سیدعبدالرضا حسینی
چکیده
تحلیل بیلان آب، به عنوان سنگ‌بنای فهم پایداری و مبنای راهبردی مدیریت منابع آب، و پی‌گیری ریشه‌های بحران آب در کمتر از یک سده اخیر، بحث را فراتر از محدوده تخصصی هیدرولوژی برده و در نخستین گام، توزیع فضاییِ جمعیت را در کنار مرزبندی‌های سیاسی به عنوان چالشهای پایداری ردیابی می‌کند. جریان تمرکزگرای جمعیتی در یک سده اخیر و روند روبه‌رشد ...
بیشتر
تحلیل بیلان آب، به عنوان سنگ‌بنای فهم پایداری و مبنای راهبردی مدیریت منابع آب، و پی‌گیری ریشه‌های بحران آب در کمتر از یک سده اخیر، بحث را فراتر از محدوده تخصصی هیدرولوژی برده و در نخستین گام، توزیع فضاییِ جمعیت را در کنار مرزبندی‌های سیاسی به عنوان چالشهای پایداری ردیابی می‌کند. جریان تمرکزگرای جمعیتی در یک سده اخیر و روند روبه‌رشد شهرنشینی، بخصوص در فلات مرکزی و حوضه آبریز دریاچه نمک، منجر به منفی شدن بیلان آب و برهم‌خوردن تعادلِ میانِ مصرف فزایندة آب و ظرفیتِ مشخصِ منابع در جغرافیای طبیعی شده است. این جریان علاوه بر تحمیل منطق انباشت-مصرفِ بی‌وقفة انسان بر طبیعت، نابرابری را نیز در روند گسترش فقر و دسترسی به نیازهای پایه به همراه داشته است. از سوی دیگر، عدم انطباق مرزبندی سیاسی بر مرزبندی هیدرولوژیک، که در تاریخ بلندمدت ایران ایجاد شده است، با تحمیل منطقِ اسطوره‌ایِ سیاست بر طبیعت، منجر به جابجایی آب بین حوضه‌های آبریز و برهم‌خوردن نظم سابقِ جغرافیای طبیعی شده است. طرح بحث پایداری در این‌راستا از آن‌جهت اهمیت دارد که، چه در نهادهای علمی و سیاسیِ بین‌المللی و چه از سوی گرته‌برداران داخلی، به‌عنوان مهمترین و شاید تنها امکانِ متصورِ برون‌رفت از بحران‌های اجتماعی و زیستمحیطی شناخته و به‌کارگرفته شده است. آنچه در این مقاله با تمرکز بر روی حوزه آب و با تحلیل آماری-تاریخی وضعیت منابع آبی در ایران و سازوکارهای بحران‌ساز در این حوزه، ارائه شده است، در واقع بررسی و نقد خودِ مسأله پایداری و چالشهای درونیِ آن است، تا بازنگری پایه‌ای در آن را ممکن سازد.
غلامرضا لطیفی
چکیده
رشد علوم تجربی و تأثیرات آن مرزبندی بین علم و غیر علم را به همراه داشت. حلقه وین با محدود کردن علم به علوم تجربی و طرد سایر معارف، راه حصول به علم را مشاهده و آزمون فرضیه قلمداد نمود.دامنه این دیدگاه به علوم انسانی نیز کشیده شد و مطالعه مسائل انسانی با رویکرد تجربی دنبال گردید. پوپر، کوهن و لاکاتوش با تعدیل وجه افراطی دیدگاه علم تجربی، ...
بیشتر
رشد علوم تجربی و تأثیرات آن مرزبندی بین علم و غیر علم را به همراه داشت. حلقه وین با محدود کردن علم به علوم تجربی و طرد سایر معارف، راه حصول به علم را مشاهده و آزمون فرضیه قلمداد نمود.دامنه این دیدگاه به علوم انسانی نیز کشیده شد و مطالعه مسائل انسانی با رویکرد تجربی دنبال گردید. پوپر، کوهن و لاکاتوش با تعدیل وجه افراطی دیدگاه علم تجربی، آن را از حالت تجربی محض به سوی انسانی شدن سوق دادند. آیا با استفاده از آثار کانت،فیخته و مارکس را میتوان بازسازی،و نقش آن در تکوین نظریه برای روان کاوی فرویدی را نشان داد؟ آیا کنشگری از نظر مارکس و تقلیل آن به کنش هدفمند عقلانی در اقتصاد قابل نحقق است؟ آیا کنش عقلانی هدفمند با رعایت قواعد فنی به کنش ارتباطی با تأکید بر هنجارهای وفاقی وزبان مشترک دست یافتنی است؟ به لحاظ روش شناسی آثار هابرماس دردوره اول به نقد مکتب فرانکفورت،بازسازی دیدگاه مارکس و نقد روش شناسی پوزیتیویسم اختصاص دارد و زمینه عملگرایانه لازم برای دوره چرخش زبانی را که به نظریه کنش ارتباطی منتهی شد، فراهم آورد. این مقاله ضمن تحلیل دستاوردهای نظری هابرماس در دوره اول، تلقی معرفت شناختی او در مورد علوم انسانیرا تبیین می‌کند.
