مطالعات زنان
حمیده دباغی؛ کوثر محمدی هنجروئی
چکیده
زنان عشایر نقش حیاتی در زمینههای اقتصادی و اجتماعی جوامع خود ایفا میکنند و از طریق دانش بومی خود به توسعه پایدار کمک میکنند. با وجود چالشهای زیادی مانند محرومیت از رفاه و خدمات بهداشتی، این زنان دارای عاملیت قابلتوجهی هستند. این مقاله به توصیف تجربه عاملیت و قدرت از منظر زنان عشایر اختصاص دارد. در این راستا و برای فهم عمیقتر ...
بیشتر
زنان عشایر نقش حیاتی در زمینههای اقتصادی و اجتماعی جوامع خود ایفا میکنند و از طریق دانش بومی خود به توسعه پایدار کمک میکنند. با وجود چالشهای زیادی مانند محرومیت از رفاه و خدمات بهداشتی، این زنان دارای عاملیت قابلتوجهی هستند. این مقاله به توصیف تجربه عاملیت و قدرت از منظر زنان عشایر اختصاص دارد. در این راستا و برای فهم عمیقتر از مفاهیم تحلیلی مانند عاملیت، مقاومت، تقسیمکار جنسیتی و چانهزنی استفاده شده است. با استفاده از روش تحلیل تماتیک، مصاحبههای عمیق و نیمهساختمند با 17 زن عشایر منطقه چاه غلامعلی در شهرستان زرند انجام شد. یافتهها حاکی از استخراج دو مقوله اصلی با عنوان عاملیت محققشده و مقاومت بهمثابه عاملیت پنهان، چهار مقوله فرعی شامل عاملیت تصمیمساز، عاملیت تسهیلگر، قدرت مجابسازی و مدیریت زندگی زناشویی و مفاهیمی از قبیل، تصمیمساز در ازدواج فرزندان، زن بهمثابه مشاور مالی خانواده، مانعزدایی برای ادامهی تحصیل، زنان بهمثابه محرکهای مهاجرت، استفاده از واسطهها، بهکارگیری برتری سرمایه فرهنگی، ایجاد فشار فرهنگی، فریب همسر، اختفا و تظاهر به حفظ اقتدار مرد و 115 عبارت معنایی است. بر اساس یافتههای این مقاله میتوان نتیجه گرفت که بزنگاههای ساده و درعینحال مهمی وجود دارد که در آن زنان عشایر موردمطالعه به انحا و اشکال گوناگون عاملیت را در چارچوب خانواده تجربه میکنند اما دراینباره از تجربه واحدی برخوردار نیستند.
مطالعات زنان
سمیه سادات شفیعی
چکیده
کنشگری زنان در پرتو گفتمان مشروطهخواهی، از آنان گروههای متعهد و مطالبه گری ساخت که در جهت آرمانهای مشروطیت وارد میدان عمل شده و نظم جنسیتی مسلط را به چالش کشند. تحقیق حاضر بر بسیج زنان در جمعآوری اعانه دراینبین تمرکز داشته و کوشیده ابعاد آن را به کمک روش تحلیل سند تبیین نماید. مسئله تحقیق روشن ساختن عاملیت زنان در تاریخ اجتماعی ...
بیشتر
کنشگری زنان در پرتو گفتمان مشروطهخواهی، از آنان گروههای متعهد و مطالبه گری ساخت که در جهت آرمانهای مشروطیت وارد میدان عمل شده و نظم جنسیتی مسلط را به چالش کشند. تحقیق حاضر بر بسیج زنان در جمعآوری اعانه دراینبین تمرکز داشته و کوشیده ابعاد آن را به کمک روش تحلیل سند تبیین نماید. مسئله تحقیق روشن ساختن عاملیت زنان در تاریخ اجتماعی معاصر است. یافتهها در پنج مقوله موارد اهداف کاربردی، انگیزهها، سازوکارها، پایگاه اجتماعی اقتصادی مشارکتکنندگان و استراتژیها ارائه و تحلیلشده. جمعآوری اعانه باهدف تأمین منابع مبارزاتی مشروطه خواهان در دوران استبداد صغیر، کمک به خانوادههای مجاهدان فقید در تبریز و اردبیل و نیز انباشت سرمایه اولیه جهت تأسیس بانک ملی، مبتنی بر انگیزههای وطن پرستانه زنان در تقلای تأمین استقلال و حمایت از ابناء وطن بوده است. بعلاوه گویای صورتبندی عاملیت و نیز سیاست هویت کنشگرانی است که از مناسبات تبعیضآمیز جنسیتی بهجانآمده و فرصتی برای مشارکت اجتماعی در بسیج زنان میجستند. در فقدان شغل و درآمد مستقل زنان برای تأمین منابع جهت بسیج از تاکتیکهایی بهره جستند. همچنین مشارکت زنان از خاستگاه مختلف اجتماعی به بسیج وجهی فراطبقاتی بخشیده است.
