار دانشگاه علامه طباطبایی در سال های ۱۲۷ - ۱۲۷۷ اجرا شده است. در بیان مشکل و چارچوب نظری آن، پدیده «مشارکت » به منزله یکی از مشخصه های مربوط به «توسعه» در کنار چند شاخص دیگر مرتبط با همین حوزه، از ... بیشتر پژوهش حاضر تحت عنوان «بررسی چگونگی مشارکت خانوارهای زلزله زده اردبیل در بازسازی مناطق آسیب دیده، طراحی و با سفارش و تأمین اعتبار دانشگاه علامه طباطبایی در سال های ۱۲۷ - ۱۲۷۷ اجرا شده است. در بیان مشکل و چارچوب نظری آن، پدیده «مشارکت » به منزله یکی از مشخصه های مربوط به «توسعه» در کنار چند شاخص دیگر مرتبط با همین حوزه، از دیدگاه صاحب نظران بررسی شده است. پرسش اصلی تحقیق این است: «میزان مشارکت روستاییان زلزله زده اردیل با توجه به ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنها در امر ساخت و ساز اماکن آسیب دیده چگونه بوده است؟» برای پاسخ به این پرسش از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شد. جمعیت مورد مطالعه، کلیه خانوارهای ساکن در روستاهای آسیب دیده از زلزلة اسفندماه ۱۲۷۵ شهرستان اردبیل با حداقل میزان تخریب بیست درصد با حجم نمونه ۵۲ خانوار بوده اند؛ در آزمودن فرضیه های مربوط به متغیر «مشارکت» و متغیرهای مربوط به آن، نتایج زیر به دست آمد. - ارتباط بین میزان مشارکت با سطح سواد، میزان سن و وضعیت سلامتی رؤسای خانوار تأیید شد، ولی ارتباط با جنس رؤسای خانوار مورد تأیید قرار نگرفت. تفاوت این میزان مشارکت و مقدار زمین زیرکشت و نوع مالکیت آن ملاحظه نشد، در صورتی که این تفاوت در این میزان مشارکت و مجموع درآمد رئس خانوار تاید گردید. - ارتباط معکوس بین میزان مشارکت با میزان تخریب منزل مسکونی تأیید شد. - رؤسای خانوارهایی که از کمک های دریافتی از دولت راضی تر بودند، به همان نسبت، میزان مشارکت بیشتری را برای بازسازی اعلام می کردند- رؤسای خانوار مخالف با بقای روستا رغبتی برای مشارکت اعلام نمی کردند، در صورتی که موافقان با بقای روستای تخریب شده، میزان مشارکت بالاتری را برای بازسازی ابراز می داشتند. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش و همچنین مشاهدات عینی گروه تحقیق، پیشنهادهای در چند مقوله مطرح گردید.

بررسی نگرش مردم نسبت به معلولین

علیرضا کلدی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 175-201

چکیده

این تحقیق با هدف کلی شناخت نگرش های ساکنان مناطق مختلف تهران نسبت به معلولیت انجام گرفت. هدف اصلی، شناخت یکی از مشکلات افراد دارای محدودیت، یعنی نحوة برخورد افراد عادی جامعه با معلولین و نیز میزان پذیرش افراد معلول توسط افراد عادی جامعه است. روش مطالعه در این تحقیق ، روش پیمایشی است جمع آوری اطلاعات به وسیلة پرسشنامه انجام گرفته است. ... بیشتر

چگونگی مشارکت زنان ایرانی در تصمیم گیری ها

عذرا جارالهی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 203-223

چکیده

هدف اصلی این مقاله، شناخت وضعیت زنان ایرانی در موقعیت های تصمیم گری جامعه و عوامل مؤثر بر آن می باشد. این بررسی در دو سطح کلان (جامعه، یعنی کشور) و خرد (خانواده) انجام شده است. به رغم آن که زنان همواره نقش اول را در زمینه خانواده ایفا کرده اند و در انجام دادن کارهای خارج از خانه سابقه نسبتاً طولانی دارند، اما مردان همچنان از قدرت تصمیم ... بیشتر هدف اصلی این مقاله، شناخت وضعیت زنان ایرانی در موقعیت های تصمیم گری جامعه و عوامل مؤثر بر آن می باشد. این بررسی در دو سطح کلان (جامعه، یعنی کشور) و خرد (خانواده) انجام شده است. به رغم آن که زنان همواره نقش اول را در زمینه خانواده ایفا کرده اند و در انجام دادن کارهای خارج از خانه سابقه نسبتاً طولانی دارند، اما مردان همچنان از قدرت تصمیم گری بیشتری در خانه برخوردارند و مهمترین مشاغل مدیریتی جامعه که نیازمند تصمیم گیری های اساسی و سرنوشت ساز است، نیز در اشغال آنان می باشد. مشارکت ناچیز زنان در تصمیم گیری های مربوط به امورخانه با پیامدهای نامطلوبی همراه است که مهمتر از همه عدم توانایی زنان برای برنامه ریزی صحیح در امور داخلی خانه و در نتیجه اتلاف وقت است. در هر دو بخش دولتی و غیر دولتی کشور، هر قدر به سطوح پائین تر تصمیم گیری نزدیک می شویم، اگرچه تعداد زنها بیشتر می شود، اما هنوز قابل مقایسه با تعداد مردان نیست. بدودن شک این امر از جمله موانع توسعه سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می آید. ساختار اجتماعی جامعه و نگرش منفی نسبت به زنان از عوامل مهم در مشارکت ناچیز زنان در سطوح کلان و خرد است. علاوه بر آن، سطح تحصیلات زنان، وضعیت اشتغال زنان، درآمد رئیس خانوار، پایگاه اجتماعی خانواده زن و نوع خانواده از جمله عوامل تعیین کننده میزان تصمیم گیری زنان در سطح خرد خانواده نیز می باشند.

