جامعه شناسی
سعیده امینی؛ فاطمه امیدی؛ اردشیر انتظاری
چکیده
کنش‍های اعتراضی بهعنوان اشکال غیرنهادینه مشارکت‍سیاسی، واقعیت غیرقابل انکار هر جامعه‌ای‌اند. فراوانی و تکثیر این واقعیت در تاریخ پس از انقلاب‍اسلامی و تغییر و تحولات روی داده در آنها ضرورت توجه به این شکل از کنش‍جمعی را دو چندان کرده است. درنتیجه این کنش‍ها معترضان شعارهایی را سر دادهاند که از یک سو بیان‌کننده‌ی ...
بیشتر
کنش‍های اعتراضی بهعنوان اشکال غیرنهادینه مشارکت‍سیاسی، واقعیت غیرقابل انکار هر جامعه‌ای‌اند. فراوانی و تکثیر این واقعیت در تاریخ پس از انقلاب‍اسلامی و تغییر و تحولات روی داده در آنها ضرورت توجه به این شکل از کنش‍جمعی را دو چندان کرده است. درنتیجه این کنش‍ها معترضان شعارهایی را سر دادهاند که از یک سو بیان‌کننده‌ی خواسته‍ها و مطالبات آنان برای تغییرات سیاسی، اجتماعی و آرمان‍هایشان و از سوی دیگر انعکاس وجوه برساختی رسانه‌های داخلی، خارجی و شبکه‌های اجتماعی واقعی و مجازی بوده است. در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل مضمون و بر مبنای نظریه چارچوب‍سازی (framing) اسنو و بنفورد تلاش‌شده تا ضمن تفکیک شعارهای اعتراض‍های سه دهه‍ی اخیر بر اساس چارچوب‍های تفسیری سه‍گانه، مضامین عمده شعارها در هر چارچوب و طی هر دوره اعتراضی مشخص گردد تا بدین طریق سیر تحولات مضمونی شعارها در سه دهه آشکار گردند. نتایج حاصله نشان داد که در اعتراض‍های تیرماه 78، چارچوب تفسیری انگیزشی و در اعتراض‍های پس از انتخابات ریاست‍جمهوری سال 88، اعتراض‍های دی‍ماه 96 و آبان ماه 98 نیز چارچوب تشخیصی بیشترین وزن را به خود اختصاص دادهاند. نتایج تحلیل مضمون شعارها نیز نشان داد که در اعتراض‍های 78، مضامین آزادی‍خواهانه، در اعتراض‍های 88، مضامین عدالت‌خواهانه سیاسی و در اعتراض‍های 96 و 98 مضامین دین‍ستیزانه از بیشترین فراوانی در میان سایر مضامین برخوردار بودهاند.
جامعه شناسی
زینب ملکی پور؛ سهیلا صادقی فسایی؛ عاصمه قاسمی
چکیده
واکاوی تکامل نهاد خانواده و فهم چگونگی ساخت ارتباط عاطفی در زندگی زناشویی یکی از دغدغه‍های اصلی نظریه اجتماعی مدرن بوده است. بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از مطالعه کیفی و اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی و استفاده از روش تحلیل مضمونی به دنبال پاسخ به این سؤال است که زوجین وفاداری را چگونه تجربه می‍کنند و مفهوم وفاداری در حیات معاصر ...
بیشتر
واکاوی تکامل نهاد خانواده و فهم چگونگی ساخت ارتباط عاطفی در زندگی زناشویی یکی از دغدغه‍های اصلی نظریه اجتماعی مدرن بوده است. بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از مطالعه کیفی و اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی و استفاده از روش تحلیل مضمونی به دنبال پاسخ به این سؤال است که زوجین وفاداری را چگونه تجربه می‍کنند و مفهوم وفاداری در حیات معاصر شهروندان تهرانی، دارای چه گونهبندیهای معنایی است. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه عمیق و نیمه ساختیافته است. حجم نمونه شامل 31 مصاحبه با زنان و مردانی است که دارای تجربه زناشویی بالای یک سال بودهاند. شیوه نمونه‌گیری بر اساس استراتژی نمونه‌گیری هدفمند صورت پذیرفته و مدتزمان هر مصاحبه بین 50 تا 90 دقیقه است. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد که از حیث نگرشی 3 دیدگاه متمایز به وفاداری در زندگی زناشویی وجود دارد که دیدگاه نخست وفاداری را یک الزام بلندمدت و خدشهناپذیر تصور میکند. دیدگاه دیگر وفاداری را امری سیال و تغییرپذیر میداند و امکان شکست و جدایی را یک امر بالقوه برای ارتباط میداند و درنهایت دیدگاهی که وفاداری را موضوعی ترمیمی و تجدیدشونده میداند که در حیات زناشویی بازخوانی و ابداع دوباره میشود.