نادر سالارزاده؛ عادل هاشمی نجف آبادی
چکیده
چکیده برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی از جمله بخش‌های مهم برنامههای توسعه میباشد. در این تحقیق با دیدی انتقادی مواد قانونی و برنامههای رفاهی مطرح شده در قانون اساسی و سه برنامه توسعه کشور (83-1368) مورد بررسی قرار گرفته‌اند و نتایج آن با توجه به رویکردهای رفاه اجتماعی تجزیه و تحلیل شدهاند تا میزان انطباق برنامههای توسعه با اصول ...
بیشتر
چکیده برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی از جمله بخش‌های مهم برنامههای توسعه میباشد. در این تحقیق با دیدی انتقادی مواد قانونی و برنامههای رفاهی مطرح شده در قانون اساسی و سه برنامه توسعه کشور (83-1368) مورد بررسی قرار گرفته‌اند و نتایج آن با توجه به رویکردهای رفاه اجتماعی تجزیه و تحلیل شدهاند تا میزان انطباق برنامههای توسعه با اصول مرتبط در قانون اساسی مشخص شود. روش تحلیل در این تحقیق تحلیل محتوای کیفی بوده است. بر اساس نتایج بدست آمده در غالب موارد اهداف رفاهی مطرح شده در قانون اساسی و برنامههای توسعه و به خصوص 2 برنامه اول، به نحو شایسته عملیاتی نشدهاند و در این زمینه ابهامات و کمبودهای فراوانی در کشور مشاهده می‌شود، البته این روند در برنامه سوم و چهارم رو به بهبود رفته و امید است در آیندهای نزدیک، کشور ما از نظر مسائل رفاه اجتماعی در سطح قابل قبولی قرار گیرد.
دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 205-234
چکیده
وسایل ارتباط جمعی همانند دستگاه سلسله اعصاب بدن که اندام های مختلف را به یکدیگر متصل می کنند، میلیونها انسان را نه تنها در داخل یک کشور، بلکه در این «دهکده جهانی » به هم مرتبط می سازند. وسایل ارتباط جمعی (روزنامه، رادیو و تلویزیون)، این توانایی را دارند که در مواقع گوناگون، آگاهی ها و هشدارهای لازم را به افراد جامعه بدهند تا آنها ...
بیشتر
وسایل ارتباط جمعی همانند دستگاه سلسله اعصاب بدن که اندام های مختلف را به یکدیگر متصل می کنند، میلیونها انسان را نه تنها در داخل یک کشور، بلکه در این «دهکده جهانی » به هم مرتبط می سازند. وسایل ارتباط جمعی (روزنامه، رادیو و تلویزیون)، این توانایی را دارند که در مواقع گوناگون، آگاهی ها و هشدارهای لازم را به افراد جامعه بدهند تا آنها بتوانند، با تصمیم گیری های آگاهانه، به فعالیت های خود ادامه دهند. نکته قابل ملاحظه ای که بین وسایل ارتباط جمعی و افراد جامعه وجود دارد این است که هر دو از اجزاء مرتبط یک نظام اجتماعی می باشند که برای ادامه حیات باید قدرت شناخت و توانایی رویارویی با مسایل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره را داشته باشند. جوامعی که نتوانند مسایل و مشکلات خود را بشناسند و در صدد یافتن راه حل برای آن برآیند، نمی توانند به حیات خود ادامه دهند و در نتیجه فناپذیر هستند. پیش از آن که بتوانیم با مسایل و مشکلات مبارزه کنیم، باید در درجه اول از آنها آگاه باشیم و آنها را بشناسیم
مرتضی کتبی
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 215-235
چکیده
«توانا بود هر که دانا بود». این شعاری است که بر سر وزارت آموزش و پرورش ما و هر مدرسه در میهن ما نقش بسته و مایه تحرل و غنای نهاد تربیتی و فرهنگی ما در همه اعصار بوده است. همین اندیشه بود که به فرهنگ ایرانی و اسلامی ما امکان داد تا قرنها در تاریخ معرفت بشریت بدرخشد. در عصر حاضر، وضع دیگر شده و سکه وارونه گشته است؛ البته نه اینکه دیگر ...
