جمعیت شناسی
رضا نوبخت؛ احمد دراهکی؛ علی قاسمی اردهایی
چکیده
تعمیم میزان باروری کل موردنیاز برای سطح جانشینی برای تمامی کشورها و مناطق به‌ویژه زمانی که مناطق و کشورهای مورد مقایسه به لحاظ سطح توسعه‌یافتگی تفاوت‌های قابل‌توجهی داشته باشند صحیح نیست. مطالعه حاضر با استفاده از روش پرستون و همکاران 2003 و با استفاده از داده‌های ثبتی و سرشماری کشور طی سال‌های 1385 تا 1394 به برآورد میزان باروری کل ...
بیشتر
تعمیم میزان باروری کل موردنیاز برای سطح جانشینی برای تمامی کشورها و مناطق به‌ویژه زمانی که مناطق و کشورهای مورد مقایسه به لحاظ سطح توسعه‌یافتگی تفاوت‌های قابل‌توجهی داشته باشند صحیح نیست. مطالعه حاضر با استفاده از روش پرستون و همکاران 2003 و با استفاده از داده‌های ثبتی و سرشماری کشور طی سال‌های 1385 تا 1394 به برآورد میزان باروری کل موردنیاز برای سطح جانشینی در ایران و استان‌های مختلف آن پرداخته است. نتایج بیانکننده آن است میزان باروری کل موردنیاز برای سطح جانشینی برای سال 1390 و 1394، 1/2 فرزند است. همچنین نتایج بیانگر آن است میزان باروری کل موردنیاز برای سطح جایگزینی در استان‌های مختلف ایران یکسان نیست؛ و این شاخص برای سال 1390 برای استان سیستان و بلوچستان 3/2، برای استان‌های خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری، هرمزگان، کهکیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی، ایلام، کرمانشاه و کردستان حدود 2/2 و برای سایر استانها حدود 1/2 فرزند برای هر زن محاسبه گردید. توجه به این تفاوتها و اهمیت نسبت جنسی در بدو تولد و همچنین احتمال بقای موالید دختر از تولد تا میانگین سن فرزندآوری ازجمله مباحثی است که در رسیدن به باروری سطح جانشینی در کشور باید موردتوجه قرار گیرد.
جامعه شناسی
علی ایار؛ موسی عنبری
چکیده
این مطالعه با استفاده از روش مردم‌نگاری انتقادی، اثر مداخلات توسعه‌ای را بر ساحت اجتماعی و کنش اقتصادی اجتماعات محلی در میدان زاگرس میانی (استان‌های ایلام و لرستان) بررسی می‌کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که برنامه‌های توسعه، زیست‌جهان پیشامداخله‌ای را که در سیطره امر اجتماعی بوده، تحت هجمه امر اقتصادی قرار داده است. در فرایند ...
بیشتر
این مطالعه با استفاده از روش مردم‌نگاری انتقادی، اثر مداخلات توسعه‌ای را بر ساحت اجتماعی و کنش اقتصادی اجتماعات محلی در میدان زاگرس میانی (استان‌های ایلام و لرستان) بررسی می‌کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که برنامه‌های توسعه، زیست‌جهان پیشامداخله‌ای را که در سیطره امر اجتماعی بوده، تحت هجمه امر اقتصادی قرار داده است. در فرایند مداخله توسعه، از ظرفیت‌های فرهنگی و سنت‌های پیونددهنده و یاریگرانه در کنش‌های اقتصادی محلی غفلت شده است و به‌جای آن برنامه‌های رسمی و سرمایه محور دولتی، در ابعاد عینی و ذهنی گسترش‌یافته است؛ ماحصل تضعیف سنت‌های همیارانه مردمی، برآمدن گروه‌های شبه‌تکنوکرات جدیدی است که ارزش‌های فرهنگ محلی مانند سخت‌کوشی، قناعت، همکاری و ساده‌زیستی را نماد عقب‌افتادگی می‌دانند. درواقع کنشگران بومی به‌مثابه مدیران مولد خویش‌فرمای جدید، به کسانی بدل شدند که برای بازاریابی نیروی کار و تأمین معاش خود، در چرخه اعانه، وام و اجیرشدگی گرفتار شده‌اند. به‌منظور نشان دادن این فرسایش، از استعاره درخت گردو به‌مثابه نماد جامعۀ طبیعت مدار سخت‌کوش، همبسته و کوشا و از درخت اوکالیپتوس به‌عنوان نماد مداخلۀ عاریتی، جامعه مصرفی، تظاهری و گسسته استفاده کرده‌ایم. با زوال اجتماع محلی، کنش‌های اقتصادی همیارانه، سخت‌کوشی و قناعت محلی تحدید شده و رقابت‌های اقتصادی مصرف‌گرا، گسسته و سودانگارانه بجای آن نشسته است.
