جعفر هزارجریبی
چکیده
اساس مقاله حاضر بررسی نظری ساختار طبقه متوسط (با تأکید بر طبقه متوسط جدید)[1] در ایران است، و به لحاظ روش شناسی از نوع مطالعه تحلیلی می‌باشد که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی استفاده شده است.چارچوب نظری انتخابی برای تحلیل طبقه، براساس نظریات ماکس وبر و آنتونی گیدنز می‌باشد. زیرا در نظریات این دو صاحبنظر از سه ملاک ثروت، منزلت و ...
بیشتر
اساس مقاله حاضر بررسی نظری ساختار طبقه متوسط (با تأکید بر طبقه متوسط جدید)[1] در ایران است، و به لحاظ روش شناسی از نوع مطالعه تحلیلی می‌باشد که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی استفاده شده است.چارچوب نظری انتخابی برای تحلیل طبقه، براساس نظریات ماکس وبر و آنتونی گیدنز می‌باشد. زیرا در نظریات این دو صاحبنظر از سه ملاک ثروت، منزلت و قدرت (موقعیت اقتصادی، اجتماعی در کنار توانمندی و تخصص) برای تمییز دادن طبقات و اقشار اجتماعی استفاده شده است و از آنجایی که عمدتاً طبقه متوسط (جدید) را گروه بوروکراتها تشکیل می‌دهند، هرچند بعضی از این افراد از لحاظ اقتصادی و درآمدی ضعیف هستند، ولی در مجموع، این افراد از نظر تحصیلات و تخصص در سطح بالایی میباشند و به همین جهت در طبقه متوسط قرار می‌گیرند. اما مفهوم طبقه متوسط جدید در ایران حاصل ارتباط با غرب است و مراحل صنعتی و بطئی را مانند جوامع غربی نگذرانده است، تا مفهوم طبقه متوسط بدان معنا که در غرب است، باشد. یعنی طبقه متوسط حاصل نوسازی و مدرنیزاسیون است که از جوامع غربی وارد کشور شده و این طبقه از جنبش مشروطه به این طرف رشد داشته است. در مجموع طبقه متوسط جدید با محوریت روشنفکری شکل گرفته است، چون گفتمان روشنفکران، گفتمان دموکراسی است.
سعید ذکایی
چکیده
فراغتی شدن و مصرفی شدن فزاینده زندگی در کلان‌شهرها آثار گسترده‌ای را بر هویت‌های جنسیتی وارد می‌سازد. ترکیبی از شرایط محلی و جهانی در کنار ویژگی‌های کالبدی شهر، تنوع و سیالیت در الگوهای رفتار جنسیتی را دامن می‌زنند. مقاله حاضر در سنت مطالعات فرهنگی با مرور تجارب زنان و دختران جوان از مواجهه با میدان‌های فراغتی عمومی شهری به دنبال ...
بیشتر
فراغتی شدن و مصرفی شدن فزاینده زندگی در کلان‌شهرها آثار گسترده‌ای را بر هویت‌های جنسیتی وارد می‌سازد. ترکیبی از شرایط محلی و جهانی در کنار ویژگی‌های کالبدی شهر، تنوع و سیالیت در الگوهای رفتار جنسیتی را دامن می‌زنند. مقاله حاضر در سنت مطالعات فرهنگی با مرور تجارب زنان و دختران جوان از مواجهه با میدان‌های فراغتی عمومی شهری به دنبال نشان دادن آثار متفاوت فضاهای فراغتی و مصرفی بر هویتیابیهای زنانه است. نتایج مطالعه نشان میدهد که نمایشهای جنسیتی دختران در شهر تغییرپذیر و منطبق با الگویی است که امتداد آن از عاملیت و انتخاب گری بیشتر در مصرف فضا تا انفعال و احتیاط در مواجهه با آن نوسان دارد. تفکیک اجتماعی و تغییرات ساختاری و کالبدی شهر در کنار تغییرات ارزشی و سبکهای زندگی جدید، مروج قالبهای رفتاری جدید در شهر است که میتوان آنها را زنانگی‌های رقیق نامید. زنانگی‌های رقیق که الگویی همسطح بینانه و چالش گرانه را در مشارکتهای فضایی جستجو می‌کنند، مسیر تحول ارزش‌های زنانگی در کلانشهر بشمار میآیند و دلالتهای مهمی در درک زنان از زیست شهری و حق به شهر دارند.
جمعیت شناسی
فرزاد قربانی؛ محمد میرزایی؛ محمد حدادی؛ زینب محمدی زاده
چکیده
در چند دهه گذشته، میانگین سن ازدواج به‌صورت محسوسی افزایش داشته است، به نظر میرسد چنین افزایشی خودخواسته نیست و سن واقعی ازدواج مطابق با سن ایدهآل ازدواج افراد نیست و عواملی باعث عدم تطابق این دو شدهاند؛ بنابراین هدف از مطالعه حاضر بررسی تعیین‌کننده‌های شکاف سن واقعی و سن ایدهآل ازدواج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. ...
بیشتر
در چند دهه گذشته، میانگین سن ازدواج به‌صورت محسوسی افزایش داشته است، به نظر میرسد چنین افزایشی خودخواسته نیست و سن واقعی ازدواج مطابق با سن ایدهآل ازدواج افراد نیست و عواملی باعث عدم تطابق این دو شدهاند؛ بنابراین هدف از مطالعه حاضر بررسی تعیین‌کننده‌های شکاف سن واقعی و سن ایدهآل ازدواج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. جامعه آماری در این پژوهش، افراد در شرف ازدواج در سطح استان بوده و تعداد نمونه آماری در این پژوهش 400 نفر است که با توجه به نسبت جمعیت شهرستان‌ها انتخاب‌شده‌اند. در این پژوهش، برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده‌شده است. یافته‌ها نشان داد که بیش از 60 درصد زنان و مردان، شکاف سن واقعی و ایدهآل ازدواج را تجربه کرده‌اند. شکاف مذکور برای اکثریت افراد مثبت بوده است به این معنا که درصد افرادی که دیرتر از سن ایده‌آلشان ازدواج‌کرده‌اند بیشتر است. نتایج تحلیل چند متغیره نشان داد که متغیرهای تحصیلات، جهت‌گیری ارزشی و وضعیت اشتغال بر شکاف سن واقعی و ایدهآل ازدواج مردان و متغیرهای تحصیلات، درآمد خانواده، جهت‌گیری ارزشی و وضعیت اشتغال بر شکاف سن واقعی و ایدهآل ازدواج زنان مؤثر است. با توجه به اینکه بیش از نیمی از افراد، سن ایدهآل ازدواجشان کمتر از سن واقعی ازدواجشان بوده، سیاست‌گذاران با مهیاکردن شرایط ساختاری می‌توانند مسأله سن ازدواج را به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی کشور را تا حدودی حل کنند چرا که افراد به لحاظ نگرشی موافق ازدواج در سنین پایین‌تر هستند.
نعمت الله فاضلی
دوره 13، شماره 33 ، خرداد 1385، ، صفحه 65-110
چکیده
این مقاله به بررسی چرایی، چیستی و چگونگی آموزش درسهای انسان شناسی باتکیه بر آموزه های زیسته نگارنده و تجربه های انسان شناسان دیگر می پردازد. هدف مقاله کمک به ارتقای روش های آموزش انسانشناسی در ایران است. درمقدمه، موضوع و روش این مطالعه شرح داده شده است. سپس در بخش نخست (طرحمسئله)،مسئله و اهمیت موضوع روش آموزش در دانشگاه و به ویژه روشهای ...