جامعه شناسی
محمد امیرپناهی؛ فاطمه نامیان
چکیده
چالش اساسی سیاست‌گذاری کاهش فقر در کشور، ارائه تصویر درست و واقعی از این پدیده است. با آنکه مطالعات زیادی در زمینه فقر انجام‌شده اما عمده مطالعات منفرد، متنوع و بدون ارتباط باهم و بعضاً متمرکز در یک حوزه علمی (اقتصاد) بوده است که امکان در نظر آوردن فقر در ابعاد مختلف را با دشواری مواجه میکند. باتوجه به اهمیت شناخت فقر و تدقیق پژوهش‍های ...
بیشتر
چالش اساسی سیاست‌گذاری کاهش فقر در کشور، ارائه تصویر درست و واقعی از این پدیده است. با آنکه مطالعات زیادی در زمینه فقر انجام‌شده اما عمده مطالعات منفرد، متنوع و بدون ارتباط باهم و بعضاً متمرکز در یک حوزه علمی (اقتصاد) بوده است که امکان در نظر آوردن فقر در ابعاد مختلف را با دشواری مواجه میکند. باتوجه به اهمیت شناخت فقر و تدقیق پژوهش‍های صورت گرفته، پژوهش حاضر با استفاده از روش فراتحلیل به دنبال فهم جامع از پدیده فقر است و در پی پاسخ به این سؤال است که عوامل اجمالی مؤثر بر فقر کدام‌‍اند و کاستی‌های مطالعات فقر چیست‌اند. جامعه آماری 45 مطالعه بین سال‍های 1380- 1400 است که 32 مطالعه بهعنوان نمونه بر اساس داشتن شرایط لازم انتخاب شدهاند. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد مطالعات فقر در ایران عمدتاً با تمرکز بر حوزه اقتصاد انجام‌شده و توصیفی، پراکنده، منفرد و فاقد ارتباط با یکدیگرند. آنجا هم که بر علل فقر متمرکز شدهاند به سراغ عوامل غیرساختاری فقر و اندازه‍گیری اثر متغیرهای فقر رفته‌اند که به‌نوعی گویای بدیهی انگاری علت‍یابی فقر و تمرکز بر عللی است که خود معلول مسائل ساختاری و ریشه‌ای‌ترند. این علل عبارت‌اند: تورم، وضع بیکاری، عدم مهارت، سرمایه اقتصادی، جنسیت، بارتکفل، سرمایه اجتماعی، تحصیلات.
جامعه شناسی
سیده هاجر حسینی؛ احمد کلاته ساداتی
چکیده
تحقیق حاضر باهدف تحلیل روندها و زمینههای بنیادی، آثار برجسته و کانونهای مطالعاتی و چشمانداز تحقیقاتی آینده جامعهشناسی آموزش پزشکی با نگاهی نقادانه بر وضعیت این شاخه در ایران انجام شد. روش، مروری از نوع غیرسیستماتیک روایتی است. ابزار گردآوری، فیش‍برداری و تحلیل محتوای اسناد نوشتاری (کتب، مقالات و گزارش‍های چاپی و برخط) ...
بیشتر
تحقیق حاضر باهدف تحلیل روندها و زمینههای بنیادی، آثار برجسته و کانونهای مطالعاتی و چشمانداز تحقیقاتی آینده جامعهشناسی آموزش پزشکی با نگاهی نقادانه بر وضعیت این شاخه در ایران انجام شد. روش، مروری از نوع غیرسیستماتیک روایتی است. ابزار گردآوری، فیش‍برداری و تحلیل محتوای اسناد نوشتاری (کتب، مقالات و گزارش‍های چاپی و برخط) در 70 سال گذشته (دهه 1950 تا 2020 میلادی) است. کلیدواژه‍ها در پایگاههای اطلاعات علمی جهان و ایران جستجو شد. معیار ورود اسناد به‍صورت تعمّدی و انباشتی، شامل «تطابق کلیدواژه ها»، «پراستنادتر، نمایاتر و معنادارتر»، منحصراً درباره «دانشجویان پزشکی، پزشکان، مؤسسات/نظام پزشکی» با «حداقل یک نویسندۀ جامعه‌شناس یا منصوب در شاخه جامعهشناسی» بود. استخراج و ترکیب اطلاعات، بر اساس تحلیل محتوای مضمونی و توالی تاریخی بود. اصالت تحقیق بر اساس اصالت اسناد و رعایت موازین اخلاقی، تأمین شد. نتایج نشان داد که جامعه شناسی آموزش پزشکی از کانونهای اصلی تولید معرفت جامعه‍شناختی در جهان است که در چند «کانون مطالعاتی» گسترده شده است. واکاوی در میدان آموزش و پایگاههای علمی ایران نشان داد که این شاخه در بستر جامعه پزشکی و جامعهشناسی کشور، ناشناخته است و به سختی نمونه هایی از آثار نظری و تجربی در آن یافت میشود؛ اما امکان حرکت در «کانونهای مطالعاتی» موجود و چندین «چشمانداز معرفت‌شناختی و پژوهشی» بالقوه برای آن متصور است.
