نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی جهاد دانشگاهی

2 دانشجوی دکتری سیاست و حکومت دانشگاه پوترای مالزی

3 کارشناسی ارشد توسعه اجتماعی جهاد دانشگاهی

چکیده

چکیده
از سال‌های پس از جنگ جهانی دوم موضوع وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت به یکی از موضوعات مهم دولت‌ها، اقوام و صاحب نظران و اندیشمندان مسائل سیاسی و اجتماعی جهان تبدیل شده است. در ایران نیز در این مقطع زمانی موضوع وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت یکی از موضوعات اساسی و مهم عرصه سیاسی بوده است. پیگیری این حق از طرف اقوام ایرانی که با سوء تفاهمات و تنش‌هایی نیز همراه بوده، مبتنی بر نگرش­ها و کنش‌هایی بوده که آنها را از جنبش‌های تجزیه­طلب کشورهای مستعمره در نیمه دوم قرن بیستم متمایز می­کند چرا که به لحاظ تاریخی کشور ایران هیچ گاه مستعمره کشور دیگری نبوده و همه اقوام در دوره­های گوناگون تاریخی نقش پررنگی در اداره نظام سیاسی کشور داشته­اند. افزون بر این، اقوام ایرانی به دلیل همسازی عناصر هویت ملی و قومی، اهداف تجزیه طلبانه و معطوف به تضعیف وحدت ملی را دنبال نکرده‌اند.
این مقاله با بهره­گیری از روش مصاحبه عمیق با تعدادی از نخبگان قومی و نیز تحلیل ثانویه یافته­های مطالعات صورت گرفته در زمینه هویت ملی و قومی، درصدد تبیین همسازی هویت قومی و ملی در ایران و تاثیر آن بر نگرش­ها و کنش‌های معطوف به پیگیری حق تعیین سرنوشت از طرف اقوام ایرانی می­باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

همسازی هویت ملی و قومی در ایران و رویکرد اقوام ایرانی به وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت

نویسندگان [English]

  • Aliasghar Ghasemi 1
  • Majid Khorshidi 2
  • Hossein Heidari 3
منابع
-  احمدلو، حبیب. (1381)، بررسی رابطه میزان هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد، راهنما: عماد افروغ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
-  احمدی، حمید. (1384)، هویّت ملی ایرانی در گستره تاریخ، مجموعه مقالات درآمدی بر فرهنگ و هویّت ایرانی، تهران: انتشارات تمدّن ایرانی.
-  ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان. (1380)، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: دفتر انتشارات طرح پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان.
-  اکوانی، سید حمدالله. (1387)، گرایش به هویت ملی و هویت قومی در بین عربهای خوزستان، فصلنامه مطالعات ملی، سال نهم، دوره 36.
-  باوند، داوود هرمیداس. (1387)، چالش‌های برون مرزی و هویت ایرانی در طول تاریخ، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 5.
-  بشیریه، حسین. (1372)، جامعه شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
-  چلبی، مسعود. (1378)، هویت قومی و رابطه آن با هویت ملی، طرح پژوهشی، دفتر مطالعات اجتماعی وزارت کشور.
-  حاجیانی، ابراهیم. (1379)، تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ابران و طرح چند فرضیه، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 5.
-  حاجیانی، ابراهیم. (1387)، نسبت هویت ملی و هویت قومی در میان اقوام ایرانی، مجله جامعه شناسی ایران، دوره نهم، شماره 3 و 4.
-  دژم خوی، جمشید. (1384)، بررسی گرایش مردم تبریز به ویژگیهای قومی، نامه فرهنگ آذربایجان شرقی، سال اول، شماره اول و دوم.
-  ربانی، علی؛ یزد خواستی، بهجت؛ حاجیانی، ابراهیم و حسینعلی میرزایی. (1387)، بررسی رابطه هویت ملی و قومی با تاکید بر احساس محرومیت و جامعه پذیری قومی: مطالعه موردی دانشجویان آذری، کرد و عرب، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، سال شانزدهم، شماره 66.
-  رجایی، فرهنگ. (1382)، مشکلۀ هویّت ایرانیان امروز، تهران: نشر نی.
سالنامه آماری کشور. (1380)، تهران: مرکز آمار ایران.
-  شارع پور، محمود و خوش فر، مصطفی. (1381) رابطه سرمایه فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان مطالعه موردی شهر تهران، نامه علوم اجتماعی، شماره 20.
-  الطایی، علی. (1378)، بحران هویت قومی در ایران، تهران: چاپ شادگان، چاپ دوم.
-  عبداللهی، محمد و محمد عثمان­بر. (1381)، گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی در ایران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره چهارم، شماره 4.
-  فراستخواه، مقصود. (1371)، تاملی در پارادوکس‌های هویت و اقتباس، ایران فردا، شماره 5.
-  فکوهی، ناصر و مجنون آموسی. (1388)، هویت ملی و هویت قومی در کردستان ایران، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره دوم.
-  قادرزاده، امید. (1389)، هویت جمعی غالب کردها در کشورهای عراق و ایران، پایان نامه دکتری، استاد راهنما: محمد عبداللهی، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
-  گل محمدی، احمد. (1381)، جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
-  گودرزی، حسین. (1384)، مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
-  لهسایی زاده، عبدالعلی؛ مقدس، علی اصغر و سید مجتبی تقوی نسب. (1388)، بررسی عوامل داخلی موثر بر هویت قومی و هویت ملی در میان اعراب شهرستان اهواز، مجله جامعه شناسی کاربردی، سال بیستم- شماره پیاپی ٣۳.
-  مجتهد زاده، پیروز. (1384)، دموکراسی و هویت ایرانی، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال بیستم، شماره پنجم و ششم (222-221).
-  معین، محمد. (1377)، فرهنگ معین، جلد ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-  ملکی، حمید. (1386)، همبستگی اجتماعی در گروه‌های قومی: مطالعه موردی استان گلستان، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره اول.
-  منصور نژاد، محمد. (1384)، بررسی ریشه­های هم‌گرایی بین اهل کتاب با سایر ایرانیان در دفاعی مقدس، فصلنامه مطالعات ملی، پیاپی. (22)، سال ششم، شماره 2.
-  میرزایی، حسینعلی. (1385)، بررسی تطبیقی هویت دانشجویان فارس، ترک و کرد دانشگاه تبریز، به سفارش جهاددانشگاهی واحد آذربایجان شرقی.
-  میرزایی، سید آیت الله. (1390)، گرایش به ناسیونالیسم ایرانی در بین دانشجویان، پایان نامه دکتری، (استاد راهنما: دکتر طاهره قادری) تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
-  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (1383)، هویت قومی و باورهای اجتماعی، کارگاه تحلیل یافته­های پیمایش ارزش­ها و نگرش­های ایرانیان، تهران: دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-  یوسفی، علی. (1380)، روابط بین قومی و تأثیر آن بر هویت اقوام در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شمارة 8.
 
