برنامه ریزی، رفاه و تعاون
مریم زارعیان؛ ویدا راضی
چکیده
در مطالعه حاضر، نحوه استفاده جوانان از فضاهای عمومی شهری مورد بررسی قرار گرفته است تا عوامل مؤثر بر کاهش حضور جوانان در عرصه عمومی شهر، شناسایی شود. بدین منظور 600 نفر از جوانان 25-18ساله‌ی شهر تهران براساس نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. روش جمع‌آوری اطلاعات، روش میدانی ...
بیشتر
در مطالعه حاضر، نحوه استفاده جوانان از فضاهای عمومی شهری مورد بررسی قرار گرفته است تا عوامل مؤثر بر کاهش حضور جوانان در عرصه عمومی شهر، شناسایی شود. بدین منظور 600 نفر از جوانان 25-18ساله‌ی شهر تهران براساس نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. روش جمع‌آوری اطلاعات، روش میدانی و تکنیک مورد استفاده نیز تکنیک پیمایش با استفاده از ابزار مصاحبه و پرسشنامه بوده است. تجزیه و تحلیل دادهها نیز با استفاده از شیوههای آماری انجام گرفت. نتایج نشان می‌دهد فضای اجتماعی شهر، تأثیر مثبت و معناداری بر سبک گذران اوقات فراغت جوانان دارد و پارکها و کافیشاپها از جمله مکانهای عمومی ترجیحی جوانان هستند. همچنین مردان بیشتر از زنان از فضاهای عمومی استفاده میکنند و عمده جوانان استفادهکننده از فضاهای عمومی را افراد مجرد تشکیل میدهند. همچنین رابطه میان چهار متغیر میاننظمی اجتماعی، میاننظمی کالبدی، احساس امنیت و متغیر جمعیتشناختی مانند سن، جنس و تحصیلات با میزان استفاده از فضای عمومی معنادار است.
پگاه روشان شمال؛ حسن سرایی؛ اردشیر انتظاری؛ محمود مشفق
چکیده
در سال‌های اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیین‌کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیین‌کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند میپردازد. دادهها از طریق مصاحبه عمیق با بیست زن متأهل دارای فرزند و بدون فرزند در شهر تهران با نمونه‌گیری هدفمند جمع‌آوری و با استفاده از تکنیک شش مرحله‌ای اسمیت تحلیل شد. مضمون اصلی پژوهش نشان داد فرزند مفهومی است پویا، دینامیک و تأثیرگذار. در نگاه عاطفی مضامین «حس خوب»، «پرکننده صحنه زندگی» و «سختی و شیرینی» و در نگاه حمایتی مضامین «حمایت نسلی»، «حمایت سالمندی» و «حمایت معنوی» از یافته‌ها پدیدار گشت. فرزند به معنای شمشیر دو لبه است بدین معنا که هم مانعی است برای رشد و هم عاملی است برای خودشکوفایی و بالندگی. رشد و توسعه در حوزه فردی و زناشویی از مهمترین معانی فرزند است. فرزند ظرفی است برای پُر کردن عاطفه که با تزریق حس خوب به ثبات و تداوم زناشویی کمک میکند. یافته‌های این مطالعه توانست بهزعم خود تصویر روشنی از معنای فرزند ارائه دهد.
محمد علی فاطمی نیا؛ ستار پروین؛ علی اصغر درویشی فرد
چکیده
قمار یکی از فعالیت‌هایی است که از دیرباز وسیله‌ای برای سرگرمی بشر بوده و در همه فرهنگ‌ها نمود داشته است. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی گونه های قمار و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن در سطح محله ای است. به طور کلی می‌توان نظریات قمار را به دو دسته تقسیم نمود. یک دسته نظریه‌هایی که سعی در فهم فرایند قمار دارند و دیگر، نظریه‌هایی که ...