بیشتر
«توانا بود هر که دانا بود». این شعاری است که بر سر وزارت آموزش و پرورش ما و هر مدرسه در میهن ما نقش بسته و مایه تحرل و غنای نهاد تربیتی و فرهنگی ما در همه اعصار بوده است. همین اندیشه بود که به فرهنگ ایرانی و اسلامی ما امکان داد تا قرنها در تاریخ معرفت بشریت بدرخشد. در عصر حاضر، وضع دیگر شده و سکه وارونه گشته است؛ البته نه اینکه دیگر دانایی توانایی نمی آورد، بلکه به این جهت که دیگر دانش در کف ما نیست. توانایی نظامی و سیاسی و اقتصادی و اجتماعی غرب در برتری علمی اوست و شرق شناسی فصلی از این مقوله ..... از روزی که بناپارت به فتح مصر برخاست و دانشمندان عصر خود را همراه کرد، شرق شناسی رسماً باب شد و در خدمت فتوحات استعماری قرار گرفت و از آن پس روز به روز تقویت گردید تا آنجا که امروز یکی از شاخه های معتبر علمی دانشگاههای غرب را تشکیل میدهد. بحث ما در این مقاله بر سر آن بخش از تحقیقات شرق شناسی نیست که بر پایه شناخت شرق به عنوان فرهنگی دیگر، جامعه ای دیگر با خصوصیاتی دیگر با دید و روش های علمی انجام پذیرفته است، زیرا این بخش جز آنکه روشنگر معارف تاریخی بشریت باشد چیزی نیست. صحبت ما بر سر تجسسات و تتبعاتی است که با حربه علم و زیر پوشش جهانگرایی و فرهنگ دوستی و با نقاب بی نظری و عینیت در راه مقاصد نفع طلبانه طرفی نسبت به طرف دیگر به کار گرفته شده و در خدمت وجوه مختلف استعماری و تسلط نهاده شده است. تحلیلی از پیشرفت شرق شناسی که پا به پای استیلاهای سیاسی و تجاری و نظامی روزافزون غرب حاصل شده به خوبی نشان می دهد هر قدمی که غرب به جلو برداشته، در واقع به ازای قدمی بوده که شرق به عقب گذاشته است. غرب صادر و شرق وارد کرده، غرب تولید و شرق مصرف کرده است. مشرق زمین با فضای فرهنگی اش در دست شرق شناسی، به زمین قابل کشتی میمانده که زمینه مناسب کار را در جهت حصول به اهداف پژوهشی او فراهم می آورده است. تحت چنین شرایطی بوده است که جامعه و فرهنگ غرب روز به روز تقویت شده و با تمایز از شرق، هویت امروز خود را بنا نهاده است، هویتی ممتاز با چیرگی مسلم که پیوسته با برتری علمی توجیه شده و مشروع جلوه داده شده است. بدین ترتیب بود که شرق شناسی به تدریج هم تبدیل به یک سنت پرقدرت دانشگاهی شد و هم به صورت یک بازار سودآور در آمد.
خدیجه علی آبادی؛ یوسف کریمی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 225-235
چکیده
این پژوهش به منظور تعیین تأثر حضور مأموران راهنمایی و رانندگی بر میزان اطاعت عابران از چراغ عابر انجام گردید. آزمودنی های این پژوهشی عابرانی بودند که از ضلع جنوب غربی میدان انقلاب در یکی از روزهای هفته و در این ساعات ده تا دوازده صبح از خیابان عبور می کردند. تعداد بیست چراع قرمز (ده عدد با حضور مأمور و ده عدد در غیاب مأمور) در فاصله دو ...
