نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار برنامه ریزی شهری دانشگاه علامه طباطبائی
2 استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
3 کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
محمد شیخی*
سعیده امینی**
آناهیتا نظامی***
تاریخ دریافت: 26/1/94
تاریخ پذیرش: 12/6/94
چکیده
حس تعلق مکان از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر رابطه فرد با محیط است. این حس دربرگیرنده عوامل گوناگونی است که کیفیت زندگی فرد در مکان را متأثر می‌سازد. وجود حس تعلق و یا عدم وجود آن بر رفتارهای افراد در جامعه تأثیر می‌گذارد. این پژوهش باهدف بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق مکان در میان ساکنین شهر جدید پرند (اسکان رسمی) و نسیم شهر (اسکان غیررسمی) انجام گرفته است. برای نیل به این هدف تلاش شد تا با اتکا به دیدگاه‌های نظری موجود چارچوب نظری مناسبی تدوین و در پرتو آن فرضیاتی تنظیم گردد. با استفاده از روش پیمایش و آمار توصیفی و استنباطی داده‌های لازم فراهم و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 392 نفر و نمونه‌گیری چندمرحله‌ای بکار گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که حس تعلق مکانی در اسکان غیررسمی (نسیم شهر) بیش از اسکان رسمی (پرند) است. همچنین سرمایه اجتماعی ساکنان نسیم شهر بیش از ساکنان پرند و سرمایه فرهنگی ساکنین پرند بیش از ساکنین نسیم شهر است. نتایج تحلیل رگرسیون نیز بیانگر این است که حس تعلق مکانی در شهر جدید پرند به ترتیب از سرمایه اجتماعی، نگرش به ویژگی‌های فضایی- کالبدی، سرمایه فرهنگی و حس تعلق مکانی و در نسیم شهر به ترتیب از سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی و نگرش به ویژگی‌های فضایی - کالبدی تأثیر می‌پذیرد. درمجموع مطابق نتایج حاصله، سرمایه اجتماعی مهم‌ترین عامل اثرگذار بر حس تعلق مکان در دو شهر پرند و نسیم شهر است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of The Feeling of Place Attachment In Formal Settlements & Informal Settlements (Parand New Town and Nasimshahr)
نویسندگان [English]
- Mohammad Sheikhi 1
- Saeedeh Amini 2
- Anahita Nezami 3
چکیده [English]
Mohammad Sheykhi[1]
Anahita Nezami[2]
Saeedeh Amini[3]
Date of Receive: 2015/4/15
Date of Accept: 2015/9/3
Abstract
The feeling of place attachment is one of the most important factors affecting the individual’s relationship with the environment. This feeling encompasses various factors which affect the individual’s quality of life in any place. The existence or non-existense of the feeling of the Place attachment affects the behavior of individuals in the society. This study has been conducted with the aim of studying and comparing the factors which affect the feeling of place attachment among the settlers of Parand New Town (formal settlement) and Nasimshahr (informal settlement). In order to achieve this goal, the researchers tried to develop an appropriate theoretical framework by relying on the existing theoretical perspectives and in the light
of that, the research hypotheses were formulated. The required data were
provided using the survey method. Based on the Cochran's formula, the
sample size was estimated to be 392 and multi-stage cluster sampling method was used. The results of this study indicated that in informal settlement (Nasimshahr), the feeling of place attachment is more than formal settlement (Parand New Town). Also the social capital of the settlers of Nasimshahr was more than settlers of Parand New Town and the cultural capital of the settlers of Parand New Town was more than that of the settlers of Nasimshahr. The regression analysis results showed that the feeling of place attachment in Parand New Town was affected respectively by social capital, attitude towards physical– spatial characteristics and cultural capital and in Nasimshahr it was respectively affected by social capital, cultural capital and attitude towards physical– spatial characteristics. In sum, according to the results, social capital is the main factor that affects the feeling of place attachment in Parand New Town and Nasimshahr.
[1]. Assistant Professor of Planning، Allameh Tabatabaee University.
m.shaikhi3000@gmail.com
[2]. MA in urban planning and regional Allameh Tabatabai University.
anahita.nezami@yahoo.com
[3]. Assistant Professor of Sociology، Allameh Tabatabaee University. samini@atu.ac.ir
کلیدواژه‌ها [English]
- The Feeling of Place Attachment
- Formal Settlement
- Informal Settlement
- Social Capital
- cultural capital
- Attitude towards Physical Spatial Features
- پاتنام، رابرت. (1380)، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه: محمدتقی دلفروز، تهران: نشر روزنامه سلام.
- تبریزی، جلال. (1382)، تأثیر نوسازی شهری بر ایجاد حس لامکانی (مطالعه موردی: پروژه نواب تهران)، رساله دکتری در رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
- جوان فروزنده، علی؛ مطلبی، قاسم. (1390)، مفهوم حس تعلق مکان و عوامل تشکیل‌دهنده آن؛ مجله علمی و پژوهشی هویت شهر، شماره هشتم.
