محمد رسولی؛ نعمت الله فاضلی
چکیده
در این مقاله، تحول در الگوهای حافظۀ ایرانیان (با تأکید بر تجربۀ دیداری‌شان) تبیین و نقش مناسبات قدرت در آن تحلیل خواهد شد. بدین منظور از انواع تکنولوژی‌های حافظه‌ای (شفاهی، سواد (چاپ) و دیجیتالی (الکترونیک)) و تأثیر آن در به وجود آمدن اکولوژی‌های حافظه‌ای در دوره‌های مختلف (پیشامعاصر، معاصر و امروزی) سخن به میان خواهد آمد. سپس، با ...
بیشتر
در این مقاله، تحول در الگوهای حافظۀ ایرانیان (با تأکید بر تجربۀ دیداری‌شان) تبیین و نقش مناسبات قدرت در آن تحلیل خواهد شد. بدین منظور از انواع تکنولوژی‌های حافظه‌ای (شفاهی، سواد (چاپ) و دیجیتالی (الکترونیک)) و تأثیر آن در به وجود آمدن اکولوژی‌های حافظه‌ای در دوره‌های مختلف (پیشامعاصر، معاصر و امروزی) سخن به میان خواهد آمد. سپس، با تکیه‌بر رویکرد و روش "تحلیل فرهنگی"، نقش مناسبات قدرت در تولید، انباشت و انتقال حافظه‌های دینی (یا اطلاعات، دانش‌ها و مناسک دینی) ایرانیان تحلیل می‌گردد. نشان داده خواهد شد با گذار به دوران معاصر قدرت عاملیّت و بازیگری ایرانیان در حافظه‌های دینی‌شان از عامه مردم به نفع نخبگان و دولت تغییر پیدا می‌کند. درواقع، استدلال این است که در دوران معاصر قدرت تولید و بازتولید ایرانیان درزمینه بازتعریف جایگاه دین در حافظه‌شان کاهش‌یافته و در عوض نقش ساختارهای معاصر (همچون سواد)_از خلال تولید حافظه‌های کلان نخبه‌گرایانه و نیز دولت- افزایش یافته است. باوجوداین، همان‌طور که اشاره خواهد شد با ظهور تکنولوژی‌های حافظه‌ای دیجیتال (الکترونیک) در تولید، ذخیره و انتقال دانش‌ها و حافظه‌های دینی به نظر می‌رسد اکولوژی حافظه‌ای ایرانیان یک بار دیگر دگرگون شده و ازاین‌رو، کلان حافظه‌ها (ی دینی) جای خود را به حافظه‌های متکثر می‌دهند و نقش قدرت عامه ایرانیان در حافظۀ دینی‌شان در حال احیا شدن است.
محمد علی فاطمی نیا؛ ستار پروین؛ علی اصغر درویشی فرد
چکیده
قمار یکی از فعالیت‌هایی است که از دیرباز وسیله‌ای برای سرگرمی بشر بوده و در همه فرهنگ‌ها نمود داشته است. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی گونه های قمار و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن در سطح محله ای است. به طور کلی میتوان نظریات قمار را به دو دسته تقسیم نمود. یک دسته نظریه‌هایی که سعی در فهم فرایند قمار دارند و دیگر، نظریه‌هایی که ...
بیشتر
قمار یکی از فعالیت‌هایی است که از دیرباز وسیله‌ای برای سرگرمی بشر بوده و در همه فرهنگ‌ها نمود داشته است. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی گونه های قمار و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن در سطح محله ای است. به طور کلی میتوان نظریات قمار را به دو دسته تقسیم نمود. یک دسته نظریه‌هایی که سعی در فهم فرایند قمار دارند و دیگر، نظریه‌هایی که قمار را یک آسیب اجتماعی می‌دانند و تلاش دارند تا مسائل مرتبط با آن را شناسایی کنند. رویکرد دوم مبنای چارچوب مفهومی این پژوهش می باشد. به منظور دست یابی به هدف اصلی تحقیق، از روش کیفی (مردم نگاری) و تکنیک مشاهده و مصاحبه عمیق استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه قماربازان محله هرندی در منطقه 12 شهر تهران می باشد. حجم نمونه برابر با 30 نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تماتیک یا تحلیل مضمون استفاده شد. یافتهها نشان میدهد از لحاظ گونه شناسی میتوان قماربازی را در محله هرندی به دو دسته قمار خیابانی و قمار سازمان‌یافته تقسیم‌بندی کرد. بعلاوه بر اساس یافته‌های پژوهش، قمارآمیخته با مسائلی چون اعتیاد، خرید و فروش مواد، خشونت، ازهم گسیختگی خانواده، ازدست دادن شغل، سرقت، طرداجتماعی و بی‌خانمانی است. بنابراین قمار را نباید یک آسیب اجتماعی واحد تلقی نمود بلکه باید آن را مسئله ای اجتماعی دانست که دامنه پیامدهای آن نه تنها در سطح فردی و خانوادگی وجود دارد، بلکه به سطح محلی اجتماعی نیز تسری پیدا می کند.
جامعه شناسی
فرشاد جمالی تنها؛ اسماعیل عالی زاد؛ محمدحسین پناهی
چکیده
نظام‌های سیاسی همواره خواسته‌هایی را در قالب اسناد تحولی و دستورالعمل‌های اصلاحی برای تغییر و تبدیل بازدهی‌های آموزشی به بازدهی‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مطرح می‌کنند. در این پژوهش، الزامات نهادی-سیاسی را در سه بعد بررسی کرده‌ایم: 1- شکل‌گیری، قانون‌گذاری و برنامه‌ریزی؛ 2- اجرا؛ و 3- ارزیابی برنامه‌های مدون شده در نظام‌های ...
بیشتر
نظام‌های سیاسی همواره خواسته‌هایی را در قالب اسناد تحولی و دستورالعمل‌های اصلاحی برای تغییر و تبدیل بازدهی‌های آموزشی به بازدهی‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مطرح می‌کنند. در این پژوهش، الزامات نهادی-سیاسی را در سه بعد بررسی کرده‌ایم: 1- شکل‌گیری، قانون‌گذاری و برنامه‌ریزی؛ 2- اجرا؛ و 3- ارزیابی برنامه‌های مدون شده در نظام‌های آموزشی منتخب. روش پژوهش کیفی و از نوع اسنادی و تطبیقی است. برای تحلیل داده‌ها از شیوه تحلیل تماتیک و الگوی تطبیقی جرج بردی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که ساحت آموزش و پرورش و مسأله توسعه در آن، روابط پیچیده‌ای با نظام سیاسی دارد. شناخت نوع منافع بازیگران مؤثر درون و بیرون نظام آموزشی و شیوه کنشگری آنها در فهم و چگونگی توزیع کنترل در جامعه و مقایسه مسیر توسعه‌گرایی نهاد آموزش اهمیت دارد. سطح تحقق الزامات نهادی-سیاسی دولت در جامعه کره جنوبی بیشتر از سایرین است؛ چین توانسته است با اعمال برخی پویایی‌های نهادی به توفیقاتی در این زمینه دست یابد؛ و تسهیل‌گری عناصر فرهنگی اسلامی در ترکیه موجب همگرایی بازیگران سیاسی و جلب مشارکت در این حوزه شده است. پیامد سخت‌کیشی عناصر مذکور در مصر و چین، چالش‌هایی برای نظام آموزشی آنها به وجود آورده است.
جعفر هزارجریبی؛ اسدالله مهری
چکیده
هدف از این پژوهش شناخت میزان تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی و اجتماعی معلمان شهر همدان میباشد. روش تحقیق از نوع مقطعی به صورت پیمایشی و از نوع توصیفی بوده است. جامعه آماری پژوهش را تمام معلمان شهر همدان در سال 1390 تشکیل می‌دهند. نمونه مطالعه شامل 375 نفر میباشد، که با روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای انتخاب شدند. در این پژوهش تمام آزمودنی‌ها ...
