نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه کردستان
2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه کردستان
چکیده
امید قادرزاده*
فایق نبی‌زاده**
تاریخ دریافت: 20/8/92
تاریخ پذیرش: 15/11/93
چکیده
نوشتار حاضر با لحاظ نمودن سهم بالای رسانه‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی به ویژه اینترنت و ماهواره در مصرف فرهنگی و فراغتی جوانان، به بازسازی معنایی زمینه‌ها، دلالتها و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی ماهواره در نزد جوانان شهر سردشت پرداخته است. عملیات میدانی تحقیق در چارچوب روش‌شناسی کیفی به انجام رسیده و جهت گردآوری داده‌ها از ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته و برای تحلیل داده‌ها از نظریه مبنایی بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از مصاحبه با 26 نفر از جوانان سردشتی نشان می‌دهد که در سطح زمینه‌ای مقوله‌های مشکلات اکولوژیکی، غیبت سنُن و فرهنگ قومی در شبکه‌های داخلی، محدودیت مجراهای ارتباطی و یکنواختی شبکه‌های داخلی در ورود و پذیرش برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای در این منطقه دخیل بوده است. در سطح تعاملی نیز مصاحبه‌شوندگان قسمت اعظم کنش‌های خود را بر محوریت پذیرش/ مقاومت دربرابر ماهواره و شیوه‌های تعدیل‌شده راه‌های نوین ارتباطی ترسیم کرده‌اند. بر اساس کنش‌های جوانان می‌توان گفت که برنامه‌های تلویزیونی ماهواره پیامدهای فرهنگی و اجتماعی گسترده و بعضاً متناقضی برای جوانان درپی داشته است که در ذیل مقوله هسته ساختاربخش- ساختارشکن متمرکزاند. به عبارت دیگر، تغییر و تحولاتی که در حوزه ارتباطی جوانان رخ داده است بسیاری از ابعاد و شیوه‌های زندگی آن‌ها را در فضایی متراکم از انگاره‌های سنتی و مدرن باز صورت‌بندی کرده است.
واژه‌های کلیدی: نظریه مبنایی، برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، یکنواختی شبکه‌های تلویزیونی داخلی، جوانان، سردشت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
بازسازی معنایی زمینه‌ها، دلالتها و پیامدهای بهره‌گیری جوانان از برنامه‌های تلویزیونی ماهواره
نویسندگان [English]
- Omid Ghaderzadeh 1
- Fayegh Nabizadeh 2
اولوسن، دیوید. (1377)، رسانه و نمادها: اشکال بیان، ارتباطات و آموزش، ترجمه: محبت مهاجر، تهران: سروش.
استراس، آنسلم ؛ کوربین، جولیت. (1387)، اصول روش تحقیق کیفی. (نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها)، ترجمه: بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بارکر، کریس. (1391)، مطالعات فرهنگی. (نظریه و عملکرد)، ترجمه: مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران:پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
باکاک، رابرت؛ تامپسون، کنت. (1393)، درآمدی بر فهم جامعه مدرن، ترجمه: کاظم فیرورمند و دیگران، تهران: نشر آگه.
برگر، لوهمان؛ برگر، پیتر؛ بریجت و کلنر، هانسفرید. (1381)، ذهن بی‌خانمان «نوسازی و آگاهی»، ترجمه: محمد ساروجی، تهران: نشر نی.
بنت، اندی. (1386)، فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمه: لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: انتشارات اختران.
تامپسون، جان. (1389)، رسانه‌ها و مدرنیته، ترجمه: مسعود اوحدی، تهران: سروش.
سامووار، ل. ریچارد؛ ای پورتر و استفانی، ل. (1379)، ارتباط بین فرهنگ‌ها، ترجمه: غلامرضا کیانی و سید اکبر میر حسینی، تهران : نشر باز.
ذکایی، محمد‌سعید؛ خطیبی، فاخره. (1384)، «رابطه حضور در فضای مجازی و هویت مدرن پژوهشی در بین کاربران اینترنتی جوان ایرانی»، فصلنامه علوم اجتماعی، ش 33.
ذکایی، محمد سعید؛ فرزانه، حمیده. (1388)، «زنان و فرهنگ بدن: زمینه‌های انتخاب جراحی‌های زیبایی در زنان تهرانی»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش11.
ذکایی، سعید. (1383)، «جوانان و فراغت مجازی»، فصلنامه مطالعات جوانان، ش6.
