نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشگاه علامع طباطبائی تهران

چکیده

آب مایه ی اصلی حیات و از ضروریات زندگی بشر است که کمبود آن انسان را با مشکلاتی جدی روبرو می کند. باتوجه به اهمیت موضوع بحران آب در ایران و مسائل اجتماعی ناشی از آن هدف از این پژوهش برآورد پیامدهای اجتماعی بحران کمبود منابع آب درشهرستان اردکان است.رویکرد پژوهش کیفی و شیوه گرد آوری داده ها مصاحبه با 22 نفر از متخصصان و کارشناسان شهرستان اردکان در حوزه ی آب می باشد که برای تحلیل متون مصاحبه از روش تحلیل مضمون یا روش تحلیل تم استفاده شده است. تغییرات جمعیتی، بیکاری و فقر، کاهش کیفیت زندگی واختلافات نزاع و درگیری ها به عنوان پیامدهای اجتماعی عینی و تغییر نگرش هاوعقاید مذهبی مردم،از بین رفتن اعتماد،کاهش سرمایه ی اجتماعی ومشارکت مردمی و کاهش امید به زندگی به عنوان پیامدهای اجتماعی ذهنی از یافته های این پژوهش است. با توجه به پیامدهای اجتماعی منفی بحران آب در منطقه، چاره اندیشی و آینده نگری و همچنین رویارویی منطقی با بحران های زیست محیطی، مدیریت بهتر منابع آب در سطح منطقه، صرفه جویی و اصلاح شبکه های آبرسانی،آموزش کشاورزان برای استفاده ی بهینه ازمنابع آب و بهره گیری از روش های سنتی استحصال آب در منطقه ضروری به نظر می رسد .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On the Social Consequences of Water Crisis in Desert Areas: A Case Study on Iran's Ardakan township

چکیده [English]

Water is simply the substance of life, and so important a factor in organizing the life of human beings in particular that its shortage would result, among others in a variety of social problems. The aim of the present work is survey on the Social Consequences of Water Crisis in Ardakan township. The method of this research is qualitative whose primary data and the statistical and background information are gathered respectively, through a semi-organized interview with a total of 22 experts and authorities of the region, and thematic analysis. The work is concluded with reflections on the particularly negative social feedback. Objective Social Consequences inclusive demographical changes , from the rise of unemployment and poverty along with the fall of life quality and the rise of violence, and Subjective Social Consequences inclusive cultural and religious shift of viewpoints, the loss of interpersonal trust and the social and political wealth and decrease of life expectancy.The results of this work, Negative Social Consequences in region, providence and contrast with environmental crisises suggest that defying with the water crisis is bound to better management of water resources, water-saving and improving the water-supply networks, and making farmers aware of using water as well as the traditional methods of water extraction in efficient ways.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Crisis
  • Objective Social Consequences
  • Subjective Social Consequences
  • Ardakan township
 
