نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار جامعه شناسی دانشگاه رازی
چکیده
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر، که به روش مطالعه کتابخانه‌ای و با تکنیک مقایسه‌ای انجام شده است، معرفی و تجزیه و تحلیل جامعه شناسانه شباهت‌ها و تمایزهای رویکردهای ایرانی با رویکرد غربی به جامعه مدنی است. به این منظور، اجزاء، مفاهیم و مؤلفه‌های جامعه مدنی نزد هر دو رویکردهای غربی و ایرانی بر اساس دیدگاه‌های صاحب‌نظران‌شان با یکدیگر مقایسه شدند.
در حال حاضر، چهار رویکرد به جامعه مدنی غربی وجود دارد: رویکرد لیبرالی،[1] جمع گرایانه،[2] جمهوری خواهانه[3] و گفت و گویی[4]. بر اساس رویکردهای غربی، جامعه مدنی از سه عنصر فضای عمومی، سازمان‌های غیر دولتی و جنبش‌های اجتماعی تشکیل می‌شود و دارای مؤلفه‌هایی است: آزادی (مثبت ومنفی)، برابری، عقل جمعی، خیر عمومی، تکثرگرایی، خود مختاری، استقلال از دولت، مدنیت، حقوق شهروندی.
دو رویکرد به جامعه مدنی در ایران وجود دارد: جامعه مدنی لیبرال و جامعه مدنی دینی که رویکرد دینی به دو گروه مخالفان و موافقان سازگاری جامعه مدنی با دین تقسیم می‌شود. مخالفان بیشتر اختلافات جامعه اسلامی (ولایی) با جامعه مدنی (غربی) در شاخص‌هایی مانند: آزادی، برابری، اصل بیشتریت، انسان، قانون گذاری، دولت، رابطه مردم و دولت، تکثرگرایی و تساهل و تسامح را معرفی می‌کنند بر عکس، موافقان بر اشتراکات جامعه مدنی دینی و غربی در شاخص‌هایی مانند: حوزه عمومی مستقل، نهادها و سازمان‌های مدنی، تکثرگرایی، قانون مندی، عقل جمعی، حقوق شهروندی، حقوق اقلیت‌ها و رعایت شأن انسانی تاکید می‌ورزند. در رویکرد لیبرال به جامعه مدنی، جامعه مدنی دارای اجزاء، مولفه‌ها و مفاهیمی مانند: سازمان‌های غیردولتی، جنبش‌های اجتماعی، حوزه عمومی، افکار عمومی، خرد جمعی، اقتصاد آزاد و دولت قانون است که در جامعه ایرانی اجرا شدنی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The study and sociological comparative analysis of Iranian and Western approaches to civil society
نویسنده [English]
- Mohammadtaghi Sabzehei
چکیده [English]
Mohamma Taghi Sabzeii
Date of Receive: 2010/2/18
Date of Accept: 2011/1/1
Abstract
The present paper that is performed via documentary study and comparative technique is aimed to introduce and present sociological comparative analysis of similarities and differences of Iranian and western approaches to civil society. To do this, at first related opinions of famous thinkers of both approaches are recognized and then selected aspects, concepts and components of civil society are compared with each other.
Today, there are four contemporary approaches to civil society in the West: liberal, collective, republican and discursive approach. According to western approaches civil society is made up from three main elements namely non-governmental organizations (NGOs), public sphere and social movements, which have different functions for social order. Freedom (negative and positive), equality, common good, collective wisdom, plurality, autonomy, independent, civilization and civil rights are main concepts of western civil society.
Regarding "religion" as an index, Iranian approaches are divided into two categories: religious and secular (liberal) approaches to civil society. By religious approach one can recognize two sub approaches: pro- and anti-approaches in relationship with the compatibility of religious society andcivil society. Opponents of the compatibility of religion and civil society
recognize more the differentiations of religious society and civil society in the indices such as freedom, equality, principle of majority, human, legislation, state, relationship between state and society, plurality and tolerance. Therefore they come to conclusion the Islamic society are not compatible with the civil society. Adherents of the religious civil society stress on similarities between two religious and western civil societies in the indices such as independent public sphere, civil organization, pluralism, legality, collective wisdom, civil rights, rights of minorities, respect to human. Hence they argue the realization of a society, which can be as religious and as modern, as possible and as necessary. In liberal or secular approach to civil society, civil society has components, aspects and concepts such as non- governmental organizations, social movements, public sphere, public opinion, collective wisdom, free economy, law state, which can be realized in all of societies (religious and non-religious) and can be also accomplish in Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
- Civil Society
- Religious society
- religious civil society
- public sphere
- Public Opinion
- religious
- State
)