بیشتر
این مقاله به بررسی چرایی، چیستی و چگونگی آموزش درسهای انسان شناسی باتکیه بر آموزه های زیسته نگارنده و تجربه های انسان شناسان دیگر می پردازد. هدف مقاله کمک به ارتقای روش های آموزش انسانشناسی در ایران است. درمقدمه، موضوع و روش این مطالعه شرح داده شده است. سپس در بخش نخست (طرحمسئله)،مسئله و اهمیت موضوع روش آموزش در دانشگاه و به ویژه روشهای آموزش در رشته های علوم انسانی و اجتماعی توضیح داده شده است. بخش دوم مقاله به بررسی این موضوعمی پردازد که چرا باید انسان شناسی را آموزش داد و آموزش این دانش در پاسخ به کدامنیازها و ضرورت های معرفتی و اجتماعی است. بخشش سوم مقاله به بررسی محتوای آموزشی در آموزش انسان شناسی می پردازد. بخشش چهارم به بررسی و معرفی روش ها و راهبردهای آموزش در رشته انسانشناسی اختصاص دارد. بخش پایانی مقاله، کندوکاوی است در مسائل آموزش انسان شناسی در ایران.
جامعه شناسی
مهدیه محمدتقی زاده
چکیده
در جامعه ایران توجه به خانواده به‌عنوان یکی از ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ گر چه برخی از آمارهای رسمی، روند صعودی طلاق را در بین خانواده‌ها نشان میدهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی زمینه‌های تصمیم به طلاق در بین خانواده‌های شهر تهران انجام شده است. این مطالعه از نوع کیفی و پدیدارشناسی توصیفی و به روش تحلیل ...
بیشتر
در جامعه ایران توجه به خانواده به‌عنوان یکی از ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ گر چه برخی از آمارهای رسمی، روند صعودی طلاق را در بین خانواده‌ها نشان میدهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی زمینه‌های تصمیم به طلاق در بین خانواده‌های شهر تهران انجام شده است. این مطالعه از نوع کیفی و پدیدارشناسی توصیفی و به روش تحلیل تماتیک انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را «کلیه افراد متأهل که برای طلاق به دادگاههای خانواده شهر تهران در سال 1401» مراجعه کرده‌اند، تشکیل می‌دهند. روش نمونهگیری پژوهش به شیوه هدفمند انجامگرفته و درنهایت با 37 نفر مصاحبه عمیق و نیمه ساختمند به عمل آمد. در تحلیل دادهها پس از کدگذاری اولیه به استخراج مضامین اصلی و فرعی پرداخته شد. نتایج پژوهش در قالب دو محور کلی «زمینه‌های هشدار دهندة طلاق» و نیز «مضامین بسترساز و مشوقهای جدایی» اشاره دارد؛ به عبارتی برخی از مؤلفهها بهگونهای هستند که اگر در هر مرحله از زندگی، زوجین در آن موقعیت قرار بگیرند، زنگ هشدار طلاق به صدا درمیآید. در مقابل برخی از رویدادها قابلیت تبدیل به طلاق و افزایش آن را دارند که میتوان تحت عنوان محرک یا مشوقهای جدایی از آنها یاد نمود.
ابراهیم پاشا
چکیده
در این نوشتار سعی بر آن بوده که ضمن بررسی کار ابن خلدون، به این مساله پاسخ داده شود که آیا می توان میان مفاهیم گوناگونی که ابن خلدون در تشریح ساختارهای اجتماعی بکار برده، حتی یک ارتباط منطقی یافت و به آن - از نظر فرم - فالی جامعه شناختی داد؟ و دیگر این که در صورت وجود چنین ارتباطی در کار وی ، با توجه به سیاق مفهوم سازی او چه موزائیکی از ...
بیشتر
در این نوشتار سعی بر آن بوده که ضمن بررسی کار ابن خلدون، به این مساله پاسخ داده شود که آیا می توان میان مفاهیم گوناگونی که ابن خلدون در تشریح ساختارهای اجتماعی بکار برده، حتی یک ارتباط منطقی یافت و به آن - از نظر فرم - فالی جامعه شناختی داد؟ و دیگر این که در صورت وجود چنین ارتباطی در کار وی ، با توجه به سیاق مفهوم سازی او چه موزائیکی از مفاهیم فراهم آورده، و به چه نتایجی دست یافته است ؟ در پاسخ به این مساله، براساس پرداخته های ابن خلدود، هم به مفروضات رفتاری و هم به مفروضاتی که او درباره ساختار اجتماعی شکل داده توجه کردهایم. و نیز با ترکیب سیستماتیک این دو دسته مفروضات، و تحلیل پاره ای از مفاهیم پیچیده آن و پیدا کردن ربط منطقی بین آنها سعی داشته ایم به هدف این نوشتار نزدیک و از کار وی - به معنای تکنیکی کلمه - تصویری جامعه شناختی اراته دهیم.
غلامرضا لطیفی
دوره 12، شماره 30 ، شهریور 1384، ، صفحه 67-89
چکیده
در این مقاله سعی گردیده تفکر هرمنوتیکی هایدگر در شهرسازی مورد مطالعه قرار گیرد و با توجه به طرح مباحث فلسفی و شناختی که مطرح می گردد تا آن جا که امکان دارد به هدف نزدیک شویم. هرمنوتیک در لغت به معنای تاویل کتب مقدس است و فهم این کتب را در قالب پدیدار شناسی مورد بازبینی قرار می دهد. هرمنوتیک علم یا نظریه تأویل است. ریشه واژه «هرمنوتیک» ...
بیشتر
در این مقاله سعی گردیده تفکر هرمنوتیکی هایدگر در شهرسازی مورد مطالعه قرار گیرد و با توجه به طرح مباحث فلسفی و شناختی که مطرح می گردد تا آن جا که امکان دارد به هدف نزدیک شویم. هرمنوتیک در لغت به معنای تاویل کتب مقدس است و فهم این کتب را در قالب پدیدار شناسی مورد بازبینی قرار می دهد. هرمنوتیک علم یا نظریه تأویل است. ریشه واژه «هرمنوتیک» واژه یونانی hermenevein است به معنای تأویل کردن، به زبان خود ترجمه کردن، و به معنای روشن و قابل فهم کردن و شرح دادن. در اساطیر یونان، هرمس پیام های اغلب رمزی خدایان را برای میرایان تأویل میکند. پس تعجب آور نیست که هرمنوتیک به عنوان یک روش، از تأویل متون مقدس می آغازد و با فقه اللغه نزدیکی زیادی دارد. مجادلات جنبش اصلاح طلبی بر سر این حکم کلیسای کاتولیک که تنها این کلیسا صلاحیت تأویل کتاب مقدس را دارد، با پا فشاری پروتستان ها بر خود بسندگی متن مقدس و عزم جزم آنها بر نشان دادن روشنی و وضوح بنیادین کتاب مقدس به نتیجه رسید. پیکره کلی نظریه و عمل حاصل از این مباحثات، هرمنوتیک را پی ریزی کرد. تنظیم تدریجی این موارد و تبدیل آن به یک روش شناسی برای تأویل متن، در اواخر سده نوزدهم شکل نظریه فلسفی عام تری به خود گرفت که اگر نه در همه سویه های کوشش ها و فرهنگ بشری، دست کم در بیشتر آنها بر اهمیت قاطع تأویل تأکید می کرد. هرمنوتیک به واسطه نیروی آثار اولیه مارتین هایدگر، صورت گسترده تر فلسفه عام فهم انسانی را به خود گرفت. به همین سبب در این مقاله سعی خواهد شد. با توجه به اهمیت موضوع و کاویدن در اعماق اندیشه هایدگر و با توجه به بضاعت علمی اندک نویسنده، تا آن جا که امکان دارد حق مطلب را ادا کرده باشیم. زیرا این بحث هم یک بحث فلسفی است و هم موضوعی است که در قالب تفکرات پسا مدرنی (pOSt modernism) تجلی می یابد. و از آن جا که نامبرده بحث های مختلفی نیز در باب ساختن و سکونت دارد، به نوعی در قالب اندیشه های شهرسازی به آن همت گماریم. هرچند خود هرمنوتیک دارای تاریخی قدیمی است و در مطالعه متون کهن می توان به آن پی برد - به ویژه در کشورهایی که ریشه های عرفانی حیات فطری وجود داشته است و در ایران نیز این نوع اندیشه را در تفکر عارفان بزرگ می توان یافت - لیکن به معنای جدید آن بخشی است که نوین است و به نوعی پهلو به پهلوی مدرنیسم و علمگرایی محصی می زنده و می خواهد نسبی بودن امور را مورد توجه و مطالعه قرار دهد.
