نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه شناسی دانشگاه شاهد

2 مدرس جامعه شناسی دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده
این مقاله به بررسی وضعیت "بیگانگی تحصیلی" و برخی از عوامل مؤثر بر آن در بین دانشجویان دانشگاه شاهد می‌پردازد. بر اساس رویکرد انتقادی فرضیاتی چند مطرح و میان متغیرها ارتباط نظری برقرار گردید. جمعیت آماری پژوهش، شامل تمام دانشجویان دانشگاه شاهد در سال 1388 بوده است که از این میان 359 نفر بعنوان حجم نمونه انتخاب گردید شیوه نمونه‌گیری دو مرحله بوده و در مرحله اول نمونه‌گیری طبقه‌ متناسبو در مرحله دوم نمونه‌گیری تصادفی انجام و با تکیه بر دو ویژگی مقطع و رشته تحصیلی، جمعیت نمونه به تناسب و به تعداد انتخاب گردید. به منظور سنجش "بیگانگی تحصیلی" از مقیاس استاندارد میو و روزالیند، شامل خرده مقیاس‌های بی‌هنجاری، بی‌معنایی، بی‌قدرتی و انزوای اجتماعی استفاده شده و مجموعه‌ از عوامل اجتماعی ـ فرهنگی در سه سطح خرد ـ متوسط و کلان بررسی شده‌اند. یافته‌ها حاکی از آن است که در سطح کلان متغیرهایی چون مدرک‌گرایی، ایدئولوژیک و انباشتی بودن نظام آموزشی، با متغیر وابسته یعنی "میزان بیگانگی تحصیلی" رابطه مستقیم دارند. درسطح متوسط، متغیرهای بوروکراسی اداری، محدودیت‌های اعمال شده توسط دانشگاه و نیز سبک مدیریتِ گروهِ آموزشی با "میزان بیگانگی تحصیلی"  رابطه مستقیم داشته‌اند، اما پرستیژ اجتماعی دانشگاه  با بیگانگی تحصیلی رابطه معکوس داشته است. در سطح خرد نیز میان متغیر سرمایه فرهنگی با میزان بیگانگی تحصیلی رابطه معکوس، و میان پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی و بیگانگی تحصیلی رابطه معناداری وجود نداشته است. در مجموع، نتایج پژوهش بیانگر تاثیر قابل توجهِ عوامل سطح متوسط یعنی عوامل محیطی و سازمانی - در مقایسه با دیگر عوامل بررسی شده - بر بیگانگی تحصیلی دانشجویان بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

تحلیل جامعه‌شناختی بیگانگی تحصیلی دانشجویان مطالعه موردی: دانشگاه شاهد در سال تحصیلی88ـ1387

نویسندگان [English]

  • SeyedKamaleddin Moosavi 1
  • Sakineh Heidarpoor 2

1

2

منابع
-   ادیبی، حسین؛ انصاری، عبدالمعبود. (1358)،  نظریه‌های جامعه شناسی، تهران: انتشارات جامعه.
-   بیرو، آلن. (1375)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
-   بیکر، تزر. (1377)، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران: انتشارات  سروش، چاپ اول.
-   ریتزر، جورج. (1374)، نظریه‌های جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی، چاپ دوم.
-   شارع پور، محمود. (1386)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.
-   علی محمدی، محمد و عبدالکریمی، بیژن. (1381رهایی بخشی یا سلطه؟ نقدی بر مبانی نظام آموزش و پرورش ایران، تهران: نشر نقد فرهنگ.
-   فرنچ، درک و ساورد، هیتر. (1371)، فرهنگ مدیریت، ترجمه: صائبی، تهران: مرکز آموزش مدیریت.
-   فروم، اریک. (1360)، فراسوی زنجییرهای پندار، ترجمه: بهزاد برکت، تهران: انتشارات پای ژه.
-   قنبری، محمد. (1376)، بررسی میزان ازخود بیگانگی دانش آموزان و عوامل مؤثر بر آن، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت امور فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
-   کاظمی‌پور، شهلا. (1374)، تحرک اجتماعی و مهاجرت در شهر تهران، رساله دکتری جامعه شناسی. دانشگاه تهران.
-   کرایب، یان. (1378)، نظریه اجتماعی مدرن، ترجمه: عباس مخبر، تهران: انتشارات اگه، چاپ اول.
-   مارکوزه، هربرت. (1362)، انسان تک ساحتی، ترجمه: محسن مویدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-   مناف‌زاده، سارا. (1386)، بررسی آسیب‌های پدیده کنکور در ایران (با تاکید بر آنومی‌اجتماعی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری اجتماعی، دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال.
-   موسوی، سیدکمال الدین. (1387)، جزوه درسی «جامعه شناسی آموزش و پرورش»، دانشگاه شاهد.
-   محسنی تبریزی، علیرضا. (1370)، بیگانگی، نامه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران: دوره جدید، جلد دوم، شماره دوم.
-   وضعیت و نگرش جوانان ایران. (1380)، تهران: انتشارات سازمان ملی جوانان ایران.
 
- Fraser. Kari, Eccles. Jacquelyn S. (1995), Academic Alienation and Adolescent’s Possible Selves: How School Experiences Shape Visions of the Future.// Poster presented at the biennial meeting of the Society for Research on Child Development- Indianapolis, USA.   
- Johnson, G. M. (2005), student alienation, academic achievement, and web use. // Educational Technology and Society, 8(2) .pp:179 -189.
- Long, S. (1977), Dimensions of Student Academic Alienation: Political Psychology Program.- Yale University, USA. 
- Mau - Rosalind y. (1992), The Validity and Evaluation of a Concept: Student Alienation and Adolescence.- Libra Publishers, San Diego, California.   
- Roeser R., Lord S., & Eccles. J. (1994), A Portrait of Academic Alienation in Adolescence: Motivation, Mental Health, and Family Experience. Paper presented at the biennial meeting of the Society for Research on Child Development.- San Diego, California, USA.