جامعه شناسی
طاهره خزائی
چکیده
گسترش فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی با ایجاد تغییراتی در جامعه ایرانی، به ساحتی برای ساخت و روایت خود و زیست جهان اجتماعی تبدیل شده است. پزشکان از قشرهای اجتماعی هستند که حضوری پرسش‌برانگیز در فضای مجازی و به‌ویژه شبکه ایکس دارند. تبار تاریخی پزشکی به‌عنوان نهادی دارای پایگاه حرفه‌ای در‌هم‌تنیده با ناشناختگی، اقتدار و اعتبار ...
بیشتر
گسترش فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی با ایجاد تغییراتی در جامعه ایرانی، به ساحتی برای ساخت و روایت خود و زیست جهان اجتماعی تبدیل شده است. پزشکان از قشرهای اجتماعی هستند که حضوری پرسش‌برانگیز در فضای مجازی و به‌ویژه شبکه ایکس دارند. تبار تاریخی پزشکی به‌عنوان نهادی دارای پایگاه حرفه‌ای در‌هم‌تنیده با ناشناختگی، اقتدار و اعتبار بالا است؛ درحالیکه خاصبودگی دنیای مدرن تقدسزدایی و اسطورهزدایی از هر امری است. این پژوهش به روش مردم‌نگاری مجازی و در رویکرد تفسیری تفهمی به تحلیل مضمون توییتهای پزشکان در سال 2023 در شبکه ایکس پرداخته و چهار الگوی معنایی غالب را شناسایی کرده است که عبارتند از برآمدن سوژه بیمار و استیضاح پزشک، هراس از برآمدن طب سنتی و انحصارزدایی از درمان، برساخت تصویر پزشکی در دو قطب مافیا و شهید راه سلامت و خودِ پزشک تحقق نیافته. بهطورکلی، با گسترش شبکه‌های ارتباط مجازی، فرایند افسونزدایی و اقتدارزدایی از پزشک و پزشکی شتاب بیشتری گرفته و هاله قداست و رمز و رازوارگی پیرامون نهاد پزشکی با فراخوانش پزشک به مرکزیت روبهرو شده که در فرایندی بازاندیشانه خودِ پزشک، زیست جهان پزشکی و مصائب آن روایت میشود.
جامعه شناسی
سمیه رحمانی؛ ابوتراب طالبی؛ محمد سعید ذکائی
چکیده
سوژگی، تجربه بازاندیشانه آگاهی و عاملیت فردی در تعامل با خود و با دیگری حقیقی، نمادین و نهادین است. هدف از این مطالعه، فهم پیچیدگی‌های اجتماعی و معنایی پدیده‌ی سوژگی زنان کرد است. این مطالعه با استفاده از نمونه‌گیری نظری و مصاحبه‌ی عمیق فردی با 43 زن کرد و تشکیل یک گروه متمرکز شش نفره، در چارچوب رویکرد تفسیری - برساخت‌گرایانه ...
بیشتر
سوژگی، تجربه بازاندیشانه آگاهی و عاملیت فردی در تعامل با خود و با دیگری حقیقی، نمادین و نهادین است. هدف از این مطالعه، فهم پیچیدگی‌های اجتماعی و معنایی پدیده‌ی سوژگی زنان کرد است. این مطالعه با استفاده از نمونه‌گیری نظری و مصاحبه‌ی عمیق فردی با 43 زن کرد و تشکیل یک گروه متمرکز شش نفره، در چارچوب رویکرد تفسیری - برساخت‌گرایانه و با روش گراندد تئوری انجام شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش سوژگی زنان کرد از مجرای تجربه تعلیق به‌عنوان پدیده محوری قابل‌درک است این تجربه تحت عنوان چهار مفهوم تعلیق شناخت و عاملیت، تعلیق تجربه زیسته، تعلیق آگاهانه ترس و تعلیق به‌مثابه استراتژی قرار گرفتند. نهادهای هنجاری، نهادهای نظارتی، در اقلیت بودگی و وضعیت اقتصادی از مقولات مرتبط با شرایط زمینه‌ای و مناسبات نهادی، تجربه انقیاد، ارتباطات اجتماعی و منابع در دسترس فرد از شرایط مداخله‌گر به‌حساب می‌آیند. استراتژی محافظتی، استراتژی مقاومتی و مذاکره سه گونه راهبرد تشخیص داده شدند. درنهایت این مطالعه با نشان دادن پیچیدگی سوژگی در تجارب زنان کرد، نشان می‌دهد که سوژگی زنان کرد، سوژگی‌های لغزنده، ترکیبی و چندگانه هستند و در سه مقوله سوژگی زنانه، سوژگی غیرفعال - تجسم نیافته -درونی در مقابل سوژگی تجسم‌یافته/ فعال و سوژگی دلوکالیزه قرار می‌گیرند.
