فصلنامه علوم اجتماعی - فهرست مقالات

ساختارهای رفتار آدمی - حتی رفتارهای بیماران روانی - با تمام پیچیدگی ها و گوناگونی، نامحدود نیستند، بلکه قانونمند و قاعده پذیرند؛ در نتیجه، همه جایی و به اصطلاح جهان شمول هستند. و از آن جا که رفتارهای آدمی افزون بر بسترهای زیست شناسانه، رفتارهایی تاریخی و فرهنگی اند و اموری خلق الساعه نیستند، لذا همه گاهی یا زمان شمولند. تنها وجود ظواهر ... بیشتر ساختارهای رفتار آدمی - حتی رفتارهای بیماران روانی - با تمام پیچیدگی ها و گوناگونی، نامحدود نیستند، بلکه قانونمند و قاعده پذیرند؛ در نتیجه، همه جایی و به اصطلاح جهان شمول هستند. و از آن جا که رفتارهای آدمی افزون بر بسترهای زیست شناسانه، رفتارهایی تاریخی و فرهنگی اند و اموری خلق الساعه نیستند، لذا همه گاهی یا زمان شمولند. تنها وجود ظواهر بسیار گوناگون و گاه فریبنده است که در نگاه های نخست این همگونی ها و اشکال ساخت یافته رفتاری را از چشم دور نگاه می دارد. در چهار دهه گذشته، مؤلف آنچه را که نخست از رفتارهای یاریگرانه آدمیان و انواع آن، محلی، خاص و بی همتا می پنداشت، بتدریج در جایهای دیگر ایران و در زمینه های دیگر و با شگفتی گاه در سایر کشورها و فرهنگ ها و افزون بر آن، در دیگر زمانها نیز یافته است. و لذا به تدریج - در این زمینه خاص از شناخت ابتدایی مفاهیم سطحی و جزئی و شخصی به شناخت و مفاهیم عمقی تر، کلی تر و جمعیتر دست یافته است. شگفت آورتر از ساخت و کارکردهای همسان انواع اصلی همکاری در میان گروه ها ور جوامع انسانی موجود، و وجود این انواع در طول تاریخ و پیش از تاریخ، وجود صور ابتدایی و انواع همکاری در میان جانوران جهان، چه به شکل طبیعی خود و چه اخیراً به شکل آزمایشگاهی آن است که به شکل غیرقابل تصوری، گسل عظیم بین غریزه و فرهنگ را پشت سر نهاده است. این مقاله در پی توضیح و اثبات چنین مدعایی است.

نگرشی انسان شناختی بر پنداشت روستاییان از مشارکت سیاسی و چند عامل مؤثر بر آن در دو روستای نمونه گرمسار

ناصر فکوهی

دوره 11، شماره 26 ، شهریور 1383، صفحه 25-67

چکیده

ثبات و پایداری حکومت های سیاسی در آغاز قرن بیست و یکم بر میزان پا گرفتن و درونی شدن پنداشت ها و رفتارهای دموکراتیک در انسان هایی استوار است که واحدهای سیاسی جدید یعنی دولت های ملی را می سازند. رابطه مستقیم کاهش تنش های اجتماعی درونی و تنش های سیاسی بین المللی و هزینه های ناشی از آنها با این ثبات، امروزه کاملا روشن است. از این رو، تلاش ... بیشتر ثبات و پایداری حکومت های سیاسی در آغاز قرن بیست و یکم بر میزان پا گرفتن و درونی شدن پنداشت ها و رفتارهای دموکراتیک در انسان هایی استوار است که واحدهای سیاسی جدید یعنی دولت های ملی را می سازند. رابطه مستقیم کاهش تنش های اجتماعی درونی و تنش های سیاسی بین المللی و هزینه های ناشی از آنها با این ثبات، امروزه کاملا روشن است. از این رو، تلاش در جهت توسعه پایدار نمی تواند بدون حرکت در جهت توسعه سیاسی، به مثابه یکی از محورهای اصلی آن، معنایی داشته باشد. توسعه سیاسی نیز مهمترین مؤلفه خود را مشارکت سیاسی اعلام می دارد که هر چند در شرایط غیردموکراتیک، یک آرمان و آرزوی مورد مطالبه است، ولی در شرایط دموکراتیک لزوماً از سوی بازیگران اجتماعی به اجرا در نمی آید. مطالعه در مورد مشارکت سیاسی می تواند از دو ورودی انجام گیرد: پنداشت ور رفتار. در پژوهش حاضر، بخشش اول یعنی پنداشت مورد نظر بوده است. جامعه مورد مطالعه، جامعه ای روستایی انتخاب شده است که به دلایلی متعدد، موانع بیشتری در آن برای گسترش مشارکت سیاسی وجود دارد. افزون براین، برای آن که بتوان در کنار روش های متعارف از روش های ژرفانگر نیز استفاده کرد، حوزه مطالعه به دو روستا در منطقه گرمسار محدود شده است که انتخاب آنها بر اساس گروهی از پارامترهای معنادار در زمینه پرسش های تحقیق انجام گرفته است. در این تحقیق که با استفاده از یک پرسشنامه و مصاحبه ها و مشاهدات میدانی طولانی مدت به انجام رسیده است، تأکید اساسی بر پنج حوزه جنسیت، خویشاوندی، رسانه ها، شهر و رابطه ملی - محلی بوده است و در هر یک از آنها پس از ارائه یک تحلیل، راهکارهایی عملی در کوتاه و درازمدت ارائه شده است.