بیشتر
این پژوهش به منظور تعیین تأثر حضور مأموران راهنمایی و رانندگی بر میزان اطاعت عابران از چراغ عابر انجام گردید. آزمودنی های این پژوهشی عابرانی بودند که از ضلع جنوب غربی میدان انقلاب در یکی از روزهای هفته و در این ساعات ده تا دوازده صبح از خیابان عبور می کردند. تعداد بیست چراع قرمز (ده عدد با حضور مأمور و ده عدد در غیاب مأمور) در فاصله دو ساعت در نظر گفته شد. روش پژوهش، مشاهده فراوانی وقوع در شرایط واقعی بود. با استفاده از معنادار بودن تفاوت بین نسبت ها نسبت عابرای که هنگام حضور مأمور، پشت چراع قرمز عابر توقف می کردند با عابرانی که در غیاب مأمور، پشت چراع قرمز عابر توقف می نمودند، سنجیده شد. تفاوت در سطح p<0,01معنادار بود و نتیجه گرفته شد که اطاعت عابران از چراغ قرمز به خاطر حضور مأمور در تقاطع است.
داور شیخاوندی
چکیده
یادداشت مترجم جنبش های دینی سال های اخیر در آسیا، آفریقا و اروپای شرقی، بویژه در کشورهای باصطلاح سوسیالیستی سابق، سبب شده است که بار دیگر جامعه شناسی دینی و یکی از نخستین پژوهش های مربوط بدان، یعنی اخلاق پروتستانی و روحیه سرمایه داری " اثر ماکس وبر (۱۹۲۰ - ۱۸۶۴) مورد توجه و تفحص خاصی قرار گیرد. در آغاز قرن حاضر به هنگامی که مارکسیست های ...
بیشتر
یادداشت مترجم جنبش های دینی سال های اخیر در آسیا، آفریقا و اروپای شرقی، بویژه در کشورهای باصطلاح سوسیالیستی سابق، سبب شده است که بار دیگر جامعه شناسی دینی و یکی از نخستین پژوهش های مربوط بدان، یعنی اخلاق پروتستانی و روحیه سرمایه داری " اثر ماکس وبر (۱۹۲۰ - ۱۸۶۴) مورد توجه و تفحص خاصی قرار گیرد. در آغاز قرن حاضر به هنگامی که مارکسیست های جهانی، به رهبری بلشویک های روسی، تمام تطورات و تحولات اجتماعی را تنها زائیده زیربنای اقتصادی" می پنداشتند و معنویات و اخلاقیات جوامع را ناشی از ماکیات می انگاشتند ماکس وبر، بزرگ جامعه شناس آلمانی، بر علیه این تک سو نگری به مقابله برخاست و با انتشار نتیجه تحقیقات دینی خود مدعی شد که معنویات ذهنی، یعنی پندار و کردار اخلاقی نهفته در دین، نیز می تواند بانی پیدایش و بالیدگی رژیمهای اقتصادی یا مادیات (همراه با سایر عوامل) باشند.
فرهاد درویشی
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 263-325
چکیده
مفهوم و پدیده رانت عموماً به عنوان یک موضوع اقتصادی، مورد توجه اقتصاددانان قرار دارد و حداکثر در ادبیات مربوط به اقتصاد سیاسی است که به بررسی تاثیر آن بر رابطه متقابل دولت و جامعه و اثرات مخرب آن بر اقتصاد داخلی و استقلال دولت از جامعه پرداخته می شود. اما هدف اصلی مقاله حاضر، ارائه تعریفی از مفهوم ترکیبی فرانت سیاسی» و بررسی تاثیرات ...
بیشتر
مفهوم و پدیده رانت عموماً به عنوان یک موضوع اقتصادی، مورد توجه اقتصاددانان قرار دارد و حداکثر در ادبیات مربوط به اقتصاد سیاسی است که به بررسی تاثیر آن بر رابطه متقابل دولت و جامعه و اثرات مخرب آن بر اقتصاد داخلی و استقلال دولت از جامعه پرداخته می شود. اما هدف اصلی مقاله حاضر، ارائه تعریفی از مفهوم ترکیبی فرانت سیاسی» و بررسی تاثیرات آن بر آرمان های انقلاب اسلامی است. در واقع مساله اساسی این است که «انقلاب اسلامی از طریق اتخاذ چه ساز و کارهایی قادر خواهد بود تاثیرات مخرب رانت سیاسی» در عرصه سیاست کشور را کمرنگ ساخته و به تحقق آرمان های اصلی خود کمک نماید؟نگارنده با پذیرش این مفروضات که اولا پدیده رانت سیاسی در کنار سایر عوامل ، یکی از پارامترهای اصلی ناکامی نهضت های اصلاح طلبانه یکصد ساله گذشته ایران همچون نهضت مشروطیت و نهضت ملی شدن نفت بوده است و ثانیا درصورت عدم چاره اندیشی در باره آن، این پدیده می تواند یکی از عوامل موثر د رناکامی انقلاب اسلامی در دست یابی به آرمان هایش محسوب شود، معتقد به این فرضیه است که در صورت پیش بینی یک رشته تمهیدات ضروری دراز مدت و کوتاه مدت در عرصه های نظام ارزشی حاکم، فرهنگ سیاسی و ساختارهای سیاسی- حقوقی کشور، می توان تا حدودی پدیده شمومرانتسیاسیراازعرصهسیاسیکشورزدوده،یا کم اثر ساخته و از این طریق، به تحقق آرمان های انقلاب اسلامی یاری رساند.روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی - تبیینی و از طریق بررسی روند ها بوده و با تکیه بر مواضع اعلامی رهبر و بنیان گذار انقلاب اسلامی و همچنین عملکرد سی ساله جمهوری اسلامی، کوشش می شود تا ضمن بررسی وجود یا فقدان پدیده ای به نام رانت سیاسی در جامعه ایران، به ارائه راه کارهایی برای مقابله با آن پرداخته شود.
