جامعه شناسی
مهدی مالمیر
چکیده
در این مقاله با تحلیل ثانویه‌ی سه موج از پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان تلاش شده است تا سه وجه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه ایران از منظر ابعاد هویتی شامل هویت ملی، قومی و طبقاتی به تصویر کشیده شود. نتایج بررسی نشان داد از حیث هویت ملی نگرشی مثبت در بین همه پاسخگویان دیده می‌شود ولی زمانی که این قسم از هویت در معرض هم‌نشینی با ...
بیشتر
در این مقاله با تحلیل ثانویه‌ی سه موج از پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان تلاش شده است تا سه وجه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه ایران از منظر ابعاد هویتی شامل هویت ملی، قومی و طبقاتی به تصویر کشیده شود. نتایج بررسی نشان داد از حیث هویت ملی نگرشی مثبت در بین همه پاسخگویان دیده می‌شود ولی زمانی که این قسم از هویت در معرض هم‌نشینی با تنوعات قومی و زبانی قرار میگیرد، نسبتهای متفاوتی بین این دو برقرار می‌شود. مطابق نتایج اگرچه تعامل هویت ملی و قومی در بیشتر استانهای کشور همافزا بوده است ولی در فضای برداری، گوشههایی قرار دارند که نشاندهنده ضعف هویت ملی و تشدید هویت قومی است. از سوی دیگر رصد وضع تحرک طبقاتی بهمنزله شاخص بهبود اقتصادی جامعه، گویای روندِ نزولی تحرک طبقاتی است بهنحویکه از حجم طبقه متوسط کاسته و طبقه پایین جامعه فربهتر شده است. از ترکیبِ این دو عامل یعنی گسست هویتی (ملی-قومی) با محرومیت و نابرابری اقتصادی می‌توان به ابزاری تحلیلی دست یافت که برای فهم و تبیین کنشهای اجتماعی و سیاسی نیروها و عاملیتهای اجتماعی در شرایط حال حاضر جامعه ایران مفید و کارگشا است.
مردم شناسی
فریبا صدیقی
چکیده
گروه‌های متعدد فرهنگی، زبانی و دینی در جامعه تلاش دارند تا با ارائه تعریفی از هویت گروهی، مرزهای گروهی خود را از دیگر گروه‌های موجود در جامعه متمایز سازند و هویت خود را حفظ نمایند. توجه به زمان و تقویم یکی از ابزارهای برساخت هویتی گروه‌های جامعه است. زرتشتیان ایران که وارثان دین و فرهنگ ایران باستان هستند، از این امر مستثنی نیستند؛ ...
بیشتر
گروه‌های متعدد فرهنگی، زبانی و دینی در جامعه تلاش دارند تا با ارائه تعریفی از هویت گروهی، مرزهای گروهی خود را از دیگر گروه‌های موجود در جامعه متمایز سازند و هویت خود را حفظ نمایند. توجه به زمان و تقویم یکی از ابزارهای برساخت هویتی گروه‌های جامعه است. زرتشتیان ایران که وارثان دین و فرهنگ ایران باستان هستند، از این امر مستثنی نیستند؛ بنابراین، هدف مطالعۀ حاضر فهم بازسازی هویت زرتشتیان در ایران معاصر با تأکید بر گاهشماری است. بدین منظور، در این مطالعه بر روش مردمنگاری چند مکانه و مشاهده و مصاحبه به‌عنوان ابزارهای اصلی آن و مطالعات اسنادی تمرکز شد. رفتوبرگشت میان یافته‌های میدان و تحلیل آن‌ها و نظریات انسانشناسی مشخص نمود که بازتعریف مرزهای هویتی همراه با بازتعریف عناصر فرهنگی آنان شامل، ارزش‌های اخلاقی، آدابورسوم است. مطابق با یافته‍ها، زرتشتیان با تمرکز بر گاهشماری و برجستهسازی مناسبتهای دینی تلاش می‌کنند مرزهای گروهی خود را حفظ نمایند. همچنین با تمرکز بر جشنهای مهرگان، سده و تیرگان هویت خود را به ایران پیوند میزنند و بدین ترتیب پیوند خود را با هویت ملی ایرانی برقرار میسازند.
