نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی
2 مدرس جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
چکیده
وضعیت آریستوکراسی زمیندار در ایران همواره مورد بحث جامعه‌شناسان تاریخی بوده و معتقدند آریستوکراسی ارضی در ایران وجود نداشته است. این تحقیق که با رویکرد نقادانه و تکینه‌نگری و روش نظریه مبنایی در محدوده تاریخی منطقه گلهدار از ایالت فارس صورت گرفت، به کشف و مفهوم‌سازی از پدیده‌های تابحال مورد غفلت واقع شده آریستوکراسی منطقه‌ای و کلان‌مالکی خانی در پژوهش‌های جامعه‌شناسی تاریخی ایران و برساختن نظریه تداوم آریستوکراسی و کلان مالکی خانی در ایران پیشادولت مدرن انجامید؛ و نشان می‌دهد، برخلاف نظریات تاکنون ارائه شده، با وجود آمد و رفت حکومت‌ها، این آریستوکراتها از تداوم تاریخی برخوردار بوده‌اند. این تداوم مبتنی بوده است بر وجود ارتباطات حمایتی متقابل محلی (درون منطقه‌ای، میان گروه آریستوکرات با گروه‌های درون منطقه و فرامنطقه‌ای، میان آنها با حکام مناطق مجاورشان).
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Regional Aristocracy and Khanian Macro-Landownership in Iran: Gallehdar Region
نویسندگان [English]
- Mohammadreza Tahmak 1
- Ebrahim Tofigh 2
چکیده [English]
Regional Aristocracy and Khanian Macro-Landownership in Iran:Gallehdar Region
Mohammadreza Tahmak
Ebrahim Towfigh
Date of Receive: 2014/12/11
Date of Accept: 2015/5/19
Abstract:
Aristocracy, as an explanatory concept for Iran history, has remained a controversial issue among historical sociologists, who have mentioned that aristocracy has not existed in Iran history. This research carried out with singularity approach and grounded theory method in Gallehdar County, however, resulted in exploring and conceptualizing the khanian macro-landownership and regional aristocracy phenomena, and constructing the theory of continuance of aristocracy of Gallehdar governors in Iran prior to the modern state. The results indicate the longevity of aristocracy, local governance and landownership of Gallehdar governors have been based on local mutual supportive relations (on the one hand, inner- regional, between this aristocratic group and subordinate armed and powerful groups inside the county, and trans-regional relations between this group and governors of regions around the county on the other).
کلیدواژه‌ها [English]
- regional aristocracy
- khanian macro-landownership
- local mutual supportive relations
- Gallehdar region
- ابن بلخی. (1374). فارسنامه ابن بلخی، به تصحیح گای لسترنج و رینولد آلن نیکلسون، شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
- ابن حوقل، ابوالقاسم محمد. (1345). صوره الارض، ترجمه: جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- ابن خردادبه. (1370). المسالک و الممالک، ترجمه: حسین قره‌چانلو، تهران: مترجم.
- اتابکی، تورج و زورکر، اریک یان. (1387). پیشگفتار، در: اتابکی، تورج (گردآورنده). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه (مجموعه مقالات)، ترجمه: مهدی حقیقت‌خواه؛ تهران: ققنوس.
- آزادارمکی، تقی و نصرتی‌نژاد، فرهاد. (1389). تبیین جامعه‌شناختی شکل‌گیری دولت مطلقه مدرن در ایران، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران. شماره 1، تهران: دانشگاه تهران.
- استانداری فارس. (1329). شکوائیه اهالی فارس از وضعیت نابسامان زندگی و تعدیات خوانین، سند موجود در: تهران، آرشیو ملی اسناد ایران، شماره شناسه سند: ۲۹۳/۴۱۱۷۹.
- استاین، سر اورل. (1389). از گلهدار تا بوشهر، به کوشش علی نعیمی گله‌داری، ترجمه: احسان نظری. شیراز: ایلاف.
- استراس، آنسلم و کوربین، جولیت. (1387). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، ترجمه: بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- اصطخری، ابواسحق ابراهیم. (1373). ممالک و مسالک، ترجمه: محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، به کوشش ایرج افشار. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- اقتداری، احمد. (1372). کاروان عمر: خاطرات فرهنگی سیاسی هفتاد سال عمر، تهران: مؤلف.
- . (1371). لارستان کهن و فرهنگ لارستانی، تهران: جهان معاصر.
- بئیر، ارنست. (1365). مقدمه؛ بر: شیرازی، ابن عبدالکریم علیرضا، تاریخ زندیه (جانشینان کریم خان زند). به تصحیح ارنست بئیر، ترجمه: غلامرضا ورهرام. تهران: گستره.
- بنی‌عباسیان بستکی، محمداعظم. (1339). تاریخ جهانگیریه و بنی‌عباسیان بستک، به کوشش عباس انجم‌روز، تهران: کاویان.
- بیات، کاوه. (1365). شورش عشایری فارس سال‌های 1309 ـ 1307، تهران: نقره.
