نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• وحید شالچی ¹
• روح الله قاسمی ²

¹ دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

² دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی (نویسنده مسئول)

چکیده

کشور ایران از دهه ۴۰ به بعد عمده درآمد خود را از نفت به دست آورده است. بر خلاف انتظار معقول، سیاست های اتخاذ شده دولت در زمان افزایش درآمدهای نفتی معضلات و مشکلات کشور را نسبت به گذشته بیشتر می‌سازد. در این پژوهش اثر سیاست‌های دولت بر نهادهای اجتماعی اقتصاد و سیاست در دو دوره ۱۳۵۶-۱۳۵۲ و ۱۳۸9-۱۳۸۴ بررسی می­شود. پرسش اصلی ما علت اصلی شباهت سیاست‌های دولت‌ها و نتایج یکسان حاصل در عرصه نهادهای اجتماعی در این دو دوره است. هدف شناخت علل مؤثر در اتخاذ تصمیمات یکسانی این دو دولت به‌رغم اختلافات ایدئولوژیکی، ساختاری و تاریخی در زمان شوک‌های قیمتی نفت است. در این پژوهش به‌منظور تبیین مسئله از نظریه دولت ضعیف‌ «تری لین کارل» استفاده کرده و از نظریه دولت رانتیر بهره برده‌ایم. روش پژوهش، روش تطبیقی تاریخی است. از تکنیک وابستگی به مسیر در بررسی تاریخی دولت ضعیف و برای مقایسه یافته‌های تحقیق از جدول توافق میل استفاده کرده‌ایم. بر اساس یافته ها، در هر دو دوره سیاست‌ها و نتایج یکسانی در نهادهای اقتصاد و سیاست اتفاق می‌افتد. دولت ضعیف به‌عنوان علت اصلی و وجود دولت رانتیر و عامل چند برابر شدن قیمت‌های نفت، به‌عنوان علل لازم اما نه کافی تبیین‌کننده مسئله موردنظر هستند.

کلیدواژه‌ها

• درآمدهای نفتی
• دولت ضعیف
• دولت رانتیر
• نهادهای اجتماعی
• چارچوب نهادی
• وابستگی به مسیر

موضوعات

• جامعه شناسی

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of the Effect of the Increase of Oil Revenues on the State’s Policymaking Regarding Institutions of Economy and Politics: During the Years 1973-1977 And 2005-2010

نویسندگان [English]

• vahid shalchi ¹
• rohollah ghasemi ²

¹ Associate Professor, Allameh Tabtaba’i University

² PhD Candidate of Political Sociology, Allameh Tabataba’i University (corresponding author)

چکیده [English]

From 40’s on, Iran has earned most of its revenue from oil. Oil prices have seen multiplying increases in certain periods. During the time of these increases, contrary to the expectation that this increased revenue be spent on development, the policies employed by the state have created more issues and problems for the country. The state policies during oil booms have a direct effect on social institutions and the institutional framework. In this study, the effect of state policies on social institutions of economy and politics during the years 1973-1977 and 2005-2010 shall be investigated. The main question of the study is the reason for the similarities in state policies for social institutions during these two periods. The purpose is to recognize the reasons regarding why these two governments, despite their ideological, structural and historical differences, have taken similar decisions during oil price shocks, and that these policies produce similar results. In order to investigate the issue at hand, Terry Lynn Karl’s Weak State theory has been used, and the Rentier State theory has been employed as an essential reason but not a sufficient one. The method of study is comparative-historical. The path-dependency technique has been used for the historical study of the weak state, and to compare the findings a contingency table has been created. The findings show that through the historical study of the issue, the weak state presents itself as the main reason, and the rentier state and the multiplication of oil prices serve as essential reasons but not sufficient ones regarding the issue.

کلیدواژه‌ها [English]

• Oil Revenues
• weak state
• rentier state
• social institutions
• institutional framework
• path-dependency