سید احمد حسینی حاجی بکنده؛ فاطمه جعفری
دوره 15، شماره 41 ، شهریور 1387، ، صفحه 67-85
چکیده
مصرف مواد، پدیدهای است که آسیبهای فراوان جسمی، روانی، خانوادگی،اجتماعی و اقتصادی به دنبال دارد. هدف این مقاله، مقایسه عوامل مرتبط در عودبیماری اعتیاد نزد دو دسته است: بیمارانی که سوء مصرف مواد داشتهاند و افراد معتادی که عود نداشتهاند. روش تحقیق حاضر از نوع نیمه آزمایشی است. جامعه ما بیمارانی در نظر گرفته شدهاند که آغاز بهبودی و سم ...
بیشتر
مصرف مواد، پدیدهای است که آسیبهای فراوان جسمی، روانی، خانوادگی،اجتماعی و اقتصادی به دنبال دارد. هدف این مقاله، مقایسه عوامل مرتبط در عودبیماری اعتیاد نزد دو دسته است: بیمارانی که سوء مصرف مواد داشتهاند و افراد معتادی که عود نداشتهاند. روش تحقیق حاضر از نوع نیمه آزمایشی است. جامعه ما بیمارانی در نظر گرفته شدهاند که آغاز بهبودی و سم زدایی آنها از دی ماه ۱۳۸۵ در نظرگرفته شده و حفظ بهبودی و سلامت آنها تا 6 ماه بعد، یعنی تا خرداد ماه 1386 مورد بررسی قرار می گیرند.با استفاده از فرمول حجم نمونه، تعداد ۷۳ نفر به صورت نمونه گیری احتمالی و از نوع سیستماتیک برای هر یک از دو گروه مطالعه (بیماران معتاد عود کرده) و مقایسه ( بیماران معتاد عود نکرده) انتخاب شدند. در این تحقیق برای جمع آوری دادهها از تکنیک پرسشنامه استفاده شده است. نتایج نشان داد که به هر میزان فرد تحت درمان، در جلسات مشاوره فردی شرکت جسته، با دوستان مصرف کننده، کمترمعاشرت داشته و لذت جویی خود برای مصرف را مهارکند، میزان عود کاهش مییابد. به نظر میرسد بیماران درگیر در این مسأله با توجه به سن، جنس، وضعیت تحصیلی، خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی، شغلی، جسمی و روانی، محل سکونت، چگونگی مصرف مواد، چگونگی تهیه آن، چگونگی رفتارهای اعتیاد گونه آن و ... مداخلات خاصی را جهت پیشگیری، درمان و پیشگیری از عود میطلبند که لازم است با نگاه جامع تر و ژرفانگرتر، این دسته از افراد مورد مداقه و حمایت قرار گیرند.
ابوالفضل ذوالفقاری
چکیده
با برآمدن جنبش دوم خرداد در ایران و رهبری این جنبش توسط روشن فکران دینی، مخالفان جنبش دائماً روشن فکران دینی را متهم به عدم التزام دینی می‌نمودند. التزام به دین، همان مفهوم رایج در مطالعات جامعه شناسی دین است که اصطلاحاً به آن میزان دینداری[1] گفته می‌شود و روشن فکری دینی نیز حداقل یک نوع تلقی از دین[2] یا نوعی قرائت رایج دینی[3] محسوب ...
بیشتر
با برآمدن جنبش دوم خرداد در ایران و رهبری این جنبش توسط روشن فکران دینی، مخالفان جنبش دائماً روشن فکران دینی را متهم به عدم التزام دینی می‌نمودند. التزام به دین، همان مفهوم رایج در مطالعات جامعه شناسی دین است که اصطلاحاً به آن میزان دینداری[1] گفته می‌شود و روشن فکری دینی نیز حداقل یک نوع تلقی از دین[2] یا نوعی قرائت رایج دینی[3] محسوب می‌شود. که نوعی تجدد گرائی دینی است. این مقاله در صدد است تا در سطح وسیع‌تر و کلی‌تر، رابطه انواع قرائت‌های دینی - و نه یک قرائت خاص- را با میزان دینداری و ابعاد مختلف آن به صورت تجربی مورد بررسی قرار دهد. برای سنجش میزان دینداری از مدل گلاک و استارک و برای سنجش انواع قرائت‌های دینی از مدل ویلیام شپرد - که منطبق با کشورهای اسلامی و ایران است، استفاده شده است. جمعیت نمونه پژوهش را تعداد 707 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه‌های دولتی تهران تشکیل می‌دهند که داده‌های آن از طریق پرسشنامه در بهمن و اسفند ماه 1386 گردآوری شده است. یافته‌های این پژوهش نشانگر آن است که نوع دینداری (قرائت دینی) دانشجویان با میزان دینداری آنها رابطه معنی‌داری در سطح 99% اطمینان، دارد. به این معنا که با افزایش یا کاهش میزان دینداری دانشجویان، نوع دینداری آنها نیز متفاوت می‌شود. از حیث ابعاد دینداری نیز مشاهده می‌شود که در ابعاد اعتقادی و تجربه دینی و پیامد دینی و مناسک، تفاوت عمده میان سکولارها و انواع دیگر دینداران است به تعبیر دیگر سایر دینداران از حیث ابعاد پیش گفته تفاوت معنی‌داری در التزام به دین ندارند. [1]. Religious commitment [2]. Religious reading [3] - لازم به ذکر است که روشن فکر ی دینی اگرچه نوعی قرا ئت رایج از دین است، ولی در عین حال اقسام مختلفی از آن در جامعه ما وجود دارد. جهت اطلاع بیشتر در این خصوص رجوع شود به کاظمی، 1382: 148-121
امیر مقدور مشهود؛ شجاع احمدوند
چکیده
یکی از مسائل اساسی امروز تأثیر رویارویی سنت و مدرنیسم بر روی نهادهای بنیادین اجتماعی و سیاسی است. «آزادی» نهادی است که دستیابی به آن همواره دستخوش تنازع این دو قرار گرفته است. به نظر میرسد عدم توفیق نیل به آن یا به دلیل عدم توجه به یکی از این دو (سنت یا مدرنیسم) و تکیه صرفاً بر سمت مقابل بوده یا راه‌حل در تعاملات انتزاعی و با فاصله ...