مطالعات زنان
محمدصالح طیب نیا؛ راحله کاردوانی؛ سعیده یراقی
چکیده
مطالعه حاضر باهدف تبیین عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان دانشگاه اصفهان به پدیده ازدواج، در چارچوب رویکرد ترکیبی و با استفاده از استراتژی اکتشافی– متوالی به انجام رسیده است. روش مورداستفاده در مرحله کیفی پژوهش نظریه زمینهای و در مرحله کمی پیمایش بوده است. مشارکتکنندگان پژوهش در مرحله کیفی 30 نفر از دانشجویان دانشگاههای اصفهان، ...
بیشتر
مطالعه حاضر باهدف تبیین عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان دانشگاه اصفهان به پدیده ازدواج، در چارچوب رویکرد ترکیبی و با استفاده از استراتژی اکتشافی– متوالی به انجام رسیده است. روش مورداستفاده در مرحله کیفی پژوهش نظریه زمینهای و در مرحله کمی پیمایش بوده است. مشارکتکنندگان پژوهش در مرحله کیفی 30 نفر از دانشجویان دانشگاههای اصفهان، صنعتی اصفهان و علوم پزشکی اصفهان و در مرحله کمّی 400 نفر از دانشجویان دانشگاههای اصفهان بودند. تکنیک گردآوری دادهها در دو مرحله کیفی و کمی پژوهش به ترتیب مصاحبه عمیق نیمهساختاریافته و پرسشنامه بود. یافتههای پژوهش در مرحله کیفی نشاندهنده این است که عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان در قالب چند مقوله اصلی شامل موانع مفصلبندیشده، تصویرسازی ازدواج، خودارزیابی ذهنی، ترس نهادینهشده، فضای دانشگاهی و پیامدپنداری ازدواج صورتبندی شدهاند. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان به ازدواج درمجموع در حد متوسط به بالا توان تبیین واریانس این متغیر را دارند. ضرایب تأثیر نیز نشاندهنده اثر مستقیم و معنادار متغیرهای تصویرسازی ازدواج، خودارزیابی ذهنی، فضای دانشگاهی و پیامدپنداری بر نگرش دانشجویان به ازدواج بوده است و نتایج کمّی پژوهش تا حد زیادی نتایج کیفی را تأیید میکنند.
مطالعات زنان
حمیده دباغی؛ زینب رفیعی پور
چکیده
مادری، یکی از انتظارات جنسیتی معاصر از زنان و بهعنوان امری بدیهی، مقدس و انگارهای قوامیافته در جامعهپذیری جنسیتی زنان تبلور دارد. برمبنای چنین باور قوی و ارزش محوری پیرامون مادری، ناباروری در نقطه مقابل، بهمثابه یک نقص برای زن است. بر این اساس، زنان نابارور، با چالشها و مشکلات اجتماعی متعددی مواجه میشوند که فراتر ...
بیشتر
مادری، یکی از انتظارات جنسیتی معاصر از زنان و بهعنوان امری بدیهی، مقدس و انگارهای قوامیافته در جامعهپذیری جنسیتی زنان تبلور دارد. برمبنای چنین باور قوی و ارزش محوری پیرامون مادری، ناباروری در نقطه مقابل، بهمثابه یک نقص برای زن است. بر این اساس، زنان نابارور، با چالشها و مشکلات اجتماعی متعددی مواجه میشوند که فراتر از ناباروری بهمثابه یک امر بیولوژیکی و پزشکی است و درواقع نوعی تجربه زیسته متفاوتی را برای آنان رقم میزند. پس از مروری بر نظریات هویت، کنش متقابل و رویکردهای فرهنگی و رویکرد زیستی-روانی- اجتماعی، از 4 مفهوم برساخت ناباروری، انگ (داغ) ناباروری، فقدان و اندوه و هویت نقش استفاده شد. بر این اساس سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که زنان نابارور چه ناکامیهایی را در طی تجربه ناباروری خود درک میکنند و برای آنها چه معنایی دارد؟ این پژوهش مبتنی بر رویکرد کیفی و روش تحلیل تماتیک بهوسیله نرمافزار کیفی Max Q.D.A. بر روی مصاحبههای نیمه عمیق و نیمه ساختمند با 20 زن نابارور است که در مشهد ساکن هستند. بر اساس یافتههای تحقیق، تجربه زنان از ناباروری به 3 مضمون اصلی: هویت مادری تعلیق یافته، ادراک بدن ناقص و درمان ناتمام اشاره دارد.