اثر ویژگی های فردی بر مشارکت اجتماعی

لیلا یزدان پناه؛ محمد حسین پناهی

دوره 11، شماره 26 ، شهریور 1383، صفحه 69-107

چکیده

به علت اهمیت زیاد مشارکت اجتماعی در جوامع امروزی، چگونگی و عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی مورد توجه بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی قرار دارد. در مقاله حاضر، براساس پژوهشی پیمایشی، سعی شده است که اثر ویژگی های فردی و شخصیتی بر میزان مشارکت اجتماعی بررسی شود. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان ۱۸ سال و بالاتر ساکن در مناطقی ۲۲ گانه شهر ... بیشتر

روستاییان و مشارکت سیاسی در ایران مطالعه موردی: روستاهای حومه شهرستان بوشهر (چاه کوتاه، آبطویل، تل اشکی)

منصور وثوقی؛ عبدالرسول هاشمی

دوره 11، شماره 26 ، شهریور 1383، صفحه 109-140

چکیده

مشارکت سیاسی یکی از معیارهای توسعه سیاسی به طور خاص و توسعه به طور کلی است و پرداختن به آن می تواند روشنگر یکی از ابعاد مهم توسعه باشد. هدف از این تحقیق بررسی و شناخت عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت سیاسی روستاییان است تا از این طریقی برخی از نظریاتی را که تحت عنوان نوسازی مطرح شده است، بتوان در جامعه مورد مطالعه آزمون نمود. برخی از این ... بیشتر مشارکت سیاسی یکی از معیارهای توسعه سیاسی به طور خاص و توسعه به طور کلی است و پرداختن به آن می تواند روشنگر یکی از ابعاد مهم توسعه باشد. هدف از این تحقیق بررسی و شناخت عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت سیاسی روستاییان است تا از این طریقی برخی از نظریاتی را که تحت عنوان نوسازی مطرح شده است، بتوان در جامعه مورد مطالعه آزمون نمود. برخی از این عوامل که در نظریات دانیلی لرنر، اینکلس و اسمیت، رابرت دال، لیپست و هانتینگتن به عنوان عوامل نوسازی کننده جامعه و رواج دهنده اشکال جدید رفتارهای اجتماعی بیان شده اند عبارتند از وضعیت اقتصادی، شغل، تحصیلات، ارتباط با شهر، استفاده از وسایل ارتباط جمعی، علاوه بر این برخی عوامل روانشناختی مانند احساس بی قدرتی و اعتماد به دولت نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. فرضیه اصلی تحقیقی این است که با بهبود شاخص های اجتماعی، مشارکت سیاسی افزایش یافته است. این فرضیه در دو بعد مشارکت سیاسی رسمی و غیررسمی مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. روش تحقیق مورد استفاده روش پیمایشی بوده که با استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام شد. جامعه مورد مطالعه سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان حومه شهرستان بوشهر بود. با استفاده از نمونه گیری چند مرحله ای سه روستای چاه کوتاه، آب طویل و تل اشکی که معرف سه سطح توسعه یافتگی بالا، متوسط و پایین بودند به طور تصادفی انتخاب شده و از میان این روستاها نسبت به تعیین حجم نمونه مجموعاً به تعداد ۲۵۰ مورد و توزیع آنها با توجه به میزان جمعیت هر روستا اقدام شد. نتایج تحقیقی حاکی است که بین دو نوع مشارکت سیاسی رسمی و غیررسمی در خصوصی متغیرهای مورد مطالعه تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد. به این صورت که مشارکت سیاسی غیررسمی همراه با افزایش سطح تحصیلات، ارتباط با شهر و استفاده از رسانه های گروهی افزایش یافته است اما مشارکت سیاسی رسمی تنها در سطح متوسط ارتباط با شهر و تحصیلات ابتدایی بیشتر شده است و پس از آن رو به کاهش داشته است. از طرف دیگر مشارکت رسمی همبستگی بسیاری با اعتماد به دولت داشته و هر چه اعتماد به دولت بیشتر بوده، مشارکت سیاسی رسمی بیشتر شده است. در حالی که رابطه معنی داری بین این عاملی و مشارکت سیاسی غیررسمی به دست نیامد. این موضوع نشان می دهد که مشارکت سیاسی غیررسمی بیش از جنبه رسمی مشارکت مرتبط با شاخص های توسعه و تأیید کننده نظریات نوسازی است. در صورتی که ساختار سیاسی و عوامل محیطی در مشارکت سیاسی رسمی نقش زیادی دارند.

