فصلنامه علوم اجتماعی - فهرست مقالات

ایده سرمایه اجتماعی برای اولین بار توسط دانشمندان علوم اجتماعی در مفهوم وسیع ثروت اجتماعی و در آمد اجتماعی وارد ادبیات جامعه شناسی شد. مفهوم سرمایه اجتماعی مفهومی چند بعدی بین علوم اقتصاد، جامعه شناسی و علوم سیاسی است که نگاهی ارزشی به تعاملات اجتماعی در راستای دست یابی به اهدافِ نه فقط اجتماعی که سیاسی و اقتصادی دارد.این سرمایه زاده ... بیشتر ایده سرمایه اجتماعی برای اولین بار توسط دانشمندان علوم اجتماعی در مفهوم وسیع ثروت اجتماعی و در آمد اجتماعی وارد ادبیات جامعه شناسی شد. مفهوم سرمایه اجتماعی مفهومی چند بعدی بین علوم اقتصاد، جامعه شناسی و علوم سیاسی است که نگاهی ارزشی به تعاملات اجتماعی در راستای دست یابی به اهدافِ نه فقط اجتماعی که سیاسی و اقتصادی دارد.این سرمایه زاده کنش و واکنش‌های افراد در شبکه روابط اجتماعی می‌باشد. سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه،به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضای گروه می‌شود.لازم به ذکر است که بدون سرمایه اجتماعی،پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار ودشوار می‌شود. امروزه سرمایه اجتماعی سازمانی یکی از مهم‌ترین مباحث در مدیریت سازمان‌ها به شمار می‌رود و نقشی بسیار مهم‌تر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان‌ها ایفا می‌کند. شبکه‌های روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسان‌ها در یک سازمان و همچنین انسان و سازمان می‌باشد. در این مقاله سعی شده است تا سرمایه اجتماعی در دانشگاه به عنوان شبکه پیچیده‌ای از تعاملات اجتماعی مورد سنجش قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش روش پیمایش با استفاده از پرسشنامه است. نتایج این تحقیق نشان داد که در بین دانشجویان، میزان سن دانشجو، میزان گرایش به دینداری و سال ورود به دانشگاه، در میزان سرمایه اجتماعی آنها موثر بوده است. در مورد اعضای هیأت علمی نیز تنها میزان گرایش به دینداری در میزان سرمایه اجتماعی آنها موثر بوده است.

تشکل های خودجوش زنان روستایی برای پشتیبانی از جبهه های جنگ تا تحمیلی

عزت الله سام آرام

دوره 8، شماره 15.16 ، اسفند 1380، ، صفحه 45-69

چکیده

در سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ که جوانان روستایی همراه دیگر اقشار جامعه به جبهه های جنگ می رفتند، اداره امور روستا عمدتاً به عهده زنان و سالخوردگان بود. مشاهدات نشان می دهد که زنان روستایی علاوه بر همکاری در اداره امور روستا، به صورت خودجوش، تشکل هایی را ایجاد کرده بودند که برای پشتیبانی از جبهه ها و تأمین بخشی از مایحتاج فرزندان، برادران ... بیشتر در سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ که جوانان روستایی همراه دیگر اقشار جامعه به جبهه های جنگ می رفتند، اداره امور روستا عمدتاً به عهده زنان و سالخوردگان بود. مشاهدات نشان می دهد که زنان روستایی علاوه بر همکاری در اداره امور روستا، به صورت خودجوش، تشکل هایی را ایجاد کرده بودند که برای پشتیبانی از جبهه ها و تأمین بخشی از مایحتاج فرزندان، برادران و همسرانشان در جنگ، به تهیه و تدارک مواد غذایی و پوشاک می پرداختند و بدون چشم داشت و با علاقه مندی بسیار، وقت و ثروت خود را برای پشتیبانی از جبهه های جنگ ارایه می کردند. نوع مشارکت زنان روستایی در این دوره؛ از نوع مشارکت های خودجوش و فعال بود که می توان آن را تجربه ای جدید در مجموعه مشارکت های مردمی کشور دانست، چیزی که احتمالاً در طول تاریخ ایران در مورد زنان روستایی با این کیفیت مشاهده یا ثبت نشده است. دلایل این جوشش داوطلبانه و مشارکت فعال زنان روستایی نتیجه کدام تغییر ساختاری در فرهنگ کشور ما بوده است نیازمند انجام تحقیقات بسیار است. شواهد نشان می دهد که مسئولان و پژوهشگران کشور از کنار این واقعه مهم فرهنگی - اجتماعی با کم توجهی گذشته و به آن عنایت بایسته نکردند. عدم توجه به این حرکت ارزشمند که خلاقیت و استعدادهای فرهنگی زنان روستایی کشورمان را در به وجود آوردن مشارکت های مردمی به نمایش گذاشت، امکان دارد در آینده فراموش شده و آیندگان از شناخت آن محروم گردند. در ماه های پایانی سال ۱۳۷۹ انجام یک طرح تحقیقاتی با هدف شناخت و بررسی تشکل های خودجوش زنان روستایی در فاصله سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ در دانشگاه علامه طباطبایی به تصویب رسید که امکاناتی را هر چند محدود در اختیار محقق قرار می داد تا در مورد زنان مشارکت جو در چند روستای کشور یک مطالعه مقدماتی را به انجام برساند. این طرح در قالب یک پژوهشش توصیفی در طول سال ۱۳۸۰ در ۱۰ روستای منطقه گرمسار اجرا شد و مقاله حاضر حاوی نتایج و دستاوردهای ان تحقیقی است که امید میرود به عنوان مقدمهای برای انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه تلقی گردد.