بیشتر
هدف از این پژوهش شناخت میزان تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی و اجتماعی معلمان شهر همدان میباشد. روش تحقیق از نوع مقطعی به صورت پیمایشی و از نوع توصیفی بوده است. جامعه آماری پژوهش را تمام معلمان شهر همدان در سال 1390 تشکیل می‌دهند. نمونه مطالعه شامل 375 نفر میباشد، که با روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای انتخاب شدند. در این پژوهش تمام آزمودنی‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های اطلاعات دموگرافیک، سرمایه اجتماعی، سلامت روانی (GHQ-28) و سلامت اجتماعی کییز مورد سنجش قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون x2، ضریب همبستگی، رگرسیون چند متغیره و مدل تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که بین بُعد مشارکت اجتماعی سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی و سلامت روانی به ترتیب (429/0 و 534/0)، بُعد روابط با دوستان و اقوام و خانواده (470/0، 376/0)، بُعد اعتماد اجتماعی (593/0، 361/0)، بُعد روابط همسایگی (6/0، 310/0)، بُعد انسجام اجتماعی (406/0، 179/0)، بُعد گرایش نسبت به دیگران (536/0، 283/0)، بُعد ایثار نسبت به غریبه‌ها (366/0، 136/0)، بُعد حمایت اجتماعی (515/0، 329/0) و بُعد علاقه به جامعه (329/0، 276/0) همبستگی معناداری دیده شد. همچنین نتایج کلی، رابطه معناداری بین سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی (001/0p> و 492/0r=) و سلامت روانی (001/0p> و 572/0 r=) را نشان داد. طبق یافتهها، این پژوهش در راستای مطالعات صورت گرفته در این زمینه میباشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود که به ارتقاء سلامت معلمان از طریق نظام‌های آموزشی و تربیتی با افزایش سرمایه اجتماعی، استفاده از روش‌های آموزشی گروهی و ایجاد شبکه‌های اجتماعی علمی، آموزشی، دوستی و تفریحی توجه شود.
چکیده
چکیده فرایند جهانی شدن می تواند فرهنگ‌های سنتی را در معرض تهدید قرار دهد و موجب اشاعه ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگ جهانی یا غربی شود. این مسئله برای جامعه ایران که سه دهه قبل انقلابی را بر مبنای ارزش‌های اخلاقی دینی پشت سر گذاشته و داعیه ایجاد جامعه‌ای متمایز با فرهنگ مسلط جهانی داشته است بسیار پر اهمیت میباشد. شواهدی حاکی از آن است ...
بیشتر
چکیده فرایند جهانی شدن می تواند فرهنگ‌های سنتی را در معرض تهدید قرار دهد و موجب اشاعه ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگ جهانی یا غربی شود. این مسئله برای جامعه ایران که سه دهه قبل انقلابی را بر مبنای ارزش‌های اخلاقی دینی پشت سر گذاشته و داعیه ایجاد جامعه‌ای متمایز با فرهنگ مسلط جهانی داشته است بسیار پر اهمیت میباشد. شواهدی حاکی از آن است که گرایش به نقض هنجارهای معارض با ارزش‌های سنتی و دینی در بخش‌هایی از جامعه از جمله جوانان رو به افزایش بوده است. با توجه به اینکه روز به روز شمار بیشتری از افراد جامعه به خصوص جوانان در معرض فرایندهای جهانی شدن قرار می گیرند، پرسش‌های اصلی تحقیق این است که آیا قرار گرفتن در معرض فرایند جهانی شدن با گرایش به فرهنگ جهانی رابطه دارد؟ آیا کسانی که بیشتر در معرض فرایند جهانی شدن قرار دارند بیشتر هنجارهای سنتی و دینی را نقض می کنند و به اصطلاح "کجروی فرهنگی" بیشتری دارند؟ این پرسش‌ها با استفاده از داده‌های فراهم آمده از یک نمونه 376 نفری از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید بهشتی تهران در بهار سال 1386 مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها نشان میدهد که بین قرار گرفتن در معرض فرایند جهانی شدن، با پذیرش فرهنگ جهانی رابطه نسبتا ضعیفی (466/0gamma= ، 210/0kendalls tau=) وجود دارد. همچنین قرار گرفتن در معرض فرایند جهانی شدن و کجروی فرهنگی نیز رابطه متوسطی (630/0gamma= ، 313/0kendalls tau=) دارند اما بین پذیرش فرهنگ جهانی- غربی وکجروی فرهنگی رابطه نسبتاً قوی (837/0gamma= ، 474/0kendalls tau=) وجود دارد. در بین ابعاد چهار گانه جهانی شدن فرهنگی، بر اساس مفهوم سازی برگر، پاسخگویان به ابعادی از فرهنگ جهانی که به اقتصاد بازار و حقوق شهروندی مربوط می شود گرایش بالا و به بُعدی که شامل زندگی به شیوه و سبک جهانی- غربی است، کمترین گرایش را داشتند. بنابراین میتوان گفت که در ارتباط با فرهنگ جهانی باید بین عناصر عام و انسانی آن مثل اقتصاد بازار و حقوق شهروندی و جنبه‌های خاص و غربی آن تمایز قائل شد.
محمدرضا رسولی
دوره 10، شماره 23 ، آذر 1382، ، صفحه 43-93
چکیده
این مقاله گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی مؤلفه های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون ایران می پردازد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است که شامل ارائه تصویری کمی از ویژگی های مختلف تبلیغات تجاری و همچنین شناسایی سبک های زندگی مورد توجه در تبلیغات مذکور است. برای این منظور از میان ۸۷۵۹ مورد آگهی که در طول سال های ۱۳۷۷ ...
بیشتر
این مقاله گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی مؤلفه های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون ایران می پردازد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است که شامل ارائه تصویری کمی از ویژگی های مختلف تبلیغات تجاری و همچنین شناسایی سبک های زندگی مورد توجه در تبلیغات مذکور است. برای این منظور از میان ۸۷۵۹ مورد آگهی که در طول سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ از رسانه تلویزیون پخش شده است تعداد ۳۷۰ آگهی به روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوا و تکنیک ثبت و ضبط داده ها از متن تبلیغات از طریق طراحی پرسشنامه معکوس بوده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سه گونه سبک زندگی در تبلیغات مطرح شده است: سبک زندگی مبتنی بر نمایش الگوها و ارزش های مربوط به طبقات اجتماعی، سبک زندگی مبتنی بر مصرف کالاهای فرهنگی و اقتصادی (منزلتی) و سبک زندگی مبتنی بر الگوهای مدرن و سنتی بررسی نشان می دهد از میان سبک های فوق، بیشتر الگوها و ارزش های مربوط به زندگی مدرن و طبقات متوسط و مرفه جامعه در تبلیغات عرضه شده است.
مهدی محسنیان راد
دوره 11، شماره 25 ، خرداد 1383، ، صفحه 43-75
چکیده
بحث درباره رابطه میان میزان دسترسی به رسانه ها و توسعه ، موضوعی است که بیش از پنجاه سال از ورود آن به ادبیات علوم ارتباطات می گذرد. نخستین بار دانیل لرنر (Daniel Lerner) رابطه ای خطی و علت و معلولی را میان وسایل ارتباط جمعی و توسعه مطرح کرد و به این ترتیب، موضوعی شکل گرفت که سال هاست یکی از مباحث پر چالش محققان علوم ارتباطات، به ویژه در کشورهای ...
