باقر ساروخانی؛ زهرا کروبی
دوره 16، شماره 47 ، اسفند 1388، ، صفحه 37-73
چکیده
این مقاله، گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی پدیده جهانی شدن و تاثیر آن بر نقش رسانه ها در حوزه فرهنگی ایران و نیز به بررسی این مساله می پردازد که جهانی شدن چه تاثیری بر نقش تلویزیون ایران در حوزه فرهنگ داشته و این که عملکرد بهینه تلویزیون در این زمینه چه باید باشد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است. اول بررسی وضع موجود ...
بیشتر
این مقاله، گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی پدیده جهانی شدن و تاثیر آن بر نقش رسانه ها در حوزه فرهنگی ایران و نیز به بررسی این مساله می پردازد که جهانی شدن چه تاثیری بر نقش تلویزیون ایران در حوزه فرهنگ داشته و این که عملکرد بهینه تلویزیون در این زمینه چه باید باشد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است. اول بررسی وضع موجود تلویزیون ایران در حوزه های مختلف فرهنگ با توجه به جهانی شدن در این زمینه و دوم، تصویر سازی وضع مطلوب تلویزیون با توجه به جهانی شدن در حوزه فرهنگ. جهت انجام بخش اول پژوهش از روش تحلیل محتوا و از تکنیک پرسشنامه معکوس استفاده شد. در بخش دوم جهت بررسی وضعیت مطلوب تلویزیون با توجه به جهانی شدن در حوزه فرهنگ، از روش دلفای استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که هرچند تلویزیون ایران در بسیاری از حوزه های فرهنگ الگوهای جهانی را ترویج می کند اما در کل در حوزه فرهنگ به طور سنتی عمل می نماید. شایان ذکر است که دیدگاه ها و نظرات خبرگان در بخش دلفای، راه کارهای مناسبی را برای مدیریت جهانی شدن در حوزه فرهنگ برای متولیان این رسانه ارائه داده است.
مهدی محسنیان راد
چکیده
در این مقاله پس از تعریف شبکه اجتماعی و تفاوت آن با گروههای اجتماعی، به بررسی تحولات تاریخی آن در قالب سه دوره یا سه نسل پرداخته شده است. در نسل اول که مربوط به قبل از ابداع و رواج تمبر پست و اختراع تلگراف و تلفن است، شبکههای اجتماعی در سراسر جهان ویژگیهایی کم و بیش مشترک داشته و مرکب از تعداد بسیاری شبکههای کوچک کم دامنه بوده است. ...
بیشتر
در این مقاله پس از تعریف شبکه اجتماعی و تفاوت آن با گروههای اجتماعی، به بررسی تحولات تاریخی آن در قالب سه دوره یا سه نسل پرداخته شده است. در نسل اول که مربوط به قبل از ابداع و رواج تمبر پست و اختراع تلگراف و تلفن است، شبکههای اجتماعی در سراسر جهان ویژگیهایی کم و بیش مشترک داشته و مرکب از تعداد بسیاری شبکههای کوچک کم دامنه بوده است. با فرا رسیدن عصر ابزارهای یاد شده، شبکههای کوچک به یکدیگر پیوسته و شبکههای بزرگتر پر دامنه را ایجاد کردند. در جوامع پیشرفته این ابزارها به سرعت همه گیر شد و در واقع نسل دوم شبکههای اجتماعی شکل گرفت. اما در غیرپیشرفتهها از جمله ایران، مصرف این ابزارها تا مدتها از سوی فقط اقلیت کوچکی از جامعه که پایتخت نشین، باسواد و مرفه بودند، انجام میشد و عملاً خصلتی «نوبرانه» داشت. این مقاله نشان میدهد که حتی تا یک قرن پس از مصرف نوبرانه ابزارها، هنوز ابزارهای ارتباطی نسل دوم، آن یکپارچگی شبکه اجتماعی جوامع پیشرفته را نداشتند. در نتیجه ساختار و کارکرد شبکه اجتماعی نسل دوم، در غیرپیشرفتهها با پیشرفتهها متفاوت شد.
مقاله در ادامه نشان میدهد که پس از شکلگیری اینترنت و اختراع تلفن همراه و تولد نسل سوم شبکهها در کشورهای پیشرفته، همان وضعیت پیشین، این بار با ابعادی جدید دوباره روی داد. اینترنت اگر چه «شبکه اجتماعی مجازی» را به وجود آورد اما باز هم در حوزه پایتخت و شهرهای بزرگ رشد کرد، آن هم نه قابل استفاده از سوی همه باسوادان، بلکه صرفاً قابل مصرف از سوی اقلیتی از پرسوادان. در عوض در حالی که هنوز ده هزار روستا حتی صندوق پست و تلفن ثابت ندارند، تلفن همراه رشدی فزاینده نمود.
مقاله بهاین جمعبندی میرسد که شبکه اجتماعی معاصر ایران عملاً از سه «پاره شبکه» حاوی اقلیت شبکه اجتماعی نسل اول، اکثریت شبکه اجتماعی نسل دوم و اقلیت شبکه اجتماعی نسل سوم تشکیل یافته است. با این تفاوت که پاره شبکه نسل سوم در ایران، از یکسو همه امکانات نسل سوم کشورهای پیشرفته را در اختیار ندارد و از سوی دیگر اتصالش به شبکه مجازی جهانی سهلتر از اتصال به دو پاره شبکه نسل دوم و سوم بومی شده است. نمونه بارز آن، اتفاقاتی بود که منتج به آن شد که برای اولین بار در تاریخ، پاره شبکه نسل سوم ایران، توانست با ارسال عکسها و فیلمهای کوتاه از تظاهرات و درگیریهای خیابانی، خود را به شبکه اجتماعی مجازی جهانی متصل کند.
مقاله در انتها نتیجه گرفته که زیستگاه مشترک این سه نسل در ایران، به مفهوم شبکه اجتماعی یکپارچه نیست و پیشنهاد نموده که تحولات تعامل سختافزاری و نرمافزاری این سه پاره شبکه در میان خود و بین خود از موضوعات مورد توجه محققان ارتباطات در ایران قرار گیرد
محمدعثمان حسین بر؛ عبدالرسول حسنی فر
چکیده
بررسی رابطه دین و سیاست یا به عبارتی نقش سیاسی روحانیون یا نیروهای مذهبی از مهمترین موضوعات جامعه ایران در سده اخیر می باشد. اهمیت این موضوع در دهه های اخیر که از سویی شاهد پدیده هایی نظیر انقلاب اسلامی ایران و از سوی دیگر رشد بنیادگرایی اسلامی هستیم، با در نظر گرفتن این امر که فرایند مدرنیسم یا نوسازی در اغلب کشورها در جهت تضعیف سنت ...