-       Central Intelligence Agency. (2007), The CIA World Fact book 2008. New York: Skyhorse Publishing Inc.
-       Conner, W. (1967). Self-Determination: The New Phase. World Politics, 20.
-       Cornell, S. E. (2002). Autonomy as a Source of Conflict Caucasian Conflicts in Theoretical Perspective. World Politics, 54, 245-276
-       Hechter, M. (1992). The dynamic of secession. Acta Sociologica, 35.
-       Horowitz, D. L. (1981). Patterns of Ethnic Separatism. Comparative Studies in Society and History, 23.
-       Margaret Alston and Wendy Bowles (2003), Research for Social Workers: An introduction to methods, 2nd Edition, Australia: Allen & Unwin
-       Nagel, J. (1980). The Conditions of Ethnic Separatism: The Kurds in Turkey, Iran, and Iraq. Ethnicity, 7.
-       Neuman, W. L. (1997). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. (3 ed.) Boston: Allyn and Bacon
-       O'Leary, B. (2007). Analysing partition: Definition, classification and explanation. Political Geography, 26, 86-908
-       Page, S. W. (1950). Lenin and Self-Determination. The Slavonic and East European Review, 28.
-       Rubin, A. & Babbie, E. R. (1997). Research methods for social work. (3 ed.) Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Pub. Co.
-       Rubin, P. H. (2000). Does Ethnic Conflict Pay? Politics and the Life Sciences, 19.
-       Sorens, J. (2008). Regionalists against Secession: The Political Economy of Territory in Advanced Democracies. Nationalism and Ethnic Politics, 14.
-       Stample, J. D. (1982). Inside the Iranian Revolution. Bloomington: Indiana University Publication.
-       Statistical Center of Iran. (2006). analysis of the national census. http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/census85/ census85.natayej [On-line].
-       Tir, J. (2005). Dividing Countries to Promote Peace: Prospects for Long-Term Success of Partitions. Journal of Peace Research, 42, 545-562.
-       Tohidi, N. (2006). Iran: regionalism, ethnicity and democracy. http://www.opendemocracy.net/democracy-irandemocracy/regionalism_3695.jsp [On-line].
-       Wood, J. R. (1981). Secession: A Comparative Analytical Framework. Canadian Journal of Political Science, 14.