بیشتر
بحث درباره رابطه میان میزان دسترسی به رسانه ها و توسعه ، موضوعی است که بیش از پنجاه سال از ورود آن به ادبیات علوم ارتباطات می گذرد. نخستین بار دانیل لرنر (Daniel Lerner) رابطه ای خطی و علت و معلولی را میان وسایل ارتباط جمعی و توسعه مطرح کرد و به این ترتیب، موضوعی شکل گرفت که سال هاست یکی از مباحث پر چالش محققان علوم ارتباطات، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. نگارنده در یکی از تحقیقات انجام شده در ایران، نشان داد که میان عوامل مورد بحث لرنر، طی سال های ۱۹۵۶ تا ۱۹۹۱، ضرایب همبستگی ۰/۹ به بالا قابل مشاهده است. ضمن آن که تأکید شد که همبستگی های مذکور نماینده رابطه علت و معلولی نیست و برای دسترسی به روابط از آن نوع، باید به موضوع نابرابری در دسترسی به رسانه های مختلف در هر جامعه و محتوای رسانه های آن جامعه توجه کرد. مقاله در ادامه، ضمن معرفی شاخص و ملالی ابداعی MAI (شاخص دسترسی به رسانه ها) و طرز محاسبه آن، با ارائه ضریب همبستگی بیش از ۰/۹ میان شاخص ابداعی با شاخص توسعه انسانی (HDI) در ۱۶۷ کشور جهان، آن را شاخصی قابل اعتماد برای مطالعات تطبیقی معرفی کرده است. بخش اصلی مقاله حاوی مقایسه شاخص MAI و همچنین شاخص دسترسی رقومی (شاخصی معرفی شده در سال ۲۰۰۳ از سوی اتحادیه بین المللی ارتباطات راه دور) در میان کشورهای مختلف جهان، نه بر اساس حوزه جغرافیایی بلکه براساس اکثریت جمعیت دینی - با تأکید بر جمعیت های مسلمان - است و نشان می دهد که چگونه نابرابری های سنگینی در این حوزه وجود دارد. مقاله در انتها با تکیه بر معادلات رگرسیون، وضعیت نرمال یا غیرنرمال بودن میزان دسترسی به رسانه ها در جوامع مورد بررسی را دنبال کرده است.
ابراهیم فیوضات؛ مجید نثار
دوره 11، شماره 27 ، آذر 1383، ، صفحه 43-73
چکیده
جنبش های اجتماعی به منزله موضوعاتی مهم در جامعه شناسی، اخیرا از جایگاه ویژه ای برخوردار شده اند تا جایی که آلن تورن جامعه شناسی را علم جنبش های اجتماعی می داند. در این مقاله نیز ضمن تأکید بر بحث جنبش های اجتماعی و بررسی ابعاد نظری آنها با استفاده از روش اسنادی، به زمینه های شکل گیری جنبش جنگل به مثابه یکی از جنبش های استقلال طلبانه و ...
بیشتر
جنبش های اجتماعی به منزله موضوعاتی مهم در جامعه شناسی، اخیرا از جایگاه ویژه ای برخوردار شده اند تا جایی که آلن تورن جامعه شناسی را علم جنبش های اجتماعی می داند. در این مقاله نیز ضمن تأکید بر بحث جنبش های اجتماعی و بررسی ابعاد نظری آنها با استفاده از روش اسنادی، به زمینه های شکل گیری جنبش جنگل به مثابه یکی از جنبش های استقلال طلبانه و مردمی اشاره می شود. این جنبش که در تداوم خواسته های جنبش مشروطیت قرار می گیرد (۱۲۹۳-۱۳۰۰ ه.ش) تحت تأثیر عواملی مثل نابرابری ها، تضاد منافع، ناکارآیی دولت، شرایط بین المللی (جنگ جهانی اول)، استثمار و ستم طبقاتی شکل می گیرد. جنبش جنگلی در اوضاعی آشفته و نابسامان از نظر داخلی و خارجی، با ارائه ایدئولوژی و مرامنامه و اعلام جمهوری، قدم در راه مبارزه با ستم و دفاع از استقلال و آزادی مردم ایران می گذارد. میرزا کوچک در مقام رهبر این جنبش که دارای سوابق مبارزانی در مشروطه است، با همکاری روشنفکران و آزادی خواهان مشروطیت عملیات انقلابی را با هدف مبارزه با ظلم و ستم داخلی و استثمار خارجی آغاز می کند و با تجهیز منابع مادی و معنوی موفق می شود به مدت هفت سال در برابر استعمارگران و استبداد داخلی مقاومت کند و اولین جمهوری را در ایران تأسیس نماید. جنبش جنگل نهایتاً با مصالحه دولت های شوروی و انگلستان در صحنه بین المللی و کنار آمدن اتحاد شوروی و دولت ایران در مورد مسائل داخلی ایران و حمله نیروهای نظامی دولت، تن به شکست نظامی می دهد.
جامعه شناسی
بهنام لطفی خاچکی؛ منصوره مهدی زاده
چکیده
تحقیق حاضر باهدف شناخت و اولویت‌گذاری نیازهای نخبگان جوان و سنخ‌شناسی این گروه، در چارچوب روش کیو ضمن مصاحبه عمیق با نخبگان و بررسی منابع موجود، نیازهای نخبگان را شناسایی نمود. در بخش دوم 62 نفر از نخبگان جوان دانشگاهی پرسشنامه نیازها را تکمیل نمودند. سپس چهار عامل یا الگوی ذهنی به دست آمد. طبق یافتهها «نخبگان حمایت‌طلب» ...
بیشتر
تحقیق حاضر باهدف شناخت و اولویت‌گذاری نیازهای نخبگان جوان و سنخ‌شناسی این گروه، در چارچوب روش کیو ضمن مصاحبه عمیق با نخبگان و بررسی منابع موجود، نیازهای نخبگان را شناسایی نمود. در بخش دوم 62 نفر از نخبگان جوان دانشگاهی پرسشنامه نیازها را تکمیل نمودند. سپس چهار عامل یا الگوی ذهنی به دست آمد. طبق یافتهها «نخبگان حمایت‌طلب» بیشتر به دنبال حمایت‌ها و تسهیلات معیشتی، پژوهشی، جذب و ... بوده و برای کسب حمایت‌ها و تسهیلات به‌خوبی خود را با ملاک‌های کمّی انطباق می‌دهند. «نخبگان مشارکت‌جو» عقیده دارند حمایت‌های موجود باید متناسب با شأن و منزلت و شرایط خاص هر یک از نخبگان باشد. این گروه نیاز دارند که زمینه اثرگذاری آنها از طریق تعامل با سطوح مختلف حاکمیتی و با سایر نخبگان فراهم شود. «نخبگان فردگرا» به دنبال حمایت‌های عمومی در زمینه‌های معیشتی، پژوهشی و تجهیزات بوده و حمایت‌های کوتاه‌مدت و مادی را به تسهیلات بلندمدت و هدف‌گذاری شده ترجیح می‌دهند. «نخبگان عملیاتی» نیز عمدتاً به دنبال حمایت‌های خاص و هدفمند مانند تجاری‌سازی محصولات، ایجاد کسب‌و‌کارهای دانش‌بنیان و کاربردی ساختن پژوهش‌ها هستند. درنهایت پیشنهادهای عملیاتی و سیاست‌گذارانه برای رفع این نیازها ارائه شد.
محمد شیخی؛ سعیده امینی؛ آناهیتا نظامی
چکیده
محمد شیخی* سعیده امینی**آناهیتا نظامی*** تاریخ دریافت: 26/1/94 تاریخ پذیرش: 12/6/94چکیدهحس تعلق مکان از مهمترین عوامل اثرگذار بر رابطه فرد با محیط است. این حس دربرگیرنده عوامل گوناگونی ...
