فصلنامه علوم اجتماعی - فهرست مقالات

تعمیم میزان باروری کل موردنیاز برای سطح جانشینی برای تمامی کشورها و مناطق به‌ویژه زمانی که مناطق و کشورهای مورد مقایسه به لحاظ سطح توسعه‌یافتگی تفاوت‌های قابل‌توجهی داشته باشند صحیح نیست. مطالعه حاضر با استفاده از روش پرستون و همکاران 2003 و با استفاده از داده‌های ثبتی و سرشماری کشور طی سال‌های 1385 تا 1394 به برآورد میزان باروری کل ... بیشتر

جامعه شناسی

از گردو تا اوکالیپتوس: روایتی مردم‌نگارانه از فرسایش اجتماعات محلی درایران

علی ایار؛ موسی عنبری

دوره 30، شماره 101 ، تیر 1402، صفحه 29-73

https://doi.org/10.22054/qjss.2024.78382.2763

چکیده

این مطالعه با استفاده از روش مردم‌نگاری انتقادی، اثر مداخلات توسعه‌ای را بر ساحت اجتماعی و کنش اقتصادی اجتماعات محلی در میدان زاگرس میانی (استان‌های ایلام و لرستان) بررسی می‌کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که برنامه‌های توسعه، زیست‌جهان پیشامداخله‌ای را که در سیطره امر اجتماعی بوده، تحت هجمه امر اقتصادی قرار داده است. در فرایند ... بیشتر این مطالعه با استفاده از روش مردم‌نگاری انتقادی، اثر مداخلات توسعه‌ای را بر ساحت اجتماعی و کنش اقتصادی اجتماعات محلی در میدان زاگرس میانی (استان‌های ایلام و لرستان) بررسی می‌کند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که برنامه‌های توسعه، زیست‌جهان پیشامداخله‌ای را که در سیطره امر اجتماعی بوده، تحت هجمه امر اقتصادی قرار داده است. در فرایند مداخله توسعه، از ظرفیت‌های فرهنگی و سنت‌های پیونددهنده و یاریگرانه در کنش‌های اقتصادی محلی غفلت شده است و به‌جای آن برنامه‌های رسمی و سرمایه محور دولتی، در ابعاد عینی و ذهنی گسترش‌یافته است؛ ماحصل تضعیف سنت‌های همیارانه مردمی، برآمدن گروه‌های شبه‌تکنوکرات جدیدی است که ارزش‌های فرهنگ محلی مانند سخت‌کوشی، قناعت، همکاری و ساده‌زیستی را نماد عقب‌افتادگی می‌دانند. درواقع کنشگران بومی به‌مثابه مدیران مولد خویش‌فرمای جدید، به کسانی بدل شدند که برای بازاریابی نیروی کار و تأمین معاش خود، در چرخه اعانه، وام و اجیرشدگی گرفتار شده‌اند. به‌منظور نشان دادن این فرسایش، از استعاره درخت گردو به‌مثابه نماد جامعۀ طبیعت مدار سخت‌کوش، همبسته و کوشا و از درخت اوکالیپتوس به‌عنوان نماد مداخلۀ عاریتی، جامعه مصرفی، تظاهری و گسسته استفاده کرده‌ایم. با زوال اجتماع محلی، کنش‌های اقتصادی همیارانه، سخت‌کوشی و قناعت محلی تحدید شده و رقابت‌های اقتصادی مصرف‌گرا، گسسته و سودانگارانه بجای آن نشسته است.

جامعه شناسی

هبوط از قلعه سلطانی؛ فهم زیست جهان پزشکی در توئیتر (ایکس)

طاهره خزائی

دوره 30، شماره 101 ، تیر 1402، صفحه 75-123

https://doi.org/10.22054/qjss.2024.77941.2748

چکیده

گسترش فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی با ایجاد تغییراتی در جامعه ایرانی، به ساحتی برای ساخت و روایت خود و زیست جهان اجتماعی تبدیل شده است. پزشکان از قشرهای اجتماعی هستند که حضوری پرسش‌برانگیز در فضای مجازی و به‌ویژه شبکه ایکس دارند. تبار تاریخی پزشکی به‌عنوان نهادی دارای پایگاه حرفه‌ای در‌هم‌تنیده با ناشناختگی، اقتدار و اعتبار ... بیشتر