- پوویس، جاناتان. (1379). اشرافیت، ترجمه: فرزین آرام، تهران: شیرازه.
- ترکمان، اسکندربیک. (1350). تاریخ عالم آرای عباسی، جلد دوم، نیمه دوم، تهران: امیرکبیر.
- ترنر، برایان اس. (1386). شرق‌شناسی، پسامدرنیسم و جهانی‌شدن، ترجمه: سعید وصالی، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
- تقوی، نعمت الله. (1389). جامعه‌شناسی روستایی، تهران: دانشگاه پیام نور.
- توفیق، ابراهیم. (1388). تاملاتی نظرورزانه درباره هویت ملی/ ایرانی: آسیب‌شناسی گفتمان‌های هویتی و علوم اجتماعی؛ ارائه شده در مرکز پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی. دسترسی در: 10 خرداد 1392: http://www.towfigh.blogfa.com.
- تهمک، محمدرضا. (1392). فراز و فرود گروه‌های استراتژیک پیش از مشروطیت تاکنون، مورد مطالعه: منطقه بیرم لارستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، به راهنمایی محمدابراهیم موحدی و مشاوره محمدحسین پناهی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
- حبل المتین. (ذیقعده 1328 ه.ق). سال هجدهم، شماره 20، 11 ذیقعده برابر 14 نوامبر 1910، کلکته.
- حدود العالم من المشرق الی المغرب. (1340). به کوشش منوچهر ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
- حسینی خورموجی، محمدجعفر. (1380). آثار جعفری، به تصحیح احمد شیبانی، شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
- حسینی فسائی، میرزاحسن. (1388). فارسنامه ناصری، به تصحیح منصور رستگار فسائی، دوره دو جلدی؛ تهران: امیرکبیر.
- . (1313 ه.ق). نقشه مملکت فارس، به کوشش مسعود مهندس؛ تهران: بی نا.
- خورموجی، محمدجعفر بن محمدعلی. (1380). نزهت الاخبار: تاریخ و جغرافیای فارس، به تصحیح: علی آل داود، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- داراب [خان]. (1300). نامه داراب، سند موجود در: تهران، آرشیو ملی اسناد ایران، شماره شناسه سند: 550/210.
- دریایی، عبدالله. (1379). گفتارها و روایت‌هایی از سرگذشت آل‌نصور و آل‌حرم، شیراز: نوید.
- رزم‌آرا، حسینعلی. (1330). فرهنگ جغرافیایی ایران: آبادی‌ها، جلد 7: استان هفتم، تهران: دایره جغرافیایی ستاد ارتش.
- رستگار فسائی، منصور. (1388). آثار میرزا حسن فسائی، در: فارسنامه ناصری، تهران: امیرکبیر.
- رضایی، عبدالعظیم. (1379). تاریخ ده هزار ساله ایران، جلدهای سوم و چهارم. تهران: اقبال.
- روزنامه ایران. (1295). ولایات ممالک محروسه ایران، فارس، شماره 359، سه‌شنبه هشتم رجب، تهران.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1380). روزگاران: تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی، تهران: سخن.
- مأموران انگلیس. (1383). وقایع اتفاقیه. به کوشش: علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: آسیم.
- سوداگر، محمدرضا. (1358). بررسی اصلاحات ارضی: 50 ـ 1340؛ تهران: موسسه تحقیقات اقتصادی و اجتماعی پازند.
- شوارتس، پاول. (1382). جغرافیای تاریخی فارس، ترجمه: کیکاوس جهانداری؛ تهران: انجمن مفاخر فرهنگی.
- شیرازی، ابن عبدالکریم علیرضا. (1365). تاریخ زندیه (جانشینان کریم خان زند). به تصحیح ارنست بئیر، ترجمه: غلامرضا ورهام، تهران: گستره.
- صدیقی، ابراهیم. (1382). تاریخ و جغرافیای گلهدار، شیراز: ایلاف.
- طباطبایی، جواد. (1386). تأملی درباره ایران، جلد نخست: دیباچه‌ای بر نظریه انحطاط ایران، تهران: نگاه معاصر.
- عسکری، سید احمد و کارگر جهرمی، وحید. (1391). خاندان حاج سیدعلی تاجر بیرمی در ایالت فارس، بر پایه اسناد سیاسی، تجاری و اجتماعی، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
- فراهی، محترم. (1377). سیر تحول نقشه و تقسیمات کشور ایران 1285 تا 1377 هجری شمسی؛ تهران: وزارت کشور.
- فریدی مجید، فاطمه. (1390). سرگذشت تقسیمات کشوری ایران (کتاب اول). جلد چهارم؛ تهران: بنیاد ایران‌شناسی.
- کاتوزیان. (همایون کاتوزیان)، محمدعلی (1388). جامعه کم‌آب و پراکنده: الگوی تحول دراز مدت اجتماعی-اقتصادی در ایران؛ در: نه مقاله در جامعه‌شناسی تاریخی ایران، ترجمه: علیرضا طیب. تهران: مرکز.