جمعیت شناسی
لطیف پرتوی؛ محمد شایان مهر
چکیده
سالمندان از گروه‌های با سطح آسیب‌پذیری بالا در بحران‌ها بوده و جنسیت هم یک عامل مؤثر در ارتباط با این آسیب‌پذیری در بحران‌ها محسوب میشود. پژوهش حاضر باهدف کشف و بررسی تفاوت جنسیتی تجارب زیسته سالمندان جوان در دوران همه‌گیری کووید-19 صورت گرفت. با استفاده از روش کیفی، 13 نفر (7 مرد و 6 زن) از سالمندان جوان (74-60 ساله) شهر مهاباد با بهره‌گیری ...
بیشتر
سالمندان از گروه‌های با سطح آسیب‌پذیری بالا در بحران‌ها بوده و جنسیت هم یک عامل مؤثر در ارتباط با این آسیب‌پذیری در بحران‌ها محسوب میشود. پژوهش حاضر باهدف کشف و بررسی تفاوت جنسیتی تجارب زیسته سالمندان جوان در دوران همه‌گیری کووید-19 صورت گرفت. با استفاده از روش کیفی، 13 نفر (7 مرد و 6 زن) از سالمندان جوان (74-60 ساله) شهر مهاباد با بهره‌گیری از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته پاسخ دادند. سپس مصاحبه‌ها با استفاده از روش کلایزی تحلیل شدند. یافتههای پژوهش در دو مضمون اصلی شامل «خانه‌ی متحول‌شده و قوای جسمی و روحی تحلیل‌یافته» برای زنان و مضمون اصلی «فاصله اجتماعی و بازنشستگی مختل‌شده» برای مردان دسته‌بندی شدند. بر اساس یافتههای پژوهش میتوان نتیجه‌گیری کرد که در این دوران زنان سالمند جوان در محیط خانه با فشارهای جسمانی و روحی مضاعف و مردان نیز با فاصله گرفتن از محیط بیرون با افزایش فشارهای روحی مواجه بودهاند؛ بنابراین پیشنهاد میشود که در سیاست‌گذاری‌ها برای آمادگی و مقابله با بحران‌های مشابه آینده ضمن درک جایگاه متفاوت زنان و مردان سالمند جوان، به‌ویژه وضعیت زنان، بهتر است در کنار حمایت‌های رسمی به نقش اعضای خانواده و حمایت‌های اجتماعی آنها توجه بیشتری شود.
جامعه شناسی
سیدمحمد مهدی زاده طالشی؛ محمد مقامیان زاده
چکیده
امروزه با فراگیری و نفوذ رسانه‌ها، سلبریتی‌ها به جایگاه و اهمیت بالایی در فرهنگ عامه دست یافته‌اند. آنها مراجع نوظهور جامعه مدرن‌اند و این ظرفیت را دارند تا جماعت‌های شیفته و هواخواه خود را بسازند. مطالعه هواخواهی از آن روی حائز اهمیت است که در برساخت هویت فردی و اجتماعی هواخواهان نقشی اساسی ایفا میکند؛ بنابراین پژوهش حاضر ...
بیشتر
امروزه با فراگیری و نفوذ رسانه‌ها، سلبریتی‌ها به جایگاه و اهمیت بالایی در فرهنگ عامه دست یافته‌اند. آنها مراجع نوظهور جامعه مدرن‌اند و این ظرفیت را دارند تا جماعت‌های شیفته و هواخواه خود را بسازند. مطالعه هواخواهی از آن روی حائز اهمیت است که در برساخت هویت فردی و اجتماعی هواخواهان نقشی اساسی ایفا میکند؛ بنابراین پژوهش حاضر با محوریت قراردادن مسئله نوجوانان و پدیده خرده‌فرهنگ‌هواخواهی، در پی مطالعه شیوه‌های هویت‌یابی نوجوانان ایرانی از رهگذر هواخواهی امیرتتلوست. بدین منظور با تعداد نمونه 16 نوجوان که در شبکه اجتماعی اینستاگرام صاحب صفحه هواخواهی تتلو هستند مصاحبه نیمه ساخت یافته صورت گرفت و سپس داده‌ها در نرم‌افزار MAXQDA به روش تحلیل مضمون تحلیل شد. بر اساس نتایج تحقیق، هواخواهان تتلو دارای هنجارهای گروهی نظیر حمایت از تتلو و عدم انکار هویت تتلیتی، فردگرایی، احترام به سلایق گوناگون، زندگی هدفمند و امید به آینده و درنهایت پیروی از سبک زندگی تتلو هستند. بدین ترتیب تتلیتی‌ها را میتوان بهعنوان یک خرده‌فرهنگ دیجیتالی برشمرد که از طریق برساخت مؤلفه‌های هویتی مذکور، خود را از سایرین متمایز می‌‌سازند. همچنین ناظر به پرسش دوم تحقیق، اَشکال درگیرشدن تتلیتی‌ها با تتلو بررسی شد تا به این جهت مشخص شود هواخواهان در چه سطحی از درگیری و رابطه با سلبریتی خود هستند.