بیشتر
محمد شیخی* سعیده امینی**آناهیتا نظامی*** تاریخ دریافت: 26/1/94 تاریخ پذیرش: 12/6/94چکیدهحس تعلق مکان از مهمترین عوامل اثرگذار بر رابطه فرد با محیط است. این حس دربرگیرنده عوامل گوناگونی است که کیفیت زندگی فرد در مکان را متأثر می‌سازد. وجود حس تعلق و یا عدم وجود آن بر رفتارهای افراد در جامعه تأثیر می‌گذارد. این پژوهش باهدف بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق مکان در میان ساکنین شهر جدید پرند (اسکان رسمی) و نسیم شهر (اسکان غیررسمی) انجام گرفته است. برای نیل به این هدف تلاش شد تا با اتکا به دیدگاه‌های نظری موجود چارچوب نظری مناسبی تدوین و در پرتو آن فرضیاتی تنظیم گردد. با استفاده از روش پیمایش و آمار توصیفی و استنباطی داده‌های لازم فراهم و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 392 نفر و نمونه‌گیری چندمرحله‌ای بکار گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که حس تعلق مکانی در اسکان غیررسمی (نسیم شهر) بیش از اسکان رسمی (پرند) است. همچنین سرمایه اجتماعی ساکنان نسیم شهر بیش از ساکنان پرند و سرمایه فرهنگی ساکنین پرند بیش از ساکنین نسیم شهر است. نتایج تحلیل رگرسیون نیز بیانگر این است که حس تعلق مکانی در شهر جدید پرند به ترتیب از سرمایه اجتماعی، نگرش به ویژگی‌های فضایی- کالبدی، سرمایه فرهنگی و حس تعلق مکانی و در نسیم شهر به ترتیب از سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی و نگرش به ویژگی‌های فضایی - کالبدی تأثیر می‌پذیرد. درمجموع مطابق نتایج حاصله، سرمایه اجتماعی مهمترین عامل اثرگذار بر حس تعلق مکان در دو شهر پرند و نسیم شهر است.
عزت الله سام آرام
دوره 8، شماره 15.16 ، اسفند 1380، ، صفحه 45-69
چکیده
در سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ که جوانان روستایی همراه دیگر اقشار جامعه به جبهه های جنگ می رفتند، اداره امور روستا عمدتاً به عهده زنان و سالخوردگان بود. مشاهدات نشان می دهد که زنان روستایی علاوه بر همکاری در اداره امور روستا، به صورت خودجوش، تشکل هایی را ایجاد کرده بودند که برای پشتیبانی از جبهه ها و تأمین بخشی از مایحتاج فرزندان، برادران ...
بیشتر
در سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ که جوانان روستایی همراه دیگر اقشار جامعه به جبهه های جنگ می رفتند، اداره امور روستا عمدتاً به عهده زنان و سالخوردگان بود. مشاهدات نشان می دهد که زنان روستایی علاوه بر همکاری در اداره امور روستا، به صورت خودجوش، تشکل هایی را ایجاد کرده بودند که برای پشتیبانی از جبهه ها و تأمین بخشی از مایحتاج فرزندان، برادران و همسرانشان در جنگ، به تهیه و تدارک مواد غذایی و پوشاک می پرداختند و بدون چشم داشت و با علاقه مندی بسیار، وقت و ثروت خود را برای پشتیبانی از جبهه های جنگ ارایه می کردند. نوع مشارکت زنان روستایی در این دوره؛ از نوع مشارکت های خودجوش و فعال بود که می توان آن را تجربه ای جدید در مجموعه مشارکت های مردمی کشور دانست، چیزی که احتمالاً در طول تاریخ ایران در مورد زنان روستایی با این کیفیت مشاهده یا ثبت نشده است. دلایل این جوشش داوطلبانه و مشارکت فعال زنان روستایی نتیجه کدام تغییر ساختاری در فرهنگ کشور ما بوده است نیازمند انجام تحقیقات بسیار است. شواهد نشان می دهد که مسئولان و پژوهشگران کشور از کنار این واقعه مهم فرهنگی - اجتماعی با کم توجهی گذشته و به آن عنایت بایسته نکردند. عدم توجه به این حرکت ارزشمند که خلاقیت و استعدادهای فرهنگی زنان روستایی کشورمان را در به وجود آوردن مشارکت های مردمی به نمایش گذاشت، امکان دارد در آینده فراموش شده و آیندگان از شناخت آن محروم گردند. در ماه های پایانی سال ۱۳۷۹ انجام یک طرح تحقیقاتی با هدف شناخت و بررسی تشکل های خودجوش زنان روستایی در فاصله سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ در دانشگاه علامه طباطبایی به تصویب رسید که امکاناتی را هر چند محدود در اختیار محقق قرار می داد تا در مورد زنان مشارکت جو در چند روستای کشور یک مطالعه مقدماتی را به انجام برساند. این طرح در قالب یک پژوهشش توصیفی در طول سال ۱۳۸۰ در ۱۰ روستای منطقه گرمسار اجرا شد و مقاله حاضر حاوی نتایج و دستاوردهای ان تحقیقی است که امید میرود به عنوان مقدمهای برای انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه تلقی گردد.
احمد کتابی
دوره 12، شماره 30 ، شهریور 1384، ، صفحه 45-66
چکیده
زناشویی بین عموزادگان یکی از شایعترین اشکال ازدواج های خویشاوندی (همخون) در ایران است که از دیرباز در بین عوام و حتی خواص متداول بوده و در فرهنگ عامه این سرزمین انعکاسی وسیع یافته است. این سنت در مناطق روستایی ایران رواج بیشتری دارد و در بین عشایر از بیشترین اعتبار و استحکام برخوردار است. اهمیت و منزلت این سنت نزد بعضی از جوامع عشیره ...
بیشتر
زناشویی بین عموزادگان یکی از شایعترین اشکال ازدواج های خویشاوندی (همخون) در ایران است که از دیرباز در بین عوام و حتی خواص متداول بوده و در فرهنگ عامه این سرزمین انعکاسی وسیع یافته است. این سنت در مناطق روستایی ایران رواج بیشتری دارد و در بین عشایر از بیشترین اعتبار و استحکام برخوردار است. اهمیت و منزلت این سنت نزد بعضی از جوامع عشیره ای ایران – مثلاً عشایر عرب خوزستان - به درجه ای است که برای حفظ و اجرای آن، مقررات غلاظ و شدادی وضع گردیده است تا آنجا که متخلفان از آن، در معرض مجازات هایی بسیار سنگین - حتی قتل - قرار می گیرند. در این مقاله، تلاش شده است وسعت شیوع اینگونه ازدواج و علل و زمینه های آن در ایران - از دیدگاه جامعه شناسی - بررسی و تحلیل گردد و به پی آمدهای اجتماعی آن اشاره شود.
عباس کشاورز
چکیده
هدف نوشتار حاضر بررسی چگونگی فرایند بسیج گروههای متفاوت مدعی قدرت در انقلاب مشروطه است. نو آوری پژوهش آنست که با وجود مقاله‌ها و کتاب‌های بسیار درباره انقلاب مشروطه، تا به حال اثری به بررسی چگونگی فرآیند بسیج در مشروطه با استفاده از نظریه‌ای خاص نپرداخته است. رهیافت کلی این مقاله جامعه شناسی تاریخی و چارجوب نظری این مقاله، مدل ...
بیشتر
هدف نوشتار حاضر بررسی چگونگی فرایند بسیج گروههای متفاوت مدعی قدرت در انقلاب مشروطه است. نو آوری پژوهش آنست که با وجود مقاله‌ها و کتاب‌های بسیار درباره انقلاب مشروطه، تا به حال اثری به بررسی چگونگی فرآیند بسیج در مشروطه با استفاده از نظریه‌ای خاص نپرداخته است. رهیافت کلی این مقاله جامعه شناسی تاریخی و چارجوب نظری این مقاله، مدل بسیج چارلز تیلی است. روش پژوهش، تحلیل اسناد تاریخی شامل کتابها و مقاله‌ها و همچنین روش، قیاسی است. بدین معنا که با استفاده از مدل بسیج چارلز تیلی عناصر درون و برون سازمانیِ گروههایِ موثر بر کنش جمعی انقلابی در دوره مشروطه، با استفاده از اسناد تاریخی شناسایی و چگونگی بسیج گروهها و سازمان‌های انقلابی مشروطه خواه بررسی می‌شود. بدین منظور و بر اساسِ مفاهیم سازنده مدل تیلی، منافع گروههای چالشگر انقلابی، سازمان‌های انقلابی، چگونگی فرایند بسیج منابعِ تحتِ اختیار آنها، وضعیت سرکوب - تهدید، فرصت - تسهیل و کنش جمعی مشروطه خواهان بررسی شده است. دوره زمانی مورد مطالعه از به چوب بستن تجار قند به عنوان آغاز انقلاب و تا صدور فرمان مشروطیت به عنوان پیروزی انقلاب میباشد.