- کتابچه جمع مالیات بلوک فال و گلهدار و اسیر و علامرودشت. (1304 ه.ق). سند موجود در: تهران، مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، آرشیو اسناد؛ شماره بازیابی: 983 س‌س و محل و شماره بازیابی: 117048.
- کرونین، استفانی. (1387). ارتش، جامعه مدنی و دولت در ایران: 1305 ـ 1300؛ در: اتابکی، تورج (گردآورنده). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه (مجموعه مقالات)، ترجمه: مهدی حقیقت‌خواه. تهران: ققنوس.
- لسترینج، گای. (1383). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی؛ ترجمه: محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.
- لمتون، آ. ک. س. (1339). مالک و زارع در ایران؛ ترجمه: منوچهر امیری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- مطهری‌زاده، موسی. (1378). جنبش ضداستعماری جنوب و آزادی‌خواهان کازرون؛ تهران: قو.
- مقدسی، ابوعبدالله. (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم؛ ترجمه: علی‌نقی منزوی؛ تهران: مؤلفان و مترجمان.
- میرزایی، غلامرضا. (1381). قشقایی‌ها و مبارزات مردم جنوب؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- نصوری، جبار. (1377). ماجرای کشته‌شدن کنسول انگلیس در بندرلنگه؛ ترجمه: حسن فرامرزی؛ هفته‌نامه نسیم جنوب، ویژه‌نامه جشن فرهنگ؛ پیش شماره ششم، بوشهر.
- نعیمی گله‌داری، علی. (1389). مقدمه؛ بر: استاین، سر اورل. از گلهدار تا بوشهر؛ شیراز: ایلاف.
- نوربخش، حسین. (1358). بندرلنگه در ساحل خلیج فارس؛ بندرعباس: اداره کل فرهنگ و هنر هرمزگان.
- واحد پژوهش و تألیف گیتاشناسی (1387). اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: گیتاشناسی.
- وبر، ماکس. (1387). "عینیت" در علوم اجتماعی و سیاست اجتماعی، در: روش شناسی علوم اجتماعی (مجموعه مقالات)، ترجمه: حسن چاوشیان. تهران: مرکز.
- وثوقی، محمدباقر. (1383). آیت الله سیدعبدالحسین لاری و جنبش مشروطه‌خواهی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- وزارت دارایی. (1309). غ‍ارت وت‍ص‍رف ادارات م‍ال‍ی‍ه، ش‍ه‍رض‍ا و روس‍ت‍اه‍ای فارس ت‍وس‍ط اش‍رار ن‍دی‍ج‍ان‍ی وس‍رک‍وب آنها ت‍وس‍ط ق‍وای ن‍ظام‍ی س‍ی‍رج‍ان و س‍واران ب‍ه‍ارل‍و، سند موجود در: تهران، آرشیو ملی اسناد ایران، شماره شناسه سند: 20384/240.
- ----------- . (1300). گ‍زارش اوض‍اع اقتصادی، اجتماعی طوای‍ف و ای‍لات ب‍ل‍وک‍ات گلهدار و فال فارس در خ‍ص‍وص وص‍ول مالیات،؛ سند موجود در: تهران، آرشیو ملی اسناد ایران، شماره شناسه سند: 8110/240.
- یمین‌الممالک اسفندیاری، اسدالله. (1381). تحولات سیاسی صفحات جنوبی ایران، به‌کوشش: محمدباقر وثوقی، تهران: وزارت امور خارجه.
- Badiou، A. (2003). Saint Paul: The Foundation of Universalism. Trans: Ray Brassier. California: Stanford University.
- Denzin، N. & Lincoln، Y. (2003). Strategies of Qualitative Inquiry. London: SAGE.
- Derrida، J. (1997). Of Grammatology. Trans: Spivak، Gayatry Chakravorty. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
- Heinich، N. (1997). La Sociologie de Norbert Elias. Paris: La Decouverte.
- Iggers، G. G. (1997). Historiography in the Twentieth Century: From Scientific Objectivity to the Postmodern Challenge. Lodon & Hanover: Wesleyan University.
- Jenkins، K. (2004). Re–thinking History. London & New York: Routledge.
- Jordheim، H. (2012). Against Periodization: Koselleck’s Theory of Multiple Temporalities. In: History and Theory، 51 (May، 2012)، 151-71. U. S، Middletown: Wesleyan University.
- Marx. K. (1973) Grundrisse: Introduction to the critique of political economy. Trans: Nicolaus، M. New York: Random House.
- -----------------. (1853) . Marx to Engels. In: Marx، K. and Engels، F. On Colonialism، p: 309. Moscow: Foreign Language Publishing House.
- ----------------. (2007). The British Rule in India، in: Dispatches for the New York Tribune. P: 212–9. Ed: James Ledbetter.London: Pinguin Books.
- Said، E. W. (2003). Orientalism. London: Pinguin Books.
- Weber، M. (1964). The Theory of Social and Economic Organization. Ed: Talcott Parsons. New York: Free.
- Wittfogel، K. A. (1967). Oriental Despotism: A comparative study of total power. New Haven and London: Yale University Press.
)