فصلنامه علوم اجتماعی - فهرست مقالات

تحقیقات ‌اندکی پیرامون یاریگری‌های مردمی ‌و دولتی در دوران جنگ و پس از آن انجام شده است. زنان جنگ زده ساکن در شهرک شهید بهشتی مشهد، به عنوان یکی از مهمترین گروه‌های درگیر پدیده جنگ تحمیلی و پس از آن، از مهمترین راویان آن، در نگارش تاریخ جنگ مطلقاً دچار بی مهری شده‌اند. با عطف به وجود چنین خلأ مهمی، این مقاله که بخشی از نتایج به دست ... بیشتر تحقیقات ‌اندکی پیرامون یاریگری‌های مردمی ‌و دولتی در دوران جنگ و پس از آن انجام شده است. زنان جنگ زده ساکن در شهرک شهید بهشتی مشهد، به عنوان یکی از مهمترین گروه‌های درگیر پدیده جنگ تحمیلی و پس از آن، از مهمترین راویان آن، در نگارش تاریخ جنگ مطلقاً دچار بی مهری شده‌اند. با عطف به وجود چنین خلأ مهمی، این مقاله که بخشی از نتایج به دست آمده از پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد بوده و براساس روایت‌های زنان یاد شده و از خلال مصاحبه‌های روایی به دست آمده، برخی از مضامین یاریگری‌های مردمی ‌و دولتی در زمان جنگ و پس از آن را با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی جمع آوری و طبقه‌بندی نموده است. محتوای موجود در نهایت در پنج مقوله «یاریگری‌های دولتی به جنگ زدگان»، «یاریگری‌های مردمی‌به جنگ زدگان»، «یاریگری‌های جنگ زدگان به یکدیگر»، «یاریگری‌های جنگ زدگان به هم میهنان و دولت» و «یاریگری‌های مردمی‌ به هم میهنان و دولت» قرار گرفت. مهمترین تفسیر و توضیح این سنخ بندی تشکل یافته اشاره به حضور ارزش‌های مثبت پیرامون یاریگری نهفته در پتانسیل فرهنگی ایرانیان داشته که در نتیجه آن امکان وقوع سریع کنش‌های یاریگرانه را نسبت به‌این پدیده شوم هموار ساخته و از سوی دیگر، نقش سرمایه‌های اجتماعی جنگ زدگان و بویژه سرمایه اجتماعی خانواده و نهاد خویشاوندی در شکل گیری و تداوم کنش‌های یاریگری، کاملاً مشهود، همه جانبه و مستمر بوده است

بازتاب آموزه های دینی در فرهنگ ایرانی و بنیادهای دگریار ناهمتراز

مرتضی فرهادی

دوره 16، شماره 46 ، آذر 1388، ، صفحه 1-39

چکیده

وقتی حرکات عضلانی آدمی ( تکنیک های بدن) به قول " مارسل موس" پدیده ای فرهنگی اند آنگاه رفتارهای مشارکتی و ضد مشارکتی آدمی از همکاری ایثارگرایانه تا جنگ و ستیزخواهانه بی شک امور فرهنگی به شمار می آیند. از سوی دیگر بین فرهنگ ها و آموزه های دینی ارتباطی دراز هنگام و متقابل وجود دارد. و فرهنگ ایرانی یکی از نادر فرهنگ های جهان است که چند هزار ... بیشتر وقتی حرکات عضلانی آدمی ( تکنیک های بدن) به قول " مارسل موس" پدیده ای فرهنگی اند آنگاه رفتارهای مشارکتی و ضد مشارکتی آدمی از همکاری ایثارگرایانه تا جنگ و ستیزخواهانه بی شک امور فرهنگی به شمار می آیند. از سوی دیگر بین فرهنگ ها و آموزه های دینی ارتباطی دراز هنگام و متقابل وجود دارد. و فرهنگ ایرانی یکی از نادر فرهنگ های جهان است که چند هزار سال است به قول " فرایزر" به آستانه ادیان تک خدایی از گونه انتزاعی و روحانی ناب آن وارد شده است. این راه دراز و آموزه های آن، هم در چند و هم در چون (کم و کیف) همکاری های تاریخی و فرهنگی وی موثر بوده است. انگار متناظر با عبور از ادیان با خدایان جسمیت گرا به ادیان روح گرا و تصعید یافته و تعالی گرا (فرا رونده)، با همکاری های عینت گرا و منفعت گرایانه به سمت و سوی همکاری های خالص تر و رها شده از هدف های دنیوی و منفعت گرایانه به سمت و سوی همکاری های منزلت گرایانه، تشفی طلبانه و آخروی سوق داده است. به نظر می رسد تکائف یاریگری در فرهنگ ایرانی و تبلور آموزه های دینی در فرهنگ ایرانی، نوعی عایق زدایی عاطفی " را به همراه داشته که سطح توقعات ایرانیان را از همکاری های خود یارانه و همیارانه که آرزوی اجتماعیون تعاون طلب غرب بوده - به سمت و سوی همکاری های دگریارانه سوق داده است. بخشی از این همکاری های دگریارانه به وفور در فعالیت های روزمره و گذرای ایرانیان ساری و جاری بوده است، و بخش دیگری از آن به ویژه ار نوع دگریاری ناهمترازانه در "ایستاندن مال" وقف در آیین نیاکان زردشتی ما و آیین مقدس اسلام متجسد و متجلی شده است. بنیادهای دگریار ناهمترازانه در طول تاریخ، افزون بر موضوعات صرفاً مذهبی، گستره وسیعی از اهداف انسانی و خیرخواهانه را در بر داشته است، و نیازهای گوناگون آدمیان را در بر می گرفته و گاه دامنه اهداف گوناگون آن از نیازهای بشر دوستانه عبور کرده و گاه حمایت از جانوران اهلی، وحشی و درختان را نیز در بر می گرفته است. تامل در این یاریگری های تجسد یافته از منظر نظری نیز می تواند برای بحث سه ربع قرنی همکاری یا ناهمکاری فرهنگ ایرانی - که دنباله آن تا بهار 1389 نیز کشیده شده است مفید باشد. البته به شرطی که روشنفکران ایرانی بخواهند از واقعیت و میدان به قول مالینوفسکی - به سمت نظریه حرکت کنند و اینکه بپذیریم که هم واقعیت وجود دارد و هم قابل شناخت است.

