نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این مقاله بررسی پدیده"زیارت امام" و فهم زائران ایرانی می‌باشد. در بررسی زیارت، چهار بعد قابل‌شناسایی است؛ آداب و مناسک که مربوط به نحوه انجام زیارت است (وجه عملی)، اعتقاداتی که در پس این اعمال نهفته‌اند (وجه اعتقادی)، شرایط جامعه و درک فرد (زائر) از این کنش. هدف این مقاله بررسی و فهم کنش زیارت از منظر کنشگر، تفهم کنشگران می‌باشد.
 ما با استفاده از روش تحقیق کیفی و شیوه نظریه مبنایی، به معنا کاوی این کنش پرداخته‌ایم. داده‌های تحقیق از طریق مصاحبه عمیق به‌دست‌آمده ولی از روش مشاهده نیز به‌عنوان تکنیک کمکی استفاده نموده‌ایم.
الگوی پارادایمی زیارت با توجه به پدیده محوری حضور در حرم امام رضا(ع) و برقراری نوعی ارتباط، زمینه، شرایط میانجی، شرایط علّی، استراتژی‌های کنش زیارت، و پی آمدهای آن بررسی ‌شده است. نتیجه پژوهش مؤید الگوهای گوناگون دینداری وتاثیر الگوی دینداری ایرانیان به‌عنوان عاملی مهم در شکل‌گیری بینش فرد به زیارت و سرانجام درک وی از زیارت می‌باشد. در واقع با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، الگویی از دینداری و زیارت در دودسته کلی و هفت نوع: مکتبی، سنتی، روشنفکرانه، شبه روشنفکرانه، مناسکی، مناسبتی و نوظهور بازشناسی شده‌اند. این سنخ شناسی بر اساس تفاوت بینش زائران نسبت به دین، زیارت و زیارت امام و تأثیر این بینش‌های متفاوت در انجام زیارت، انجام‌گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Typology of Pilgrimage and The Piety of The Pilgrims Exploring The Meaning of The Action of The Pilgrimage of Imam Reza’s Pilgrims

نویسندگان [English]

  • Abootorab Talebi 1
  • Elaheh Baragh Alipoor 2

چکیده [English]

Abotorab Talebi[1]
Elahe Boragh Alipour[2]
Date of Receive: 2012/4/18
Date of Accept: 2013/4/6
 
 
The purpose of this paper is to examine the phenomenon of "pilgrimage of Imam" and understanding Iranian pilgrims. In examining pilgrimage, four dimensions can be identified: rituals pertaining to the fashion of performing the pilgrimage (practical dimension), beliefs that underlie these actions (belief dimension), social conditions and the individual’s (pilgrim’s) perceptions about this act. The purpose of this paper is to examine and understand the action of pilgrimage from the viewpoint of the actor (the understanding of the actors).
We explored the meaning of this action using qualitative research method and grounded theory method. The research data have been obtained through in-depth interviews and the observation method was also used as an auxiliary technique.
 The findings of this study revealed different patterns of piety. Also it reaches the effect of Iranian’s piety pattern as a key factor in forming each individual’s vision towards pilgrimage and ultimately his/her understanding of pilgrimage. In fact, data analysis has recognized a pattern of piety and pilgrimage in two general categories which includes seven subcategories: Ideological, traditional, intellectual, pseudo-intellectual, ritualistic, ceremonial, and newly emerged. This typology is conducted on the basis of differences of pilgrim’s vision towards religion, pilgrimage, the Imam’s pilgrimage and the effect of these different visions in the act of pilgrimage.
 



[1]. Associate Professor of Sociology،  Allameh Tabatabaee University.
 tatalebi@yahoo.com


[2]. MA in Sociology, from Allameh Tabataba’i University.       

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Sacred
  • Pilgrimage
  • Shiite’s Thinking
  • the Imam’s Pilgrimage
  • Grounded Theory
  • piety

    اتو، رودلف. (1380)، مفهوم امر قدسی، همایون همتی، تهران، نقش جهان.
    استراس، آنسلم، کوربین، جولیت. (1387)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی؛ رویه‌ها و شیوه‌ها. بیوک محمدی، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    الیاده، میرچا. (1388)، مقدس و نامقدس، ماهیت دین، بهزاد سالکی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
    الیاده، میرچا. (1389)، دین‌پژوهی، بهاءالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
    انوری، حسن (سرپرست)، (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: نشر سخن.
    برگر، پیتر برگر و دیگران (1381)، ذهن بی‌خانمان، محمد ساوجی، نشر نی،
    ترنر، برایان. (1379)، ماکس وبر و اسلام، سعید وصالی،. تهران: نشر مرکز.
    جلالی مقدم، مسعود. (1379)، درآمدی بر جامعه‌شناسی دین و آراء جامعه شناسان بزرگ دین، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
    حاجیان، علیرضا. (1390)، زیارت از دیدگاه عقل و نقل. مجموعه مقالات هم‌اندیشی زیارت.Retrieved 10/5/1390 از سایت کتابخانه تخصصی حج.
    حسینی عاملی، سید محسن امین. (1386)، کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب، تهران: چاپخانه ستار، چاپ دوم.
    دورکیم، امیل. (1382)، صور ابتدایی حیات مذهبی، نادر سالار زاده، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، چاپ اول.
    شیخ حر عاملی. (1366)، وسایل الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه، قم: انتشارات آل‌البیت لإحیا الترات.
    عالم زاده، بزرگ. (1387)، حرم رضوی به روایت تاریخ، مشهد: آستان قدس رضوی، شرکت به نشر.
    علیزاده، عبدالرضا؛ اژدری زاده، حسین؛ کافی، مجید. زیر نظر محمد توکل. (1385)، جامعه‌شناسی معرفت، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
    فروند، ژولین. (1383)، جامعه‌شناسی ماکس وبر، عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر توتیا.
    فلیک، اووه. (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی،‌هادی جلیلی، تهران: نشر نی، چاپ دوم.
    قمی، جعفر بن محمد بن موسی بن قولویه. (1388)، کامل الزیارات، امیر وکیلیان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
    محمدی، بیوک. (1387)، درآمدی بر روش تحقیق کیفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول.
    مطهری، مرتضی. (1387)، امامت و رهبری، قم: انتشارات صدرا، چاپ سی و هفتم.
    نصر، سید حسین. (1385)، اسلام و تنگناهای انسان متجدد، انشاء الله رحمتی. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی، چاپ دوم.
    نصر، سید حسین. (1385)، معرفت و معنویت، انشا الله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی، چاپ سوم.
    نصر، سید حسین. (1386)، دین و نظم طبیعت، انشا الله رحمتی، تهران: نشر نی، چاپ دوم.
    واخ، یوآخیم. (1387)، جامعه‌شناسی دین، جمشید آزادگان، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
    هامیلتون، ملکم. (1381)، جامعه‌شناسی دین، تهران: موسسه فرهنگی– انتشاراتی تبیان.
-    Berger,Peter, and Thomas Louckman, (1963), “The Sociology of Religion and the Sociology of Knowledge”, London: Collins