نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار علوم اجتماعی دانشگاه گیلان
2 مدرس جامعه شناسی دانشگاه آزاد
3 ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
حمید عباداللهی چنذانق*
حانیه مددی**
سجاد مرادی***
تاریخ دریافت: 11/7/91
تاریخ پذیرش: 20/10/92
چکیده
در جامعه امروز ایران، مسئله هویت از اهمیت و پیچیدگی خاصی برخوردار بوده و مناقشات متعددی پیرامون آن صورت گرفته است. اما این مناقشات در خصوص هویت زنان وجوه بارزتری دارند؛ چرا که از یک طرف تغییرات ساختاری و فرهنگی رخ داده مانند افزایش فرصت‌های تحصیلی و شغلی موجب بروز اشکال جدید هویت‌یابی برای زنان شده است و از طرف دیگر، وجود کلیشه‌های جنسیتی، زنان را در این زمینه با چالش‌های بسیاری مواجه می‌سازد. هویت‌یابی فرآیند پیچیده‌ای است و از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد که ساختار خانواده یکی از مهم ترینِ آنهاست. بنابراین، در این تحقیق به بررسی تاثیر ساختار قدرت در خانواده بر هویت بازاندیشانه زنان پرداخته‌ایم. در بخش نظری از دیدگاه‌های گیدنز در باب هویت و بازاندیشی و نیز منتقدان فمینیست و بوردیوگرای وی و همچنین از مباحث کاستلز در خصوص پدرسالاری استفاده شده است. تحقیق به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه در میان دختران دانشجوی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی صورت گرفته است که تعداد کل آنها در زمان تحقیق 1600 نفر بوده است. نمونه‌گیری به شیوه سهمیه‌ای متناسب صورت گرفته و حجم نمونه 340 نفر بوده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که پاسخگویان در برابر کلیشه‌های جنسیتی مقاومت زیادی نشان داده و مدیریت بدن نیز اهمیت بالایی برای آنها دارد. بیشترین نسبت الگوی تصمیم‌گیری و نیز الگوی تقسیم کار در میان خانواده‌های پاسخگویان از نوع پدرسالارانه بوده است. بعلاوه، نتایج تحقیق گویای وجود رابطه‌ای معنی دار میان ساختار قدرت در خانواده و میزان هویت بازاندیشانه زنان است؛ به نحوی که میزان هویت بازاندیشانه زنانی که الگوی تصمیم‌گیری در خانواده آنها از نوع پدرسالارانه است بیشتر از سایر زنان می‌باشد. در بعد الگوی تقسیم کار خانوادگی نیز بیشترین میزان هویت بازاندیشانه متعلق به زنانی است که الگوی مشارکتی تقسیم کار در خانواده آنها وجود دارد.
واژه‌های کلیدی: هویت، بازاندیشی، هویت بازاندیشانه، کلیشه‌های جنسیتی، ساختار قدرت در خانواده، پدرسالاری.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Study of Power Structure In Family and Its Effect on Women’s Reflexive Identity
نویسندگان [English]
- Hamid Abdollahi 1
- Hanieh Madadi 2
- Sajjad Moradi 3
چکیده [English]
Hamid Ebadollahi Chanzanagh
Haniyeh Madadi
Sajad Moradi
Date of Receive: 2013/10/2
Date of Accept: 2014/1/10
Abstract
Nowadays in Iranian's society, the problem of identity hold specific importance and complexity and several arguments have presented about it. But these arguments have more obvious aspects about women's identity. From one side, structural and cultural changes which occurred increased opportunities in education and employment for women, causing new forms of identification. On the other side, the existence of gender stereotypes, faced women with many challenges in this area. Identity is a complex process influenced by many factors among which family structure is the most important one. Therefore, in this study, we have discussed the effect of family structure on women's reflexive identity.
In the theoretical part, perspectives of Giddens on identity and reflexivity, his feminist critics and also Castells' perspectives of patriarchy are used. The present study is a survey. Data is collected through
questionnaires.384 female university students of Allameh Tabataba'I University were selected out of 1,600 through proportional quota sampling.
Results indicate that the respondent show strong resistance against gender stereotypes and body management is also very important for them. The highest rate of "decision making" pattern and "division of housework" pattern was among the respondents of the patriarchal family. In addition, research results evidence a significant correlation between "power structures in family” and "rate of women's reflexive identity"; So that the rate of women's reflexive identity in families with patriarchal decision-making pattern is more than other women. In" division of housework” dimension, the high rate of women's reflexive identity belongs to women whose decision-making pattern in their family is participatory.
کلیدواژه‌ها [English]
- Identity
- Reflexivity
- Reflexive Identity
- Gender stereotypes
- Power structures in family
- patriarchy
منابع
آزاد ارمکی، تقی؛ ملکی، امیر. (1386)، تحلیل ارزش‌های سنتی و مدرن در سطوح خرد و کلان، نامه علوم اجتماعی، شماره 30.