بیشتر
بررسی رابطه دین و سیاست یا به عبارتی نقش سیاسی روحانیون یا نیروهای مذهبی از مهمترین موضوعات جامعه ایران در سده اخیر می باشد. اهمیت این موضوع در دهه های اخیر که از سویی شاهد پدیده هایی نظیر انقلاب اسلامی ایران و از سوی دیگر رشد بنیادگرایی اسلامی هستیم، با در نظر گرفتن این امر که فرایند مدرنیسم یا نوسازی در اغلب کشورها در جهت تضعیف سنت ها و به ویژه سنت های مذهبی عمل کرده است، دو چندان می شود. این مقاله سعی دارد با نگاهی به تحولات ایران در دوره رضاشاه و بر مبنای نظریۀ جان کنت گالبرایت، به بررسی نقش سیاسی روحانیون در این دوره و نسبت آنها با حکومت رضاشاه بپردازد. در این چارچوب، میتوان دو دوره متمایز از هم تشخیص داد. در حالی که در دورهای روحانیون نقش فعال و برجستهای در سیاست داشتند و حتی به نوعی در مشروعیت بخشیدن به قدرت و حکومت رضاشاه ایفای نقش کردند، در دوره دیگر و در مقابل حکومت رضاشاه نقش سیاسی روحانیون و نیروهای مذهبی کمرنگ و ضعیف بود. این تفاوت نقش سیاسی روحانیون در دوره رضاشاه رابطهای مستقیم با منابع و ابزارهای اعمال قدرت روحانیون از یک سو و حکومت رضاشاه از سوی دیگر داشته است. واژگان کلیدی: روحانیون، رضاشاه، قدرت، ایران، نظریه گالبرایت
محسن عسکری؛ حسن احمدی؛ ناصر براتی
چکیده
با وجودِ تکثری از متون در حوزه مفهوم «شهر اسلامی»، هنوز انسجام مشخصی بین یافتههای رویکردهای آرمانشهری و تاریخی در این مطالعات دیده نمیشود. این مهم، به نادیده گرفتن نقشِ عوامل موثر چندگانه و متفاوت در شکل گیری «شهرهای پیچیده دوره اسلامی» انجامیده است. خوانشِ محتوایی شهر ایرانی اسلامی، نیازمند درکی واقع گرا و تاریخی ...
بیشتر
با وجودِ تکثری از متون در حوزه مفهوم «شهر اسلامی»، هنوز انسجام مشخصی بین یافتههای رویکردهای آرمانشهری و تاریخی در این مطالعات دیده نمیشود. این مهم، به نادیده گرفتن نقشِ عوامل موثر چندگانه و متفاوت در شکل گیری «شهرهای پیچیده دوره اسلامی» انجامیده است. خوانشِ محتوایی شهر ایرانی اسلامی، نیازمند درکی واقع گرا و تاریخی در ابعاد مختلف آن است. رویکرد تحقیقِ این پژوهش، کیفی و راهبرد آن پژوهش تاریخی است. همچنین ابعاد تحلیلیِ متن، ناظر به ادراکی «فرآیندی» از تولد و تحول شهر به جای شناختی «محصول محور» از آن است. بازه زمانی پژوهش نیز تا دوره صفویه را در بر دارد. یافتهها؛ بیانگر وجود «شصت» مؤلِفه کلیدی بنیادین در این زمینه و در سه لایه «تاریخ اعراب»، «فرهنگ ایران» و «تمدن ایرانی اسلامی» میباشد. مؤلِفهها، به تنهایی متعلق به «دین – فرهنگِ» خاص اعراب و یا ایرانیها نبوده و حاصل یک رابطه هم افزا بودهاند. نگاهی کلان به مجموعه مؤلفهها؛ امکان درکِ چگونگی شکلگیری فرآیند بیرونی پیدایش و رشد شهر و همچنین امکان تبیینِ پدیدهها، وقایع و تحولات دینی و فرهنگیِ جامعه و شهر ایرانی اسلامی را در قرون یاد شده فراهم مینماید.
فاطمه قره حسنلو؛ زهرا میرحسینی
چکیده
پژوهش حاضر باهدف واکاوی بسترها و زمینههای شکلدهنده نابرابری جنسیتی در بازارکار و اشتغال و با استفاده از رویکرد کیفی پدیدارشناختی و مبتنی بر تجربیات زیسته زنان ساکن شهر تهران انجام شده است. به این منظور، با 23 زن 18 تا 68 ساله که به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدهاند، مصاحبههای نیمه ساختاریافته انجام شد تا بسترها و زمینههای ...
بیشتر
پژوهش حاضر باهدف واکاوی بسترها و زمینههای شکلدهنده نابرابری جنسیتی در بازارکار و اشتغال و با استفاده از رویکرد کیفی پدیدارشناختی و مبتنی بر تجربیات زیسته زنان ساکن شهر تهران انجام شده است. به این منظور، با 23 زن 18 تا 68 ساله که به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدهاند، مصاحبههای نیمه ساختاریافته انجام شد تا بسترها و زمینههای شکلدهنده نابرابری جنسیتی در بازار کار و اشتغال واکاوی گردد. در مرحله تحلیل دادهها، از روش تحلیل داده کلایزی استفادهشده و فرایندکدگذاری متن مصاحبهها بهصورت دستی انجام شده است. درمجموع 3 مقولهاصلی، 10 مقولهفرعی و 59 مفهوم استخراج شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که سه مقوله «باور به تقسیمکار جنسیتی»، شامل مقولههای فرعی «نانآوری مردان»، «زنانگی و الزامات آن» و «جایگاه زنان در عرصه خصوصی»، «نهادینه شدن فرودستی زنان»، شامل مقولههای فرعی «جامعهپذیری زنان»، «سلطهپذیری زنان» و «باورها و کلیشههای جنسیتی مردمحورانه» و درنهایت مقولهاصلی «سیطره الگوی مردانه»، شامل مقولههای فرعی؛ «اعتقاد به برتری مردان»، «سلطهجویی مردان»، «توانمندپنداری ذاتی مردان» و «نادیده گرفتن توانمندی زنان در عرصه بازارکار و شغل»، بسترها و زمینههای شکلدهنده این پدیده هستند که با بستر فرهنگی حاکم بر جامعه و خانواده تداوم پیداکرده و دائم تولید و بازتولید میشوند.
ابوتراب طالبی؛ امیرحسین بحری پور
چکیده
ابوتراب طالبی*امیرحسین بحریپور** تاریخ دریافت: 9/7/92 تاریخ پذیرش: 5/2/93 چکیدههدف این مقاله بررسی میزان جمعگرایی در مسئولیتپذیری اجتماعی شهروندان شهر کاشان در پنج بعد جامعهای، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ...
بیشتر
ابوتراب طالبی*امیرحسین بحریپور** تاریخ دریافت: 9/7/92 تاریخ پذیرش: 5/2/93 چکیدههدف این مقاله بررسی میزان جمعگرایی در مسئولیتپذیری اجتماعی شهروندان شهر کاشان در پنج بعد جامعهای، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی میباشد. تأثیر متغیرهای سرمایۀ اقتصادی، سرمایۀ اجتماعی، سرمایۀ فرهنگی و دینداری بر میزان جمعگرایی در مسئولیتپذیری اجتماعی شهروندان مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق، پیمایش بوده است. جامعۀ آماری پژوهش، شهروندان بالای 18 سال شهر کاشان در سال 1392 می باشند. در این تحقیق از شیوۀ نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای استفاده شده و حجم نمونۀ مورد مطالعه 383 نفر بوده است. یافته-های تحقیق نشان میدهد که جمعگرایی غالب شهروندان کاشان در مسئولیتپذیری اجتماعی در مجموع ضعیف میباشد. چگونگی جمعگرایی شهروندان در ابعاد جامعهای، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی متفاوت میباشد. قویترین جمعگرایی در میان ابعاد مسئولیتپذیری اجتماعی مربوط به بعد زیست محیطی است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات، معناداری رابطۀ بین متغیرهای سرمایۀ فرهنگی، سرمایۀ اجتماعی و دینداری با میزان جمعگرایی در مسئولیتپذیری اجتماعی شهروندان را، تأیید و رابطۀ بین متغیر سرمایۀ اقتصادی با میزان جمعگرایی در مسئولیت-پذیری اجتماعی را رد میکند. در این بین متغیر دینداری، بیشترین قدرت تبیین و اثرگذاری بر مسئولیتپذیری اجتماعی را داشته است.واژههای کلیدی: جمعگرایی ، سرمایه اجتماعی، سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی، دینداری
محمدحسین سرایی
چکیده
ناپایداری توسعه جوامع بشری در دو قرن اخیر و پیامدهای زیانبار آن، که تابعی از متغیرهای جمعیت، سرانه و الگوی مصرف میباشد، رهیافت توسعه پایدار را به عنوان مهمترین موضوع دهه آخر قرن بیستم، مطرح میسازد. پایداری شهری نیز به عنوان شاخهای مهم در این مفهوم، پدیدهای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها عوامل اقتصادی، ...
