نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری جامعه شناسی و مدرس دانشگاه

چکیده

بسیاری از اندیشمندان به ویژه جامعه‌شناسان اعتقاد دارند که تضاد «سنت» و «مدرنیته» یکی از مهمترین چالش‌های روبروی جامعه ما است. به عبارت دیگر، در کنار مسائلی مانند بی‌اعتمادی، اعتیاد، شکاف نسلی، سکس و عدم مسئولیت‌پذیری؛ جدال بین سنت و مدرنیته به معضلی اساسی و هزینه‌بر تبدیل شده است که در یکصد سال گذشته دامن‌گیر جامعه بوده است.
در مورد رویارویی سنت و مدرنیته، سه دیدگاه کلی وجود دارد: 1. مبنا قرار دادن سنت و اعتقاد به بازخوانی آن 2. مبنا قرار دادن مدرنیته و پذیرش مؤلفه‌های اساسی آن 3. تلفیق سنت و مدرنیته و ابداع مدرنیتة مشروط یا همان مدرنیتة بومی. در کشور ما، گروه اول به «مرتجع» و گروه دوم به «غربزده» مشهور شده‌اند؛ پس افرادی که می‌خواهند از این دو برچسب در امان باشند و ثابت کنند دیدگاهی فراتر از آن‌ها دارند؛ از تلفیق سنت و مدرنیته سخن می‌گویند. جلال آل‌احمد یکی از پیروان این دیدگاه است که باور دارد؛ با تکیه بر فرهنگ و سنت بومی ‌می‌توان برخی از جنبه‌های مدرنیته را از غرب «اقتباس» و برخی مؤلفه‌های دیگر را با تکیه بر پتانسیل داخلی «تأسیس» کرد. به عبارت دیگر او اعتقاد دارد؛ می‌توان ابعاد مادی و تکنولوژیکی غرب را صاحب شد، بدون این که نیازی به تغییر بنیان‌های معرفت‌شناسی شرقی باشد.
نویسنده با مطرح کردن مدلی تحلیلی، که در آن بین «کنترل سرشتی» و «کنترل ساختگی» تفکیک قائل شده است؛ به تحلیل منطقی ایدة جلال خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Challenge between Tradition and Modernity from the Point of View of Jalal Al-e Ahmad

نویسنده [English]

  • Nezam Bahrami Komeil

چکیده [English]

Many scholars, especially sociologists, believe that the contrast between tradition and modernity is one of the most important challenges our society faces. In other words, in addition to issues such as distrust, addiction, generation gap, sex and lack of responsibility, the conflict between tradition and modernity has turned into a fundamental and costly problem which has affected our society over the past century.
There are three main viewpoints regarding the confrontation between tradition and modernity: (1) considering tradition as the basis and believing in rereading of it; (2) considering modernity as the basis and accepting its basic components; and (3) integrating tradition and modernity and creating a conditional modernity i.e. local modernity. In Iran, those in favor of the first viewpoint are known as ‘reactionists’, and those supporting the second one are known as ‘westoxified’. There are also some people who wish to be labeled neither reactionist nor westoxified, and want to prove that they think beyond that. Therefore, they talk of integration of tradition and modernity. Jalal Al-e Ahmad is a follower of this view, who believes that relying on the local culture and tradition, some aspects of Western modernity can be ‘adopted’ and some other components can be ‘established’ based on the domestic capacities. In other words, he believes that without the necessity of changing the Eastern epistemological foundations, we can appropriate the material and technological dimensions of the West.
In the present paper, the viewpoint of Jalal is analyzed by presenting an analytical model, in which ‘innate control’ and ‘constructed control’ are distinguished.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-e Ahmad
  • Tradition
  • Modernity
  • Technology
  • West
  • Innate Control
  • Constructed Control
-   آزاد ارمکی، تقی. (1377)، اندیشة اجتماعی متفکران مسلمان، نشر جهاد، چاپ اول.
-   استلی برس، اولیور. (1378)، فرهنگ اندیشه‌نو، ترجمة گروهی، انتشارات مازیار، چاپ دوم.
-   آشوری، داریوش. (1376)، ما و مدرنیت، مؤسسه فرهنگی صراط، چاپ اول.
-   آل احمد، جلال. (1339)، جزیرة خارک، انتشارات کتابخانه دانش.
-   آل احمد، جلال. (1376)، غربزدگی، انتشارات فردوسی.
-   آل احمد، جلال. (1357)، الف، یک چاه و دو چاله.
-   آل احمد، جلال. (1357)، ب، کارنامه سه ساله، تهران.
-   آل احمد، جلال. (1357)، پ، در خدمت و خیانت روشنفکران، دو جلد.
-   آل احمد، جلال. (1333)، هفت مقاله، انتشارات امیرکبیر.
-   توکل، محمد. (1370)، جامعه‌شناسی علم، انتشارات نص، چاپ اول.
-   جهانبگلو، رامین. (1380)، ایران و مدرنیته، نشر گفتار چاپ دوم.
-   داوری اردکانی، رضا. (1361)، انقلاب اسلامی ‌و وضع کنونی عالم، مرکز فرهنگی علامه طباطبائی.
-   کدی، نیکی آر. (1369)، ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، انتشارات قلم.
-   کرمانی، ناظم الاسلام. (1363)، تاریخ بیداری ایرانیان، انتشارات امیر کبیر.
-   کسروی، احمد. (1355)، تاریخ مشروطه ایران، انتشارات امیر کبیر.
-   لاور، رابرت. (1373)، دیدگاه‌هایی درباره دگرگونی اجتماعی، ترجمه: کاووس سید امامی، نشر دانشگاهی.
-   محمودی، سید علی. (1384)، فلسفه سیاسی کانت، موسسه پژوهشی نگاه معاصر چاپ اول.
-   مستشارالدوله، میرزا یوسف خان. (1364)، یک کلمه، نشر تاریخ ایران.
-   یغمایی، اقبال. (1376)، مدرسة دارالفنون، انتشارات سروا، چاپ اول.
-   هودشتیان، عطا. (1381)، مدرنیته، جهانی‌شدن و ایران، انتشارات چاپخش، چاپ اول.