بیشتر
قمار یکی از فعالیت‌هایی است که از دیرباز وسیله‌ای برای سرگرمی بشر بوده و در همه فرهنگ‌ها نمود داشته است. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی گونه های قمار و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن در سطح محله ای است. به طور کلی می‌توان نظریات قمار را به دو دسته تقسیم نمود. یک دسته نظریه‌هایی که سعی در فهم فرایند قمار دارند و دیگر، نظریه‌هایی که قمار را یک آسیب اجتماعی می‌دانند و تلاش دارند تا مسائل مرتبط با آن را شناسایی کنند. رویکرد دوم مبنای چارچوب مفهومی این پژوهش می باشد. به منظور دست یابی به هدف اصلی تحقیق، از روش کیفی (مردم نگاری) و تکنیک مشاهده و مصاحبه عمیق استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه قماربازان محله هرندی در منطقه 12 شهر تهران می باشد. حجم نمونه برابر با 30 نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تماتیک یا تحلیل مضمون استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد از لحاظ گونه شناسی می‌توان قماربازی را در محله هرندی به دو دسته قمار خیابانی و قمار سازمان‌یافته تقسیم‌بندی کرد. بعلاوه بر اساس یافته‌های پژوهش، قمارآمیخته با مسائلی چون اعتیاد، خرید و فروش مواد، خشونت، ازهم گسیختگی خانواده، ازدست دادن شغل، سرقت، طرداجتماعی و بی‌خانمانی است. بنابراین قمار را نباید یک آسیب اجتماعی واحد تلقی نمود بلکه باید آن را مسئله ای اجتماعی دانست که دامنه پیامدهای آن نه تنها در سطح فردی و خانوادگی وجود دارد، بلکه به سطح محلی اجتماعی نیز تسری پیدا می کند.
میثم اهرابیان صدر
چکیده
موضوع این پژوهش بررسی انتقادی رویکردهای نظری مشخصی ست که به عنوان چارچوبی کلی برای تحلیل نابرابری فضایی در تهران معاصر به کار گرفته شده‌اند. هدف از این کار آن است که سهم نظری هر پژوهش در ارتباط با باقی پژوهش‌ها مشخص شود و ضمن فهم چارچوب کلی تحلیل نابرابری فضایی، امکانات طرح و بسط نظریات در این زمینه مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این، ...
بیشتر
موضوع این پژوهش بررسی انتقادی رویکردهای نظری مشخصی ست که به عنوان چارچوبی کلی برای تحلیل نابرابری فضایی در تهران معاصر به کار گرفته شده‌اند. هدف از این کار آن است که سهم نظری هر پژوهش در ارتباط با باقی پژوهش‌ها مشخص شود و ضمن فهم چارچوب کلی تحلیل نابرابری فضایی، امکانات طرح و بسط نظریات در این زمینه مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این، امید است تا با روشن ساختن مؤلفه‌های اصلی تبیین نابرابری فضایی تهران و درک وجوه اشتراک و افتراق میان آنها، امکان تأمل معرفت‌شناختی و روش‌شناختی در این رویکردهای اساسی ممکن شده و پی‌گیری حوزه‌های جدیدی در مطالعات نابرابری در شهر تهران ممکن شود. از این رو، در ابتدا از طریق مرور مختصر ادبیات جامعه‌شناختی پیرامون تبیین نابرابری فضایی، تلاش می‌شود تا کلیتی درباره‌ی مفاهیم و پیش‌فرض‌های اصلی این حوزه از دانش از منظری عام ارائه شود. در ادامه، به روش کتابخانه‌ای و با پی‌گیری و بررسی موضوعی آرشیو مطالب منتشرشده پیرامون نابرابری فضایی، آراء و نظرات محققانی که به طور خاص تهران را به موضوع پژوهش و بررسی خود تبدیل کرده‌اند، نقد و بررسی شده است. با بهره‌گیری از ادبیات موضوع، تلاش شده تا یافته‌های پژوهش در سه سطح تحلیل خُرد و کلان و میانه دسته‌بندی شود تا امکان تفسیر و بررسی نظریات متناسب با سطح تحلیل‌شان میسر باشد. نتیجه‌ی این پژوهش نشان می‌دهد که پیش‌فرض‌های مشترکی میان تحقیقات مربوط به این حوزه وجود دارد و در عین حال، جنبه‌هایی از نابرابری فضایی در شهر تهران هنوز مورد واکاوی تاریخی و جامعه‌شناختی قرار نگرفته‌اند یا آن که جای بررسی‌های دقیق‌تر و جزئی‌تری وجود دارد. از این رو، می‌توان بر پایه‌ی این بررسی، حوزه‌ای از پژوهش را برای درک بهتر روند تحولات نابرابر شهر تهران پیشنهاد کرد.