آنتونیا شرکا
دوره 8، شماره 15.16 ، اسفند 1380، ، صفحه 265-289
چکیده
مقاله حاضر به مقایسه دو نسل از فیلم سازان مولف از نظر نقش ایشان در پیشرفت سینمای ایران می پردازد. از این رو در دو سطح پیش می رود 1- تعیین و معرفی فیلم سازان مولف سینمای ایران (بر مبنای تئوری مولف که اولین بار توسط منتقدان فرانسوی نشریه کایه دو سینما در دهه پنجاه میلادی مطرح شد). ۲- تعریف پیشرفت در سینما و تعیین شاخص های پیشرفت سینمای ایران ...
بیشتر
مقاله حاضر به مقایسه دو نسل از فیلم سازان مولف از نظر نقش ایشان در پیشرفت سینمای ایران می پردازد. از این رو در دو سطح پیش می رود 1- تعیین و معرفی فیلم سازان مولف سینمای ایران (بر مبنای تئوری مولف که اولین بار توسط منتقدان فرانسوی نشریه کایه دو سینما در دهه پنجاه میلادی مطرح شد). ۲- تعریف پیشرفت در سینما و تعیین شاخص های پیشرفت سینمای ایران که عبارتند از: موفقیت تجاری: فروش داخلی (یا تعداد تماشاگر) در تهران، و فروش خارجی به معنی صل اور فیلم برای نمایش عمومی در خارج از کشور۔ ۳- موفقیت هنری : جایزه جشنواره های داخلی و خارجی و آرای منتقدان (بر مبنای امتیازهای داده شده به بهترین های هر سال در ماهنامه فیلم)۔ یافته های این تحقیق نشان میدهد که: الف. فیلم سازان مولف نسل قدیم از تشخص و انسجام بیشتری در جهان فیلم برخوردارند تا فیلمسازان مولف نسل جدید. ب. گروه اول نقش بیشتری در پیشرفت سینمای پس از انقلاب ایران داشته اند تا گروه دوم. این بدان معناست که سینماگران مولفی که دگرگونی های کمتری در مولفه های فیلم هایشان پدید آمده (نسل قدیم مولف)، موفق تر بوده و توزیع فراوانی شاخص های پیشرفت در مجموع اثارشان بیشتر از فیلم های مولفان نسل جدید است.
علی اصغر محکی؛ نعیم بدیعی
دوره 12، شماره 28.29 ، خرداد 1384، ، صفحه 273-313
چکیده
بر اساس نظریه های کارکردی جامعه شناسی نظام، « مطبوعات» با تصویرسازی از چهره پلیس، و عملکرد و رابطه آن با مردم می توانند در حفظ امنیت روانی جامعه ایفای نقش کنند. ایفای چنین نقشی تحت تأثیر ریشه های شکل گیری و تداوم حیات مطبوعات و پلیس در کشور و نیز فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه قرار دارد. با تحلیل محتوای مطالب مطبوعات و تقارن ...
بیشتر
بر اساس نظریه های کارکردی جامعه شناسی نظام، « مطبوعات» با تصویرسازی از چهره پلیس، و عملکرد و رابطه آن با مردم می توانند در حفظ امنیت روانی جامعه ایفای نقش کنند. ایفای چنین نقشی تحت تأثیر ریشه های شکل گیری و تداوم حیات مطبوعات و پلیس در کشور و نیز فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه قرار دارد. با تحلیل محتوای مطالب مطبوعات و تقارن دادن این تحلیل با بافت سیاسی - اجتماعی دوره های مختلف تاریخی می توان دریافت که در هر دوره، ارائه مطبوعات از پلیس، و عملکرد و رابطه آن با مردم چگونه بوده و در مقایسه با دوره های دیگر چه تغییری یافته است. در این بررسی، آن چه مطبوعات از پلیس، عملکرد و رابطه آن با مردم در پنج دوره از تاریخ معاصر ایران ارائه کرده اند، بر اساس شاخص های زیر تبیین و مقایسه شده است: میزان اقتدار ارائه شده از پلیس، مقدار مطالبات انعکاس یافته مردم از پلیس، نوع مطالبات مردمی درج شده، جهت گیری پلیس در مطالب (به طرفداری از دولتمردان یا به طرفداری از مردم)، میزان جامعه محور یا تهدید محور نشان دادن رویکرد پلیسی، نوع رابطه نشان داده شده از پلیس در مطالب مطبوعات هر دوره (رابطه با جامعه، رابطه با مراجعان یا متقاضیان خدمات پلیس، رابطه با منابع اطلاعاتی یا دولتی، روابط درون سازمانی و بین انواع مختلف نقشی ها)، شیوه پاسخ یا رویارویی پلیس با پدیده های اجتماعی (ستیز، انکار، طرد و حذف پدیده یا نقادانه، تحلیلی و اصلاحی)، و شیوه نقد پلیس در مطبوعات (مخرب، غیرمخرب). یافته های این تحقیقی نشان می دهند که نقش واسط مطبوعات در رابطه پلیس و مردم در ایران تحت تأثیر فضای سیاسی - اجتماعی قرار دارد. قواعد کلی حاکم بر فضای مطبوعات کشور در دوره های مختلف، وضعیت خود را در ضمن ارائه نوع رویکرد و میزان اقتدار پلیس نشان داده است، به گونه ای که در فرازهایی از تاریخ این کشور، شرایط و فضای سیاسی حاکم موجب شده تا تصاویری متفاوت از اقتدار، رویکرد و نوع رابطه پلیسی و مردم در مطبوعات کشور ارائه شود.
علامه محمد تقی جعفری
دوره 4، شماره 7.8 ، اسفند 1374، ، صفحه 285-296
چکیده
استاد علامه محمد تقی جعفری اگر هویت انسانی با آن عظمت و استعدادها که دارد و در گذشته ما قبل غلبه صنعتگرایی تا حدودی خود را ارایه نموده بود، تا به حال ادامه داشت، ما امروز به جای این بحث، این مسئله را بررسی می کردیم: «تحقیق در ادامه تکامل هویت انسانی ». به هر حال نخستین مسئله ای که ما در این مبحث با آن روبرو هستیم، تعریفی ولو به طور ...
بیشتر
استاد علامه محمد تقی جعفری اگر هویت انسانی با آن عظمت و استعدادها که دارد و در گذشته ما قبل غلبه صنعتگرایی تا حدودی خود را ارایه نموده بود، تا به حال ادامه داشت، ما امروز به جای این بحث، این مسئله را بررسی می کردیم: «تحقیق در ادامه تکامل هویت انسانی ». به هر حال نخستین مسئله ای که ما در این مبحث با آن روبرو هستیم، تعریفی ولو به طور اجمالی از «جایگاه» و سه مقطع زمانی (گذشته، حال، آینده) و «علوم انسانی» است. ما می توانیم برای تعریف «جایگاه» چهار معنی را در نظر بگیریم: ۱ - موقعیت خاضی علوم انسانی در میان دیگر علوم و معارف به طور عام. ۲- موقعیت خاض علوم انسانی در برابر صنعت (تکنولوژی) به مفهوم عام آن. ۳- موقعیت ارزشی علوم انسانی در برابر دیگر علوم و صنایع. ۴- چه کسانی با چه شرایطی به تحقیقات در علوم انسانی میپردازند.
محمدتقی سبزه ای؛ شکیبا کولیوند
چکیده
این مقاله 3 هدف را دنبال می‌کند: اول، معرفی مسئله‌ی آب و پیامدهای مخربش برای جامعه‌ی ایرانی، دوم، شناخت علل ایجاد کننده‌ی مسئله‌ی آب، و سوم، ارائه‌ی راه‌حل‌هایی برای کاهش آن. این بررسی جنبه توصیفی و تحلیلی دارد و مستند به تحقیقات و داده‌های تجربی، آمارهای معتبر و نظرات کارشناسان مسایل اجتماعی و محیط‌زیستی، اقتصاددانان، جامعه‌شناسان، ...