جامعه شناسی

تحلیل سوژگی زنان کرد، همنوایی یا مقاومت در متن زندگی اجتماعی

سمیه رحمانی؛ ابوتراب طالبی؛ محمد سعید ذکائی

دوره 30، شماره 101 ، تیر 1402، صفحه 125-164

https://doi.org/10.22054/qjss.2024.74357.2656

چکیده

سوژگی، تجربه بازاندیشانه آگاهی و عاملیت فردی در تعامل با خود و با دیگری حقیقی، نمادین و نهادین است. هدف از این مطالعه، فهم پیچیدگی‌های اجتماعی و معنایی پدیده‌ی سوژگی زنان کرد است. این مطالعه با استفاده از نمونه‌گیری نظری و مصاحبه‌ی عمیق فردی با 43 زن کرد و تشکیل یک گروه متمرکز شش نفره، در چارچوب رویکرد تفسیری - برساخت‌گرایانه ... بیشتر سوژگی، تجربه بازاندیشانه آگاهی و عاملیت فردی در تعامل با خود و با دیگری حقیقی، نمادین و نهادین است. هدف از این مطالعه، فهم پیچیدگی‌های اجتماعی و معنایی پدیده‌ی سوژگی زنان کرد است. این مطالعه با استفاده از نمونه‌گیری نظری و مصاحبه‌ی عمیق فردی با 43 زن کرد و تشکیل یک گروه متمرکز شش نفره، در چارچوب رویکرد تفسیری - برساخت‌گرایانه و با روش گراندد تئوری انجام شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش سوژگی زنان کرد از مجرای تجربه تعلیق به‌عنوان پدیده محوری قابل‌درک است این تجربه تحت عنوان چهار مفهوم تعلیق شناخت و عاملیت، تعلیق تجربه زیسته، تعلیق آگاهانه ترس و تعلیق به‌مثابه استراتژی قرار گرفتند. نهادهای هنجاری، نهادهای نظارتی، در اقلیت بودگی و وضعیت اقتصادی از مقولات مرتبط با شرایط زمینه‌ای و مناسبات نهادی، تجربه انقیاد، ارتباطات اجتماعی و منابع در دسترس فرد از شرایط مداخله‌گر به‌حساب می‌آیند. استراتژی محافظتی، استراتژی مقاومتی و مذاکره سه گونه راهبرد تشخیص داده شدند. درنهایت این مطالعه با نشان دادن پیچیدگی سوژگی در تجارب زنان کرد، نشان می‌دهد که سوژگی زنان کرد، سوژگی‌های لغزنده، ترکیبی و چندگانه هستند و در سه مقوله سوژگی زنانه، سوژگی غیرفعال - تجسم نیافته -درونی در مقابل سوژگی تجسم‌یافته/ فعال و سوژگی دلوکالیزه قرار می‌گیرند.

جامعه شناسی

شناسایی مؤلفه‌های انسجام ملی برای کاربست در کتاب‌های درسی دوره آموزش ابتدایی ایران

فاطمه هواس بیگی

دوره 30، شماره 101 ، تیر 1402، صفحه 165-210

https://doi.org/10.22054/qjss.2024.75016.2673

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های انسجام ملی برای کاربست در محتوای کتاب‌های درسی است. پارادایم پژوهش تفسیری، رویکرد کیفی، استراتژی پژوهش تحلیل محتوای کیفی (استقرایی) و میدان مطالعه مشتمل بر معلمان اقوام و صاحب‌نظران است. از مصاحبه نیمه ساختارمند برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده‌ شد. روش نمونه‌گیری، هدفمند و تا مرحله اشباع نظری ... بیشتر

مطالعات زنان

بسیج جمع‌آوری اعانه در جنبش مشروطه؛ ابعادی از مشارکت اجتماعی زنان

سمیه سادات شفیعی

دوره 30، شماره 101 ، تیر 1402، صفحه 211-244

https://doi.org/10.22054/qjss.2024.76434.2707

چکیده

کنشگری زنان در پرتو گفتمان مشروطه‌خواهی، از آنان گروه‌های متعهد و مطالبه گری ساخت که در جهت آرمان‌های مشروطیت وارد میدان عمل شده و نظم جنسیتی مسلط را به چالش کشند. تحقیق حاضر بر بسیج زنان در جمع‌آوری اعانه دراین‌بین تمرکز داشته و کوشیده ابعاد آن را به کمک روش تحلیل سند تبیین نماید. مسئله تحقیق روشن ساختن عاملیت زنان در تاریخ اجتماعی ... بیشتر