عزت الله سام آرام
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 154-165
چکیده
سالخوردگی که برای اکثر افراد جامعه ما از ۶۰ سالگی آغاز می شود، دورانی است که دارای برخی ویژگی های جسمی، اجتماعی و روانی است. یکی از این ویژگی ها کاهش نسبی قوای جسمی است، به طوری که از ۶۰ سالگی به بعد، هر چه سن بالاتر می رود، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به کاهش می گذارد. بازنشستگی و از دست دادن موقعیت های شغلی، دومین ویژگی این دوران است. ...
بیشتر
سالخوردگی که برای اکثر افراد جامعه ما از ۶۰ سالگی آغاز می شود، دورانی است که دارای برخی ویژگی های جسمی، اجتماعی و روانی است. یکی از این ویژگی ها کاهش نسبی قوای جسمی است، به طوری که از ۶۰ سالگی به بعد، هر چه سن بالاتر می رود، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به کاهش می گذارد. بازنشستگی و از دست دادن موقعیت های شغلی، دومین ویژگی این دوران است. کاهش مسئولیت هایی که مرتبط با شغل و ارتباطات اجتماعی فرد بوده است نیز از جمله این ویژگی هاست. ویژگی دیگری که در این مرحله از زندگی مطرح است، تنهایی یا احساس تنهایی است. فرد سالخورده هر چند وقت یک بار شاهد مرگ یکی از دوستان یا بستگان یا آشنایان و همسن و سالان و افراد هم دوره خویش است، لذا هر روز بیش از پیش احساس تنهایی بیشتری به او دست می دهد. تفاوت اساسی دوران سالمندی با سایر مراحل زندگی مثل کودکی یا جوانی و بزرگسالی در این است که پایان هر کدام از این مراحل، آغازی است بر مرحله بعدی زندگی، ولی سالمندی آخرین مرحله است و بعد از آن مرگ است، در حالی که مثلاً اگر یک جوان در دوران جوانی نتواند به برخی هدف های زندگی خود برسد، امید دارد که در مرحله بعدی زندگی، یعنی در بزرگسالی، به این هدفها برسد و لذا تلاش هایش تا ورود به مرحله بعدی تداوم دارد. ولی سالمند در این مرحله متوجه می شود که باید بسیاری از هدف های طولانی مدت زندگی را رها کند و آماده رفتن بشود، لذا بسیاری از تلاش هایش را به سوی جهان آخرت تغییر جهت می دهد. این وضعیت در بین سالمندان مختلف و در فرهنگ های مختلف متفاوت است. برخی به مرور از مشارکت در زندگی اجتماعی کناره گیری میکنند و در مقابل، جامعه نیز آنها را به کنار میزند و از میدان به در می کند به طوری که ممکن است دچار نوعی احساسی بیهودگی و افسردگی شوند. برخی با پذیرش نقش های جدیدی که مطابق با وضعیت آنهاست این دوره را به دوره ای نسبتاً فعال و رضایت بخش بدل میکنند. در هر دو حالت علاوه بر خصوصیات فردی سالمند، شرایط اجتماعی و به ویژه شرایط خانوادگی سالمند بسیار مؤثر است. شرایط مناسب خانواده و جامعه می تواند سالمند را به سوی پذیرش نقش های جدیدی سوق دهد و شرایط نامناسب می تواند او را منزوی و تنها کند. به علاوه میزان سلامت جسمی دوران سالمندی در این مرحله از زندگی، عاملی مهم در وضعیت زندگی اجتماعی اوست، چرا که برای هر نوع مشارکت اجتماعی در مورد سالمندان، ابتدا میزان سلامت آنها مطرح می شود. سلامت فرد سالمند و امکانات اجتماعی، از جمله وضع مالی سالمند، به او فرصت می دهد که از دوره سالمندی خود به خوبی بهره گیرد و احساس رضایت کند. به نظر می رسد که این شرایط در کل جامعه ما، اعم از شهری یا روستایی موجود باشد. البته شرایط غالب در فرهنگ سنتی ما این است که سالمندان در نقش های مهم، به عنوان راهگشا، کدخدا، راهنما، کاردان و مشابه آن مطرح باشند، ولی به نظر میرسد در جامعه سنتی، سالمند تا زمانی احترام داشته که از نظر قوای ذهنی و جسمی قادر به مشارکت در امور فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جامعه بوده است.
