نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن کرمانی نصرابادی ¹
• ابوالفضل دلاوری ²

¹ دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

² دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

چکیده
با اوج گرفتن مباحثات و مجادلات ناشی از چرخش پسامدرن و رواج رهیافت‌های پساساختارگرایی و پسامارکسیم در ادبیات علوم اجتماعی، مفاهیم ایدئولوژی، هژمونی، گفتمان، سوژه، قدرت و مقاومت به پرکاربردترین و مناقشه‌برانگیزترین مفاهیم در حوزه مطالعات سیاسی و اجتماعی بدل شدند. دستاورد این منازعات فکری شکل‌گیری طیف وسیعی از نظریات و تفاسیر در مورد این مفاهیم بود. به فراخور، در سال‌های اخیر نیز گرایش و علاقه فراوانی در فضای فکری جامعه ما به ویژه در قالب رواج نظریه و روش تحلیل گفتمان ایجاد گردیده است. لیکن، در مواردی مشاهده می‌شود که این مفاهیم بدون توجه به مبانی و آگاهی از تشابهات و تمایزات نظری و مفهومی میان آن‌ها استعمال می‌شود. بر همین اساس، در این مقاله تلاش گردیده است با اخذ رویکردی تحلیلی و انتقادی تشابهات و تمایزات این مفاهیم در میان دیدگاه مهمترین نظریه‌پردازن این حوزه همچون مارکس، آلتوسر، گرامشی، فوکو و لاکلائو و موفه مورد مطالعه و تبیین قرار گیرد. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر این نکته است که هر یک از مفاهیم فوق در نظریه‌های مختلف معنای متفاوتی می‌یابند؛ لذا محققان باید پیش از کاربست هر یک از مفاهیم فوق با مشخص نمودن نوع رویکرد نظری مورد نظر خود مفاهیم را در معنای مناسب به کار گیرند. چرا که مفهوم سنتی ایدئولوژی و هژمونی دارای بار ارزشی بوده و مبتنی بر وجود حقیقت استعلایی است. در حالی که تحلیل‌گران گفتمان منکر وجود حقیقت‌اند و معتقدند که این گفتمان‌ها هستند که به تعریف حقیقت می‌پردازند.

مفاهیم کلیدی: گفتمان، ایدئولوژی، هژمونی، سوژه، قدرت، حقیقت

کلیدواژه‌ها

• گفتمانٰ
• ایدئولوژی
• هژمونی
• سوژه
• قدرت
• حقیقت

عنوان مقاله [English]

Ideology and Discourse: the Subject, Power and Truth

نویسندگان [English]

• mohsen Kermani ¹
• Abolfazl Delavari ²

¹ allameh

² allameh

چکیده [English]

Abstract
With the rise of disputes from the rotation of the post-modern and post-structuralism and post-marxism in the social science literature, the concepts of ideology, hegemony, the subject, power and resistance became most usable and controversial concepts in this area. Outcome of this dispute was a range of views and interpretations of these concepts. Depending, in recent years the trend and interest in the intellectual climate of our society, particularly in terms of vogue theory and discourse analysis has been established. However, in some cases it can be seen that these concepts without attention and awareness of the theoretical and conceptual similarities and differences between them are used. Accordingly, in the present article trying with obtaining analytical and critical approach similarities and differences of these concepts in the view of most theorists in the field such as Marx, Althusser, Gramsci, Foucault and Laclau and Mouffe be studied and explained. The results of this study implies that each of these concepts find the different mean in different theories. Thus the researchers before applying any of the above concepts must identify the appropriate theoretical approach with expected meaning of these concepts.Because the traditional concept of ideology and hegemony value-loaded and is based on the existence of transcendental truth. While discourse analysts deny the existence of truth and believe that these discourses that serve to define the truth.

کلیدواژه‌ها [English]

• Discourse
• Ideology
• hegemony
• subject
• Power
• truth