بیشتر
یکی از مسائل اساسی امروز تأثیر رویارویی سنت و مدرنیسم بر روی نهادهای بنیادین اجتماعی و سیاسی است. «آزادی» نهادی است که دستیابی به آن همواره دستخوش تنازع این دو قرار گرفته است. به نظر میرسد عدم توفیق نیل به آن یا به دلیل عدم توجه به یکی از این دو (سنت یا مدرنیسم) و تکیه صرفاً بر سمت مقابل بوده یا راه‌حل در تعاملات انتزاعی و با فاصله از عرصهی زندگی انضمامی یا تجربه زیسته مردم تجویز شده است. در این مقاله از رویکردی بنام «فهم استراتژیک» که مبتنی بر تجربه زیستهی مردم ایران است برای نگریستن به این مفهوم استفاده می‌شود. با رجوع به تاریخ و تجربهی زیسته، مبادی آزادی انسان در ایرانزمین چیست و مبانی اعتباری آن کدام است؟ این مقاله به دنبال پاسخ این سؤال بوده و هدف آن تبیین شیوهای از آزادی با توجه به تجربهزیسته ایرانیان است. از روش تاریخی استفاده می‌شود و استعارههای مفهومی ابزار ترسیم مشاهدات و تبیین ایدهها می‌باشد. یافته‌ها نشان میدهد دستیابی به این هدف بیش از هر چیز به برآمدن انسانی باز میگردد که تحولی اساسی در نگرش اخلاقی و شیوهی رفتاری خود ایجاد کرده است. این مقاله ترسیمی اولیه از یک سوژهی آزاد به نام «رادمنش» در ایرانزمین را ارائه میدهد.
علی خاکساری
دوره 10، شماره 22 ، شهریور 1382، ، صفحه 69-102
چکیده
ترافیک، حمل و نقل، انواع سفرهای شهری، کاربری صحیح زمین مکان یابی درست امکانات و تأسیسات از جمله مباحث پیچیده ای است که امروزه توجه بسیاری از برنامه ریزان شهری و حمل و نقل را معطوف به خود کرده است. این کارشناسان اولین گام در رفع و حالی این مسائل را بررسی، مطالعه و شناخت علل این پدیده ها می دانند. سفرهای شهری با استفاده از وسایط نقلیه مختلف، ...
بیشتر
ترافیک، حمل و نقل، انواع سفرهای شهری، کاربری صحیح زمین مکان یابی درست امکانات و تأسیسات از جمله مباحث پیچیده ای است که امروزه توجه بسیاری از برنامه ریزان شهری و حمل و نقل را معطوف به خود کرده است. این کارشناسان اولین گام در رفع و حالی این مسائل را بررسی، مطالعه و شناخت علل این پدیده ها می دانند. سفرهای شهری با استفاده از وسایط نقلیه مختلف، اعم از عمومی و شخصی، با میزان تمرکز فعالیت های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی - آموزشی شهر ارتباط دارد. به طوری که هر چه فعالیت های مختلف در شهر بیشتر و گسترده تر باشد، نیاز به سفر و همچنین تقاضای سفر افزایش می یابد. از جمله سفرهای مهم شهری، سفرهای آموزشی دانشجویان و دانش آموزان است که روزانه فاصله بین محل زندگی و محل تحصیل خود را طی می کنند. این نوع سفرها، گر چه عمده ترین نوع سفرهای شهری را تشکیل نمی دهند، اما تأثیرات قابل توجهی بر ترافیک شهری دارند و آثار منفی زیست محیطی، از جمله آلودگی هوا، آلودگی صوتی، تصادفات و هدر رفتن منابع طبیعی و اقتصادی کشور را به دنبال خواهند داشت. شهر تهران با توجه به جمعیت و تمرکز مؤسسات آموزشی در کنار سایر عوامال و فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی - آموزشی، بخش قابل توجهی از معضلات شهری خود را مدیون سفرهای شهری و از جمله سفرهای آموزشی دانشجویان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی که در آن استقرار یافته اند، می داند. به همین منظور، این مقاله به بررسی و شناخت الگوی سفرهای آموزشی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان بخشی از الگوهای سفرهای شهری می پردازد. لذا یک نمونه آماری ۳۰۲ نفری از دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات و آمار فردی، محل اقامت و حمل و نقالی این دانشجویان به وسیله پرسشنامه جمع آوری و با نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج مطالعه و تحقیق نشان دهنده این است که سفرهای آموزشی دانشجویان دارای الگوی نسبتاً مشخصی هستند، که عوامل گوناگون در آن تأثیر دارند. به طوری که با توجه به تمرکز حدود بیست دانشگاه بزرگ در تهران، هر روز تعداد بسیاری سفر آموزشی در سطح این شهر اتفاق می افتد که تأثیر قابل ملاحظه ای در ترافیک و آلودگی هوا دارد. در نهایت می توان نتیجه گرفت که سفرهای آموزشی دانشجویان به راحتی قابل پیش بینی هستند و با برنامه ریزی مناسب کاربری زمین و حمل و نقل می توان آنها را به خوبی کنترل کرد و به آنها نظم داد. از جمله راهکارهای مهم و موثر در کنترل و کاهش این سفرها، مکان یابی اصولی و دقیقی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی، ارائه سرویس های رفت وآمد برای دانشجویان و همچنین ارائه خوابگاه در نزدیکی محل تحصیلی دانشجویان است، به نحوی که بتوانند پیاده سفر کنند.
لیلا یزدان پناه؛ محمد حسین پناهی
دوره 11، شماره 26 ، شهریور 1383، ، صفحه 69-107
چکیده
به علت اهمیت زیاد مشارکت اجتماعی در جوامع امروزی، چگونگی و عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی مورد توجه بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی قرار دارد. در مقاله حاضر، براساس پژوهشی پیمایشی، سعی شده است که اثر ویژگی های فردی و شخصیتی بر میزان مشارکت اجتماعی بررسی شود. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان ۱۸ سال و بالاتر ساکن در مناطقی ۲۲ گانه شهر ...
بیشتر
به علت اهمیت زیاد مشارکت اجتماعی در جوامع امروزی، چگونگی و عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی مورد توجه بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی قرار دارد. در مقاله حاضر، براساس پژوهشی پیمایشی، سعی شده است که اثر ویژگی های فردی و شخصیتی بر میزان مشارکت اجتماعی بررسی شود. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان ۱۸ سال و بالاتر ساکن در مناطقی ۲۲ گانه شهر تهران تشکیل داده اند که از آن، نمونه ای به حجم ۸۲۷ نفر با روش های نمونه گیری تصادفی انتخاب شده است. با استفاده از نظریه های روانشناسی اجتماعی و کنش اجتماعی پارسونز در سطح خرد، در این مقاله سه فرضیه اصلی مطرح و آزمون شدند. این بررسی نشان داد که با توجه به در حال گذار بودن ایران، هنوز در جامعه آماری ما غلبه با مشارکت اجتماعی سنتی و غیررسمی است، و این که هنوز مشارکت اجتماعی رسمی در آن نهادمند نشده است. همچنین این مطالعه نشان داد که ویژگی های شخصیتی فعال گرایی، اعتماد اجتماعی، دلبستگی اجتماعی، تعهد اجتماعی، امید به آینده، سطح تحصیلی، ارزش مشارکت و ارزش های فرامادی رابطه مستقیم معناداری با میزان مشارکت اجتماعی افراد دارند. در خاتمه بر اساس یافته های تحقیقی، پیشنهادهایی جهت افزایش مشارکت اجتماعی در کشور ارائه گردید.