مطالعات زنان
علی جنادله؛ زهرا پویا
چکیده
عدم تناسب حضور زنان در سطوح مدیریتی، با توزیع جنسیتی جمعیت و تحصیلات، زمینهساز پژوهشهایی درخصوص بررسی موانع دستیابی زنان به سطوح مدیریتی شده است. در این مطالعه با بهرهگیری از چارچوب کرومی، نظریههای مطرح درخصوص موانع ارتقاء شغلی زنان در دو دسته موانع درونی و بیرونی صورتبندی شده و سپس مطالعات تجربی داخلی صورت گرفته در این زمینه، ...
بیشتر
عدم تناسب حضور زنان در سطوح مدیریتی، با توزیع جنسیتی جمعیت و تحصیلات، زمینهساز پژوهشهایی درخصوص بررسی موانع دستیابی زنان به سطوح مدیریتی شده است. در این مطالعه با بهرهگیری از چارچوب کرومی، نظریههای مطرح درخصوص موانع ارتقاء شغلی زنان در دو دسته موانع درونی و بیرونی صورتبندی شده و سپس مطالعات تجربی داخلی صورت گرفته در این زمینه، طی بازۀ زمانی سالهای 1385 تا 1395 براساس این چارچوب مورد بررسی قرار گرفتهاند. نظریههای موانع درونی به طور عمده، موانع دستیابی زنان به مناصب مدیریتی را در الزامات نقشی زنان و میزان دلبستگی شغلی آنها جستجو میکنند. در مقابل، در نظریههای موانع بیرونی، بر عوامل نگرشی همچون کلیشههای جنسیتی و عوامل ساختاری همچون سقف شیشهای و تبعیض جنسیتی تأکید میشود. روش تحقیق در این مطالعه فراتحلیل بوده و مطالعات مورد بررسی براساس جستجوی سیستماتیک در چهار پایگاه دادههای علمی داخلی انتخاب شدهاند. نتایج فراتحلیل 20 مطالعۀ انتخاب شده، نشان میدهد که یافتههای این مطالعات در مجموع تأییدکنندۀ موانع بیرونی هستند. همچنین در برخی از مطالعات، تفاوت معنیداری بین زنان و مردان درخصوص ارجحیت موانع درونی یا بیرونی مؤثر بر دستیابی زنان به مناصب مدیریتی وجود دارد.
مطالعات زنان
نجمه گودرزی؛ فاطمه قاسم پور؛ سید مهدی اعتمادی فرد
چکیده
یکی از قسمتهای مهم زندگی دانشجویی، زندگی خوابگاهی است. با توجه به اینکه معتبرترین دانشگاههای ایران در شهر تهران متمرکز شده است، داوطلبان تلاش دارند تا پای خود را به دانشگاههای تهران باز کنند و با اقامت در خوابگاههای دانشگاهی فصل جدیدی از زندگی را آغاز کنند. در این پژوهش با رویکرد کیفی سعی در درک چالشها و سختیهای زندگی خوابگاهی ...
بیشتر
یکی از قسمتهای مهم زندگی دانشجویی، زندگی خوابگاهی است. با توجه به اینکه معتبرترین دانشگاههای ایران در شهر تهران متمرکز شده است، داوطلبان تلاش دارند تا پای خود را به دانشگاههای تهران باز کنند و با اقامت در خوابگاههای دانشگاهی فصل جدیدی از زندگی را آغاز کنند. در این پژوهش با رویکرد کیفی سعی در درک چالشها و سختیهای زندگی خوابگاهی در خوابگاههای دخترانه را داریم. کوشیدهایم که بدانیم دانشجویان دختری که در دانشگاههای تهران مشغول به تحصیل هستند با چه مشکلاتی دست و پنچه نرم میکنند. سبک زندگی خوابگاهی برای دختران مختصات و قوانینی دارد که سیاستهای دانشگاه در آن دخیل است. در این فرصت با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمونی و با ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته و عمیق با 12 دانشجوی 21 تا 41 ساله سعی در درک مشکلات و دغدغههای آنها داشتیم. از تحلیل مصاحبهها ده مقوله اصلی استخراج شد که از میان آنها میتوان به زوال حریم خصوصی، تنگنای فراغت، فقدان عاملیت انتخاب، بازتولید نقشهای جنسیتی، قانون بهمثابه دال اعظم و ... اشاره کرد.