هادی خانیکی؛ حسین بصیریان جهرمی
چکیده
چکیده شبکه‌های اجتماعی مجازی در سالهای اخیر زمینه کنشگری را بیش از سایر رسانه‌های متأخر فراهم آورده‌اند. گفتمان قدرت، که زمانی متفکران علوم انسانی را از جنبه‌های گوناگون، به تفسیر و تأویل این کنش‌ها وا می‌داشت، اکنون در فضای مجازی به نحو پیچیده و شبکه‌ای تعریف می‌شود. بر این اساس کنشگری کاربران، به دنبال خود، بسیج و همسویی ...
بیشتر
چکیده شبکه‌های اجتماعی مجازی در سالهای اخیر زمینه کنشگری را بیش از سایر رسانه‌های متأخر فراهم آورده‌اند. گفتمان قدرت، که زمانی متفکران علوم انسانی را از جنبه‌های گوناگون، به تفسیر و تأویل این کنش‌ها وا می‌داشت، اکنون در فضای مجازی به نحو پیچیده و شبکه‌ای تعریف می‌شود. بر این اساس کنشگری کاربران، به دنبال خود، بسیج و همسویی پیروان یک عقیده را در فرهنگ رسانه‌ای مجازی پیش میکشد. این مقاله در آغاز، به منظور ارائه تحلیل مفهومی از ماهیت قدرت و چگونگی بروز و اعمال آن در روابط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، با بهرهگیری از نظرات متفکران برجسته این حوزه به تشریح وجوه گوناگون قدرت به ویژه در سالهای اخیر می‌پردازد. در ادامه سه کارکرد معطوف به حوزههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در سه موضوع میدان التحریر در انقلاب مصر، جنبش والاستریت در آمریکا، و قرار خزبازی- آبپاشی و حمایت از کودکان کار در ایران، که مشخصاً به ظرفیتهای شبکه اجتماعی فیس‌بوک و کنشگری شبکهوندان در فضای واقعی مرتبط است، توصیف و تحلیل می‌شود.
وحید شالچی؛ علی جنادله؛ اسماعیل عالی زاد؛ مسعود زالی زاده کوتیانی
چکیده
بر مبنای نظریات هویت قومی احساس تعلق به قومیت با توجه به سیاستهای قومی، شرایط اقتصادی، باز یا بسته بودن نظام اجتماعی و ... پدیده‌ای متغیر است که ممکن است در دوره‌ای نقش و اهمیت خود را ازدست‌داده و در برهه‌ای دیگر به هویت مسلط تبدیل شود. بر همین اساس مقاله پیش‌رو در پی بررسی تحولات هویت قومی در شهر اهواز از دورة پهلوی دوم تا دوران ...
بیشتر
بر مبنای نظریات هویت قومی احساس تعلق به قومیت با توجه به سیاستهای قومی، شرایط اقتصادی، باز یا بسته بودن نظام اجتماعی و ... پدیده‌ای متغیر است که ممکن است در دوره‌ای نقش و اهمیت خود را ازدست‌داده و در برهه‌ای دیگر به هویت مسلط تبدیل شود. بر همین اساس مقاله پیش‌رو در پی بررسی تحولات هویت قومی در شهر اهواز از دورة پهلوی دوم تا دوران جمهوری اسلامی میباشد. داده‌های پژوهش بر مبنای تکنیک تاریخچه زندگی و از طریق مصاحبه کیفی نیمهساختار یافته جهت شناسایی و درک ذهنیت افرادی که تجربه زیسته آنها در شهر اهواز شکلگرفته، به دست آمدهاند. برای تجزیه‌وتحلیل مصاحبهها از روش تحلیل مضمون استفادهشده که از این طریق ده مضمون اولیه و سه مضمون محوری شناسایی شده است. مضامین محوری در دورة پهلوی دوم «هویت قومی در مسیر ادغام» در دورة انقلاب تا پایان جنگ «هویت قومی در مسیر همبستگی اجتماعی» و دوران بعد از جنگ «هویت قومی در مسیر تمایزیابی» میباشد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در قیاس با دوره‌های گذشته دو قوم بختیاری و عرب در شهر اهواز تمایل بیشتری به هویتیابی بر پایه قومیت دارند و هویت قومی به یک هویت پررنگ و اثرگذار در جامعه شهری اهواز تبدیل شده است.
جامعه شناسی
سیدمهدی اعتمادی فرد؛ عبدالله بیچرانلو؛ نوشین صفائیان
چکیده
اساسی‌ترین مسئلۀ در مقاله حاضر، فهم چگونگی بازنمایی سلسله‌مراتب اقتدار در خانواده و تغییراتی است که در آن در فیلم‌های ملودرام اجتماعی با مضامین خانوادگی پرفروش در بازه زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ است. در مطالعه حاضر مبتنی بر رویکردهای معاصر در حوزه جامعه‌شناسی جنسیت تلاش شده است تا ورای امر مردانه و زنانه، قدرت و فرهنگ به‌عنوان عناصر کلیدی ...
بیشتر
اساسی‌ترین مسئلۀ در مقاله حاضر، فهم چگونگی بازنمایی سلسله‌مراتب اقتدار در خانواده و تغییراتی است که در آن در فیلم‌های ملودرام اجتماعی با مضامین خانوادگی پرفروش در بازه زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ است. در مطالعه حاضر مبتنی بر رویکردهای معاصر در حوزه جامعه‌شناسی جنسیت تلاش شده است تا ورای امر مردانه و زنانه، قدرت و فرهنگ به‌عنوان عناصر کلیدی در تحلیل فیلمها برای فهم مناسبات اقتدار در خانواده ایرانی مدنظر قرار گیرد. برای تحلیل این امر در بازه زمانی مذکور در نمونههای تحقیق، از الگوی نشانهشناسی جان فیسک استفاده شده است تا بتوان ضمن توصیف نحوۀ توزیع اقتدار خانوادهها در این فیلمها، با نگاهی طولی به سلسله‌مراتب اقتدار خانواده و تغییرات آن پرداخت. نتایج حاکی از آن است که در طی یک دهه در ابتدا شاهد حضور مردانگی هژمونیک و کمتر هژمونیک و زنانگی مؤکد در این فیلمها هستیم. در میانۀ دهه حضور زنان مقاومتپیشه هم بیشتر مشاهده می‌شود؛ اما در اواخر این دهه یعنی سالهای 1395 تا 1397 مردان هژمونیک و زنان مؤکد مهمترین الگوی توزیع اقتدار در خانواده در این فیلمها هستند. آنچه در این مقاله مهم است توجه به جنبه متفاوتی در مقایسه با نتایج بهدستآمده از پژوهشهای پیشین است.
محمد زاهدی اصل
دوره 8، شماره 13.14 ، تیر 1380، ، صفحه 46-79
چکیده
از ضرورت هایی جوامع بشری با وجود سازمان های متنوع به منظور اراتة خدمات عمومی و اجتماعی است. اهداف هر یک از این سازمان ها با تلاش کارگزاران آن به منظور اجرای برنامه های مورد نظر محقق می شود و چگونگی عملکرد آنها از عوامل مؤثر در تلقی مثبت و منفی مخاطبان از سازمان ذیربط است. سازمان زندان ها نیز به مثابه یکی از مجموعه سازمان ها، نه تنها از ...