بهره مندی جوانان روستایی ایران از تلویزیون

عزت الله سام آرام

دوره 8، شماره 13.14 ، تیر 1380، ، صفحه 125-143

چکیده

این مقاله نتیجه تحقیقی است که در سال ۱۲۷۹ با هدف کسب شناخت نسبت به میزان و چگونگی استفاده جوانان روستایی از تلویزیون توسط محقق انجام شد. در این تحقیق که با روش پیمایشی و پرشی از8710 جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله ساکن در روستاهای ۲0 استان کشور انجام شد، مشخص گردید که ۹ / ۹۵ درصد جوانان روستایی در خانه خودشان تلویزیون دارند : 2/49 درصد تلویزیون رنگی و 8/50 ... بیشتر این مقاله نتیجه تحقیقی است که در سال ۱۲۷۹ با هدف کسب شناخت نسبت به میزان و چگونگی استفاده جوانان روستایی از تلویزیون توسط محقق انجام شد. در این تحقیق که با روش پیمایشی و پرشی از8710 جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله ساکن در روستاهای ۲0 استان کشور انجام شد، مشخص گردید که ۹ / ۹۵ درصد جوانان روستایی در خانه خودشان تلویزیون دارند : 2/49 درصد تلویزیون رنگی و 8/50 درصد تلویزیون سیاه و سفید. در جامعه مورد مطالعه 7/41 درصد بیش تر شبکه سیما را تماشا می کنند؟ 2/33 درصد پیش تر از شبکه یک سیما استفاده می کنند؛ 9/16 درصد عموماً شبکه دو سیما را تماشا می کنند؟ و در مورد سایر شبکه های سیما گرایش غالب کمتر از ۲ درصد است. دوازده درصد جامعه مورد مطالعه ساکن استان های مرزی کشور هستند که به شبکه های خارجی نیز دسترسی دارند. ولی کسانی که شبکه های خارجی را به شبکه های داخلی ترجیح می دهند. کمتر از یک درصد کل جامعه مورد مطالعه هستند که عمدتا ساکن جنوب کشورند و از شبکه های تلویزیونی کشورهای عربی استفاده می کنند. فیلم های سینمایی روزهای جمعه در بین جوانان روستایی کشور5/81 درصد تماشاچی دارد. برنامه های ورزشی 2/56 درصد و اخبار 1/28 درصد. میزاد رضایت از صداوسیما در این جوانان روستایی بدین شرح است1/47 درصد « رضایت زیاد» ، 5/37 درصد «رضایت متوسط » و 4/15 درصد، رضایت کم یا ناراضی ». این میزان در بین زنان جوان روستای بیش تر از مردان جوان روستایی است. میزاد رضایت جوانان روستایی از صداوسیما در روستاهای دور از شهر بیش تر است تا روستاهای نزدیک شهر. مردان جوان روستایی بیشتر شبکه سه سیما را انتخاب می کنند، ولی انتخاب اول زنان روستایی بیشتر شبکه یک سیماست.

