نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علیرضا بی زبان

دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مسأله نوشتار حاضر گذار به دموکراسی در خاورمیانه است. هدف این نوشتار ارائه پاسخی به این پرسش است که چرا جنبش های انقلابی گسترده در منطقه خاورمیانه که با هدف حاکمیت قانون،آزادی های سیاسی و اجتماعی و دستیابی به سطح بالایی از رفاه اجتماعی- اقتصادی و رفع تبعیض و نابرابری شکل و بسط یافت، نه تنهاگذار دموکراتیک به معنای استقرار فرآیندها و رویه های جدید دموکراسی و تعمیق آن را در پی نداشت، بلکه به شکست (اصلاحات سیاسی صوری یا بازتولید نوعی اقتدارگرایی با صورتبندی جدید) منجر شد؟ در مقام یافتن راه حل تئوریک مسأله، تئوری های مربوط فرایند گذار دموکراسی- در دو سطح کلان (توسعه اقتصادی- اجتماعی،فرهنگ سیاسی،جامعه مدنی و وابستگی دولت به منابع رانتی)، و خُرد (مصالحه پذیری نخبگان سیاسی و اجتماعی و مقبولیت دموکراسی در نزد توده های اجتماعی) - مورد بررسی قرار گرفت. جهت یافتن راه حل تجربی مسأله و آزمون شروط علّی نیز، از روش تطبیقی کمّی(توصیف کمّی شاخص های شروط علّی) و کیفی (تبیین مبتنی بر حضور و عدم حضور شروط علّی) استفاده شد. نتایج تحقیق برای موردهای مصر، لیبی، یمن و سوریه نشان می دهدکه جامعه مدنی ضعیف، حاکمیت فرهنگ سیاسی خودسالار و توسعه نیافتگی اقتصادی و همچنین مصالحه ناپذیری نخبگان سیاسی از مهم ترین موانع در دو سطح کلان و خُرد برای گذار به دموکراسی در این جوامع بوده است. علاوه براین نتایج تحلیل تطبیقی کیفی(بولی محور) نشان می دهدکه اتکا دولت به درآمدهای رانتی، جامعه مدنی ضعیف، وجود فرهنگ سیاسی غیر دموکراتیک و خودسالار و مصالحه ناپذیری نخبگان و فقدان مقبولیت دموکراسی برای مورد بحرین شرط لازم و توسعه نیافتگی اقتصادی– اجتماعی نه شرط لازم و نه کافی برای عدم گذار به دموکراسی است.

کلیدواژه‌ها

• "دموکراسی"
• "گذار دموکراتیک "
• "خاورمیانه"
• "بازتولید اقتدارگرایی"

عنوان مقاله [English]

Comparative analysis of the obstacles to the transition of democracy in the Middle East

نویسنده [English]

• Alireaz Bizaban

PhD Candidate of Sociology, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Abstrac
Transition of democracy in the Middle East question paper. The purpose of this article is to answer the question of why revolutionary movements sweeping the Middle East (Arabic spring) that the overthrow of authoritarian rule and political reforms in some countries led to the consolidation of democracy meant the establishment of democratic procedures did not seek, but a reproduction of authoritarianism with a new formulation has been sought? As a theoretical solution to the problem, theories of democracy consolidation process (theory of rentier states, civil society, political culture, the legitimacy of democracy, etc.) were examined. To test the causal conditions of comparative qualitative techniques (Boolean algebra) was used. Results Boolean algebra to the case of Egypt, Libya, Yemen suggest that the government's ties to rent sources, weak civil society, political culture Khvdsalar governance and economic underdevelopment as well as uncompromising political elite of the most important obstacles in both structural and wisdom (actors) to establish democracy. Boolean algebra results also show that the government relies rentier incomes, weak civil society, non-democratic political culture and Khvdsalar and uncompromising elites and the lack of legitimacy of democracy in Bahrain prerequisite for the socio-economic underdevelopment not necessary and not enough to prevent the consolidation of democracy.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Democracy"
• "transition of democracy"
• "Middle East"
• "Reproduction of authoritarianism"