مطالعات فرهنگی
رضا صفری شالی
چکیده
مقاله حاضر با هدف مطالعه جامعه‌شناختی تعیین رابطه میان دو متغیر «پذیرش اجتماعی بدن» و «سرمایه فرهنگی» با «گرایش به جراحی زیبایی» انجام‌شده است. تحقیق به روش پیمایشی به اجرا درآمده است. جامعه آماری آن شامل کلیه زنان 15 تا 54 سال ساکن در شهر ملایر در سال 1394 است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 656 نفر است. نتایج ...
بیشتر
مقاله حاضر با هدف مطالعه جامعه‌شناختی تعیین رابطه میان دو متغیر «پذیرش اجتماعی بدن» و «سرمایه فرهنگی» با «گرایش به جراحی زیبایی» انجام‌شده است. تحقیق به روش پیمایشی به اجرا درآمده است. جامعه آماری آن شامل کلیه زنان 15 تا 54 سال ساکن در شهر ملایر در سال 1394 است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 656 نفر است. نتایج توصیفی نشان میدهد که زنان در سطح زیاد تمایل به جراحی زیبایی (5/46) دارند. همچنین در سطح متوسط برخوردار از سرمایه فرهنگی (63/37) و در سطح متوسط و رو به بالا (7/39) طالب موردپذیرش قرار گرفتن هستند. نتایج رگرسیونی نشان داد که از بین متغیرهای مستقل، ابعاد سرمایه فرهنگی (سرمایه عینیت یافته، تجسم‌یافته، نهادی شده) و ابعاد پذیرش اجتماعی بدن (پذیرش عمومی، سازمانی، همسالان)، متغیرهای سرمایه عینیت یافته با مقدار بتای (51/0)، پذیرش اجتماعی عمومی (49/0)، سرمایه فرهنگی نهادی شده (26/0) و پذیرش همسالان (22/0) بیشترین سهم را در تبیین متغیر وابسته داشتهاند. در ضمن معادله پیش‌بینی میزان تمایل زنان به جراحی زیبایی می‌تواند 1/58 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند. نتیجه نشان میدهد که بیشترین دلیل انجام جراحی زیبایی با اهداف مصرف تظاهری و برخورداری از رفاه عینی و دریافت مقبولیت اجتماعی است.
ابوتراب طالبی؛ مهدی منتظری مقدم
چکیده
چکیده: این نوشتار ضمن پذیرش بحرانی بودن وضعیت علوم اجتماعی/جامعه‌شناسیِ ایرانی براساس طرحی نظرورزانه و شناخت‌شناسانه، بحران را در نحوه‌ی مواجه، فهم و خوانش این حوزه‌ی معرفتی تشخیص داده است. به همین سبب در گام نخست، مروری اجمالی بر زمینه‌های متعّین تاریخی، معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه‌ی شکل‌دهنده‌ی معرفت نوین علوم اجتماعی/جامعه‌شناسی ...
بیشتر
چکیده: این نوشتار ضمن پذیرش بحرانی بودن وضعیت علوم اجتماعی/جامعه‌شناسیِ ایرانی براساس طرحی نظرورزانه و شناخت‌شناسانه، بحران را در نحوه‌ی مواجه، فهم و خوانش این حوزه‌ی معرفتی تشخیص داده است. به همین سبب در گام نخست، مروری اجمالی بر زمینه‌های متعّین تاریخی، معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه‌ی شکل‌دهنده‌ی معرفت نوین علوم اجتماعی/جامعه‌شناسی در مغرب‌زمین نموده است.آن‌گاه، تلاش کرده تا نشان دهد فقدان همین زمینه‌های متعّین تاریخی، معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه‌ی شکل‌دهنده، ایجاد علوم اجتماعی/جامعه شناسی در ایران با دشواری بسیار مواجه کرده است. از این رو، برای اثبات مدعای خود به بررسی نظریات سه تن از اساتید ایرانی (محمد‌علی همایون کاتوزیان، سیدجواد طباطبایی و پرویز پیران) پرداخته‌ایم، تا نشان دهیم که نظریات علوم اجتماعی/جامعه‌شناسی ایرانیِ اکنونی امکان لازم برای شناخت جامعه‌ی ایرانی فراهم نمی‌کند. در این نوشتار برای فهم این مسئله از روش شک دکارتی تبعیت نموده‌ایم که روشی است مبتنی بر عقل سلیم. نتایج و یافته‌های این مطالعه بیانگر آن است که: 1. علوم اجتماعی/جامعه‌شناسی در وضعیت حاضر امکانات معرفتی کافی در اختیار اندیشمندان علوم اجتماعی ایرانی برای شناخت هستیِ اجتماعی‌ایِ‌شان فراهم نمی‌کند. 2. جامعه‌شناس ایرانی نیز در صورت اصرار بر فهم هستی جامعه‌‌اش و نظریه‌سازی در این حوزه چیزی بیشتر از تکرار فرآورده‌های فکری حوزه‌ی جغرافیایی مغرب‌زمین ارائه نمی دهد. واژه‌های کلیدی: پروبلماتیک وضعیت جامعه‌شناسی ایرانی؛ دستگاه معرفتی علوم اجتماعی؛ فهم و خوانشی انقطاعیِ از علوم اجتماعی/جامعه‌شناسی؛ تاریخ‌گرایی.
رحمان سعیدی
دوره 9، شماره 17 ، خرداد 1381، ، صفحه 71-96
چکیده
در این مقاله در بحث از چگونگی رسانه ها و فرهنگ های بومی در عصر جهانی شدن، سعی شده است به این پرسش پاسخی روشن داده شود که آیا جهانی شدن سبب بحران در هویت فرهنگی و از بین رفتن فرهنگ های بومی و استحاله آنها در فرهنگ جهانی خواهد شد؟ پاسخ این پرسش با استفاده از روش تحقیقی کتابخانه ای و اسنادی و استفاده از دیدگاه های مختلف اندیشه گران و نظریه ...
بیشتر
در این مقاله در بحث از چگونگی رسانه ها و فرهنگ های بومی در عصر جهانی شدن، سعی شده است به این پرسش پاسخی روشن داده شود که آیا جهانی شدن سبب بحران در هویت فرهنگی و از بین رفتن فرهنگ های بومی و استحاله آنها در فرهنگ جهانی خواهد شد؟ پاسخ این پرسش با استفاده از روش تحقیقی کتابخانه ای و اسنادی و استفاده از دیدگاه های مختلف اندیشه گران و نظریه پردازان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مطالبی با عناوین زیر مورد بحث واقع شده است: مکتب واقع گرایی، بین المللی شدن، منطقه گرایی، آیا جهانی شدن تهدیدی برای هویت فرهنگی است؟ جهانی شدن از دو منظر، فرهنگ جهانی، دهکده جهانی یا امپریالیسم فرهنگی ؟ در پایان، این فرضیه اثبات شده که جهانی شدن نه تنها سبب از بین رفتن فرهنگ های بومی و محلی نخواهد شد، بلکه آنها را تقویت و تثبیت خواهد کرد. رویکرد کشور ما در عصر جهانی شدن باید نقادانه، فعال و همراه با بازیگری و حضور در صحنه باشد.