عوامل مؤثر بر توسعه روستایی

عزت الله سام آرام

دوره 4، شماره 7.8 ، اسفند 1374، ، صفحه 79-105

چکیده

این تحقیق در سال ۱۳۷۱ در منطقه لرستان انجام شده است. تعریف «توسعه» در این تحقیق عبارت است از تغییر در ساختارهای جامعه روستایی از اجتماع سنتی به سوی جامعه مدرن در ابعاد اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی. تأکید این تحقیق در امر توسعه روستاها بر تغییرات فرهنگی است و متغییرهایی که در آن بررسی شدهاند عبارتند از: جوانان بسیجی روستا، سواد، برنامه ... بیشتر

از غرب خانه عشایری تا سرای سالمندان خصوصی تهران

عزت الله سام آرام

دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 154-165

چکیده

سالخوردگی که برای اکثر افراد جامعه ما از ۶۰ سالگی آغاز می شود، دورانی است که دارای برخی ویژگی های جسمی، اجتماعی و روانی است. یکی از این ویژگی ها کاهش نسبی قوای جسمی است، به طوری که از ۶۰ سالگی به بعد، هر چه سن بالاتر می رود، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به کاهش می گذارد. بازنشستگی و از دست دادن موقعیت های شغلی، دومین ویژگی این دوران است. ... بیشتر سالخوردگی که برای اکثر افراد جامعه ما از ۶۰ سالگی آغاز می شود، دورانی است که دارای برخی ویژگی های جسمی، اجتماعی و روانی است. یکی از این ویژگی ها کاهش نسبی قوای جسمی است، به طوری که از ۶۰ سالگی به بعد، هر چه سن بالاتر می رود، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به کاهش می گذارد. بازنشستگی و از دست دادن موقعیت های شغلی، دومین ویژگی این دوران است. کاهش مسئولیت هایی که مرتبط با شغل و ارتباطات اجتماعی فرد بوده است نیز از جمله این ویژگی هاست. ویژگی دیگری که در این مرحله از زندگی مطرح است، تنهایی یا احساس تنهایی است. فرد سالخورده هر چند وقت یک بار شاهد مرگ یکی از دوستان یا بستگان یا آشنایان و همسن و سالان و افراد هم دوره خویش است، لذا هر روز بیش از پیش احساس تنهایی بیشتری به او دست می دهد. تفاوت اساسی دوران سالمندی با سایر مراحل زندگی مثل کودکی یا جوانی و بزرگسالی در این است که پایان هر کدام از این مراحل، آغازی است بر مرحله بعدی زندگی، ولی سالمندی آخرین مرحله است و بعد از آن مرگ است، در حالی که مثلاً اگر یک جوان در دوران جوانی نتواند به برخی هدف های زندگی خود برسد، امید دارد که در مرحله بعدی زندگی، یعنی در بزرگسالی، به این هدفها برسد و لذا تلاش هایش تا ورود به مرحله بعدی تداوم دارد. ولی سالمند در این مرحله متوجه می شود که باید بسیاری از هدف های طولانی مدت زندگی را رها کند و آماده رفتن بشود، لذا بسیاری از تلاش هایش را به سوی جهان آخرت تغییر جهت می دهد. این وضعیت در بین سالمندان مختلف و در فرهنگ های مختلف متفاوت است. برخی به مرور از مشارکت در زندگی اجتماعی کناره گیری میکنند و در مقابل، جامعه نیز آنها را به کنار میزند و از میدان به در می کند به طوری که ممکن است دچار نوعی احساسی بیهودگی و افسردگی شوند. برخی با پذیرش نقش های جدیدی که مطابق با وضعیت آنهاست این دوره را به دوره ای نسبتاً فعال و رضایت بخش بدل میکنند. در هر دو حالت علاوه بر خصوصیات فردی سالمند، شرایط اجتماعی و به ویژه شرایط خانوادگی سالمند بسیار مؤثر است. شرایط مناسب خانواده و جامعه می تواند سالمند را به سوی پذیرش نقش های جدیدی سوق دهد و شرایط نامناسب می تواند او را منزوی و تنها کند. به علاوه میزان سلامت جسمی دوران سالمندی در این مرحله از زندگی، عاملی مهم در وضعیت زندگی اجتماعی اوست، چرا که برای هر نوع مشارکت اجتماعی در مورد سالمندان، ابتدا میزان سلامت آنها مطرح می شود. سلامت فرد سالمند و امکانات اجتماعی، از جمله وضع مالی سالمند، به او فرصت می دهد که از دوره سالمندی خود به خوبی بهره گیرد و احساس رضایت کند. به نظر می رسد که این شرایط در کل جامعه ما، اعم از شهری یا روستایی موجود باشد. البته شرایط غالب در فرهنگ سنتی ما این است که سالمندان در نقش های مهم، به عنوان راهگشا، کدخدا، راهنما، کاردان و مشابه آن مطرح باشند، ولی به نظر میرسد در جامعه سنتی، سالمند تا زمانی احترام داشته که از نظر قوای ذهنی و جسمی قادر به مشارکت در امور فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جامعه بوده است.