ساخت های جهانی همکاری همه گاهی و همه جایی بودن انواع جوهری یاریگری و مشارکت

مرتضی فرهادی

دوره 11، شماره 26 ، شهریور 1383، ، صفحه 1-23

چکیده

ساختارهای رفتار آدمی - حتی رفتارهای بیماران روانی - با تمام پیچیدگی ها و گوناگونی، نامحدود نیستند، بلکه قانونمند و قاعده پذیرند؛ در نتیجه، همه جایی و به اصطلاح جهان شمول هستند. و از آن جا که رفتارهای آدمی افزون بر بسترهای زیست شناسانه، رفتارهایی تاریخی و فرهنگی اند و اموری خلق الساعه نیستند، لذا همه گاهی یا زمان شمولند. تنها وجود ظواهر ... بیشتر ساختارهای رفتار آدمی - حتی رفتارهای بیماران روانی - با تمام پیچیدگی ها و گوناگونی، نامحدود نیستند، بلکه قانونمند و قاعده پذیرند؛ در نتیجه، همه جایی و به اصطلاح جهان شمول هستند. و از آن جا که رفتارهای آدمی افزون بر بسترهای زیست شناسانه، رفتارهایی تاریخی و فرهنگی اند و اموری خلق الساعه نیستند، لذا همه گاهی یا زمان شمولند. تنها وجود ظواهر بسیار گوناگون و گاه فریبنده است که در نگاه های نخست این همگونی ها و اشکال ساخت یافته رفتاری را از چشم دور نگاه می دارد. در چهار دهه گذشته، مؤلف آنچه را که نخست از رفتارهای یاریگرانه آدمیان و انواع آن، محلی، خاص و بی همتا می پنداشت، بتدریج در جایهای دیگر ایران و در زمینه های دیگر و با شگفتی گاه در سایر کشورها و فرهنگ ها و افزون بر آن، در دیگر زمانها نیز یافته است. و لذا به تدریج - در این زمینه خاص از شناخت ابتدایی مفاهیم سطحی و جزئی و شخصی به شناخت و مفاهیم عمقی تر، کلی تر و جمعیتر دست یافته است. شگفت آورتر از ساخت و کارکردهای همسان انواع اصلی همکاری در میان گروه ها ور جوامع انسانی موجود، و وجود این انواع در طول تاریخ و پیش از تاریخ، وجود صور ابتدایی و انواع همکاری در میان جانوران جهان، چه به شکل طبیعی خود و چه اخیراً به شکل آزمایشگاهی آن است که به شکل غیرقابل تصوری، گسل عظیم بین غریزه و فرهنگ را پشت سر نهاده است. این مقاله در پی توضیح و اثبات چنین مدعایی است.

فضای مفهومی مشارکت هم معنایی و ناهم معنایی یاریگری با مشارکت و همکاری

مرتضی فرهادی

دوره 9، شماره 19 ، آذر 1381، ، صفحه 7-34

چکیده

دشواری تعریف و تحدید معنای اصطلاحی مشارکت به اندازه ای است که گاه تا حد وارونگی و تضاد پیش می رود. این نوشته در چند صفحه نخست کوشیده است هم معنایی و نا هم معنایی، هم معنایی ناقص و کامل لغوی واژه مشارکت را با برخی واژگان مترادف و متباین همچون انبازی، خود یاری، همکاری، تعاون، معاونت، کمک، همیاری، دگریاری و یاریگری را در زبان فارسی مشخص ... بیشتر

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 30 (1402)

دوره 29 (1401)

دوره 28 (1400)

دوره 27 (1399)

دوره 26 (1398)

دوره 25 (1397)

دوره 24 (1396)

دوره 23 (1395)

دوره 22 (1394)

دوره 21 (1393)

دوره 20 (1392)

دوره 19 (1391)

دوره 18 (1390)

دوره 17 (1389)

دوره 16 (1388)

دوره 15 (1387)

دوره 14 (1386)

دوره 13 (1385)

دوره 12 (1384)

دوره 11 (1383)

دوره 10 (1382)

دوره 9 (1381)

دوره 8 (1380)

دوره 7 (1379)

دوره 6 (1377)

دوره 5 (1376)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372)

دوره 1 (1370)

کلیدواژه‌ها = یاریگری

«سنخ شناسی یاریگری‌ها در جنگ براساس روایت‌های زنان جنگ زده»

چکیده

بازتاب آموزه های دینی در فرهنگ ایرانی و بنیادهای دگریار ناهمتراز

چکیده

ساخت های جهانی همکاری همه گاهی و همه جایی بودن انواع جوهری یاریگری و مشارکت

چکیده

فضای مفهومی مشارکت هم معنایی و ناهم معنایی یاریگری با مشارکت و همکاری

چکیده