-  ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا. (1388)، جامعه‌شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان.
-  احمدی، سید علی‌اکبر؛ فیض‌آبادی، حوریه. (1390). بررسی ارتقاء سرمایه اجتماعی بر بهبود عملکرد سازمان (نمونه موردی: سازمان‌های ستادی شهرداری تهران)، نشریه مدیریت دولتی، دوره 3، شماره 6..
-  اسماعیل نژاد، مرتضی؛ طاوسی، تقی؛ اسکندری‌ثانی،‌ محمد. (1393). بحران آب و ضرورت تغییر الگوی کشت در مناطق خشک مطالعه موردی دشت جنوبی بردسکن، فصلنامه کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، سال 2، شماره 3.
-  بالاخانی، قادر. (1384)، بررسی تأثیر میزان استفاده از رسانه‌های جمعی بر میزان اعتماد اجتماعی در بین شهروندان تهرانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت معلّم (خوارزمی).
-  بکر، هنک؛ ونکلی، فرانک. (1388)، راهنمای بین‌المللی برآورد پیامدهای اجتماعی، ترجمه: هادی جلیلی، چاپ اول، تهران، انتشارات جامعه شناسان.
-  حافظ نیا، محمدرضا؛ نیکبخت محمدی. (1381)، آب و تنش‌های اجتماعی سیاسی مطالعه موردی گناباد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 65 و 66.
-  رشیدپور، لقمان؛ کلانتری، خلیل؛ رضوانفر، احمد. (1390)، بررسی مسائل و محدودیت‌های منابع آب و تأثیر آن در وضعیت اقتصادی- اجتماعی گندم کاران بخش مرکزی شهرستان سقز، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 19، شماره 76.
-  سالنامه آماری سال 1392 استان یزد.
-  غفاری، غلامرضا؛ امیدی، رضا. (1388)، کیفیت زندگی- شاخص توسعه اجتماعی، تهران: انتشارات شیرازه.
-  فاضلی، محمد. (1389)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
-  فتاحی اردکانی، احمد. (1389)، ارزش‌گذاری اقتصادی آب‌های زیرزمینی دشت یزد اردکان، پایان‌نامه دکتری مهندسی اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران.
-  کاوسی، اسماعیل و مینو حیدری. (1391)، بررسی نقش رسانه ملی در کنترل بحران آب تهران در سال 1380، فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، سال 7، شماره 17.
-  گیدنز، آنتونی. (1388)، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه: حسن چاوشیان، نشر نی.
-  محسنی، رضا علی؛ نوری ثانی، علی. (1394)، بحران اجتماعی آب و پیامدهای آن در جامعه شهری، فصلنامه جامعه و محیط‌زیست دانشگاه مازندران (دارای گواهی تأیید مقاله بوده و در دست چاپ است)
-  محمودی، وحید؛ نیری، شهرزاد؛  پورعزت، علی‌اصغر. (1393)، باز پردازی شاخص‌های توسعه قابلیت‌های انسانی در پرتو فرمان امام علی (ع) به مالک اشتر، فصلنامه مدیریت بازرگانی، دوره 6، شماره 1.
-  مهدی زاده اردکانی، محمد. (1394)، بررسی پیامدهای اجتماعی بحران کمبود منابع آب در مناطق کویری (شهرستان اردکان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی گرایش برنامه‌ریزی توسعه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی تهران.
-  نایبی، هوشنگ؛ نقی جسور خواجه. (1388)، ریشه‌یابی نزاع‌های دسته‌جمعی (مورد مطالعه روستاهای کویچ و افشرد از توابع بخش خواجه در استان آذربایجان شرقی)، فصلنامه توسعه روستایی دانشگاه تهران، شماره 1.
-  ولایتی، سعدالله؛ طالشی، مصطفی؛ شریفی مقدم ریابی، مرضیه. (1388)، علل کاهش آبدهی قنوات دشت گناباد و پیامدهای اجتماعی- اقتصادی آن، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال 7، شماره 20 و 21.
-  هومن، حیدرعلی. (1393)، راهنمای عملی پژوهش کیفی، تهران: انتشارات سمت.
 
-  Alimullah Miyan, M. (2015). Droughts in Asian Least Developed Countries: Vulnerability and sustainability, Weather and Climate Extremes, Volume 7, Pages 8-23.
-  Colantonio, Andrea. (2007). Social Sustainability: An Exploratory Analysis of Its Definition, Assesment, Methods, Metrics And Tools. Oxford Institute for Sustainable Development, Oxford Brookes University.
-  Gray, Clark, Mueller, Valerie. (2012). Drought and Population Mobility in Rural Ethiopia, World Development, Volume 40, Issue 1, Pages 134-145.
-  Kenny, A.(2008). Assessment of social impact of Drought, Journal of American Water Resources, association 37(3) 678-686.
-  - Keshavarz, Marzieh, Karami, Ezatollah & Frank Vanclay. (2013). The social experience of drought in rural Iran, Land Use Policy, Volume 30, Issue 1, Pages 120-129.
-  Lohmann, Steffen, Lechtenfeld,Tobias. (2015). The Effect of Drought on Health Outcomes and Health Expenditures in Rural Vietnam, World Development, Volume 72, Pages 432-448.
-  Starkloff, Ralf. (1998). Water scarcity in Kitulwatte: The social causes and consequences of environmental degradation in a highland Uva village of Sri Lanka, World Development, Volume 26, Issue 6, Pages 913-932.