- رضازاده، راضیه. (1385)، رویکرد روانشناسانه و جامعه‌شناسانه به هویت مکانی در شهرهای جدید، مجموعه مقالات هویت شهرهای جدید، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
- رهنما، محمدرحیم؛ رضوی، محمد محسن. (1391)، بررسی تأثیر حس تعلق مکانی بر سرمایه اجتماعی و مشارکت در محلات شهر مشهد، نشریه هنرهای زیبا، دوره هفدهم، شماره دوم.
- زنگنه، یعقوب و حسین‌آبادی، سعید. (1392)، تحلیلی بر تعلق مکانی و عوامل مؤثر بر آن در سکونتگاه‌های غیررسمی (مطالعه موردی: محدوده شرق کال عیدگاه سبزوار)، نشریه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره هشتم.
- صمیمی شارمی، علی و پرتوی، پروین. (1388)، بررسی و سنجش حس مکان در محلات ارگانیک و برنامه‌ریزی شده (مورد پژوهی: محلات ساغریسازان و بلوار گیلان در شهر رشت)، نامه معماری و شهرسازی، دوره دوم، شماره سوم.
- فلاحت، محمدصادق. (1385)، نقش طرح کالبدی در حس مکان (مقایسه حس مکان پنج مسجد معاصر با طرح سنتی و نوآورانه)، رساله دکتری در رشته معماری، دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران.
- فوکویاما، فرانسیس. (1385)، پایان نظم: بررسی سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه: غلامعباس توسلی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- کریمی، نرگس. (1390)، تبیین جایگاه نشانه‌ها در فضای شهری و بررسی تأثیرات آن بر حس تعلق مکان (نمونه موردی: خیابان ولیعصر تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران مرکز.
- کلمن، جیمز. (1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
- کمانرودی کجوری، موسی. (1377)، اسکان غیررسمی در تهران- ساماندهی اسکان غیررسمی منطقه 6 شهرداری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا انسانی، دانشگاه شهید بهشتی.
- مظلومی، مازیار. (1389)، تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محله‌های مسکونی شهری، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره سوم.
- میردامادی، سید پرهام. (1391)، ارتقاء کیفیت محیط‌های شهری با تأکید بر رویکرد مکانی (نمونه موردی: محله ولنجک تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان.
- وارثی، حمیدرضا؛ علیزاده، جابر؛ صالحی، مریم. (1390)، تحلیل و ارزیابی احساس هویت ساکنین در شهرهای جدید (نمونه موردی: شهر جدید فولادشهر)، مجله علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی، سال اول، شماره سوم.
- Altman، I & Low، S (1992). Place Attachment. London: Plenum Press.
- Bourdieu، P(1986). The forms of capital. Cultural theory: An anthology، 81-93.
- Brown، B. B. & Perkins، D. D. (1992). Disruptions in place attachment. In Place attachment (pp. 279-304).Springer US.
- Bonaiuto، M.، Aiello، A.، Perugini، M.، Bonnes، M.، &Ercolani، A. P. (1999). Multidimensional perception of residential environment quality and neighbourhood attachment in the urban environment. Journal of environmental psychology، 19(4)، 331-352.
- Casakin، H. P.، &Kreitler، S. (2008). Place attachment as a function of meaning assignment. Open Environmental Sciences، 2، 80-87.
- Coleman، J (1988). Social Capital in the Creation of Human Capital، The American Journal of Sociology، vol.94، pp: 95-120.
- Hashas M.H (2005). Residents’ Attachment to New Urbanist versus Conventional Suburban Developments. A Dissertation submitted to the Graduate Faculty of North Carolina State University In Partial fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy.
- Hidalgo، M. C.، & Hernandez، B. (2001). Place attachment: Conceptual and empirical questions. Journal of environmental psychology، 21(3)، 273-281.
- Offe، C & Fuchs، S (2002). A Decline of Social Capital?The German Case. Published in Putnam، R. D. (Ed.). (2002). Democracies in flux: The evolution of social capital in contemporary society. Oxford University Press.
- Putnam، R (1993). The Prosperous Community: Social Capital and Public life، The American Prospect، Spring، Pp: 35-42.
- Relph، E. (1976). Place and placelessness (Vol. 67). London: Pion.
- Riger، S.، & Lavrakas، P. J. (1981). Community ties: Patterns of attachment and social interaction in urban neighborhoods. American journal of community psychology، 9(1)، 55-66.
- Scannell، L.، & Gifford، R. (2010). Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology، 30(1)، 1-10.
- Steele، F (1981). The sense of Place، Boston: CBI publishing company.
- Tuan، Yi-Fu (1974). Topophilia: A Study of Environmental Perception، Attitudes، and Values، Englewood Cliffs، N.J.، Prentice-Hall.
- Warzecha، C. A.، & Lime، D. W. (2001). Place attachment in Canyonlands National Park: visitors' assessment of setting attributes on the Colorado and Green Rivers. Journal of Park and Recreation Administration، 19(1)، 59-78.
)