بیشتر
ناپایداری توسعه جوامع بشری در دو قرن اخیر و پیامدهای زیانبار آن، که تابعی از متغیرهای جمعیت، سرانه و الگوی مصرف میباشد، رهیافت توسعه پایدار را به عنوان مهمترین موضوع دهه آخر قرن بیستم، مطرح میسازد. پایداری شهری نیز به عنوان شاخهای مهم در این مفهوم، پدیدهای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها عوامل اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی را مورد توجه قرار میدهد. با گسترش مفهوم توسعه پایدار در سطح بینالمللی، دانشمندان مدلهای کمی و کیفی فراوانی برای اندازهگیری توسعه پایدار جوامع و شهرها ارائه نمودند. یکی از مدلهای کمی مهم، روش جای پای بومشناختیاست. این پژوهش در پی این است تا تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی و جمعیتی را بر اجزاء جای پای بومشناختی مورد ارزیابی قرار دهد. جامعه آماری این مطالعه250 نفر از ساکنان شهر بوشهر هستند که با استفاده از تحلیل رگرسیونی به بررسی دادهها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که پارامترهای متغیر مستقل، حدود 84% بر اجزاء EF در شهر بوشهر تأثیر دارند.
محمد شیخی
دوره 10، شماره 22 ، شهریور 1382، ، صفحه 39-68
چکیده
اسلام که اساساً دینی شهرگراست و در شهر رشد و نمو یافته، خود موجد شهرهای جدید بوده یا باعث تغییر شکل شهرهای پیش از خود شده است. واضح است که گسترش اسلام در سرزمین های اسلامی به بارور شدن فرهنگ اسلامی منجر می شد و این فرهنگ ضمن اثرگذاری بر سرزمین های اسلامی از آنها تأثیر می گرفت. اندیشه ناب اسلام محمد(ص) و علی (ع) حکومت هایی که در دوره های ...
بیشتر
اسلام که اساساً دینی شهرگراست و در شهر رشد و نمو یافته، خود موجد شهرهای جدید بوده یا باعث تغییر شکل شهرهای پیش از خود شده است. واضح است که گسترش اسلام در سرزمین های اسلامی به بارور شدن فرهنگ اسلامی منجر می شد و این فرهنگ ضمن اثرگذاری بر سرزمین های اسلامی از آنها تأثیر می گرفت. اندیشه ناب اسلام محمد(ص) و علی (ع) حکومت هایی که در دوره های مختلف زیر عنوان (امپراتوری اسلامی) پا په عرصه وجود نهادند، چه با تحریف شریعت و چه متأثر از ویژگی های سرزمینی، شکلی دیگر یافت که شهر، شهرسازی و فرهنگ شهری نیز متأثر از آن است. شهرهای اولیه سده اول هجری محل سکونت قبایل عرب و ایلات یکجانشین شده و به بخش هایی تقسیم شده بود که ساختار اجتماعی جامعه عربی را باز می تافت. در دوره امپراتوری عباسی و اموی به تدریج و در امپراتوری عثمانی به سرعت شهرها رشد و توسعه یافت و مهاجرت های قابل توجه به شهرها ساختار آنها را به شدت متحول ساخت و به تنوع قومی، نژادی و فرهنگی انجامید. این تنوع و نیز قشربندی مشخص اجتماعی منجر به شکل گیری محلات شهری یا تثبیت و گسترش نظام محل های قبلی شد. گسترش قابل توجه شهرها در این دوره، وسعت حوزه امپراتوری و به خصوص تصمیم عثمانی ها بر اعطای حق خود مختاری درونی در شهرها به نوعی «نظام محله ای غنی» در شهرهای این دوره انجامید. محلات شهری این امکان را فراهم می کردند که قشرها، گروه ها، فرقه ها و مذاهب مختلف در محدوده های «خودی شده» هویت خود را بازیافته، آداب، رسوم، عادات و مراسم خود را در چارچوب شهر بازسازی کنند. گاهی هم این تعلق و هویت محله ای به دلیل تضادهای بین مرحلهای منجر به نزاع و درگیری های خونین شده، در مقابل هویت شهری قرار میگرفت که به نحوی توسط حاکمان حال میشد یا حتی مورد بهره برداری قرار میگرفت. این محلات امکان پیوند فرد را با جمع فراهم و امنیت گروه های اقلیت را تضمین میکرد و در مواردی جایگزین تشکیلات مردمی در شهرها می شد. کنترل و امنیت محلات و اداره آنها توسط خود اهالی محله صورت می گرفت و مسئول هر محله ضمن حل مسائل محله، امکان ارتباط با شهر ور مقامات شهر را فراهم می ساخت. هر محله در خود نیازمندی های روزمره ساکنان را تأمین می کرد و در واقع، شهری کوچک بود. در این مقاله با استفاده از نتایج مطالعات اسنادی بر پایه کتب فارسی و انگلیسی مرتبط سعی شده است تا در یک بررسی تطبیقی و مقایسه ای در ابتدا نظام و ساختار محله ای شهر در سرزمینهای اسلامی و سپس عوامل مؤثر بر پیدایی و تحول آن و سرانجام کارکردهای نظام محله ای شهر در سرزمین های اسلامی بررسی و تحلیل گردد.
امید علی مسعودی
دوره 12، شماره 31 ، آذر 1384، ، صفحه 39-69
چکیده
رشد شتابناک و روزافزون فن آوری های اطلاعات و ارتباطات وضعیتی تناقض نما در جهان امروز به وجود آورده است که در آن جامعه اطلاعاتی در برابر نظارت الکترونی فن آوری های اطلاعات و ارتباطات دچارچالش میشود. برخی از نظریه پردازان به این تقابل نگاهی خوشبینانه دارند و برخی دیگر با نگاهی انتقادی، در جستوجوی راه حل معضلات چالش هستند. نویسنده در ...
بیشتر
رشد شتابناک و روزافزون فن آوری های اطلاعات و ارتباطات وضعیتی تناقض نما در جهان امروز به وجود آورده است که در آن جامعه اطلاعاتی در برابر نظارت الکترونی فن آوری های اطلاعات و ارتباطات دچارچالش میشود. برخی از نظریه پردازان به این تقابل نگاهی خوشبینانه دارند و برخی دیگر با نگاهی انتقادی، در جستوجوی راه حل معضلات چالش هستند. نویسنده در این مقاله پس از تحقیق و بررسی راه حلی برای تناقض نمایی نظارت و اطلاعات ارائه میدهد و سپسآینده جامعه تحت نظارت درایرانرابررسی می کند.در این بررسی، با استفاده از روش دلفی، محقق به یافته هایی برای آینده نگری جامعه تحت نظارت ایران در سال ۱۴۰۰ هجری شمسی دست می یابد.براساس این پژوهش، نظارت الکترونی در آینده به شکلی دقیقی تر و جامع تر، رفتارشهروندان را دیده بانی خواهد کرد.پیش بینی صاحب نظران و متخصصان جامعه اطلاعاتی،آن است که اگر شیوه های نظارت الکترونی در۲۰ سال آینده با توجه به فرهنگ و وضع قوانین لازم صورت نگیرند. با مقاومت های مردمی روبه رو خواهند شد.در پایان نیز محقق پس از نتیجه گیری، به محدودیت های تحقیقی اشاره کرده،پیشنهادهایی در حوزه تحقیقات ومسائل اجرایی برای آیندگان ارائه داده است.
مرتضی سالمی قمصری
چکیده
در این پژوهش با رویکرد تاریخی به علل فرهنگی ناپایداری احزاب سیاسی ایرانپرداخته شده است.با پیروزی انقلاب مشروطه، مجلس شورای ملی آغاز بکار کرد و از دوره دوممجلس احزاب رسماً کار خود را آغاز کردند.اما شکلگیری احزاب در ایران شکل متفاوتی داشت. زیرا مناسبات جامعه از لحاظساختاری، براساس همان مناسبات قبل از مشروطه بود. و احزاب در زمین و زمانی ...