بیشتر
از ضرورت هایی جوامع بشری با وجود سازمان های متنوع به منظور اراتة خدمات عمومی و اجتماعی است. اهداف هر یک از این سازمان ها با تلاش کارگزاران آن به منظور اجرای برنامه های مورد نظر محقق می شود و چگونگی عملکرد آنها از عوامل مؤثر در تلقی مثبت و منفی مخاطبان از سازمان ذیربط است. سازمان زندان ها نیز به مثابه یکی از مجموعه سازمان ها، نه تنها از این قاعده مستثنا نیست، بلکه از ابعادی دارای اهمیت بیش تری است. برای شناخت این امر، پژوهش حاضر تدارک و اجرا شده است. پایه های علمی این پژوهش بر نظریه های روان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی استوار است و پرسش اصلی پژوهش این است که آرای زندانیان در خصوص برنامه ها و امکانات زندان و همچنین عملکرد کارگزاران آن چگونه است و میزان رضایتمندی و همچنین نظرات زندانیان نسبت به برنامه ها چه ارتباطی با برخی از ویژگی های فردی و اجتماعی زندانیان دارد؟ برای پاسخ به این پرسش از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی با ابزار مصاحبه بهره گیری و حجم نمونه براساس فرمول کوکران تعیین شد و افراد مورد مشاهده نیز تک تک زندانیان با محکومیت قطعی مستقر در دو زندان قصر و اوین بودند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که جمعیت مورد مطالعه نسبتا جوان و غالبا متاهل هستند و جرایم اقتصادی، عمده ترین بخش جرم های زندانیان را در بر می گیرد. مهمترین مشکل زندانیان از نظر زندانیان، نبود بهداشت عمومی، تراکم جمعیت و محدودیت فضای اندرزگاه هاست. بیش ترین میزان رضایتمندی از برخورد زندانبانان و پیش ترین نارضایتی نیز از تراکم جمعیت در بندهای مختلف بوده است. ارتباط بین میزان رضایتمندی از برنامه ها و امکانات زندان با سطح سواد تایید شد، ولی با نوع شغل قبل از محکومیت، نوع جرم و سابقه کیفری زندانیان تایید نگردید. ارتباط بین آرای زندانیان با برنامه ها و امکانات زندان با هیچ یک از متغیرهای مورد نظر تایید نشد. و بالاخره محاسبات آماری نشان داد که این آرای زندانیان در خصوصی برنامه های ندامتگاه ها و عملکرد کارگزاران از یک طرف، و میزان رضامندی آن ها از طرف دیگر ارتباط مستقیم وجود دارد. باتوجه به نتایج پژوهشی با پیشنهادهای کاربردی در چند مورد ارائه گردید.
طاهره قادری
چکیده
این تحقیق، به سنجش سطح دینداری و سنخ‌شناسی انواع دینداری دانشجویان، می‌پردازد. برای سنجش سطح دینداری از مدل و سنجة گلاک و استارک استفاده شد و برای سنجش نوع دینداری از ترکیب نظریات انواع دینداری، بهره بردیم و در نهایت هفت نوع دینداری (عامیانه، شریعتمدارانه، رسمی حکومتی، متجددانه، سکولار، لائیک و ترکیبی) مناسب جامعة آماری، برگزیده ...
بیشتر
این تحقیق، به سنجش سطح دینداری و سنخ‌شناسی انواع دینداری دانشجویان، می‌پردازد. برای سنجش سطح دینداری از مدل و سنجة گلاک و استارک استفاده شد و برای سنجش نوع دینداری از ترکیب نظریات انواع دینداری، بهره بردیم و در نهایت هفت نوع دینداری (عامیانه، شریعتمدارانه، رسمی حکومتی، متجددانه، سکولار، لائیک و ترکیبی) مناسب جامعة آماری، برگزیده شد. از تحلیل‌های پیتر برگر برای دو فرضیة توصیفی تحقیق، استفاده گردید. نظریه‌هایی که از آنها متغیرهای مستقل این تحقیق استخراج شدند، عبارتند از: نظریة مدرن‌شدن و سکولارشدن برگر؛ نظریة پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی واخ؛ نظریة سرمایة اجتماعی پاتنام؛ نظریة زیست جهان اجتماعی برگر؛ و نظریه کاشت گربنر. در این تحقیق، از روش پیمایش استفاده گردید. جامعه‌آماری تحقیق دانشجویان دانشگاه‌های شهر قم می‌باشند که در سال تحصیلی 90-1389در دانشگاه‌های استان قم (43718 نفر) مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه 354 نفر بوده و از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای استفاده شده است. این تحقیق با دو فرضیة توصیفی آغاز می‌شود: «بطور کل، سطح دینداری دانشجویان بالا است» و «در بین دانشجویان، انواع متکثری از دینداری دیده می‌شود». متغیرهای مستقل تحقیق عبارتند از: میزان تحصیلات، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی، میزان سرمایه اجتماعی، خاستگاه جغرافیایی، طلبه بودن و میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی. براساس یافته‌های تحقیق، رابطة متغیرهای «میزان سرمایه اجتماعی» و «میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی» با سطح و نوع دینداری تأیید شدند و رابطة متغیرهای «پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی» و «طلبه بودن» با سطح و نوع دینداری بطور کل، تأیید نگردیدند. اما متغیرهای «میزان تحصیلات» و «خاستگاه جغرافیایی» در سطح دینداری تأیید شدند ولی در نوع دینداری تأیید نگردیدند.
احمد غیاثوند
چکیده
پژوهش حاضر درصدد توصیف و تبیین ارزش‌ها و نگرش‌های زنان پیرامون انواع رفتارهای جنسیتی آنها در شهر تهران میباشد. چارچوب نظری مطالعه، متأثر از نظریه آیزن و همکارانش، جولیان راتر و نیز نظریه رفتار چلبی میباشد. این پژوهش به روش پیمایش انجام‌گرفته و جمعیت آماری آن را «کلیه دختران و زنان 15 سال به بالای شهر تهران در سال 1399» تشکیل ...
بیشتر
پژوهش حاضر درصدد توصیف و تبیین ارزش‌ها و نگرش‌های زنان پیرامون انواع رفتارهای جنسیتی آنها در شهر تهران میباشد. چارچوب نظری مطالعه، متأثر از نظریه آیزن و همکارانش، جولیان راتر و نیز نظریه رفتار چلبی میباشد. این پژوهش به روش پیمایش انجام‌گرفته و جمعیت آماری آن را «کلیه دختران و زنان 15 سال به بالای شهر تهران در سال 1399» تشکیل میدهد. برای جمعآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه و شیوه نمونه‌گیری از نوع «نمونه‌گیری چندمرحله‌ای» میباشد؛ حجم نمونه مطابق با فرمول کورکران 1200 نفر برآورد گردید. مطابق چارچوب نظری پژوهش، رفتارهای جنسیتی به‌عنوان متغیر وابسته و مفاهیم هویت، معنا، فرصت و هنجارهای جنسیتی به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شد. با مرور یافتهها پیرامون تمایل به ازدواج، نقش مادری، فرزندآوری، اشتغال، تحصیل کردن مشخص گردید که مهمترین دغدغه زنان متأهل حفظ و پایداری زندگی مشترک؛ و در مقابل ازدواج کردن و تشکیل خانواده کمترین اهمیت را برای دختران مجرد دارد. درمجموع در مطالعه حاضر الگوی فرازیستی در قالب ارزش‌های و نگرش‌های فمینیستی و عکسالعملهای فردگرایانه پیرامون ابعاد مختلف رفتارهای جنسیتی زنان بر الگوی زیستی در حال غلبه شدن است.
مردم شناسی
محمدسعید ذکائی
چکیده
تحولات ساختاری، ارزشی، تاریخی و جهانی در نیم‌قرن اخیر در ایران معنا، تجربه و گفتمان‌های جدیدی را برای جوانی برقرار ساخته‌اند و آن را به پدیده‌ای مهم در فهم پویایی‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه بدل ساخته‌اند. ظهور پدیده جدید جوانی در ایران موقعیت و مناسبات تازه‌ای را در سیاست فرهنگ و نظام ارزشی و اخلاقی جامعه ایرانی برقرار ...