رسولی، رضا؛ معروفی، فخرالدین؛ خوانچه سپهر، شیرزاد. (1392)، «بازنمایی هویت فرهنگی قومی‌در شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای»، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، ش74..
رابرتسون، رونالد. (1387)، جهانی شدن، تئوری‌های اجتماعی و فرهنگ جهانی، ترجمه: کمال پولادی، تهران: ثالث.
عبداله‌پور، جمال. (1387)، بررسی جامعه‌شناختی وضعیت شهرگرایی شهرنشینان شهر سردشت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
علیخواه، فردین. (1387)، «مخاطب شناسی ماهواره‌های فارسی زبان؛ مدارهای ارتباطی بر کدام پاشنه می چرخند»، روزنامه اعتماد ملی، ش614. (20/1/1387).
کاستلز، مانوئل. (1384)، گفتگوهایی با امانوئل کاستلز، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
کاستلز، مانوئل. (1389)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمه: احد علیقلیان، تهران: طرح نو.
گرگی، علی. (1385)، «اینترنت و هویت»، فصلنامه مطالعات ملی، ش25.
گلچین، مسعود سخایی، ایوب؛ افشانی، علیرضا. (1391)، «مطالعه میزان و نوع استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان و مناسبات خانوادگی در بین شهروندان تهرانی»، مطالعات راهبردی زنان، ش 56.
گیدنز، آنتونی. (1388)، چشم‌اندازهای جهانی، ترجمه: محمدرضا جلایی‌پور، تهران: طرح نو.
گیدنز، آنتونی. (1378)، جامعه شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
لاپتن، دبورا. (1380)، «بیم و مدرنیزاسیون تأملی»، ترجمه: مریم رفعت جاه، ارغنون، ش18.
محمدپور، احمد؛ نقدی، اسداله ؛ نادرنژاد، بهزاد. (1389)، «تأثیر ماهواره بر هویت فرهنگی در کردستان ایران؛بررسی موردی دانشجویان دانشگاه‌های سنندج»، دو فصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، ش 4.
محمدپور، احمد. (1386)، بازسازی معنایی پیامدهای نوسازی و تغییرات اجتماعی در اورامان کردستان، رساله دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز.
متظرقائم، مهدی. (1384)، «سیاست دریافت برنامه‌های تلویزیون‌های ماهواره‌ای در کشورهای آسیایی»، نامه علوم اجتماعی، ش26.
مقدس، علی‌اصغر؛ غفاری‌نسب، اسفندیار. (1383)، «مدرنیته، بازاندیشی و تغییر نظام ارزشی در طائفه دهدار»، نامه انسان‌شناسی، ش5.
مهدی‌زاده، شراره؛ عبداللهی، الهه. (1386)، «بررسی رابطه میان نحوه استفاده از اینترنت و ماهواره با برگذاری روز دوستی. (ولنتاین) در میان جوانان تهرانی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 12.
نظری، مینا. (1389)، نقش برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای در معرفی سبک زندگی به جامعه قومی. (مطالعه موردی شهر تبریز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
ویمر، راجر؛ دومینیک، جوزف. (1384)، تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمه: کاووس سید امامی، تهران: سروش.
Bennett, Milton. (1998). Basic Concepts of Intercultural Communication: Selected Readings. Intercultural Press.
Chatterjee, Anshu. (2004). Globalization, Identity, and Television Network: Community Mediation and Global Responses in Mulicultural India, Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited.
Creswell, John W. (1998). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Traditions. Sage Publications, Inc.
Hall, S. (1996). Who Needs Identity"? In S. Hall & P. du Gay, Questions ofcultural identity. London: Sage.
Inglehart, Ronald and Wayne E. Baker (2000). Modernization, Cultural Change, and the Persistence of Traditional Values, American Sociological Review, Vol. 65, No. 1, (February)PP. 19.
Allameh Tabatabai University: Kia,A. (2007). Professional Users Cyberspace and Identity. Tehran.
Koivunen, Kristiina. (2002). " Premodern People Using Postmodern Technology". The 5th Conference of the European Sociological Association. 288- 192.
Kumar, Krishan. (1978). Prophecy and Progress ( Harmonds Worth): penguin.
Taylor, G and Spencer, S. (2oo4). Social Identities. London: Routledge.
Wenjing. X. 2005. Virtual space,real identity: Exploring cultural identity of Chinese Diaspora in virtual community. Telematics and Informatics 22 (4): 395-404.
)