بیشتر
در این پژوهش با رویکرد تاریخی به علل فرهنگی ناپایداری احزاب سیاسی ایرانپرداخته شده است.با پیروزی انقلاب مشروطه، مجلس شورای ملی آغاز بکار کرد و از دوره دوممجلس احزاب رسماً کار خود را آغاز کردند.اما شکلگیری احزاب در ایران شکل متفاوتی داشت. زیرا مناسبات جامعه از لحاظساختاری، براساس همان مناسبات قبل از مشروطه بود. و احزاب در زمین و زمانی متولد شدند که ابداً متعلق به ایشان نبود. در این شرایط احزاب به جای بالا بردن میزان مشارکت مردمی در سیاست، (که یکی از کار ویژه های مهم احزاب است) مشغولی زد و خورد با رقبای خود بودند و کارشان از زد و خورد به ترور و تکفیر منتهی شد و نه تنها فضای منازعات سیاسی را آشتی پذیر جلوه ندادند، بلکه خود تبدیل به عاملی برای ستیز در جامعه شدند؛ زیرا واژه حزب، تقلیل معنایی داده بود و به همان انجمنهای مخفی قبل از مشروطه اطلاق می شد. احزاب به جای جلب مردم، تنها به جذب قدرتمندان و متمولان مشغول بودند و هرجا هم که میتوانستند کاری انجام دهند، یا به دلیل درگیری بین احزاب، موفقی به کار نمیشدند یا با اعمال نفوذ حاکمیت مستبد و بیگانگان، از صحنه فعالیت خارج می شدند. روی هم رفته، أحزاب از مجلس دوم که کار خودراشروع کردند تا مجلس پنجم، رشد نسبتاً ناچیزی داشتند و بیشتر وقت خود را صرف کوبیدن و از میدان به در کردنرقیب میکردند و به جای رقابت سیاسی، دست به ستیز سیاسی میزدند. در این دوره، فرصت طلبان از احزاب به عنوان ابزار قانونی، بسیار سود بردند. مثلاً رضاخان با استفاده از احزاب طرفدار خود در مجلس پنجم توانست قاجاریه را خلع کند و خود را شاه ایران بخواند. در نتیجه، احزاب ایران در اولین دوره فعالیت خود به صورت ابزار و آلت دست صاحبان قدرت جلوه کردند. این دوره، با عدم موفقیت احزاب و ظهور دیکتاتور از حکومت مشروطه، پایان یافت؛ زیرا با وجود احزاب سیاسی که از منادیان دوره مدرن بودند، بازهم مناسبات دوره قبل از مشروطه جاری بود. و قبل از این که ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد نیاز احزاب ایجاد شده باشد، خود احزاب متولد شدند که چون با ساختارهای موجود در تضاد بودند، نمیتوانستند. به طور جدیکارکنند. و تنها به صورت نمایشی ناقص از احزاب سایر ملل، به فعالیت خود ادامه می دادند.
علی اصغر کیا
دوره 12، شماره 32 ، اسفند 1384، ، صفحه 39-75
چکیده
این مقاله به بررسی میزان و عوامل بهره مندی روزنامه نگاران از بزرگراه های اطلاعاتی (اینترنت) میپردازد. روش این تحقیق پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده که در سیزده روزنامه به وسیله ۲۱۲ روزنامه نگار تکمیل شدهاست. بیش از ۸۵ درصد از پاسخگویان در محیط روزنامه ها به کامپیوتر و ۷۸ درصد به اینترنت دسترسی داشته اند، ضمن آن که علم ...
بیشتر
این مقاله به بررسی میزان و عوامل بهره مندی روزنامه نگاران از بزرگراه های اطلاعاتی (اینترنت) میپردازد. روش این تحقیق پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده که در سیزده روزنامه به وسیله ۲۱۲ روزنامه نگار تکمیل شدهاست. بیش از ۸۵ درصد از پاسخگویان در محیط روزنامه ها به کامپیوتر و ۷۸ درصد به اینترنت دسترسی داشته اند، ضمن آن که علم توانایی مالی دلیل عمده عدم استفاده ازاینترنت بوده است. میانگین استفاده هفتگی روزنامه نگاران از اینترنت بیش از سه روز در هفته و کمتر از یکساعت به صورت روزانه محاسبه شده است. تمایل ۹۷ درصد ازروزنامه نگاران به استفاده از اینترنت بیش از حد متوسط بوده و عمده ترین انگیزه آنان دریافت اطلاعات از این شبکه را شامل می شده است. اکثر روزنامه نگاران در حد متوسط از اینترنت برای نگارش مطالبشان استفاده کردهاند، ضمن آن که استفاده از این شبکه جهانی برای تمامی روزنامه نگاران ضروری دانسته شده است. ارزیابیاکثرپاسخگوی ان از سیاست های دولت ایران برای استفاده ازاینترنت ضعیف بوده است. در مجموع، بیشترین استفاده از اینترنت در روزنامه های آفرینش و بنیان صورت گرفته بود و روزنامه همشهری ازطریق ماهواره با اینترنت ارتباط داشته است. سایت های یاهو، بیبیسی و گویا بیشترین درصد مراجعه کننده را در بین روزنامه نگاران تهرانی داشته اند. هم چنین، بین متغیرهایی چون میزان استفاده از اینترنت و جنسیت، روزنامه های مختلف و تسهیلات استفاده از اینترنت، سن و استفاده از اینترنت، روزنامه های مختلف و میزان استفاده از مطالب اینترنتی و همچنین روزنامه نگاران رابطه معنی دار مشاهده نشده است.
محمدحسین پناهی؛ منصوره تبریزی
چکیده
در دوران معاصر اینترنت نقش قابل ملاحظهای در زندگی و روابط انسانها یافته است. بخشی از این تأثیرات به قلمروی زندگی زناشویی معطوف است. در این پژوهش کوشیدهایم مهمترین عرصهها و ابعاد تأثیرگذاری اینترنت بر روابط همسران در تحقیقات پیشین را مورد واکاوی قرار دهیم. حدود چهل پژوهش که از 1995 تاکنون به موضوع اینترنت و روابط همسران مرتبط ...
بیشتر
در دوران معاصر اینترنت نقش قابل ملاحظهای در زندگی و روابط انسانها یافته است. بخشی از این تأثیرات به قلمروی زندگی زناشویی معطوف است. در این پژوهش کوشیدهایم مهمترین عرصهها و ابعاد تأثیرگذاری اینترنت بر روابط همسران در تحقیقات پیشین را مورد واکاوی قرار دهیم. حدود چهل پژوهش که از 1995 تاکنون به موضوع اینترنت و روابط همسران مرتبط بودند شناسایی شده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، و با اتکا به منطق استقراء، بررسی شدند. در نتیجه، دو عرصه مهم تأثیر اینترنت بر روابط همسران بهدست آمد که عبارتاند از: تأثیر در مناسبات زندگی روزمره، و در مرزها و حدود زناشویی. جمعبندی تحقیقات مورد بررسی بیشتر مؤید تأثیر منفی اینترنت بر این دو قلمرو در جوامع غربی است، هرچند پیچیدگیهایی دارد. ارتباط اینترنت با زندگی روزمره همسران به میزان، زمان و مکان مصرف، نوع استفاده و شرایط و برههای بستگی دارد که افراد تجربه میکنند. برخی امکانات اینترنتی نظیر محتوای جنسی و امکان برقراری روابط مجازی نیز بر مرزهای زناشویی بیشتر تأثیر منفی داشته است، هرچند مؤلفههایی چون دلایل مصرف، جنسیت، زمینههای روانی و خانوادگی، و روابط عاطفی یا جنسی برقرار شده، حالات گوناگونی به آن میدهند.