جامعه شناسی
مهدیه محمدتقی زاده
چکیده
در جامعه ایران توجه به خانواده به‌عنوان یکی از ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ گر چه برخی از آمارهای رسمی، روند صعودی طلاق را در بین خانواده‌ها نشان می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی زمینه‌های تصمیم به طلاق در بین خانواده‌های شهر تهران انجام شده است. این مطالعه از نوع کیفی و پدیدارشناسی توصیفی و به روش تحلیل ...
بیشتر
در جامعه ایران توجه به خانواده به‌عنوان یکی از ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ گر چه برخی از آمارهای رسمی، روند صعودی طلاق را در بین خانواده‌ها نشان می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی زمینه‌های تصمیم به طلاق در بین خانواده‌های شهر تهران انجام شده است. این مطالعه از نوع کیفی و پدیدارشناسی توصیفی و به روش تحلیل تماتیک انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را «کلیه افراد متأهل که برای طلاق به دادگاههای خانواده شهر تهران در سال 1401» مراجعه کردهاند، تشکیل میدهند. روش نمونهگیری پژوهش به شیوه هدفمند انجامگرفته و درنهایت با 37 نفر مصاحبه عمیق و نیمه ساختمند به عمل آمد. در تحلیل داده‍ها پس از کدگذاری اولیه به استخراج مضامین اصلی و فرعی پرداخته شد. نتایج پژوهش در قالب دو محور کلی «زمینه‌های هشدار دهندة طلاق» و نیز «مضامین بسترساز و مشوقهای جدایی» اشاره دارد؛ به عبارتی برخی از مؤلفهها بهگونهای هستند که اگر در هر مرحله از زندگی، زوجین در آن موقعیت قرار بگیرند، زنگ هشدار طلاق به صدا درمیآید. در مقابل برخی از رویدادها قابلیت تبدیل به طلاق و افزایش آن را دارند که می‌توان تحت عنوان محرک یا مشوقهای جدایی از آن‌ها یاد نمود.
مطالعات زنان
حمیده دباغی؛ کوثر محمدی هنجروئی
چکیده
زنان عشایر نقش حیاتی در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی جوامع خود ایفا می‌کنند و از طریق دانش بومی خود به توسعه پایدار کمک می‌کنند. با وجود چالش‌های زیادی مانند محرومیت از رفاه و خدمات بهداشتی، این زنان دارای عاملیت قابل‌توجهی هستند. این مقاله به توصیف تجربه عاملیت و قدرت از منظر زنان عشایر اختصاص دارد. در این راستا و برای فهم عمیق‍تر ...
بیشتر
زنان عشایر نقش حیاتی در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی جوامع خود ایفا می‌کنند و از طریق دانش بومی خود به توسعه پایدار کمک می‌کنند. با وجود چالش‌های زیادی مانند محرومیت از رفاه و خدمات بهداشتی، این زنان دارای عاملیت قابل‌توجهی هستند. این مقاله به توصیف تجربه عاملیت و قدرت از منظر زنان عشایر اختصاص دارد. در این راستا و برای فهم عمیق‍تر از مفاهیم تحلیلی مانند عاملیت، مقاومت، تقسیم‌کار جنسیتی و چانه‍زنی استفاده شده است. با استفاده از روش تحلیل تماتیک، مصاحبه‍های عمیق و نیمه‍ساختمند با 17 زن عشایر منطقه چاه غلامعلی در شهرستان زرند انجام شد. یافته‍ها حاکی از استخراج دو مقوله اصلی با عنوان عاملیت محقق‍شده و مقاومت به‌مثابه عاملیت پنهان، چهار مقوله فرعی شامل عاملیت تصمیمساز، عاملیت تسهیلگر، قدرت مجاب‌سازی و مدیریت زندگی زناشویی و مفاهیمی از قبیل، تصمیمساز در ازدواج فرزندان، زن به‌مثابه مشاور مالی خانواده، مانع‍زدایی برای ادامه‍ی تحصیل، زنان به‌مثابه محرک‍های مهاجرت، استفاده از واسطه‌ها، به‌کارگیری برتری سرمایه فرهنگی، ایجاد فشار فرهنگی، فریب همسر، اختفا و تظاهر به حفظ اقتدار مرد و 115 عبارت معنایی است. بر اساس یافته‌های این مقاله می‌توان نتیجه گرفت که بزنگاه‌های ساده و درعین‌حال مهمی وجود دارد که در آن زنان عشایر موردمطالعه به انحا و اشکال گوناگون عاملیت را در چارچوب خانواده تجربه می‌کنند اما دراین‌باره از تجربه واحدی برخوردار نیستند.