حسین بارانی؛ علی اکبر مهرابی؛ محمدرضا مقدم
دوره 8، شماره 15.16 ، اسفند 1380، ، صفحه 71-99
چکیده
اگر هر گله متشکل از گوسفند و بز متعلق به یک خانواده را یک واحد مدیریتی جداگانه تلقی کنیم طبق آمار موجود بیش از ۹۰۰ هزار گله کوچک و بزرگ در کشور وجود دارد که هر کدام می تواند به عنوان یک واحد تولیدی در نظر گرفته شود. شناخت عمیق و دقیقی از ساختار گله و کارکرد اقتصادی این واحدهای تولیدی وجود ندارد. به همین علت آمار تفکیک شده دام یا ترکیب گله ...
بیشتر
اگر هر گله متشکل از گوسفند و بز متعلق به یک خانواده را یک واحد مدیریتی جداگانه تلقی کنیم طبق آمار موجود بیش از ۹۰۰ هزار گله کوچک و بزرگ در کشور وجود دارد که هر کدام می تواند به عنوان یک واحد تولیدی در نظر گرفته شود. شناخت عمیق و دقیقی از ساختار گله و کارکرد اقتصادی این واحدهای تولیدی وجود ندارد. به همین علت آمار تفکیک شده دام یا ترکیب گله به اشکال مختلف و بعضاً به صورت مبهمی ارایه می شود. همچنین درباره کارکرد اقتصادی این واحدها نقطه نظرهای متفاوتی ابراز شده است. در مقاله حاضر که حاصل پژوهش مشارکتی در بین گله داران البرز شرقی است، سعی شده تا ترکیب گله داشتی و دام هایی که هر سال از این ترکیب حذف شده و به فروش می رسند به وضوح آشکارگردد. بدین ترتیب امکان تفکیک سرمایه و تولید از یکدیگر بیشتر شده و بر این مبنا حساب و کتاب گله روال روشن تری پیدا کند.
قربانعلی سبکتکین ریزی؛ محمد ابراهیم موحدی
دوره 12، شماره 31 ، آذر 1384، ، صفحه 71-110
چکیده
موضوع این مقاله بررسی جامعه شناختی گرایشهای سیاسی نخبگان سیاسی جامعه است. مقاله حاضر برآمده ازیک پژوهش علمی به روش پیمایش یا ستکه دربین نخبگان سیاسی جامعه انجام گرفته است. این تحقیق در بین زمینه ها یا اجتماعی گرایش سیاسی فعالان و نخبگان سیاسی به یکی از دو جناح سیاسی مطرح در کشور است. چارچوب نظری تحقیق با تلفیق عناصری از نظریه های جامعه ...
بیشتر
موضوع این مقاله بررسی جامعه شناختی گرایشهای سیاسی نخبگان سیاسی جامعه است. مقاله حاضر برآمده ازیک پژوهش علمی به روش پیمایش یا ستکه دربین نخبگان سیاسی جامعه انجام گرفته است. این تحقیق در بین زمینه ها یا اجتماعی گرایش سیاسی فعالان و نخبگان سیاسی به یکی از دو جناح سیاسی مطرح در کشور است. چارچوب نظری تحقیق با تلفیق عناصری از نظریه های جامعه شناسی چندگانه شکل گرفته است. گرایش سیاسی به عنوان متغیر وابسته یا متغیرهایی چون جامعه پذیری سیاسی، پایگاه اجتماعی و تجربه سیاسی مورد بررسی و تبیین قرارگرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که گرایش سیاسی افراد مورد بررسی به دو جناح سیاسی، بیشترین رابطه آماری را با جامعه پذیری سیاسی و کمترین رابطه را پایگاه اجتماعی آنان دارد. به این معنا که پایگاه اجتماعی مصطلح و مطرح در مباحث قشربندی اجتماعی تبیین کننده نوع گرایش نخبگان سیاسی به جناح محافظه کار یا اصلاح طلب نیست، بلکه نوع جامعه پذیری سیاسی شان، عمدتاً تعیین کننده نوع گرایش سیاسی آنان است .از نتایج عملی تحقیق، این که فعالیت سیاسی دو جناحی امری عرفی شده و عادی محسوب شود و هرگونه احساس نگرانی امنیتی - سیاسی برای نظام کلی اجتماعی از قبل این فعالیت بی مورد قلمداد گردد. لکن برای جلوگیری از خروج این پدیده عادی ازحالت نابهنجار و تبدیل شدن آن به بحران سیاسی و ایجاد شکاف بین حوزه سیاسی وحوزه عمومی باید برنامه ریزیشود.
ابوتراب طالبی؛ احمد سلامی
چکیده
بررسی پدیده عریضه نویسیاز دید کنش گران و نزدیک شدن به تجربهٔ آنها در مواجهه با امر قدسی،در جهت تشخیص نوع دینداری آنها هدف این مقاله است. دو پرسش اصلی در این زمینه مطرح است. 1- افرادی که اقدام به نوشتن عریضه و انداختن آن در چاه جمکران می‌کنند، چه نگاهی به این کنش دارند؟ 2- این کنشگران به لحاظ سنخ دینداری، در چه سنخی جای دارند؟ این ...
بیشتر
بررسی پدیده عریضه نویسیاز دید کنش گران و نزدیک شدن به تجربهٔ آنها در مواجهه با امر قدسی،در جهت تشخیص نوع دینداری آنها هدف این مقاله است. دو پرسش اصلی در این زمینه مطرح است. 1- افرادی که اقدام به نوشتن عریضه و انداختن آن در چاه جمکران می‌کنند، چه نگاهی به این کنش دارند؟ 2- این کنشگران به لحاظ سنخ دینداری، در چه سنخی جای دارند؟ این پژوهش با رویکرد تحقیق کیفی انجام شد.داده ها از چند روش: مصاحبه عمیق، مشاهدهٔ همراه با مشارکت، گفتگوهای دوستانه و بحث گروهی از میان زائران جمکران جمع آوری شد تحلیل داده ها با تکنیک تحلیل مضمونی انجام گرفت. یافته ها نشان میدهد کنش گران به صورت غایت مندانه و با وساطت نمادها و ظواهر با امر قدسی مرتبط میشوند. پذیرش و انجام عریضه نویسی بر اساس سهل گیری در پذیرش باورها و صرفاً با شنیدن از «دیندارانِ در اطراف» شکل میگیرد و نتیجه آن آمیختگی باورهای اصیل با باورهای جدید و نیز تسری تقدس و نمادسازی به پدیدههای مختلف صورت میگیرد. در این تحقیق دو مقوله اصلی «کنش بر مبنای موقعیت» و «کنش در شرایط اضطرار» را در عریضه نویسان کشف کردیم. درنهایت ما به این نتیجه رسیدیم که میتوان الگوی دینداری عریضه نویسان مسجد جمکران را دینداری عامیانه نامید
جامعه شناسی
محمد سعید ذکایی؛ مهران صولتی
چکیده
یکی از موضوعات اساسی در جامعه شناسی سیاسی هر جامعه‌ای، ماهیت دولت در آن جامعه است. دولت‌ها ماهیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گوناگون دارند. در این نوشتار تأثیر موقعیت پیرامونیِ ایران در نظام جهانی بر تحول روابط دولت – ملت در عصر پهلوی اول بررسی می‌شود. هدف از این بررسی آن است که از اقدامات ایجابی دولت پهلوی در قبال این موقعیت ...