مطالعات زنان
عاطفه آقایی؛ محمدتقی کرمی
چکیده
فهم رابطۀ جنسی در این دوره تاریخی جز با تأمل در تاریخ شکلگیری جامعه مدرن و تغییر مفهوم عشق، رابطه و صمیمیت امکانپذیر نیست. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که زنان طبقه متوسط شهر تهران، بهمثابه زنانی مدرن چه فهمی از روابط جنسی خود با همسرانشان دارند و آن را چطور معنا میکنند؟ در این مقاله از مفاهیم «رابطه ناب» ِ گیدنز ...
بیشتر
فهم رابطۀ جنسی در این دوره تاریخی جز با تأمل در تاریخ شکلگیری جامعه مدرن و تغییر مفهوم عشق، رابطه و صمیمیت امکانپذیر نیست. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که زنان طبقه متوسط شهر تهران، بهمثابه زنانی مدرن چه فهمی از روابط جنسی خود با همسرانشان دارند و آن را چطور معنا میکنند؟ در این مقاله از مفاهیم «رابطه ناب» ِ گیدنز و «عشق سیال» ِ باومن یاری گرفتیم و درنهایت برای تبیین مسأله تحقیق در سطح کلان به تاریخ سکسوالیته از منظر فوکو تکیه کردیم. همچنین برای پاسخ به سؤال تحقیق از روش پدیدارشناسی استفاده کرده و با 28 نفر از زنان طبقه متوسط شهر تهران در سالهای 1397-1396 مصاحبه عمیق انجام دادیم. یافتهها نشان داد مشارکتکنندگان روابط جنسی با همسرشان را تحت مقولههای «وظایف زن»، «معامله با همسر»، «کنترل همسر»، «تضمین زندگی زناشویی» و «لذت دوجانبه» معنا کردهاند و موانع تحقق آن را «کمتوانی جنسی مردان»، «ناآگاهی همسران از رابطه جنسی مناسب»، «سرخوردگی به دلیل ازدواج زودهنگام»، «عدم برقراری رابطه کلامی» و «روابط فرازناشویی مرد» میدانند. سازو کارهای جبرانی زنان شامل «جبران مالی»، «روابط فرازناشویی» و «جایگزینی روابط عاطفی با دوستان» بوده است.
مطالعات زنان
سمیه سادات شفیعی؛ سیده زهرا حسینی فر
چکیده
با توجه به کمبود منابع تاریخی در حوزه زنان و جنسیت، مطبوعات زنان متونی بسیار ارزشمند و آیینهای از وضعیت عمومی، احوالات، دغدغهها و مطالبات آنان در مقاطع زمانی در تاریخ معاصر ایران به شمار میروند. بهمنظور بررسی جایگاه اجتماعی، انتظارات اجباری و ایجابی نقش و نیز صفات نقشی زنان- بهعنوان مقولههایی جامعهشناختی در مطبوعات زنان ...
بیشتر
با توجه به کمبود منابع تاریخی در حوزه زنان و جنسیت، مطبوعات زنان متونی بسیار ارزشمند و آیینهای از وضعیت عمومی، احوالات، دغدغهها و مطالبات آنان در مقاطع زمانی در تاریخ معاصر ایران به شمار میروند. بهمنظور بررسی جایگاه اجتماعی، انتظارات اجباری و ایجابی نقش و نیز صفات نقشی زنان- بهعنوان مقولههایی جامعهشناختی در مطبوعات زنان در دوران مدرن شدن ایران- پژوهش حاضر به مطالعه ماهنامه مشهور و باسابقه زبان زنان در مقطع زمانی 1324-1321، مصادف با آغاز دوره پهلوی دوم پرداخته است. هرچند فراوانی برخی متغیرها به روش کمّی احصا شده، اما روش اصلی پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بوده است. نتایج نشان میدهد باوجود گرایشهای تجددخواهانه اصحاب نشریه، پایگاه اجتماعی زن، تنها در عرصه خصوصی تعریف شده است. مادری، همسری و دوشیزگی هر یک با انتظارات اجباری و صفات نقشی معین مورد تأکید نشریه بوده و درعینحال مادری و همسری بهعنوان نقشهای اصلی زنان ترجیح داده شدهاند. بهعلاوه در آن مقطع، عهدهداری نقشهای سهگانه مذبور ایجاب میکرد تا با توجه به شرایط اجتماعی سیاسی کشور، زنان انتظاراتی چون فراگیری سواد و کسب مهارت در راستای وطنپرستی و بهمنظور تربیت مردان لایق و حافظ وطن را برآورند.