مقاله شناسی شماره 1 تا 100 فصلنامه علوم اجتماعی

صدیقه پیری

دوره 30، شماره 101 ، تیر 1402، صفحه 245-314

چکیده

یکی از مسیرهای توسعه و پیشرفت در هر جامعه‌ای، توسعه علم و دانش است و آنچه به اجتماعات علمی منزلت و اعتبار می-بخشد استمرار و قدمت تاریخی فعالیت‌ها و پژوهش‌های علمی است که گونه‌ای از سرمایه‌های فرهنگی و نمادین آن اجتماع علمی را به نمایش می‌گذارد. انتشار صد شماره از فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، از سال 1370 تاکنون، با ... بیشتر یکی از مسیرهای توسعه و پیشرفت در هر جامعه‌ای، توسعه علم و دانش است و آنچه به اجتماعات علمی منزلت و اعتبار می-بخشد استمرار و قدمت تاریخی فعالیت‌ها و پژوهش‌های علمی است که گونه‌ای از سرمایه‌های فرهنگی و نمادین آن اجتماع علمی را به نمایش می‌گذارد. انتشار صد شماره از فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، از سال 1370 تاکنون، با تنوعی از موضوعات مختلف مبین نوعی پویایی در حیات علمی کشور است. به همین مناسبت و نیز برای آشنایی و تسهیل بهره‌برداری نویسندگان و پژوهشگران مختلف از مقالات فصلنامه، به تحلیل و دسته‌بندی موضوعی 100 شماره آن پرداخته‌ایم که در قالب جداولی نشان داده شده است. دسته‌بندی‌های موضوعی انجام‌گرفته به ترتیب الفبایی به شرح زیر هستند: آسیب-شناسی و انحرافات اجتماعی؛ ارتباطات و رسانه؛ توسعه، رفاه و برنامه‌ریزی اجتماعی؛ جامعه‌شناسی (شامل جامعه‌شناسی اقتصادی، جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، جامعه‌شناسی پزشکی و سلامت، جامعه‌شناسی سیاسی و جامعه‌شناسی فرهنگی)؛ جمعیت‌شناسی؛ روش‌شناسی؛ زنان و خانواده؛ مردم‌شناسی؛ مطالعات فرهنگی؛ مددکاری و روانشناسی اجتماعی؛ مقالات و کتاب‌شناسی و در آخر سایر مقالات. ذکر این نکته ضروری است که ممکن است برخی از مقالات قابلیت جابجایی در دسته-بندی‌های دیگری نیز داشته باشند و یا با دسته‌بندی‌های دیگر هم‌پوشانی داشته باشند؛ درعین‌حال تلاش شده در حوزه‌ موضوعی که قرابت بیشتری داشته‌اند قرار داده شوند. در پایان از آقای دکتر مرتضی سالمی که قبلا مقالات شماره یک تا هفتاد فصلنامه را تحلیل موضوعی کرده بودند، تشکر و قدردانی می‌شود.

دوره 30 (1402)

دوره 29 (1401)

دوره 28 (1400)

دوره 27 (1399)

دوره 26 (1398)

دوره 25 (1397)

دوره 24 (1396)

دوره 23 (1395)

دوره 22 (1394)

دوره 21 (1393)

دوره 20 (1392)

دوره 19 (1391)

دوره 18 (1390)

دوره 17 (1389)

دوره 16 (1388)

دوره 15 (1387)

دوره 14 (1386)

دوره 13 (1385)

دوره 12 (1384)

دوره 11 (1383)

دوره 10 (1382)

دوره 9 (1381)

دوره 8 (1380)

دوره 7 (1379)

دوره 6 (1377)

دوره 5 (1376)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372)

دوره 1 (1370)

دوره و شماره: دوره 30، شماره 101، تیر 1402

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده