جمعیت شناسی
رسول صادقی
چکیده
امروزه به‌خاطر ثبات نسبی باروری و مرگ‌ومیر در سطوح پایین، سهم مهاجرت در پویایی جمعیت و تغییرات منطقه‌ای برجسته‌تر شده است. مهاجرت، فرایندی پویا و ناشی از شرایط در حال تغییر اجتماعی است که می‌تواند نه‌تنها بر مهاجران، بلکه بر مناطق مبدأ و مقصد نیز تأثیر بگذارد. افزایش مهاجرت‌ها و جابه‌جایی‌های جمعیتی، به‌ویژه از مناطق مرزی کشور ...
بیشتر
امروزه به‌خاطر ثبات نسبی باروری و مرگ‌ومیر در سطوح پایین، سهم مهاجرت در پویایی جمعیت و تغییرات منطقه‌ای برجسته‌تر شده است. مهاجرت، فرایندی پویا و ناشی از شرایط در حال تغییر اجتماعی است که می‌تواند نه‌تنها بر مهاجران، بلکه بر مناطق مبدأ و مقصد نیز تأثیر بگذارد. افزایش مهاجرت‌ها و جابه‌جایی‌های جمعیتی، به‌ویژه از مناطق مرزی کشور به سمت مرکز و سکونت آن‌ها در پیرامون شهرهای بزرگ، به‌ویژه پایتخت، یکی از مسائل و چالش‌های اجتماعی و جمعیتی کشور به شمار می‌آید. در این راستا، این مقاله با استفاده از تحلیل ثانویه داده‌های فردی و انبوه سرشماری‌های 1390 و 1395 به بررسی الگوها و تعیین‌کننده‌های مهاجرت داخلی در کشور می‌پردازد. نتایج نشان داد که با افزایش میزان شهرنشینی، گذار خالص جمعیت از مناطق روستایی به شهرها کاهش یافته و در مقابل، مهاجرت‌های بین‌شهری افزایش یافته است. تهران به‌عنوان جذاب‌ترین استان کشور برای مهاجرت از سوی اکثر استان‌ها شناخته می‌شود و جذابیت آن به‌ویژه برای استان‌های غربی بیشتر است. همچنین، جریان مهاجرتی خارج‌شده از استان تهران به استان البرز و دو استان شمالی کشور یعنی گیلان و مازندران است که مهاجرت به آن‌ها شیوع بیشتری در میان سالمندان و بازنشستگان دارد. بعلاوه، نتایج نشان داد که تهران و استان‌های اطراف با افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت روبرو هستند، در حالی‌که استان‌های غربی و جنوب‌شرقی با سطح پایین توسعه، کاهش جمعیت ناشی از مهاجرت را تجربه می‌کنند. با توجه به نابرابری‌های منطقه‌ای، ساختار سنی جوان و میان‌سال، افزایش سطح تحصیلات، بیکاری بالای جوانان و کمبود فرصت‌های شغلی در بیشتر استان‌ها و شهرستان‌های کشور، انتظار می‌رود روند مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه مهاجرت‌های بین استانی، در سال‌های آینده افزایش یابد.