عزت الله سام آرام
چکیده
ایده سرمایه اجتماعی برای اولین بار توسط دانشمندان علوم اجتماعی در مفهوم وسیع ثروت اجتماعی و در آمد اجتماعی وارد ادبیات جامعه شناسی شد. مفهوم سرمایه اجتماعی مفهومی چند بعدی بین علوم اقتصاد، جامعه شناسی و علوم سیاسی است که نگاهی ارزشی به تعاملات اجتماعی در راستای دست یابی به اهدافِ نه فقط اجتماعی که سیاسی و اقتصادی دارد.این سرمایه زاده ...
بیشتر
ایده سرمایه اجتماعی برای اولین بار توسط دانشمندان علوم اجتماعی در مفهوم وسیع ثروت اجتماعی و در آمد اجتماعی وارد ادبیات جامعه شناسی شد. مفهوم سرمایه اجتماعی مفهومی چند بعدی بین علوم اقتصاد، جامعه شناسی و علوم سیاسی است که نگاهی ارزشی به تعاملات اجتماعی در راستای دست یابی به اهدافِ نه فقط اجتماعی که سیاسی و اقتصادی دارد.این سرمایه زاده کنش و واکنشهای افراد در شبکه روابط اجتماعی میباشد. سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه،به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضای گروه میشود.لازم به ذکر است که بدون سرمایه اجتماعی،پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار ودشوار میشود. امروزه سرمایه اجتماعی سازمانی یکی از مهمترین مباحث در مدیریت سازمانها به شمار میرود و نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمانها ایفا میکند. شبکههای روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسانها در یک سازمان و همچنین انسان و سازمان میباشد. در این مقاله سعی شده است تا سرمایه اجتماعی در دانشگاه به عنوان شبکه پیچیدهای از تعاملات اجتماعی مورد سنجش قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش روش پیمایش با استفاده از پرسشنامه است. نتایج این تحقیق نشان داد که در بین دانشجویان، میزان سن دانشجو، میزان گرایش به دینداری و سال ورود به دانشگاه، در میزان سرمایه اجتماعی آنها موثر بوده است. در مورد اعضای هیأت علمی نیز تنها میزان گرایش به دینداری در میزان سرمایه اجتماعی آنها موثر بوده است.
مهیار محبی میمندی؛ محمد ساسانی پور
چکیده
هدف از این تحقیق، بررسی مهمترین عوامل ظهور و همهگیری بیماریهای عفونی نوپدید همچون کووید-19 و ارتباط آنها با مدرنیزاسیون و جهانیشدن بر اساس مفاهیم ارائهشده در دیدگاه جامعهشناسی جامعه مخاطرهآمیز ایرلیش بک و دیدگاه جمعیتشناختی گذار سلامتی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اسناد موجود است. بر اساس یافتههای این ...
بیشتر
هدف از این تحقیق، بررسی مهمترین عوامل ظهور و همهگیری بیماریهای عفونی نوپدید همچون کووید-19 و ارتباط آنها با مدرنیزاسیون و جهانیشدن بر اساس مفاهیم ارائهشده در دیدگاه جامعهشناسی جامعه مخاطرهآمیز ایرلیش بک و دیدگاه جمعیتشناختی گذار سلامتی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اسناد موجود است. بر اساس یافتههای این تحقیق، مهمترین دلیل ظهور بیماریهای عفونی نوپدید، تغییرات زیستمحیطی (تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین و جنگلزدایی) است که به مداخلات انسان در طبیعت مربوط است. شهرنشینی، ازدحام در شهرها و آلودگی هوا، افزایش مهاجرت و رشد تحرکات مکانی از مهمترین عوامل همهگیری و جهانگیر شدن بیماریهایی همچون کووید-19 است. همه این علل و عوامل با مدرنیزاسیون، جهانیشدن و مخاطرات ناشی از آن در ارتباط است. از سوی دیگر، نابرابریهای اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و جغرافیایی نیز نقش مهمی در تداوم حضور اپیدمی کووید-19 در درون و بین کشورها بهویژه در کشورهای با درآمد متوسط مانند ایران دارد. این نابرابریها بهویژه پس از کشف واکسن نمود بیشتری داشته است؛ بنابراین ظهور، شیوع جهانی و تفاوتهای بین کشورها در این زمینه با استفاده از دیدگاههای جامعه مخاطرهآمیز و گذار سلامت، قابل توضیح و تبیین است.
جامعه شناسی
زینب ملکی پور؛ سهیلا صادقی فسایی؛ عاصمه قاسمی
چکیده
واکاوی تکامل نهاد خانواده و فهم چگونگی ساخت ارتباط عاطفی در زندگی زناشویی یکی از دغدغههای اصلی نظریه اجتماعی مدرن بوده است. بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از مطالعه کیفی و اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی و استفاده از روش تحلیل مضمونی به دنبال پاسخ به این سؤال است که زوجین وفاداری را چگونه تجربه میکنند و مفهوم وفاداری در حیات معاصر ...
بیشتر
واکاوی تکامل نهاد خانواده و فهم چگونگی ساخت ارتباط عاطفی در زندگی زناشویی یکی از دغدغههای اصلی نظریه اجتماعی مدرن بوده است. بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از مطالعه کیفی و اتخاذ رویکرد پدیدارشناختی و استفاده از روش تحلیل مضمونی به دنبال پاسخ به این سؤال است که زوجین وفاداری را چگونه تجربه میکنند و مفهوم وفاداری در حیات معاصر شهروندان تهرانی، دارای چه گونهبندیهای معنایی است. ابزار گردآوری دادهها مصاحبه عمیق و نیمه ساختیافته است. حجم نمونه شامل 31 مصاحبه با زنان و مردانی است که دارای تجربه زناشویی بالای یک سال بودهاند. شیوه نمونهگیری بر اساس استراتژی نمونهگیری هدفمند صورت پذیرفته و مدتزمان هر مصاحبه بین 50 تا 90 دقیقه است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که از حیث نگرشی 3 دیدگاه متمایز به وفاداری در زندگی زناشویی وجود دارد که دیدگاه نخست وفاداری را یک الزام بلندمدت و خدشهناپذیر تصور میکند. دیدگاه دیگر وفاداری را امری سیال و تغییرپذیر میداند و امکان شکست و جدایی را یک امر بالقوه برای ارتباط میداند و درنهایت دیدگاهی که وفاداری را موضوعی ترمیمی و تجدیدشونده میداند که در حیات زناشویی بازخوانی و ابداع دوباره میشود.
سعید ذکایی
دوره 9، شماره 17 ، خرداد 1381، ، صفحه 41-69
چکیده
ابزارهای متفاوت تحقیقی را نمی توان ابزارهایی خنثی تلقی کرد. هر تکنیک بر یک نظریه، یک انسان شناسی فلسفی و مفهومی از نظم اجتماعی استوار است. روشس تحقیقی انتخاب شده مشخص کننده ماهیت موضوع تحقیق انتخاب شده است. نظریه و روش جدایی ناپذیرند. رویکرد کیفی به تحقیقات اجتماعی محققی را ملزم به بررسی این مسئله می سازد که چگونه آنچه واقعیتی عینی ...