تاثیر حضور ماموران راهنمایی و رانندگی بر توقف عابران پشت چراغ قرمز عابر

خدیجه علی آبادی؛ یوسف کریمی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 225-235

چکیده

این پژوهش به منظور تعیین تأثر حضور مأموران راهنمایی و رانندگی بر میزان اطاعت عابران از چراغ عابر انجام گردید. آزمودنی های این پژوهشی عابرانی بودند که از ضلع جنوب غربی میدان انقلاب در یکی از روزهای هفته و در این ساعات ده تا دوازده صبح از خیابان عبور می کردند. تعداد بیست چراع قرمز (ده عدد با حضور مأمور و ده عدد در غیاب مأمور) در فاصله دو ... بیشتر

نظریه معرفت شناسی ابن خلدون

ناصرالدین غراب؛ تقی آزاد ارمکی

دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، صفحه 237-255

چکیده

علم عمران ابن خلدون مبتنی بر نظریه معرفت شناسی خاصی است. این نظریه حاصل نقدهایی است که او بر محدودیت معرفت شناسی سایر دانش ها و معارف بشری وارد می سازد. از این جهت نیز ابن خلدود از پیشگامان اولیه در زمینه معرفت شناسی و فلسفه علمی دانش ها به شمار می رود. در نظریه معرفت شناسی ابن خلدودن ، اندیشه عاملی است که انسان را از سایر موجودات جدا ... بیشتر علم عمران ابن خلدون مبتنی بر نظریه معرفت شناسی خاصی است. این نظریه حاصل نقدهایی است که او بر محدودیت معرفت شناسی سایر دانش ها و معارف بشری وارد می سازد. از این جهت نیز ابن خلدود از پیشگامان اولیه در زمینه معرفت شناسی و فلسفه علمی دانش ها به شمار می رود. در نظریه معرفت شناسی ابن خلدودن ، اندیشه عاملی است که انسان را از سایر موجودات جدا می کند و برتری ویژه ای به او می بخشد. انسان از طریق اندیشه، به نفس مستقل خویش پی می برد و آن را پایه اعمال خویش در حیات تاریخی - اجتماعی خود قرار می دهد. در اندیشه به طور کلی دو نوع ادراک وجود دارد: یکی، مشاعر حسی (جسمانی ) و دیگری، مشاعر روحانی. شناخت آدمی از طریق مشاعر جسمانی که براهین عقلی نیز بخشی از آنند، شکل می گیرد؛ بدین ترتیب که انسان از طریق ادراکات جسمانی با واقعیت بیرونی مواجه می شود، آنگاه در ذهن، صورتی کلی نقش می بندد. با این شیوه، کلیات براساس مشاهده و استقراء حاصل می شوند. ولی تبیین علمی به تنهایی از طریق کلیات به دست نمی آید، بلکه در تبیین علمی باید از اصول کلی به مشاهدات بازگشت کنیم. کلیات در نزد ابن خلدون براساس شناسایی نوع، جنسی و فصل اشیاء شکل می گیرند. او از این کلیات در علم عمران تحت عنوان کیفیات ذاتی یا عارضی پدیده های اجتماعی یاد می کند. از نظر ابن خلدودن شناخت از اشیاء چیزی نیست جز شناخت رابطه میان آن ها و رابطه ای در شناخت علمی مهم است که شکل رابطه علی به خود گیرد. این رابطه در قالب علل اربعه قابل بررسی است.

دوره 30 (1402)

دوره 29 (1401)

دوره 28 (1400)

دوره 27 (1399)

دوره 26 (1398)

دوره 25 (1397)

دوره 24 (1396)

دوره 23 (1395)

دوره 22 (1394)

دوره 21 (1393)

دوره 20 (1392)

دوره 19 (1391)

دوره 18 (1390)

دوره 17 (1389)

دوره 16 (1388)

دوره 15 (1387)

دوره 14 (1386)

دوره 13 (1385)

دوره 12 (1384)

دوره 11 (1383)

دوره 10 (1382)

دوره 9 (1381)

دوره 8 (1380)

دوره 7 (1379)

دوره 6 (1377)

دوره 5 (1376)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372)

دوره 1 (1370)

دوره و شماره: دوره 7، شماره 11.12، اسفند 1379، صفحه 1-255

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده