نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

سنگ نگارها از نظر انجام مطالعات تاریخ هنر، باستان شناسی و مطالعات انسان شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. با در نظر گرفتن پیشینه غنی فرهنگی و تاریخی همدان و وجود مکان‌های گوناگونی که‌ این نقوش در آنها ایجاد شده‌اند، خلاء مطالعاتی در این مورد مشهود بود؛ به طوری که تا کنون تنها دو محل دارای نقوش صخره‌ای در این استان گزارش و به صورت کلی معرفی شده‌اند. با در نظر گرفتن این موضوع و نشان دادن ارتباطات فرهنگی درون منطقه‌ای و برون منطقه‌ای، معرفی این نقوش واجد اهمیت خاصی است. از سوی دیگر، تحلیل هنری و سبک شناسی این آثار یکی دیگر از جنبه‌های با اهمیت در این مطالعه است. ضرورت تشکیل بانک اطلاعاتی از این سنگ نگاره‌ها در سراسر کشور از دیگر اهدافی است که ضرورت انتشار این یافته‌ها را در نشریات علمی‌جهت اطلاع دانش پژوهان ضروری می‌نمود. نقوش مورد بررسی در این مقاله در ازندریان ملایر شناسایی شده‌اند و در مجموع حدود 700 نقش در چهار محل در کوهستان‌های قشلاق دالی، بقلی دره سی، آشاقی کلنگه و آشاقی نهنجه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. موضوعات صحنه‌های بررسی شده، شامل نقوش بز، سگ سانان، نقوش گیاهی، نقوش نمادین و نقوش انسانی است. نقوش انسانی، شامل صحنه‌های انسان سواره، درحال شکار، تیراندازی و صحنه‌های جنگ است. نقوش، از نظر کیفی، کمی ‌و شباهت‌های این آثار، با نقش و نگاره‌های دیگر مناطق کشور و حتی فراتر از مرزهای کنونی ایران قابل بررسی و تحلیل اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

معرفی و تحلیل نقوش صخره‌ای ازندریان ملایر

نویسندگان [English]

  • Yaghoob Mohammadifar 1
  • Ismaiil Hemmati 2
 
منابع
-   بیگلری، فریدون؛ مرادی بیستونی، علیرضا؛ جمشیدی، فریدون. (1386)، بررسی نقوش غار چشمه سهراب کرمانشاه، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   پوردرخشنده، خسرو. (1386)، نگاهی به نقوش صخره‌ای فراهان (اراک)، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   درویش زاده، علی. (1382)، زمین شناسی ایران، چاپ سوم، انتشارات امیرکبیر.
-   رفیع‌فر، جلال الدین. (1384)، سنگ نگاره‌های ارسباران، تهران: پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی کشور.
-   رفیع‌فر، جلال الدین. (1381)، سنگ نگاره‌های ارسباران (سونگون)، نامه انسان‌شناسی، دهه اول، شماره اول.
-   روستایی، کوروش. (1386)، معرفی نقوش صخرهای نو یافته در کوه دختر رشم، دامغان، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   شهرزادی، دینیار. (1376)، سنگ نگاره‌های کوه ارنان یزد، گزارش‌های باستان‌شناسی (1) مهر ماه، سازمان میراث فرهنگی کشور.
-   شیدرنگ، سونیا. (1386)، نقوش صخره‌ای میوله: نویافته‌ای در شمال کرمانشاه، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   صراف، محمد رحیم. (1376)، نقوش حکاکی شده دره دیوین الوند همدان، گزارش‌های باستان شناسی (1)، سازمان میراث فرهنگی.
-   فرهادی، مرتضی. (1376)، موزه‌هایی درباد، رسال‌های در باب مردم شناسی و هنر، تهران:دانشگاه علامه طباطبائی.
-   فرهادی، مرتضی. (1377)، نقوش صخره‌ای نویافته در سیرجان شهر بابک کرمان، مجله میراث فرهنگی، شماره 17.
-   قسیمی، طاهر. (1386)، اشاره به پیشینه پژوهش در نقوش صخره‌ای ایران، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   کریمی، فریبا. (1386)، نگرشی نو به کنده نگاره‌های صخره‌ای ایران بر مبنای مطالعات میدانی، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   لباف خانیکی، رجبعلی؛ بشاش، رسول. (1373)، سنگ نگاره لاخ مزار بیرجند، سازمان میراث فرهنگی کشور.
-   محمدی قصریان، سیروان. (1386)، مطالعات نقوش صخره‌ای در ایران: مشکلات و راهکار‌ها، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   مشیری، سیدرحیم. (1380)، جغرافیای کوچ نشینی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
-   ملاصالحی، حکمت‌اله؛ سعیدپور، محمد؛ مومنی، آتوسا؛ بهرام‌زاده، محمد. (1386)، باستان شناسی صخره نگاره‌های جنوب قزوین، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
-   میرزایی، احمد. کانی شناسی ماکروسکوپی جنوب شرق الوند، گزارش چاپ نشده.
-   ورجاوند، پرویز. (1341)، معرفی نقوس پیش از تاریخ قوبوستان، مجله باستان‌شناسی و هنر ایران، شماره5.
-   هورشید، شقایق. (1386)، معرفی نقوش صخره‌ای شهریری (قلعه ارجق)، مجله باستان پژوهی، دوره جدید، سال دوم، شماره 3.
- Bednarik, R. G. (1998). Direct Dating Result From Australian Cave Petroglyphs. Geoaeology, vol.13
 
-   Bewley. R H. (1984). The Cambridge University Archaeological Expedition to Iran 1969, Excavition in Zagros Mountian, Mirmalas, Bardespid, Iran, vol22, pp1-38