جامعه شناسی
فاطمه هواس بیگی
چکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های انسجام ملی برای کاربست در محتوای کتاب‌های درسی است. پارادایم پژوهش تفسیری، رویکرد کیفی، استراتژی پژوهش تحلیل محتوای کیفی (استقرایی) و میدان مطالعه مشتمل بر معلمان اقوام و صاحب‌نظران است. از مصاحبه نیمه ساختارمند برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. روش نمونه‌گیری، هدفمند و تا مرحله اشباع نظری ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های انسجام ملی برای کاربست در محتوای کتاب‌های درسی است. پارادایم پژوهش تفسیری، رویکرد کیفی، استراتژی پژوهش تحلیل محتوای کیفی (استقرایی) و میدان مطالعه مشتمل بر معلمان اقوام و صاحب‌نظران است. از مصاحبه نیمه ساختارمند برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. روش نمونه‌گیری، هدفمند و تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت و از 14 صاحبنظر و 18 معلم مصاحبه به عمل آمد. فرمت دادهها نیز مبتنی بر صوت و برای تحلیل دادهها از دو مرحله کدگذاری باز و محوری استفاده شد. در مرحله اول کدگذاری 451 کد اولیه و 87 مقوله فرعی حاصل شد، در مرحله دوم کدگذاری 16 مقوله اصلی پس از دستهبندی استحصال شد که عبارتاند از: همایی زبانی؛ تنوعبخشی به معرفی مشاهیر؛ نمادهای سرزمینی؛ مشروعیت بخشی به تکثرگرایی فرهنگی؛ بازاندیشی و به متن آورزی زنان؛ تحکیم اعتماد؛ عدالت توزیعی؛ شایسته محوری؛ تقویت هویت ملی؛ توجه به اقتصاد چندفرهنگی؛ معرفی آثار باستانی؛ تحکیم مشروعیت سیاسی؛ بازتعریف سیاست آموزشی؛ تقویت سازگاری ملی- فراملی؛ ایجاد امنیت اجتماعی و اصلاح سیاست رسانهای. بر اساس یافتهها، ضرورت بازنگری و نگاهی جامعتر نسبت به مؤلفه‌های انسجام ملی احساس میشود.
مطالعات زنان
سمیه سادات شفیعی
چکیده
کنشگری زنان در پرتو گفتمان مشروطه‌خواهی، از آنان گروه‌های متعهد و مطالبه گری ساخت که در جهت آرمان‌های مشروطیت وارد میدان عمل شده و نظم جنسیتی مسلط را به چالش کشند. تحقیق حاضر بر بسیج زنان در جمع‌آوری اعانه دراین‌بین تمرکز داشته و کوشیده ابعاد آن را به کمک روش تحلیل سند تبیین نماید. مسئله تحقیق روشن ساختن عاملیت زنان در تاریخ اجتماعی ...
بیشتر
کنشگری زنان در پرتو گفتمان مشروطه‌خواهی، از آنان گروه‌های متعهد و مطالبه گری ساخت که در جهت آرمان‌های مشروطیت وارد میدان عمل شده و نظم جنسیتی مسلط را به چالش کشند. تحقیق حاضر بر بسیج زنان در جمع‌آوری اعانه دراین‌بین تمرکز داشته و کوشیده ابعاد آن را به کمک روش تحلیل سند تبیین نماید. مسئله تحقیق روشن ساختن عاملیت زنان در تاریخ اجتماعی معاصر است. یافتهها در پنج مقوله موارد اهداف کاربردی، انگیزهها، سازوکارها، پایگاه اجتماعی اقتصادی مشارکتکنندگان و استراتژیها ارائه و تحلیلشده. جمع‌آوری اعانه باهدف تأمین منابع مبارزاتی مشروطه خواهان در دوران استبداد صغیر، کمک به خانوادههای مجاهدان فقید در تبریز و اردبیل و نیز انباشت سرمایه اولیه جهت تأسیس بانک ملی، مبتنی بر انگیزههای وطن پرستانه زنان در تقلای تأمین استقلال و حمایت از ابناء وطن بوده است. بعلاوه گویای صورتبندی عاملیت و نیز سیاست هویت کنشگرانی است که از مناسبات تبعیضآمیز جنسیتی بهجانآمده و فرصتی برای مشارکت اجتماعی در بسیج زنان میجستند. در فقدان شغل و درآمد مستقل زنان برای تأمین منابع جهت بسیج از تاکتیکهایی بهره جستند. همچنین مشارکت زنان از خاستگاه مختلف اجتماعی به بسیج وجهی فراطبقاتی بخشیده است.