احمدنیا، شیرین؛ مهریار، هوشنگ. (1383)، نگرش و ایده‌آلهای نوجوانان تهران در زمینه همسرگزینی، فرزندآوری و تنظیم خانواده، مجموعه مقالات همایش جمعیت شناسی با تاکید بر جوانان، دانشگاه شیراز.
احمدی، اصغر. (1381)، بررسی تاثیر خانواده بر نگرش‌های جنسیتی دختران، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
بلوردی، زهیرمصطفی. (1387)، سنخ شناسی الگوهای هویتی دختران نوجوان (مطالعه موردی دختران مقطع پیش دانشگاهی شهر تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
حسن زاده، داود. (1384)، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی معلمان ابتدایی شهر تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
رفعت جاه، مریم. (1383)، زنان و بازتعریف هویت اجتماعی، رساله دکتری جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
زلفعلی فام، جعفر. (1386)، بررسی تأثیر نقش‌های اجتماعی غیرسنّتی بر هویت اجتماعی دختران، پیک نور، سال هفتم، شماره سوم.
ساروخانی، باقر؛ رفعت جاه، مریم. (1383)، زنان و بازتعریف هویت اجتماعی، مجله جامعه شناسی ایران، دوره پنجم، شماره 2.
طالبان، محمدرضا. (1378)، خانواده، دانشگاه و جامعه پذیری مذهبی، نامه علوم اجتماعی، شماره 13.
عبداللهی، محمد. (1375)، جامعه شناسی بحران هویت، نامه پژوهش، سال دوم، پاییز و زمستان.
عبداللهیان، حمید. (1383)، ارزش، سنت و بازتولید فرهنگی، مجموعه مقالات همایش جمعیت شناسی با تاکید بر جوانان، دانشگاه شیراز.
غفاری، غلامرضا. (1386)، روابط و ارزش‌های اجتماعی جوانان ایرانی، فصلنامه مطالعات جوانان، شماره 8 و 9.
قائمی‌فر، حسین؛ حمایت خواه جهرمی. (1388)، بررسی تأثیر خانواده بر شکلگیری هویت جنسیتی دختران دانشجوی دانشگاه پیام نور جهرم، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره سوم.
کاستلز، مانوئل. (1385)، عصر اطلاعات، جلد دوم: قدرت هویت، ترجمه: حسن چاوشیان، طرح نو.
کریمی، داوود. (1387)، بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و ساختار قدرت در خانواده، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان.
گیبینز ، جان . آر؛ ریمر ، بو. (1381 ) ، سیاست پست مدرنیته، ترجمه: منصور انصاری انتشارات گام نو ، چاپ اول
گیدنز، آنتونی. (1380)، پیامدهای مدنیته، ترجمه: محسن ثلاثی، نشر مرکز، چاپ دوم.
گیدنز، آنتونی. (1383)، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه: ناصر موفقیان، نشر نی، چاپ سوم.
گیدنز، آنتونی. (1384)، چشم اندازهای جهانی، ترجمه: محمدرضا جلایی‌پور، انتشارات طرح نو، چاپ اول.
گیدنز، آنتونی. (1387)، فراسوی چپ و راست، ترجمه: محسن ثلاثی، نشر ثالث.
مرادخانی، همایون. (1382)، ساختار قدرت در خانواده در شهر رشت، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
ناصری نوجده سادات، رقیه. (1387)، بررسی میزان تاثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت از زندگی، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
Adams, M. (2006). Hybridizing Habitus and Reflexivity: Towards an Understanding of Contemporary Identity? , Sociology, Volume 40, Number3:511- 528.
Bauman. Z. (2000). Liquid Modernity, Cambridge: Polity Press.
Beck, U. (1992). Risk Society: towards a new modernity. London: sage.
Brooks, A & Wee. L. (2008). Reflexivity and the Transformation of Gender identity: Reviewing the Potential for Change in a Cosmopolitan City, Sociology, Volume 42, Number3:503- 521.
Heilman, E. (1998). "The Struggle for self, power and identity in adolescent girls", Youth & Socitety, Vol 30, No 2.
Marshal, L. (1998). Oxford Dictionary of Sociology, Oxford university press.
McNay, L (1999), Gender, Habitus and the Field: Pierre Bourdieu and the Limits of Reflexivity, Theory, culture and Society 16 (1): 95- 117.
Mitchell, W and Green, E. (2002). I don’t Know what I'd do without our Mum; Motherhood, Identity and Support Networks, The Sociological Riview,50 (4),1-22.
Silva,De. Suneeth and Stiles,D. Judith. (1991). Girl’s identity formation in the changing social structure of Srilanka. The Journal of genetic psychology, p:211-220
)