مسائل سالمندان در ایران

عزت الله سام آرام

دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 113-128

چکیده

پیری یا سالمندی به عنوان آخرین دوره زندگی انسان همواره مورد توجه متفکران علوم انسانی و زیست شناسی قرار داشته است. این دوره از زندگی که معمولاً با بالا رفتن سن برای افراد مطرح می شود، در بسیاری موارد مسائلی چون ضعف قوای جسمانی، تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت، بیماری و احتمالاً بی سرپرستی و فقر و تنگدستی را همراه خود دارد. بروز اینگونه ... بیشتر پیری یا سالمندی به عنوان آخرین دوره زندگی انسان همواره مورد توجه متفکران علوم انسانی و زیست شناسی قرار داشته است. این دوره از زندگی که معمولاً با بالا رفتن سن برای افراد مطرح می شود، در بسیاری موارد مسائلی چون ضعف قوای جسمانی، تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت، بیماری و احتمالاً بی سرپرستی و فقر و تنگدستی را همراه خود دارد. بروز اینگونه مسائل برای سالمندان بسته به اینکه فرد کهنسال در چه جامعه ای و با چه فرهنگی زندگی می کند، از نظر کیفی و کمی با تفاوت های بسیاری همراه است و همچنین چگونگی جواب گویی به این مسائل و نوع راه حل های ارائه شده نیز به امکانات موجود در جامعه بستگی پیدا میکند، به طوری که در کشورهای صنعتی غرب، معمولاً سالخوردگان را در سراهای سالمندان و جدای از خانواده مشاهده می کنیم و در شرق و بخصوص در مناطق روستایی جامعه ما سالمندان را اکثراً همراه با اعضای خانواده و آمیخته با آنها تا لحظات آخر زندگی می توان مشاهده کرد. بدیهیست با تغییرات حاصل از تحول اجتماعی و تغییر نهادهای اجتماعی مثل نهاد خانواده، از شکل سنتی به جدید که بسیاری از کارکردهای سنتی خود را از دست داده است، در جوامعی مثل کشور ما هم باید انتظار داشت که در آینده شاهد مشکلات خاص این گونه تحولات از جمله مشکلات مربوط به سالمندان باشیم . به همین دلیل ضرورت دارد که متفکران علوم انسانی و اجتماعی و دست اندرکاران رفاه اجتماعی، بخشی از مطالعات خود را به زمینه مشکل سالمندان اختصاص بدهند. مقاله حاضر مطالعات نگارنده در زمینه مسائل سالمندان ایران با تأکید بر ابعاد جمعیت - شناسی آنست که امید است مورد استفاده دست اندرکاران مسائل سالمندان در کشور قرار گیرد. سالمندان در جهان : سازمان ملل متحد در اجلاسیه جهانی تابستان ۱۹۸۲ اتریش که اختصاص به مسائل سالمندان داشت حقایقی را در مورد افزایش سریع تعداد و نسبت سالمندان در جمعیت جهانی مطرح کرد. در ارائه دلیل برگزاری این اجلاس چنین آمده است: «چند دهه آینده، جهان با افزایش سریعی در تعداد و نسبت در جمعیت سالمندان رو به رو خواهد شد. درحالیکه در سال ۱۹۷۵ جمعیت جهان دارای ۳۵۰ میلیون سالمند بالای ۶۰ سال بوده است، در سال ۲۰۲۵ تعداد سالمندان به رقمی معادل یک میلیارد و یکصد و بیست و یک میلیون نفر خواهد رسید که حدود ۱۳/۷ درصد جمعیت جهان را در آن زمان تشکیل خواهد داد.» دلایل این رشد را می توان، از طرفی نتیجه کاهش نرخ مرگ و میر دانست که موجب ادامه زندگی افراد بیشتری میگردد و از طرف دیگر افزایش نسبت سالمندان در کل جمعیت جهانی را نیز باید به حساب کاهش نسبت زاد و ولد گذاشت.

دوره 29 (1401)

دوره 28 (1400)

دوره 27 (1399)

دوره 26 (1398)

دوره 25 (1397)

دوره 24 (1396)

دوره 23 (1395)

دوره 22 (1394)

دوره 21 (1393)

دوره 20 (1392)

دوره 19 (1391)

دوره 18 (1390)

دوره 17 (1389)

دوره 16 (1388)

دوره 15 (1387)

دوره 14 (1386)

دوره 13 (1385)

دوره 12 (1384)

دوره 11 (1383)

دوره 10 (1382)

دوره 9 (1381)

دوره 8 (1380)

دوره 7 (1379)

دوره 6 (1377)

دوره 5 (1376)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372)

دوره 1 (1370)

نویسنده = ������ ���������� ������ ��������

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

نویسنده = ��