بیشتر
این مقاله 3 هدف را دنبال می‌کند: اول، معرفی مسئله‌ی آب و پیامدهای مخربش برای جامعه‌ی ایرانی، دوم، شناخت علل ایجاد کننده‌ی مسئله‌ی آب، و سوم، ارائه‌ی راه‌حل‌هایی برای کاهش آن. این بررسی جنبه توصیفی و تحلیلی دارد و مستند به تحقیقات و داده‌های تجربی، آمارهای معتبر و نظرات کارشناسان مسایل اجتماعی و محیط‌زیستی، اقتصاددانان، جامعه‌شناسان، حقوق‌دانان و مدیران اجرایی کشور است. نتایج این مطالعه نشان میدهد در حال حاضر کشور ایران دارای سه مشکل اساسی در رابطه با آب است: «کمبود آب»، «آلودگی آب» و «خشک‌شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها». مسایل آب پیامدهای تهدید‌کننده‌ای برای توسعه‌ی پایدار کشور از ابعاد مختلف طبیعی، سلامت، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارند. چارچوب نظری مقاله نظریه‌ی توسعه‌ی پایدار است. علت اصلی مسئله‌ی آب پیروی از الگوی «اقتصاد کلاسیک» در ایران است که اصول محیط‌زیستی توسعه پایدار را رعایت نمی‌کند. علل دیگر عبارتند از: «صنعتی‌شدن»، «شهری‌شدن»، «رشد جمعیت»، «افزایش مصرف منابع آبی» و «کم‌توجهی به اصول محیطزیست در تدوین برنامههای توسعه». راه‌حل کلیدی حل مسئله‌ی آب راه‌حل تغییر راهبرد توسعه‌ی کشور از اقتصاد کلاسیک مبتنی بر بهره‌برداری هرچه بیشتر از طبیعت به اقتصاد زیست‌بومی مبتنی بر توانایی‌های طبیعت ایران و احترام به آن است. سایر راه‌حل‌های عبارتند از: «ارتقای فرهنگ عمومی»، «اصلاح الگوی برداشت و مصرف آب»، «تاسیس و تقویت سازمان‌های مردم‌نهاد زیستمحیطی»، «مدیریت و حکمرانی بهینه‌ی آب» و «ضمانت قانونی دادن به برنامههای محیطزیست» و «استفاده از فناوری‌های مدرن».
سید محمدمهدی خوئی
چکیده
تحلیل گفتمان به‌مثابه‌ی یک رویکرد پساساختارگرا که مرکز توجه آن بر روی چگونگی برساخت یا تولید معرفت در مواجهه با امور عینی و اجتماعی است، به طور فزاینده‌ای در طی دهه‌های گذشته مورد استفاده‌ی محققان اجتماعی قرار گرفته است. تجربه‌ی زیسته‌ی نگارنده در فضای آکادمیک نیز بر این امر صّحه می‌گذارد که علاوه بر ابتر بودن کمیّت بالایی از ...
بیشتر
تحلیل گفتمان به‌مثابه‌ی یک رویکرد پساساختارگرا که مرکز توجه آن بر روی چگونگی برساخت یا تولید معرفت در مواجهه با امور عینی و اجتماعی است، به طور فزاینده‌ای در طی دهه‌های گذشته مورد استفاده‌ی محققان اجتماعی قرار گرفته است. تجربه‌ی زیسته‌ی نگارنده در فضای آکادمیک نیز بر این امر صّحه می‌گذارد که علاوه بر ابتر بودن کمیّت بالایی از تحقیقات مدعی انجام تحلیل گفتمان، نقدی غیر مستدل است بر رویکردهای تحلیل گفتمان عمومیت پیدا کرده است که مدعی روش‌مند نبودن تحلیل گفتمان است. کاربرد روش در تحلیل گفتمان لزوماً باید در تعاقب با نظریه‌ی تحلیل گفتمان صورت پذیرد. روش رایجی که در تحلیل گفتمان، برای سنجیدن توفیق یک گفتمان در سوژه سازی، به‌کار برده می‌شود روش مصاحبه است که در بسیاری از موارد عیان کننده‌ی دقایق مفاهیم نظری تحلیل گفتمان نیست. با درنظر گرفتن مفهوم مفصلبندی که براین تأکید دارد که معانی، چه گفتمانی و چه هویتی، در یک مفصلبندی معنادار می‌شوند و به هیچ معنایی نمی‌توان بصورت واحد نگاه کرد و فی‌نفسه معنای آن را احصاء کرد، در این نوشته درصدد معرفی دو روشی هستم که از نظر خود، کاربرد آنها، بیشترین عیان کنندگی از مفصلبندی معانی هویتی افراد مورد بررسی در یک تحقیق تحلیل گفتمان را دارند.