بیشتر
ابزارهای متفاوت تحقیقی را نمی توان ابزارهایی خنثی تلقی کرد. هر تکنیک بر یک نظریه، یک انسان شناسی فلسفی و مفهومی از نظم اجتماعی استوار است. روشس تحقیقی انتخاب شده مشخص کننده ماهیت موضوع تحقیق انتخاب شده است. نظریه و روش جدایی ناپذیرند. رویکرد کیفی به تحقیقات اجتماعی محققی را ملزم به بررسی این مسئله می سازد که چگونه آنچه واقعیتی عینی و بیرونی در عالم به نظر میرسد، در حقیقت ساخته شده است و بر خلاف رویکرد اثباتی، ساختار عینی اجتماعی را مبنا و قالب استاندارد برای تفسیر اجتماعی تلقی نمی کند، بلکه این ساختار را شکل گرفته از کنش انسانی می داند. نظریه میدانی به منزله یکی از گونه های تحقیقی کیفی، به دنبال کشف نظریه از دل داده های میدانی است و اساس آن بر استقرای تحلیلی قرار دارد. عناصر اصلی نظریه میدانی را مفاهیم، مقولات و گزاره ها تشکیل می دهند. اساس روش شناختی نظریه میدانی نمونه گیری نظری و مقایسه مقولات است. شیوه نمونه گیری به کارگرفته شده این امکان را به محقق می دهد تا همزمان به جمع آوری، کدگذاری و تحلیل داده های خود بپردازد و انتخاب نمونه ها را با هدف رسیدن به اشباع نظری انجام دهد. ویژگی های فوق علاوه بر طلب کردن خودآگاهی و خود انتقادی محقق، انعطاف پذیری بیشتر این شیوه نسبت به ایده های جدید و نیز جریان تحقیقی را به دنبال دارد.
مرتضی فرهادی
دوره 13، شماره 34.35 ، آذر 1385، ، صفحه 41-96
چکیده
گیاهشناسی عامیانه، سرشاخهای اهمیت یابنده، از مردم نگاری دانش ها و فن آوری های سنتی به عنوان یک طبقه بندی درون رشته ای در مردم نگاری است. اگر چه از زاویهای دیگر، ترکیب مردم شناسی و گیاهشناسی، امروزه همچنین حوزهای از طبقه بندیهای بیرون رشته ای مردم شناسی، «مردم شناسی گیاه شناختی) (گیاه – مردمشناسی) نیز به شمار میرود، که آن سرشاخه ...
بیشتر
گیاهشناسی عامیانه، سرشاخهای اهمیت یابنده، از مردم نگاری دانش ها و فن آوری های سنتی به عنوان یک طبقه بندی درون رشته ای در مردم نگاری است. اگر چه از زاویهای دیگر، ترکیب مردم شناسی و گیاهشناسی، امروزه همچنین حوزهای از طبقه بندیهای بیرون رشته ای مردم شناسی، «مردم شناسی گیاه شناختی) (گیاه – مردمشناسی) نیز به شمار میرود، که آن سرشاخه و این حوزه، در دهه های اخیر در جهان مورد توجه روزافزون قرار گرفته است.نوشته ی حاضر با نظریه هایی از دانشمندان و مردم شناسان و حتی رئیسان برخی از سازمان های بینالمللی - که ظاهراً با چنین مسایلی بیگانه و بی توجهند - آغاز و پس از اشاره به اهمیت این سرشاخه در سطح جهانی، به پیشینه ی پژوهشی در این زمینه در ایران پرداخته است. در ایران کار بر روی گیاهان از دیدگاه مردم نگاری و به تبع آن مردم شناسی بسیار تازه است. از سوی دیگر این دانش گیاهشناسی مردمی با شتابی باور نکردنی در حال فراموشی است. مولف خود در فاصله ی چند دهه - در مقایسه ی یادداشت ها و خاطراتش از سه چهار دهه ی پیشی و برابر نهاد آن با سفرها و مصاحبه های اخیر وی در استان مرکزی و به ویژه کمره - شاهد کم گشت و گم گشت بسیار این دانسته ها - همچون بسیاری از زمینه های دیگر - بوده است. لذا مردم نگاران ومردمشناسان را به عنایت به این حوزه ترغیب میکند. فراموشی در همه ی جوانب، از شناسایی و تشخیص افتراقی گیاهان و طبعاً نام های آنها گرفته، تا فواید و شیوههای کاربرد آنها را در بر میگیرد. در این نوشته همچنین به فواید همکاری بین مردم شناسان و گیاهشناسان و زبانشناسان اشاره شده است. پس از کلیات، مقاله با فشردهای از گیاه مردم نگاری گیاهان خودروی کمره که در اصلی حدودشصت صفحه بوده است به پایان میرسد.
جعفر هزار جریبی؛ رضا صفری شالی
دوره 16، شماره 46 ، آذر 1388، ، صفحه 41-74
چکیده
مقاله حاضر به بررسی عوامل موثر بر ارتکاب جرم در بین زندانیان می پردازد. در این نوشتار، برای رسیدن به اهداف تحقیق از دو روش اسنادی و میدانی( پیمایشی) استفاده شده. از نظر روش شناسی، این تحقیق از نوع تحقیقات علمی همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل زندانیان زندان های استان مرکزی می شود. برطبق، نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی، 10 متغیر میزان ...
بیشتر
مقاله حاضر به بررسی عوامل موثر بر ارتکاب جرم در بین زندانیان می پردازد. در این نوشتار، برای رسیدن به اهداف تحقیق از دو روش اسنادی و میدانی( پیمایشی) استفاده شده. از نظر روش شناسی، این تحقیق از نوع تحقیقات علمی همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل زندانیان زندان های استان مرکزی می شود. برطبق، نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی، 10 متغیر میزان رواج کجروی در خانواده » (احساس تعلق به خانواده» «محیط اجتماعی نامناسب» پایین بودن سن فرد زندانی در اولین سال ورود به زندان»، «میزان پایبندی دینی فرد و خانواده » بیکاری، «گروه دوستان » رضایت از زندگی، ارضای نیازهای عاطفی در خانواده»، «احساس محرومیت» به ترتیب ضرایب رگرسیونی ذکر شده بر روی انحرافات اجتماعی زندانیان نقش داشته اند. همان طور که از ضرایب مشخص است، متغیرهای احساس تعلق به خانواده، پایبندی دینی، ارضاء نیازهای عاطفی و رضایت از زندگی» تاثیر کاهنده بر روی انحراف های اجتماعی و سایر متغیرها (که دارای ضرایب مثبت هستند.) دارای تاثیر افزاینده بر روی انحرافات اجتماعی بوده اند. در مجموع، برای داشتن جامعه ایمن باید به مولفه های مختلفی توجه داشت، از جمله این موارد کاهش را میزان انحرافات و افزایش را احساس امنیت در بین شهروندان می باشد؛ بسترهای گوناگون توسعه (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) مستلزم وجود جامعه ایمن است. لذا تردیدی در ضرورت شناخت و کاهش آسیب ها و لزوم ایجاد جامعه ایمن وجود ندارد.
مطالعات زنان
نجمه گودرزی؛ فاطمه قاسم پور؛ سید مهدی اعتمادی فرد
چکیده
یکی از قسمتهای مهم زندگی دانشجویی، زندگی خوابگاهی است. با توجه به اینکه معتبرترین دانشگاههای ایران در شهر تهران متمرکز شده است، داوطلبان تلاش دارند تا پای خود را به دانشگاههای تهران باز کنند و با اقامت در خوابگاههای دانشگاهی فصل جدیدی از زندگی را آغاز کنند. در این پژوهش با رویکرد کیفی سعی در درک چالشها و سختیهای زندگی خوابگاهی ...
بیشتر
یکی از قسمتهای مهم زندگی دانشجویی، زندگی خوابگاهی است. با توجه به اینکه معتبرترین دانشگاههای ایران در شهر تهران متمرکز شده است، داوطلبان تلاش دارند تا پای خود را به دانشگاههای تهران باز کنند و با اقامت در خوابگاههای دانشگاهی فصل جدیدی از زندگی را آغاز کنند. در این پژوهش با رویکرد کیفی سعی در درک چالشها و سختیهای زندگی خوابگاهی در خوابگاههای دخترانه را داریم. کوشیدهایم که بدانیم دانشجویان دختری که در دانشگاههای تهران مشغول به تحصیل هستند با چه مشکلاتی دست و پنچه نرم میکنند. سبک زندگی خوابگاهی برای دختران مختصات و قوانینی دارد که سیاستهای دانشگاه در آن دخیل است. در این فرصت با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمونی و با ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته و عمیق با 12 دانشجوی 21 تا 41 ساله سعی در درک مشکلات و دغدغههای آنها داشتیم. از تحلیل مصاحبهها ده مقوله اصلی استخراج شد که از میان آنها میتوان به زوال حریم خصوصی، تنگنای فراغت، فقدان عاملیت انتخاب، بازتولید نقشهای جنسیتی، قانون بهمثابه دال اعظم و ... اشاره کرد.