بیشتر
یکی از موضوعات اساسی در جامعه شناسی سیاسی هر جامعه‌ای، ماهیت دولت در آن جامعه است. دولت‌ها ماهیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گوناگون دارند. در این نوشتار تأثیر موقعیت پیرامونیِ ایران در نظام جهانی بر تحول روابط دولت – ملت در عصر پهلوی اول بررسی می‌شود. هدف از این بررسی آن است که از اقدامات ایجابی دولت پهلوی در قبال این موقعیت پیرامونی سراغ گیرد و از ماهیت و ویژگی‌های آنها سخن بگوید. اولین فرض نگارندگان در این نوشتار آن است که نوسازی اقتصادی دولت پهلوی در راستای ایجاد هماهنگی اقتصاد کشور با نیازهای نظام سرمایهداری جهانی صورت پذیرفت. دومین فرض نیز تأکید را بر گسترش نظامیگری و نظارت بر همۀ عرصههای جامعه از سوی دولت رضاشاه میگذارد. در مجموع این نوشتار تحول روابط دولت – ملت در دوره پهلوی اول را واکنشی به موقعیت پیرامونیِ ایران در نظام جهانی میداند. این پژوهش با رویکرد جامعه شناسی تاریخی و به روش اسنادی انجام گرفته است. نتایج نشان داد که هر دو اقدام دولت پهلوی اول یعنی نوسازی اقتصادی و گسترش نظارت بر همه عرصههای حیات جمعی جامعه با وضعیت پیرامونیِ ایران در نظام جهانی مرتبط بوده است.
محسن نیازی؛ اسماعیل مزروعی نصرآبادی؛ شیوا آقابزرگی زاده
چکیده
خانواده اساسی‌ترین نهاد اجتماعی است که وظیفه‌ی انتقال ارزش‌های جامعه به افراد را داراست. در دهه‌های اخیر تغییر در حوزه‌های مختلف جامعه خانواده را تحت تأثیر قرار داده است. لذا آینده‌ای متفاوت و نامعلوم در انتظار خانواده است که موجب هراس اجتماعی شده است. با توجه به خلأ تحقیقاتی در این زمینه، هدف تحقیق حاضر آینده‌پژوهی تغییر ارزش‌های ...
بیشتر
خانواده اساسی‌ترین نهاد اجتماعی است که وظیفه‌ی انتقال ارزش‌های جامعه به افراد را داراست. در دهه‌های اخیر تغییر در حوزه‌های مختلف جامعه خانواده را تحت تأثیر قرار داده است. لذا آینده‌ای متفاوت و نامعلوم در انتظار خانواده است که موجب هراس اجتماعی شده است. با توجه به خلأ تحقیقاتی در این زمینه، هدف تحقیق حاضر آینده‌پژوهی تغییر ارزش‌های خانواده است که تاکنون در ایران انجام نشده است، لذا به لحاظ موضوعی و رویکرد حاکم بر آن نوآورانه بهحساب میآید. جامعه آماری تحقیق خبرگان حوزه‌ی جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی بودند. حجم نمونه 17 نفر و ابزار گردآوری دادهها مصاحبه بود. بعد از پیادهسازی مصاحبهها به کمک روش تحلیل تماتیک، تمهای اصلی و فرعی مصاحبهها استخراج گردیده و سپس با کاربست تحلیل لایه‌ای علی، مؤلفهها و ابعاد آنها در 4 سطح لیتانی، علل اجتماعی، گفتمان و اسطوره شناسایی شدند. استعاره/ اسطورههایی که از آینده‌پژوهی ارزش‌های خانواده در ایران در تحقیق حاضر به دست آمد عبارتاند از: پاییز، فقط خودم، خانه بهمثابه خوابگاه.
محمدحسین پناهی؛ علی علی‌آبادی
چکیده
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهره‌گیری از رسانه‌های خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهش‌ها و نظریه‌های مرتبط با موضوع، فرضیه‌های پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخص‌های سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. به‌منظور گردآوری دادهها و آزمون تجربی فرضیه‌ها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر ...
بیشتر
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهره‌گیری از رسانه‌های خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهش‌ها و نظریه‌های مرتبط با موضوع، فرضیه‌های پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخص‌های سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. به‌منظور گردآوری دادهها و آزمون تجربی فرضیه‌ها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر از شهروندان ۱۸ ساله و بالاترِ ساکن مناطق ۲۲ گانه شهر تهران با روش نمونهگیری طبقهای برگزیده شدند. مطابق با یافته‌های توصیفی پژوهش، شهروندان تهرانی موردبررسی در نمونه آماری به ترتیب به فرهنگهای سیاسی لیبرالی، سوسیالیستی و اسلامی گرایش داشتند. بر اساس یافته‌های تبیینی پژوهش، با افزایش میزان بهره‌گیری افراد از رسانه‌های خارجی، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت اما گرایش به فرهنگهای سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت. همچنین مطابق با نتایج پژوهش، با افزایش استقلال اطلاعاتی و ارتباطی پاسخگویان و با کنترل سایر متغیرها، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت، اما گرایش به فرهنگهای سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت.
طاهره خزائی
چکیده
واژه دیاسپورا با وجود کاربرد گسترده برای معرفی جمعیت مهاجر دارای ابهام‌های معنایی و نظری است. بر اساس فرضیه پژوهش، واژه دیاسپورا بازنمایانده مهاجرت ایرانی و «ناهمگونی ناهمگرای» آن نیست. هدف این پژوهش آن است تا با به گفت‌وگو گذاردن رویکردهای نظری دیاسپورا و ویژگی‌های کلی مهاجرت ایرانی، با یافته‌های میدانی به‌دست‌آمده در ...
بیشتر
واژه دیاسپورا با وجود کاربرد گسترده برای معرفی جمعیت مهاجر دارای ابهام‌های معنایی و نظری است. بر اساس فرضیه پژوهش، واژه دیاسپورا بازنمایانده مهاجرت ایرانی و «ناهمگونی ناهمگرای» آن نیست. هدف این پژوهش آن است تا با به گفت‌وگو گذاردن رویکردهای نظری دیاسپورا و ویژگی‌های کلی مهاجرت ایرانی، با یافته‌های میدانی به‌دست‌آمده در مصاحبه با 40 جوان ایرانی مهاجر در فرانسه، مفهومی متناسب با ویژگی‌های مهاجرت ایرانی بیابد. مطالعه انجام‌شده بر روی مهاجرت ایرانی نشاندهنده ناهمگونی مهاجرت ایرانی در دلایل، علتها، فهم از تجربه ترک وطن و همچنین، نداشتن گرایش به ایجاد اجتماع همبسته در کشورهای میزبان است؛ بهطوریکه ایرانیهای بیرون از ایران را بهسوی تشکیل گروههای کوچک و پراکنده و زندگی در جزیرههایی منزوی از هم سوق میدهد. «مجمعالجزایر قومیتی» عبارت پیشنهادی این پژوهش به‌عنوان جایگزین واژه دیاسپورا است که هم نشاندهنده ناهمگونی و واگرایی مهاجرت ایرانی در کلیت آن است و هم بازنمایانده «ایرانی بودن» به‌عنوان تنها رشته پیونددهنده میان جزیرههای پراکنده و منزوی ایرانیان از یکدیگر.
محمدتقی کرمی؛ شیما علی آبادی
چکیده
حیا در جامعه ایرانی همواره از ارزش‌های فرهنگی محسوب شده و اگرچه کاربرد عام دارد ولی از گذشته بخش مهمی از زنانگی آرمانی جامعه ایرانی را تشکیل داده است. علاوه بر فرهنگ، در گفتمان دینی رسمی نیز بر حیا تأکید می‌شود و پیوند وثیقی نیز با حجاب و برخی رفتارهای زن دارد. چنین رویکردی موجب شده است با کمترشدن تمایل زنان به الگوهای مطلوب رسمی حجاب ...