بیشتر
تحولات ساختاری، ارزشی، تاریخی و جهانی در نیم‌قرن اخیر در ایران معنا، تجربه و گفتمان‌های جدیدی را برای جوانی برقرار ساخته‌اند و آن را به پدیده‌ای مهم در فهم پویایی‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه بدل ساخته‌اند. ظهور پدیده جدید جوانی در ایران موقعیت و مناسبات تازه‌ای را در سیاست فرهنگ و نظام ارزشی و اخلاقی جامعه ایرانی برقرار کرده است. مقاله حاضر با اتکا به پیمایش‌های بزرگ‌مقیاس و برخی اسناد موجود به‌دنبال ارائه تحلیلی از تغییرات در ارزش‌ها و سبک‌های زندگی جوانان در ایران معاصر و ترسیم روندها و زمینه‌های مهم تأثیرگذار بر آن است. سیاست‌ها، استراتژی‌ها و تحولات مهمی چون به‌کارگیری مدل‌های توسعه غربی، فرایند تفکیک اجتماعی، تلاقی و منازعات گفتمانی و ایدئولوژیک، جنگ تحمیلی، نوسازی‌های ساختاری، فرآیندهای مربوط به جهانی‌سازی، رشد تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی نو و بازاندیشی‌های برآمده از تغییرات نقشی و کارکردی در زیست جوانی، ازجمله زمینه‌های اصلی تغییر جایگاه جوانی در ایران می‌باشند. تغییرات فوق علاوه بر آنکه نشانه‌های زیادی از موقعیت و فرهنگ جهانی جوانی را در خود دارند، با شرایط تاریخی و محلی نیز پیوند داشته و از آن تأثیرپذیری‌های زیادی پذیرفته‌اند. درمجموع ارزیابی روند تاریخی تحولات ارزشی جوانان عناصری از تغییر و تداوم را به‌صورت هم‌زمان آشکار می‌سازد.
دوره 22، شماره 71 ، اسفند 1394، ، صفحه 48-89
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر معرفی و تحلیل جامعه‌شناختی ابعاد، مؤلفه‌ها، کارکردها و آسیب‌های حوزه عمومی ایرانی است. چارچوب نظری مقاله بر نظریه‌های ارسطو، جان راولز، چارلز تیلور، هانا آرنت، اُلریش رُدل، کُنتن فرانکن برگ، هلموت دُبیل، یورگن هابرماس، آندره آره‌تو و جان کوهن استوار است. روش‌شناسی این مقاله مطالعه کتابخانه‌ای، خوانش تاریخی ...
بیشتر
هدف اصلی مقاله حاضر معرفی و تحلیل جامعه‌شناختی ابعاد، مؤلفه‌ها، کارکردها و آسیب‌های حوزه عمومی ایرانی است. چارچوب نظری مقاله بر نظریه‌های ارسطو، جان راولز، چارلز تیلور، هانا آرنت، اُلریش رُدل، کُنتن فرانکن برگ، هلموت دُبیل، یورگن هابرماس، آندره آره‌تو و جان کوهن استوار است. روش‌شناسی این مقاله مطالعه کتابخانه‌ای، خوانش تاریخی و استناد به شواهد، داده‌ها و آمارهای تجربی معتبر و مطالعات تاریخی معاصر است.نتایج این مطالعه نشان میدهد حوزه عمومی در ایران وجود دارد و از مکان‌های عمومی، «فضای اجتماعی واقعی» (رسانه‌های جمعی داخلی و خارجی و مطبوعات) و «فضای مجازی» (اینترنت و شبکه‌های اجتماعی جدید)، فضای گفتمانی، فضایی برای فعالیت نهادهای غیردولتی و فضای کنشگری اجتماعی (جنبش‌های اجتماعی و تظاهرات خیابانی) تشکیل شده است. مهمترین کارکردهای حوزه عمومی ایرانی شکل‌گیری و تنویر افکار عمومی، کنشگری محدود در قالب جنبش‌های اجتماعی و تظاهرات خیابانی و فعالیت محدود برخی از سازمان‌های مردم نهاد است. حوزه عمومی از محدودیت‌هایی رنج می‌برد: از سوی دولت نظارت می‌شود، بر روی همه اقشار و گروههای گوناگون اجتماعی، به‌ویژه زنان، و برای طرح همه موضوعات باز نیست، تا اندازه انحصاری و ایدئولوژیک است، خواست‌ها و نیازهای چندفرهنگی جامعه ایران را نمایندگی نمی‌کند و انعکاس دهنده صدای مردم به دولت و مجلس نیست. با وجود این، حوزه عمومی ایرانی روز به روز رشد می‌کند و از کنترل دولت خارج و متکثرتر می‌شود و نقش و اهمیتش در سیاست افزایش می‌یابد
حسن سرایی
چکیده
مشکل اصلی روش شناختی در ساختن جدول عمر خلاصه، تبدیل نرخ مرکزی به نرخ احتمالی مرگ و میر است. در این مقاله، این مشکل مطرح شده و راه های فائق آمد بر آن توضیح داده شده است. به بیان دیگر، سه روش اصلی تبدیل مزبور - با فرض یکنواختی توزیع مرگ، روش گر بویل و روش رید و مرل - معرفی گردیده و با استفاده از تقریبی از نرخهای مرکزی مرگ و میر ایران در سال ...
بیشتر
مشکل اصلی روش شناختی در ساختن جدول عمر خلاصه، تبدیل نرخ مرکزی به نرخ احتمالی مرگ و میر است. در این مقاله، این مشکل مطرح شده و راه های فائق آمد بر آن توضیح داده شده است. به بیان دیگر، سه روش اصلی تبدیل مزبور - با فرض یکنواختی توزیع مرگ، روش گر بویل و روش رید و مرل - معرفی گردیده و با استفاده از تقریبی از نرخهای مرکزی مرگ و میر ایران در سال ۱۳۹۵ توضیح داده شده است. جدول عمر ’۱) مهمترین ابزار تحلیلی جمعیت شناسی است. بدون دسترسی به جدول عمر، یا بدون دسترسی به اطلاعات مقتضی برای ساختن آن، تحلیل جمعیت محدود به تحلیل های مقدماتی است. به بیان دیگر، بدون دسترسی به جدول عمر تحلیل های تکنیکی جمعیت شناسی، علی الخصوص در شاخه حرکات جمعیت، لنگ می ماند. از اینرو، جمعیت شناس باید جدول عمر را خوب بشناسد و در صورت دسترسی به آمارهای مقتضی، آنرا بسازد. مهمترین مشکل روش شناختی در ساختن جدول عمر، تحمیل فکر طولی به اطلاعات مقطعی و ، در نتیجه آن، تبدیل نرخهای مرکزی مرگ و میر (nm) به نرخهای احتمالی مرگ و میر (4) است". در این مقاله مشکل مزبور مطرح و راه های معمول برخورد با آن به اختصار بررسی می شود.
نادر سالار زاده امیری؛ سید حسن حسینی
دوره 16، شماره 44 ، خرداد 1388، ، صفحه 49-88
چکیده
سرمایه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، جزو منابع ارزشمند در هر جامع های محسوب می شوند. بنا بر نظریات جامعه شناسان، ترکیب این سرمایه ها پایگاه اقتصادی - اجتماعی فرد را تعیین می کند. میزان برخورداری افراد از این سرمایه ها، محل قرارگیری افراد را در فضای اجتماعی مشخص می نماید. همچنین طبق دیدگاه جامعه شناسی، شناخت نوع نگرش افراد نسبت به مسائل ...