محمد رسولی؛ نعمت الله فاضلی
چکیده
در این مقاله، تحول در الگوهای حافظۀ ایرانیان (با تأکید بر تجربۀ دیداریشان) تبیین و نقش مناسبات قدرت در آن تحلیل خواهد شد. بدین منظور از انواع تکنولوژیهای حافظهای (شفاهی، سواد (چاپ) و دیجیتالی (الکترونیک)) و تأثیر آن در به وجود آمدن اکولوژیهای حافظهای در دورههای مختلف (پیشامعاصر، معاصر و امروزی) سخن به میان خواهد آمد. سپس، با ...
بیشتر
در این مقاله، تحول در الگوهای حافظۀ ایرانیان (با تأکید بر تجربۀ دیداریشان) تبیین و نقش مناسبات قدرت در آن تحلیل خواهد شد. بدین منظور از انواع تکنولوژیهای حافظهای (شفاهی، سواد (چاپ) و دیجیتالی (الکترونیک)) و تأثیر آن در به وجود آمدن اکولوژیهای حافظهای در دورههای مختلف (پیشامعاصر، معاصر و امروزی) سخن به میان خواهد آمد. سپس، با تکیهبر رویکرد و روش "تحلیل فرهنگی"، نقش مناسبات قدرت در تولید، انباشت و انتقال حافظههای دینی (یا اطلاعات، دانشها و مناسک دینی) ایرانیان تحلیل میگردد. نشان داده خواهد شد با گذار به دوران معاصر قدرت عاملیّت و بازیگری ایرانیان در حافظههای دینیشان از عامه مردم به نفع نخبگان و دولت تغییر پیدا میکند. درواقع، استدلال این است که در دوران معاصر قدرت تولید و بازتولید ایرانیان درزمینه بازتعریف جایگاه دین در حافظهشان کاهشیافته و در عوض نقش ساختارهای معاصر (همچون سواد)_از خلال تولید حافظههای کلان نخبهگرایانه و نیز دولت- افزایش یافته است. باوجوداین، همانطور که اشاره خواهد شد با ظهور تکنولوژیهای حافظهای دیجیتال (الکترونیک) در تولید، ذخیره و انتقال دانشها و حافظههای دینی به نظر میرسد اکولوژی حافظهای ایرانیان یک بار دیگر دگرگون شده و ازاینرو، کلان حافظهها (ی دینی) جای خود را به حافظههای متکثر میدهند و نقش قدرت عامه ایرانیان در حافظۀ دینیشان در حال احیا شدن است.
محمد علی فاطمی نیا؛ ستار پروین؛ علی اصغر درویشی فرد
چکیده
قمار یکی از فعالیتهایی است که از دیرباز وسیلهای برای سرگرمی بشر بوده و در همه فرهنگها نمود داشته است. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی گونه های قمار و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن در سطح محله ای است. به طور کلی میتوان نظریات قمار را به دو دسته تقسیم نمود. یک دسته نظریههایی که سعی در فهم فرایند قمار دارند و دیگر، نظریههایی که ...
بیشتر
قمار یکی از فعالیتهایی است که از دیرباز وسیلهای برای سرگرمی بشر بوده و در همه فرهنگها نمود داشته است. هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی گونه های قمار و آسیب های اجتماعی مرتبط با آن در سطح محله ای است. به طور کلی میتوان نظریات قمار را به دو دسته تقسیم نمود. یک دسته نظریههایی که سعی در فهم فرایند قمار دارند و دیگر، نظریههایی که قمار را یک آسیب اجتماعی میدانند و تلاش دارند تا مسائل مرتبط با آن را شناسایی کنند. رویکرد دوم مبنای چارچوب مفهومی این پژوهش می باشد. به منظور دست یابی به هدف اصلی تحقیق، از روش کیفی (مردم نگاری) و تکنیک مشاهده و مصاحبه عمیق استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه قماربازان محله هرندی در منطقه 12 شهر تهران می باشد. حجم نمونه برابر با 30 نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تماتیک یا تحلیل مضمون استفاده شد. یافتهها نشان میدهد از لحاظ گونه شناسی میتوان قماربازی را در محله هرندی به دو دسته قمار خیابانی و قمار سازمانیافته تقسیمبندی کرد. بعلاوه بر اساس یافتههای پژوهش، قمارآمیخته با مسائلی چون اعتیاد، خرید و فروش مواد، خشونت، ازهم گسیختگی خانواده، ازدست دادن شغل، سرقت، طرداجتماعی و بیخانمانی است. بنابراین قمار را نباید یک آسیب اجتماعی واحد تلقی نمود بلکه باید آن را مسئله ای اجتماعی دانست که دامنه پیامدهای آن نه تنها در سطح فردی و خانوادگی وجود دارد، بلکه به سطح محلی اجتماعی نیز تسری پیدا می کند.
جعفر هزارجریبی؛ اسدالله مهری
چکیده
هدف از این پژوهش شناخت میزان تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی و اجتماعی معلمان شهر همدان میباشد. روش تحقیق از نوع مقطعی به صورت پیمایشی و از نوع توصیفی بوده است. جامعه آماری پژوهش را تمام معلمان شهر همدان در سال 1390 تشکیل میدهند. نمونه مطالعه شامل 375 نفر میباشد، که با روش نمونهگیری سهمیهای انتخاب شدند. در این پژوهش تمام آزمودنیها ...
بیشتر
هدف از این پژوهش شناخت میزان تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی و اجتماعی معلمان شهر همدان میباشد. روش تحقیق از نوع مقطعی به صورت پیمایشی و از نوع توصیفی بوده است. جامعه آماری پژوهش را تمام معلمان شهر همدان در سال 1390 تشکیل میدهند. نمونه مطالعه شامل 375 نفر میباشد، که با روش نمونهگیری سهمیهای انتخاب شدند. در این پژوهش تمام آزمودنیها با استفاده از پرسشنامههای اطلاعات دموگرافیک، سرمایه اجتماعی، سلامت روانی (GHQ-28) و سلامت اجتماعی کییز مورد سنجش قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون x2، ضریب همبستگی، رگرسیون چند متغیره و مدل تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که بین بُعد مشارکت اجتماعی سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی و سلامت روانی به ترتیب (429/0 و 534/0)، بُعد روابط با دوستان و اقوام و خانواده (470/0، 376/0)، بُعد اعتماد اجتماعی (593/0، 361/0)، بُعد روابط همسایگی (6/0، 310/0)، بُعد انسجام اجتماعی (406/0، 179/0)، بُعد گرایش نسبت به دیگران (536/0، 283/0)، بُعد ایثار نسبت به غریبهها (366/0، 136/0)، بُعد حمایت اجتماعی (515/0، 329/0) و بُعد علاقه به جامعه (329/0، 276/0) همبستگی معناداری دیده شد. همچنین نتایج کلی، رابطه معناداری بین سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی (001/0p> و 492/0r=) و سلامت روانی (001/0p> و 572/0 r=) را نشان داد. طبق یافتهها، این پژوهش در راستای مطالعات صورت گرفته در این زمینه میباشد. بنابراین پیشنهاد میشود که به ارتقاء سلامت معلمان از طریق نظامهای آموزشی و تربیتی با افزایش سرمایه اجتماعی، استفاده از روشهای آموزشی گروهی و ایجاد شبکههای اجتماعی علمی، آموزشی، دوستی و تفریحی توجه شود.