عزت الله سام آرام
دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 113-128
چکیده
پیری یا سالمندی به عنوان آخرین دوره زندگی انسان همواره مورد توجه متفکران علوم انسانی و زیست شناسی قرار داشته است. این دوره از زندگی که معمولاً با بالا رفتن سن برای افراد مطرح می شود، در بسیاری موارد مسائلی چون ضعف قوای جسمانی، تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت، بیماری و احتمالاً بی سرپرستی و فقر و تنگدستی را همراه خود دارد. بروز اینگونه ...
بیشتر
پیری یا سالمندی به عنوان آخرین دوره زندگی انسان همواره مورد توجه متفکران علوم انسانی و زیست شناسی قرار داشته است. این دوره از زندگی که معمولاً با بالا رفتن سن برای افراد مطرح می شود، در بسیاری موارد مسائلی چون ضعف قوای جسمانی، تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت، بیماری و احتمالاً بی سرپرستی و فقر و تنگدستی را همراه خود دارد. بروز اینگونه مسائل برای سالمندان بسته به اینکه فرد کهنسال در چه جامعه ای و با چه فرهنگی زندگی می کند، از نظر کیفی و کمی با تفاوت های بسیاری همراه است و همچنین چگونگی جواب گویی به این مسائل و نوع راه حل های ارائه شده نیز به امکانات موجود در جامعه بستگی پیدا میکند، به طوری که در کشورهای صنعتی غرب، معمولاً سالخوردگان را در سراهای سالمندان و جدای از خانواده مشاهده می کنیم و در شرق و بخصوص در مناطق روستایی جامعه ما سالمندان را اکثراً همراه با اعضای خانواده و آمیخته با آنها تا لحظات آخر زندگی می توان مشاهده کرد. بدیهیست با تغییرات حاصل از تحول اجتماعی و تغییر نهادهای اجتماعی مثل نهاد خانواده، از شکل سنتی به جدید که بسیاری از کارکردهای سنتی خود را از دست داده است، در جوامعی مثل کشور ما هم باید انتظار داشت که در آینده شاهد مشکلات خاص این گونه تحولات از جمله مشکلات مربوط به سالمندان باشیم . به همین دلیل ضرورت دارد که متفکران علوم انسانی و اجتماعی و دست اندرکاران رفاه اجتماعی، بخشی از مطالعات خود را به زمینه مشکل سالمندان اختصاص بدهند. مقاله حاضر مطالعات نگارنده در زمینه مسائل سالمندان ایران با تأکید بر ابعاد جمعیت - شناسی آنست که امید است مورد استفاده دست اندرکاران مسائل سالمندان در کشور قرار گیرد. سالمندان در جهان : سازمان ملل متحد در اجلاسیه جهانی تابستان ۱۹۸۲ اتریش که اختصاص به مسائل سالمندان داشت حقایقی را در مورد افزایش سریع تعداد و نسبت سالمندان در جمعیت جهانی مطرح کرد. در ارائه دلیل برگزاری این اجلاس چنین آمده است: «چند دهه آینده، جهان با افزایش سریعی در تعداد و نسبت در جمعیت سالمندان رو به رو خواهد شد. درحالیکه در سال ۱۹۷۵ جمعیت جهان دارای ۳۵۰ میلیون سالمند بالای ۶۰ سال بوده است، در سال ۲۰۲۵ تعداد سالمندان به رقمی معادل یک میلیارد و یکصد و بیست و یک میلیون نفر خواهد رسید که حدود ۱۳/۷ درصد جمعیت جهان را در آن زمان تشکیل خواهد داد.» دلایل این رشد را می توان، از طرفی نتیجه کاهش نرخ مرگ و میر دانست که موجب ادامه زندگی افراد بیشتری میگردد و از طرف دیگر افزایش نسبت سالمندان در کل جمعیت جهانی را نیز باید به حساب کاهش نسبت زاد و ولد گذاشت.