بررسی رابطه بیگانگی سیاسی - اجتماعی با مشارکت سیاسی - اجتماعی و امنیت ملی

قاسم حسنی

دوره 11، شماره 26 ، شهریور 1383، صفحه 141-179

چکیده

از آن جایی که اهمیت نقش مشارکت نهادینه شده در روند توسعه، دموکراسی و مشروعیت بخشی حکومت ها در کاهش یا افزایش ضریب امنیت ملی مؤثر است، اعتماد مردم به حکومت باعث افزایش مشارکت و قوام حکومت، ایجاد توسعه و افزایش ضریب امنیت ملی می شود. از دیدگاه اسلامی، نقش آفرینی مردم صرفاً در مشروعیت بخشی خلاصه نمی گردد، بلکه مردم در عینیت بخشی و کارآمدی ... بیشتر از آن جایی که اهمیت نقش مشارکت نهادینه شده در روند توسعه، دموکراسی و مشروعیت بخشی حکومت ها در کاهش یا افزایش ضریب امنیت ملی مؤثر است، اعتماد مردم به حکومت باعث افزایش مشارکت و قوام حکومت، ایجاد توسعه و افزایش ضریب امنیت ملی می شود. از دیدگاه اسلامی، نقش آفرینی مردم صرفاً در مشروعیت بخشی خلاصه نمی گردد، بلکه مردم در عینیت بخشی و کارآمدی حکومت نقش اساسی دارند. لذا پژوهش حاضر تحت عنوان «بررسی رابطه بیگانگی سیاسی - اجتماعی با مشارکت سیاسی – اجتماعی و امنیت ملی» برای حصول به اهدافی همچون: ۱) سنجش میزان بیگانگی سیاسی - اجتماعی، مشارکت سیاسی - اجتماعی و مشارکت در حوزه های امنیت ملی ۲) شناخت نوع همبستگی میان متغیرهای بیگانگی سیاسی - اجتماعی، مشارکت سیاسی - اجتماعی و امنیت ملی، شناخت نوع رابطه متغیرهای فردی نظیر سن، جنسی، مذهب، قومیت، تأهل، مقطع تحصیلی، درآمد و نوع دانشگاه با بیگانگی سیاسی-اجتماعی، مشارکت سیاسی-اجتماعی و امنیت ملی و با طرح پرسش های زیر اجرا گردید: ۱) میزان بیگانگی سیاسی - اجتماعی، میزان مشارکت سیاسی و میزان مشارکت در حوزه امنیت ملی در جامعه مورد پژوهش چقدر است؟ ۲) آیا همبستگی بین متغیرهای بیگانگی، مشارکت و امنیت ملی برقرار است؟ ۳) آیا رابطه ای بین سن، جنسی، مذهب، قومیت و... با بیگانگی، مشارکت و امنیت ملی وجود دارد؟ برای دست یابی به پاسخ هایی جهت پرسش های مذکور، فرضیه هایی برای آزمون همبستگی بین متغیرهای بیگانگی، مشارکت و امنیت ملی و آزمون رابطه بین متغیرهای فردی با بیگانگی، مشارکت و امنیت ملی تهیه و تنظیم گردید. نتایج تحقیقی نشان دهنده آن است که مؤلفه های سیاسی - اجتماعی در ارتقا یا کاهش ضریب امنیت ملی بسیار مؤثرند، و در صورت عدم مشارکت سیاسی، اجتماعی به دلیل ظهور بیگانگی سیاسی - اجتماعی در جامعه، امنیت ملی به طور جدی مورد تهدید و خطر قرار می گیرد. لذا مقامات تصمیم گیرنده برای تدوین استراتژی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور از نتایج تحقیقی می توانند استفاده نمایند.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 30 (1402)

دوره 29 (1401)

دوره 28 (1400)

دوره 27 (1399)

دوره 26 (1398)

دوره 25 (1397)

دوره 24 (1396)

دوره 23 (1395)

دوره 22 (1394)

دوره 21 (1393)

دوره 20 (1392)

دوره 19 (1391)

دوره 18 (1390)

دوره 17 (1389)

دوره 16 (1388)

دوره 15 (1387)

دوره 14 (1386)

دوره 13 (1385)

دوره 12 (1384)

دوره 11 (1383)

دوره 10 (1382)

دوره 9 (1381)

دوره 8 (1380)

دوره 7 (1379)

دوره 6 (1377)

دوره 5 (1376)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372)

دوره 1 (1370)

دوره و شماره: دوره 11، شماره 26، شهریور 1383، صفحه 1-179

ساخت های جهانی همکاری همه گاهی و همه جایی بودن انواع جوهری یاریگری و مشارکت

چکیده

نگرشی انسان شناختی بر پنداشت روستاییان از مشارکت سیاسی و چند عامل مؤثر بر آن در دو روستای نمونه گرمسار

چکیده

اثر ویژگی های فردی بر مشارکت اجتماعی

چکیده

روستاییان و مشارکت سیاسی در ایران مطالعه موردی: روستاهای حومه شهرستان بوشهر (چاه کوتاه، آبطویل، تل اشکی)

چکیده

بررسی رابطه بیگانگی سیاسی - اجتماعی با مشارکت سیاسی - اجتماعی و امنیت ملی

چکیده