نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
تمام اشکال دین‌داری در بطن «جماعت دینی» نشوونمو می‌یابند و «جماعت دینی» همواره برخوردار از سطحی از سازمان‌یافتگی است. در «جامعه‌شناسی دین» بررسی سازوکارهای اجتماعی مرتبط با جماعت دینی ذیل مفهوم «سازمان دینی» تعریف می‌شود. از دیرباز یکی از دغدغه‌های جامعه‌شناسی دین بررسی و شناخت اشکالِ متنوعِ شیوه‌های سازمان‌یافتگیِ جماعت‌های دینی است. این مقاله می‌کوشد با بررسی تحلیل‌ـ‌توصیفیِ رویکردهای مختلف و تحولات نظری در این حوزه، «معیارهای اصلی» سنخ‌شناسی‌ها را استخراج سازد. استخراج «معیارهای اصلی» ما را با منطق این سنخ‌شناسی‌ها آشنا می‌کند و در ارائه سنخ‌شناسی‌های بدیل و بومی و در چارچوب سنت اسلامی کمک می‌کند. ازاین‌رو روش این تحقیق اسنادی است و هدف اصلی پژوهش شناخت سازوکارهای بنیادی سنخ‌شناسی‌های سازمان‌های صوفیانه در ادبیات نظری موجود است. برای این منظور ادبیات موجود را ذیل دو رویکرد کلی مورد بررسی قرار دادیم: الف) رویکرد صوری به سنخ‌شناسی سازمان‌های دینی؛ و ب) رویکرد کمّی به سنخ‌شناسی سازمان‌های دینی. رویکرد صوری عمدتاً متأثر از آرای وبر است، اما رویکرد کمّی در نقد رویکرد صوری طرح شده‌است. ضمن بررسی سنخ‌شناسی‌های گوناگون و مبانی نظری آن‌ها در نهایت شاهد آن هستیم که دو معیار: الف) سطح سازمان‌یافتگی و ب) سطح تنش با فرهنگ میزبان، از اهمیت محوری در سنخ‌شناسی سازمان‌های دینی برخوردار است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Theoretical Transformations in the Typology of Religious Organizations
نویسندگان [English]
- Hasan Saraie 1
- Morteza Khoshamadi 2
1 Professor of Sociology, Allameh Tabataba’i University
2 PhD Candidate of Sociology, Allameh Tabataba’i University (corresponding author)
چکیده [English]
Each form of religiousness grows at the heart of a “religious society”, and a “religious” society is always to some extent organized. In the “sociology of religion”, the study of social dynamics related to the religious society is defined under the concept of “religious organization”. From long ago, one of the concerns of sociology of religion has been to study and understand the various methods of organization in religious societies. Through an analytical-descriptive study of different approaches and the transformations in this field, the present paper aims to extract “the main criteria” of these typologies. Extracting “the main criteria” would familiarize us with the logic of these typologies, and it shall contribute to presenting alternative, domestic typologies in the framework of Islamic tradition. Therefore, the method of research is documentary, and the main purpose of the study is to understand the fundamental dynamics of the typologies of mystical organizations in theoretical literature. With this purpose in mind, we have examined the available literature through two general approaches: a) a formal approach to the typology of religious organizations; and b) a quantitative approach to the typology of religious organizations. The formal approach is mainly based on Weber’s theories, however, the quantitative approach has been put forth in critique of the formal approach. By studying various typologies and their theoretical principles, we see that the two criteria of a) the extent of organization and b) the extent of tension against the host culture enjoy central importance in the typology of religious organizations.
کلیدواژه‌ها [English]
- Religious Organization
- Religious Society
- Typology
- Sect
- Religious Discipline
- Legitimacy
)