جامعه شناسی
عبدالرضا نواح؛ کریم رضادوست؛ سعید معیدفر؛ نرگس خوشکلام
چکیده
شیوع کرونا با تأکید بر فاصله‌گیری اجتماعی سبب شد تعاملات اجتماعیِ درون بافت‍های قومی ازلحاظ کمیت و کیفیت دستخوش تغییراتی گردد. بر همـین اسـاس تحقیـق حاضر بر پدیـدارشناسی تجربهزیسته لکزبانان شهرستان بروجرد از تعاملات اجتماعی پس از مواجهه با شیوع کرونا متمرکز شده است. تحقیق پدیدارشناسی حاضر به‌منظور تحلیل داده‍ها از ...
بیشتر
شیوع کرونا با تأکید بر فاصله‌گیری اجتماعی سبب شد تعاملات اجتماعیِ درون بافت‍های قومی ازلحاظ کمیت و کیفیت دستخوش تغییراتی گردد. بر همـین اسـاس تحقیـق حاضر بر پدیـدارشناسی تجربهزیسته لکزبانان شهرستان بروجرد از تعاملات اجتماعی پس از مواجهه با شیوع کرونا متمرکز شده است. تحقیق پدیدارشناسی حاضر به‌منظور تحلیل داده‍ها از تکنیک موستاکاس بهره برده است. تعداد 16 نمونه بهصورت هدفمند و تا اشباع نظری انتخابشده و داده‍ها به روش مصاحبه عمیق گردآوری شده است. همچنین از 10 مشاهده مشارکتی به‌منظور گردآوری دادههای بیشتر استفاده شده است. بر اساس نتایج کدگذاری و تحلیل دادههای میدانی، مفهوم «تعامل قومی پساکرونا» شامل 8 خوشـهی اصلی است که عبارتاند از: 1) مجال یافتن عاملیت انسانی، 2) اجتماعیشدن تعامل، 3) پیوسته شدن اعضای قوم، 4) بابرنامهشدن تعامل، 5) علمی عقلانی شدن بنیان معرفتی تعامل، 6) غایتمند شدن تعامل، 7) بیشدیجیتالی شدن تعامل، و 8) نمود یافتن نقش عاملیت ناانسانی. بهطورکلی مخاطره کرونا به مانند شوکی عمل کرده که فرصت ابراز فردیت را برای اعضای جامعه قومی لَک فراهم آورده است.
روش شناسی علوم اجتماعی
مهدیه حیدری؛ ژیلا مشهدی؛ افسانه مظفری
چکیده
مهم‌ترین ﻧﻮع ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻲ، هویت ﻣﻠّﻲ و قومی اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﻘﺶ تعیین‌کننده‌ای در ﺣﻮزهى ﻓﺮﻫﻨﮓ، اﺟﺘﻤﺎع، ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺣﺘّﻲ اﻗﺘﺼﺎد دارد. لذا هدف این تحقیق بازنمایی هویت ملی و قومی در سریال نون خ و در سکانس‌های منتخب از این مجموعه بوده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی است. میدان پژوهش این مقاله سریال نون خ است. با توجه به موضوع ...
بیشتر
مهم‌ترین ﻧﻮع ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻲ، هویت ﻣﻠّﻲ و قومی اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﻘﺶ تعیین‌کننده‌ای در ﺣﻮزهى ﻓﺮﻫﻨﮓ، اﺟﺘﻤﺎع، ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺣﺘّﻲ اﻗﺘﺼﺎد دارد. لذا هدف این تحقیق بازنمایی هویت ملی و قومی در سریال نون خ و در سکانس‌های منتخب از این مجموعه بوده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی است. میدان پژوهش این مقاله سریال نون خ است. با توجه به موضوع پژوهش، تنها سکانسهایی که بهنوعی مرتبط با هویت ملی و قومی میباشد، مورد تحلیل قرار گرفت. به این منظور از روش نشانهشناسی جان فیسک بهره برده و بر اساس واحد تحلیل که سکانس‌های منتخب (16 سکانس انتخابشده) که بهصورت هدفمند انتخاب و تحلیل شدند