چکیده
چکیده فرایند جهانی شدن می تواند فرهنگهای سنتی را در معرض تهدید قرار دهد و موجب اشاعه ارزشها و هنجارهای فرهنگ جهانی یا غربی شود. این مسئله برای جامعه ایران که سه دهه قبل انقلابی را بر مبنای ارزشهای اخلاقی دینی پشت سر گذاشته و داعیه ایجاد جامعهای متمایز با فرهنگ مسلط جهانی داشته است بسیار پر اهمیت میباشد. شواهدی حاکی از آن است ...
بیشتر
چکیده فرایند جهانی شدن می تواند فرهنگهای سنتی را در معرض تهدید قرار دهد و موجب اشاعه ارزشها و هنجارهای فرهنگ جهانی یا غربی شود. این مسئله برای جامعه ایران که سه دهه قبل انقلابی را بر مبنای ارزشهای اخلاقی دینی پشت سر گذاشته و داعیه ایجاد جامعهای متمایز با فرهنگ مسلط جهانی داشته است بسیار پر اهمیت میباشد. شواهدی حاکی از آن است که گرایش به نقض هنجارهای معارض با ارزشهای سنتی و دینی در بخشهایی از جامعه از جمله جوانان رو به افزایش بوده است. با توجه به اینکه روز به روز شمار بیشتری از افراد جامعه به خصوص جوانان در معرض فرایندهای جهانی شدن قرار می گیرند، پرسشهای اصلی تحقیق این است که آیا قرار گرفتن در معرض فرایند جهانی شدن با گرایش به فرهنگ جهانی رابطه دارد؟ آیا کسانی که بیشتر در معرض فرایند جهانی شدن قرار دارند بیشتر هنجارهای سنتی و دینی را نقض می کنند و به اصطلاح "کجروی فرهنگی" بیشتری دارند؟ این پرسشها با استفاده از دادههای فراهم آمده از یک نمونه 376 نفری از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید بهشتی تهران در بهار سال 1386 مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها نشان میدهد که بین قرار گرفتن در معرض فرایند جهانی شدن، با پذیرش فرهنگ جهانی رابطه نسبتا ضعیفی (466/0gamma= ، 210/0kendalls tau=) وجود دارد. همچنین قرار گرفتن در معرض فرایند جهانی شدن و کجروی فرهنگی نیز رابطه متوسطی (630/0gamma= ، 313/0kendalls tau=) دارند اما بین پذیرش فرهنگ جهانی- غربی وکجروی فرهنگی رابطه نسبتاً قوی (837/0gamma= ، 474/0kendalls tau=) وجود دارد. در بین ابعاد چهار گانه جهانی شدن فرهنگی، بر اساس مفهوم سازی برگر، پاسخگویان به ابعادی از فرهنگ جهانی که به اقتصاد بازار و حقوق شهروندی مربوط می شود گرایش بالا و به بُعدی که شامل زندگی به شیوه و سبک جهانی- غربی است، کمترین گرایش را داشتند. بنابراین میتوان گفت که در ارتباط با فرهنگ جهانی باید بین عناصر عام و انسانی آن مثل اقتصاد بازار و حقوق شهروندی و جنبههای خاص و غربی آن تمایز قائل شد.
محمدرضا رسولی
دوره 10، شماره 23 ، آذر 1382، ، صفحه 43-93
چکیده
این مقاله گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی مؤلفه های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون ایران می پردازد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است که شامل ارائه تصویری کمی از ویژگی های مختلف تبلیغات تجاری و همچنین شناسایی سبک های زندگی مورد توجه در تبلیغات مذکور است. برای این منظور از میان ۸۷۵۹ مورد آگهی که در طول سال های ۱۳۷۷ ...
بیشتر
این مقاله گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی مؤلفه های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون ایران می پردازد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است که شامل ارائه تصویری کمی از ویژگی های مختلف تبلیغات تجاری و همچنین شناسایی سبک های زندگی مورد توجه در تبلیغات مذکور است. برای این منظور از میان ۸۷۵۹ مورد آگهی که در طول سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ از رسانه تلویزیون پخش شده است تعداد ۳۷۰ آگهی به روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوا و تکنیک ثبت و ضبط داده ها از متن تبلیغات از طریق طراحی پرسشنامه معکوس بوده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سه گونه سبک زندگی در تبلیغات مطرح شده است: سبک زندگی مبتنی بر نمایش الگوها و ارزش های مربوط به طبقات اجتماعی، سبک زندگی مبتنی بر مصرف کالاهای فرهنگی و اقتصادی (منزلتی) و سبک زندگی مبتنی بر الگوهای مدرن و سنتی بررسی نشان می دهد از میان سبک های فوق، بیشتر الگوها و ارزش های مربوط به زندگی مدرن و طبقات متوسط و مرفه جامعه در تبلیغات عرضه شده است.
مهدی محسنیان راد
دوره 11، شماره 25 ، خرداد 1383، ، صفحه 43-75
چکیده
بحث درباره رابطه میان میزان دسترسی به رسانه ها و توسعه ، موضوعی است که بیش از پنجاه سال از ورود آن به ادبیات علوم ارتباطات می گذرد. نخستین بار دانیل لرنر (Daniel Lerner) رابطه ای خطی و علت و معلولی را میان وسایل ارتباط جمعی و توسعه مطرح کرد و به این ترتیب، موضوعی شکل گرفت که سال هاست یکی از مباحث پر چالش محققان علوم ارتباطات، به ویژه در کشورهای ...
بیشتر
بحث درباره رابطه میان میزان دسترسی به رسانه ها و توسعه ، موضوعی است که بیش از پنجاه سال از ورود آن به ادبیات علوم ارتباطات می گذرد. نخستین بار دانیل لرنر (Daniel Lerner) رابطه ای خطی و علت و معلولی را میان وسایل ارتباط جمعی و توسعه مطرح کرد و به این ترتیب، موضوعی شکل گرفت که سال هاست یکی از مباحث پر چالش محققان علوم ارتباطات، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. نگارنده در یکی از تحقیقات انجام شده در ایران، نشان داد که میان عوامل مورد بحث لرنر، طی سال های ۱۹۵۶ تا ۱۹۹۱، ضرایب همبستگی ۰/۹ به بالا قابل مشاهده است. ضمن آن که تأکید شد که همبستگی های مذکور نماینده رابطه علت و معلولی نیست و برای دسترسی به روابط از آن نوع، باید به موضوع نابرابری در دسترسی به رسانه های مختلف در هر جامعه و محتوای رسانه های آن جامعه توجه کرد. مقاله در ادامه، ضمن معرفی شاخص و ملالی ابداعی MAI (شاخص دسترسی به رسانه ها) و طرز محاسبه آن، با ارائه ضریب همبستگی بیش از ۰/۹ میان شاخص ابداعی با شاخص توسعه انسانی (HDI) در ۱۶۷ کشور جهان، آن را شاخصی قابل اعتماد برای مطالعات تطبیقی معرفی کرده است. بخش اصلی مقاله حاوی مقایسه شاخص MAI و همچنین شاخص دسترسی رقومی (شاخصی معرفی شده در سال ۲۰۰۳ از سوی اتحادیه بین المللی ارتباطات راه دور) در میان کشورهای مختلف جهان، نه بر اساس حوزه جغرافیایی بلکه براساس اکثریت جمعیت دینی - با تأکید بر جمعیت های مسلمان - است و نشان می دهد که چگونه نابرابری های سنگینی در این حوزه وجود دارد. مقاله در انتها با تکیه بر معادلات رگرسیون، وضعیت نرمال یا غیرنرمال بودن میزان دسترسی به رسانه ها در جوامع مورد بررسی را دنبال کرده است.