نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

بررسی پدیده عریضه نویسیاز دید کنش گران و نزدیک شدن به تجربهٔ آن‌ها در مواجهه با امر قدسی،در جهت تشخیص نوع دینداری آن‌ها هدف این مقاله است. دو پرسش اصلی در این زمینه مطرح است. 1- افرادی که اقدام به نوشتن عریضه و انداختن آن در چاه جمکران می‌کنند، چه نگاهی به این کنش دارند؟ 2- این کنشگران به لحاظ سنخ دینداری، در چه سنخی جای دارند؟ این پژوهش با رویکرد تحقیق کیفی انجام شد.داده ها از چند روش: مصاحبه عمیق، مشاهدهٔ همراه با مشارکت، گفتگوهای دوستانه و بحث گروهی از میان زائران جمکران جمع آوری شد تحلیل داده ها با تکنیک تحلیل مضمونی انجام گرفت. یافته ها نشان می‌دهد کنش گران به صورت غایت مندانه و با وساطت نمادها و ظواهر با امر قدسی مرتبط می‌شوند. پذیرش و انجام عریضه نویسی بر اساس سهل گیری در پذیرش باورها و صرفاً با شنیدن از «دیندارانِ در اطراف» شکل می‌گیرد و نتیجه آن آمیختگی باورهای اصیل با باورهای جدید و نیز تسری تقدس و نمادسازی به پدیده‌های مختلف صورت می‌گیرد. در این تحقیق دو مقوله اصلی «کنش بر مبنای موقعیت» و «کنش در شرایط اضطرار» را در عریضه نویسان کشف کردیم. درنهایت ما به این نتیجه رسیدیم که می‌توان الگوی دینداری عریضه نویسان مسجد جمکران را دینداری عامیانه نامید

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

phenomenon of writing petition from the perspective of writers (petition in well of jamkaran mosque)

نویسندگان [English]

  • Abootorab Talebi 1
  • Ahmad Salami 2

چکیده [English]

This paper examines the phenomenon of writing petition (write a letter Containing a Presentation of wish, to imam) presented from the perspective of actors. The main purpose of this paper is to accede to writer's experience of special connection to the sacred and then to answer two basic question: 1. the person who write the petition and put it in jamkaran well, how to look at this action?2. what is the typology of writer's petition?This topic was analyzed with using Qualitative method. Data were collected in different ways including depth interviews, participant observation, focus group discussions and creating friendly conversation. Our findings shows that it can be seen a type of religiosity called popular religiosity in this phenomenon. Some features of this type of religiosity are: easy acceptance of beliefs, confluence of the sacred and non-sacred, dory ultimate commitment, the involvement of intermediaries, miscible teaching and etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Writing petition
  • jamkaran mosque
  • typology of religion
  • popular religiosity
 
 
-        قرآن کریم.
-        جعفریان، رسول (1389)، علما درباره عریضه‌نویسی در چاه جمکران نظر دهند، خبرآنلاین، http://www.khabaronline.ir، 1 اردیبهشت 1389، (دسترسی در 15/6/1394)
-        خانمحمدی، کریم و انواری، محمدرضا (1391)، چاه عریضهٔ مسجد جمکران از خرافه تا واقعیت، فصلنامهٔ شیعه شناسی، شماره 37، 157-200.
-        رحیمیان، محمدحسن (1394)، پیوست فرهنگی قم تهیه شود/حضور ۲۰ میلیون زائر طی سال ۹۳ در جمکران، خبرگزاری مهر،http://www.mehrnews.com، شناسه خبر: 2774717، ۲۰ خرداد ۱۳۹۴، (دسترسی در 14/6/1394)
-        ریتزر، جورج (1381)، نظریهٔ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمهٔ محسن ثلاثی، (چاپ ششم)، تهران: انتشارات علمی.
-        زمانیان، علی (1388)، دین عامیانه یا دینداری موروثی، شبکه اینترنتی آفتاب، آدرس اینترنتی: http://www.aftabir.com، کد مطلب: A166435،)
-        سروش، عبدالکریم (1378)، اصناف دین ورزی، مجله کیان، شماره 50، 22-26.
-        سید نژاد، سیدصادق (1379)، عریضه نویسی به اهل بیت و امام زمان، (چاپ اول) قم: انتشارات مسجد جمکران.
شریعتی، سارا (1384)، تأملاتی دربارهٔ دین داری عامیانه، شبکه اینترنتی آفتاب، آدرس اینترنتی:http://www.aftabir.com، کد مطلب: A18372،
بررسی و تحلیل اسناد عریضه نویسی با تأکید بر آسیب‌های آن
-        ، ابوتراب و الهه براق علیپور (1394)، گونه شناسی زیارت و دینداری زائران
-        فلیک، اووه (1387)، درآمدی بر تحقیق کیفی (چاپ اول)، تهران: نشر نی.
-        فیض قمی، عباس (1350)، گنجینه آثار قم، ج 2، قم: چاپ مهراستوار.
-        کفعمی، المصباح (1405)، قم: انتشارات رضی.
-        مارشال، کاترین و ب رأس من، گرچن (1377)، روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-        مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار (چاپ دوم)، بیروت: دار إحیاءالتراث العربی.
-        مظفری، کریم (1389)، پاسخی به مقاله حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان درباره عریضه نویسی، خبرآنلاین، http://www.khabaronline.ir، 23 اردیبهشت 1389، (دسترسی در 15/1/1394)
-        موسی پور، ابراهیم (ترجمه و گزینش) (1389)، مقدمه ای بر پژوهش دین عامیانه، تهران: نشر جوانه توس.
-        وافی، مرتضی (1389)، دلایل عریضه‌نویسی/سرانجام عریضه‌های درون چاه جمکران، خبرگزاری مهر، http://www.mehrnews.com، شناسه خبر: 1066197، دوشنبه ۳۰ فروردین ۱۳۸9، (دسترسی در 15/6/1394)
-          Long, Charles H. (1987), popular religion, {in} the encyclopedia of religion, edited by Mircea Eliade, v11: 443-447, NewYork: Macmillan.
-          Vrijhof, Pieter Hendrik and Jacques waardenburg (1979), official religion and popular religion, Analysis of a theme for religious studies, Paris-NewYork: mouton publishers.