بیشتر
حیا در جامعه ایرانی همواره از ارزش‌های فرهنگی محسوب شده و اگرچه کاربرد عام دارد ولی از گذشته بخش مهمی از زنانگی آرمانی جامعه ایرانی را تشکیل داده است. علاوه بر فرهنگ، در گفتمان دینی رسمی نیز بر حیا تأکید می‌شود و پیوند وثیقی نیز با حجاب و برخی رفتارهای زن دارد. چنین رویکردی موجب شده است با کمترشدن تمایل زنان به الگوهای مطلوب رسمی حجاب در سال‌های اخیر، این ذهنیت ایجاد شود که حیا از جامعه رخت بسته است؛ اما در جامعه امروز حیا صفتی مهم و زنده است و شاید بتوان از تغییر معنای آن نزد زنان صحبت کرد. در این پژوهش به دنبال کشف معنای حیا در نزد زنان ایرانی و درک و تصور ایشان از این مقوله، با اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی و استفاده از روش تحلیل مضمونی، ضمن مصاحبه عمیق نیمهساختیافته با 20 نفر از زنان 18 تا 35 سال به ارائه صورتبندی از معانی حیا نزد زنان ایرانی پرداخته شد. سه مقوله اصلی «سیاست رهاییبخش- سیاست زندگی»، «بازاندیشی مقید و همدلانه» و «ساخت رسمی تجسدیافته»، مقولاتی بودند که استخراج شدند و گویای سه دسته مواجهه زنان ایرانی با مقوله حیاست که توانسته فضای بینالاذهانی زنان در نسبت با این مفهوم را شکل دهد.
علی اکبر تاج مزینانی؛ مهدیه حامد
چکیده
چکیده طی دهه‌های اخیر، تغییرات بسیاری در کتب درسی صورت گرفته است. تحقیق حاضر با تمرکز بر سه دوره تغییرات کتاب فارسی ابتدایی، به بررسی تحولات فرهنگ جنسیتی[1] می‌پردازد. برای این منظور، محتوای آشکار و پنهان کتاب فارسی در سه سال تحصیلی 1357، 1362 و 1382 با رویکردی استقرایی و به روش تحلیل محتوای کیفی، مورد مطالعه قرار گرفت. مقولات مرتبط با سئوالات ...
بیشتر
چکیده طی دهه‌های اخیر، تغییرات بسیاری در کتب درسی صورت گرفته است. تحقیق حاضر با تمرکز بر سه دوره تغییرات کتاب فارسی ابتدایی، به بررسی تحولات فرهنگ جنسیتی[1] می‌پردازد. برای این منظور، محتوای آشکار و پنهان کتاب فارسی در سه سال تحصیلی 1357، 1362 و 1382 با رویکردی استقرایی و به روش تحلیل محتوای کیفی، مورد مطالعه قرار گرفت. مقولات مرتبط با سئوالات این تحقیق، با سه تکنیک کد گذاری باز، محوری و گزینشی، استخراج شد. کدهای مربوطه نیز با به کارگیری تکنیک کمی، شمارش شدند. یافته‌ها نشان از جنسیتی شدنِ فضا، نقشها، تفریحات و ابراز احساسات در هر سه دوره دارند. همچنین جامعه پذیری نقشهای جنسیتی توسط والدین در دو دوره نخست و جنسیتی شدن استقلال کودک تنها در دوره آخر دیده می‌شود. بررسیها نشان میدهد در سه دوره مورد بررسی، هویتی جنسیتی شده منعکس شده است که البته در دوره آخر این موضوع کمرنگ تر شده است. به عبارت دیگر، در برخی موارد، تفاوت بین دو جنس به میزان اندکی کمتر شده است. واژه‌های کلیدی: فرهنگ جنسیتی، نظام آموزشی، کتاب فارسی، هویتِ جنسیتی شده، جنسیتی شدن [1].gendered culture
چکیده
چکیده با توجه به تسلط تاریخی روششناسی اثباتیـ کمّی بر بخش عمدهای از نظریه وروش در علوماجتماعی، غالباً چنین تصور شده که روشهای کیفی فاقد ساختار و رویههای منظم بوده و از اصول تعریفشده و کلاسیک روشهای کمّی اثباتی تبعیت نمیکنند. بر این مبنا، فرض شده است که نتایج و استدلالهای مبتنی بر آن چندان متقن و قابل اعتماد ...
بیشتر
چکیده با توجه به تسلط تاریخی روششناسی اثباتیـ کمّی بر بخش عمدهای از نظریه وروش در علوماجتماعی، غالباً چنین تصور شده که روشهای کیفی فاقد ساختار و رویههای منظم بوده و از اصول تعریفشده و کلاسیک روشهای کمّی اثباتی تبعیت نمیکنند. بر این مبنا، فرض شده است که نتایج و استدلالهای مبتنی بر آن چندان متقن و قابل اعتماد نبوده و این نوع روششناسی فاقد معیارهای ارزیابی و دقتپذیری می‌باشد. این در حالی است که روششناسان و محققان کیفی در خلال چند دهة اخیر راهبردها و معیارهایی را برای ارزیابی کیفیت دادهها و نتایج تحقیقات کیفی ارائه دادهاند که نسبت به معیارهای تحقیق کمّی بسیار متنوعتر به نظر میرسند. در این راستا، هدف از این مقاله معرفی معیارهای ارزیابی کیفیت و بررسی اصول و راهبردهای اعتباریابی و تعمیمپذیری در تحقیق کیفی است. در این مقاله، سعی شده است راهبردها و معیارهای گوناگون تعیین کیفیت، معتبرسازی و تعمیمپذیری در تحقیق کیفی مطرح و برخی از مهمترین آنها مورد بحث قرار گیرند. واژه‌های کلیدی: تحقیق کیفی، ارزیابی کیفیت، قابلیت اعتماد، زاویهبندی، انتقالپذیری، برونیابی. چکیده با توجه به تسلط تاریخی روششناسی اثباتیـ کمّی بر بخش عمدهای از نظریه وروش در علوماجتماعی، غالباً چنین تصور شده که روشهای کیفی فاقد ساختار و رویههای منظم بوده و از اصول تعریفشده و کلاسیک روشهای کمّی اثباتی تبعیت نمیکنند. بر این مبنا، فرض شده است که نتایج و استدلالهای مبتنی بر آن چندان متقن و قابل اعتماد نبوده و این نوع روششناسی فاقد معیارهای ارزیابی و دقتپذیری می‌باشد. این در حالی است که روششناسان و محققان کیفی در خلال چند دهة اخیر راهبردها و معیارهایی را برای ارزیابی کیفیت دادهها و نتایج تحقیقات کیفی ارائه دادهاند که نسبت به معیارهای تحقیق کمّی بسیار متنوعتر به نظر میرسند. در این راستا، هدف از این مقاله معرفی معیارهای ارزیابی کیفیت و بررسی اصول و راهبردهای اعتباریابی و تعمیمپذیری در تحقیق کیفی است. در این مقاله، سعی شده است راهبردها و معیارهای گوناگون تعیین کیفیت، معتبرسازی و تعمیمپذیری در تحقیق کیفی مطرح و برخی از مهمترین آنها مورد بحث قرار گیرند.