بیشتر
سرمایه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، جزو منابع ارزشمند در هر جامع های محسوب می شوند. بنا بر نظریات جامعه شناسان، ترکیب این سرمایه ها پایگاه اقتصادی - اجتماعی فرد را تعیین می کند. میزان برخورداری افراد از این سرمایه ها، محل قرارگیری افراد را در فضای اجتماعی مشخص می نماید. همچنین طبق دیدگاه جامعه شناسی، شناخت نوع نگرش افراد نسبت به مسائل مختلف، از پایگاه اقتصادی - اجتماعی آن ها نشآت می گیرد. در واقع نگرش افراد به مسائل اجتماعی به میزان برخورداری آنها از سرمایه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. از طرفی، عدالت اجتماعی چیزی جز چگونگی توزیع این سرمایه ها نیست. همواره نظریه پردازان عدالت اجتماعی به دنبال ارائه راهی برای چگونگی توزیع این سرمایه ها بوده اند تا جامعه ای ایده ال پایه ریزی کنند. در این پژوهش، دیدگاه های نظری به عدالت اجتماعی در چهار رویکرد نیاز، برابری، انصاف و فردگرایی اقتصادی دسته بندی شده اند و رابطه پایگاه اجتماعی فرد با نوع نگرش او به عدالت اجتماعی با استفاده از مقیاس راسینسکی مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در بین ۳۷۱ نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه علامه طباطبایی انجام شده است. نمونه گیری به صورت سهمیه ای بوده و در هر دانشکده با توجه به نسبت جنسیت دانشجویان، تفکیک صورت گرفته است. یافته ها و نتایج تحقیق حاکی از وجود رابطه بین نوع نگرش فرد به عدالت اجتماعی و برخورداری از انواع سرمایه است. در این بین، نقش سرمایه اقتصادی و فرهنگی، پر رنگ تر از سرمایه اجتماعی است. گرایش افراد نمونه، بیشتر به رویکردهای برابری خواهی بوده است تا تناسب. اما در مجموع، افراد در پایگاه های بالاتر به رویکرد فردگرایی اقتصادی گرایش بیشتری داشته اند. افرادی که سرمایه اقتصادی بیشتری داشته اند به رویکرد فردگرایی اقتصادی و افرادی که سرمایه فرهنگی بیشتر داشته اند. کمتر به رویکردهای تناسب گرایش داشته اند. همچنین افراد با سرمایه اجتماعی بالا به رویکرد انصاف گرایش بیشتری نشان داده اند. جنسیت و سن نیز در شکل گیری نگرشی افراد موثر بوده اند. ضمن این که جامعه مورد بررسی از سرمایه اقتصادی نسبتاً بالا، سرمایه فرهنگی متوسط و سرمایه اجتماعی پایین برخوردار بوده است.
مهدی طالب
چکیده
هدف این پژوهش شناختابعاد، اولویتها و تاکیدهای توسعه اجتماعی در شعارهای تبلیغاتی نامزدهای نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در شهر خرمآبادمیباشد، که با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفیورویکردهای عرفیوتلخیصیبهصورتمشترکانجام گرفته است و مبنای تعیین مضامین و مقولههای پژوهش نیز مطالعه اکتشافی متن تبلیغاتی کاندیداها ...
بیشتر
هدف این پژوهش شناختابعاد، اولویتها و تاکیدهای توسعه اجتماعی در شعارهای تبلیغاتی نامزدهای نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در شهر خرمآبادمیباشد، که با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفیورویکردهای عرفیوتلخیصیبهصورتمشترکانجام گرفته است و مبنای تعیین مضامین و مقولههای پژوهش نیز مطالعه اکتشافی متن تبلیغاتی کاندیداها و مباحث نظری در حوزه توسعه، تبلیغات و سیاستهای اجتماعی میباشد. در تحلیل کیفی محتوای حاضر از ضریب کاپای کوهن برای برآورد توافق بین کدگزاران استفاده شده است. ضریب کاپا محاسبه شده در حدود 7/0 بهدست آمد؛ که حاکی از پایایی قابل قبول و توافق بین کدگزاران است. جامعه آماری، اقلام تبلیغاتی (تراکت، پوستر، کارت، بروشور) تمام 28 شرکتکننده نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در شهر خرم‌آباد میباشد. باتوجه به حجم کم جامعه آماری اقلام تبلیغاتی تمام کاندیداهای شرکتکننده در انتخابات به صورت تمامشمار انتخاب شدهاند. یافتهها نشان میدهد که 85.7 درصد از کاندیداها اقدام به ارائه شعارهای تبلیغاتی نمودهاند؛ از میان آنهایی که شعار تبلیغاتی داشتهاند؛ گفتمان «رفاهی– خدماتی» و «تولیدی (صنعت و معدن)» در شعارهای تبلیغاتیشان غالب میباشد و محتوای اهداف و شعارهایشان به رویکردهای توسعهای «نیازهای اساسی» و «رویکرد مهندسی و تولیدی» نزدیکی بیشتری داشت. بهطوری که فضای کلی شعارها از رویکردهایتوسعه انسانی،توسعه بومآوردو بویژه توسعه پایدار، نیز فاصله دارد؛ در نهایت میتوان گفت کاندیداها، گروههای محروم و طبقات پایینتر اجتماعی را مخاطب خود قرار دادهاند، که فراوانی بیشتر شعارهای رفاهی- خدماتی و تولیدی و همچنین کم‌توجهی به شعارهای فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی گویای این امر است و نشان دهنده این واقعیت است که محتوای شعارها منطبق بر توسعه همهجانبه و متوازن نبوده است.
جعفر هزارجریبی؛ محمد آقابیگی کلاکی
چکیده
چکیده: گروه مرجع یکی از مهمترین منابع هویتی افراد یک گروه و در ابعاد گسترده‌تر، یک جامعه است، و تاثیر بسیار مهمی در شکل‌گیری نگرش‌ها و ارزش‌ها و جهت‌دهی به هنجارها و رفتارهای افراد جامعه دارد. تغییر گروه مرجع از گروه خودی به گروه دیگری (غریبه)، علاوه بر آن که موجب رواج ارزش‌ها و هنجارهای جامعه‌ای دیگر در جامعه خودی شده و موجب ...
بیشتر
چکیده: گروه مرجع یکی از مهمترین منابع هویتی افراد یک گروه و در ابعاد گسترده‌تر، یک جامعه است، و تاثیر بسیار مهمی در شکل‌گیری نگرش‌ها و ارزش‌ها و جهت‌دهی به هنجارها و رفتارهای افراد جامعه دارد. تغییر گروه مرجع از گروه خودی به گروه دیگری (غریبه)، علاوه بر آن که موجب رواج ارزش‌ها و هنجارهای جامعه‌ای دیگر در جامعه خودی شده و موجب بروز رفتارهایی می‌شود که از دیدگاه جامعه خودی کجروی و انحراف محسوب می‌شود؛ موجبات بروز بحران‌های هویتی در بین افراد جامعه را نیز فراهم می‌کند. در این پژوهش میزان مرجعیت جوامع غربی توسعه یافته در بین دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان و صنعتی اصفهان مورد بررسی قرار گرفته و برای تبیین آن تاثیر عواملی مانند: مطلوبیت نظام‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ارزشی جوامع غربی و نیز تاثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و ارزشی جامعه ایران در نظر گرفته شده و مکانیسم تاثیر آنها بر تغییر گروه مرجع تحلیل شده است. از دیگر عواملی که به عنوان متغیر مستقل مورد استفاده قرار گرفته است میتوان به گسترة تبلیغاتی و رسانه‌ای جوامع غربی برای تبدیل خود به عنوان مرجع برای سایر جوامع و همچنین طبقه اقتصادی و اجتماعی افراد اشاره کرد. این علل در قالب مکانیسم ارائه شده در چارچوب نظری پژوهش، در مجموع قدرت تبیین را ارائه کرده‌اند، که در میان این عوامل، مطلوبیت نظام فرهنگی، ارزشی و سبک زندگی جوامع غربی با ضریب تاثیر مجموع 0.61 بالاترین تاثیر را در تغییر گروه مرجع دارد و طبقه اقتصادی و اجتماعی با مجموع ضریب تاثیر (مستقیم و غیر مستقیم) 0.39 و مطلوبیت اقتصادی و فرهنگی جامعه ایران با ضرایب 0.33- در مراتب بعدی تاثیر قرار دارند. در نتیجه این عوامل اکنون شاهد تغییر گروه مرجع در طیف نسبتاً وسیعی از دانشجویان هستیم به گونه‌ای که میتوان تغییر گروه مرجع حدود 40 درصد از دانشجویان مورد بررسی را مورد تاکید قرار داد. این امر می‌تواند عواقب نامطلوبی را برای جامعه به همراه داشته باشد و موجبات از خودبیگانگی در میان افراد جامعه، تضعیف انسجام اجتماعی، مصرف‌گرایی به سمت کالاهای خارجی، و به دنبال آن تضعیف سیستم اقتصادی جامعه و... را به همراه داشته باشد.