نظام بهرامی کمیل
چکیده
چکیده مدرنیته از موضوعاتی است که میتوان آن را از ابعاد گوناگون بررسی کرد و یکی از مهمترین این ابعاد، بعد سیاسی مدرنیته است. همان‌طور که نشان داده خواهد شد؛ اهمیت موضوع «مدرنیته سیاسی»[1] در این است که معیار مناسبی برای متمایز کردن ساختار و شرایط سیاسی جوامع و به خصوص دولت‌ها ارائه می‌کند. پرسش اساسی این است که جایگاه مؤلفه‌های ...
بیشتر
چکیده مدرنیته از موضوعاتی است که میتوان آن را از ابعاد گوناگون بررسی کرد و یکی از مهمترین این ابعاد، بعد سیاسی مدرنیته است. همان‌طور که نشان داده خواهد شد؛ اهمیت موضوع «مدرنیته سیاسی»[1] در این است که معیار مناسبی برای متمایز کردن ساختار و شرایط سیاسی جوامع و به خصوص دولت‌ها ارائه می‌کند. پرسش اساسی این است که جایگاه مؤلفه‌های مدرنیته سیاسی در اندیشه برخی روحانیون برجسته موافق و مخالف نهضت مشروطه چگونه بوده است؟ در این مقاله برای پاسخ به این پرسش از روش تحقیق تاریخی و روش تحلیل مفهومی استفاده می‌شود. نتایج تحقیق نشان میدهد که روحانیون مخالف مشروطه به شدت با مؤلفه‌های مدرنیته سیاسی ضدیت ورزیدند و روحانیون مشروطهخواه هم نتوانستند به تناقضهای موجود بین این مؤلفهها و ارزشهای دینی پاسخ دهند و در برخی تلفیقهای خود دچار تحریف یکی به نفع دیگری شدند. [1]. Political modernity
داور شیخاوندی
دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 235-253
چکیده
مردمان شهر – دولت های گونه گون، چون از ستم خداوندان زمینی به جان آمدند، به پندار خدای آسمانی پناه بردند تا شاید به یمن بندگی او بند از بردگی این ناخدایان بگسلند و جان و مال و ایل و عیال خود را از خدنگ و نیرنگ آنان برهانند. ولی هنوز پاسی از ابداع این مفر یا ملجاء نگذشته بود که خدایگان زمینی ادعا کردند که نظر کرده، خدا گزیده، خدازاده، ...
بیشتر
مردمان شهر – دولت های گونه گون، چون از ستم خداوندان زمینی به جان آمدند، به پندار خدای آسمانی پناه بردند تا شاید به یمن بندگی او بند از بردگی این ناخدایان بگسلند و جان و مال و ایل و عیال خود را از خدنگ و نیرنگ آنان برهانند. ولی هنوز پاسی از ابداع این مفر یا ملجاء نگذشته بود که خدایگان زمینی ادعا کردند که نظر کرده، خدا گزیده، خدازاده، خدا سایه یا به طور خلاصه نماینده خدا بر روی زمین هستند و از حقوق او برخوردارند. دیری نپایید که چنان ادعاهایی و چنین مدعیانی طرفداران پر ایمانی یافتند و به تبلیغ و تلقین نظریه پرستش شخصیت پرداختند. فراعنه مصر (خدای گونه)، امپراتوران چین ( فرزند آسمان )، شاهان ساسانی (خدایگان )، خلفای اموی، عباسی، ترک... که القاب امیرالمؤمنین و ظل الله را زیور نام خود می ساختند، از این قماش بوده اند. حتی تا ده سال پیش نیز امپراتور ژاپون چون خدایی مورد پرستش و ستایش میلیونها ژاپونی بود. انتساب فرمانروایان زمینی به خدای آسمان، یا برخورداری از گوهر قدرت و سلطنت او از طریق دارا بودن «فر» این حسن را داشت که قدرت و مقتدر را از جاه طلبی و تعصب بسیاری از مردان در امان نگه می داشت و آن را در هاله ای از تقد سر ناشی از نشانه یا اراده خدایی قرار می داد و لازم الاجرا بودل امر اولی الامر ها را مسجل می ساخت. از آنجا که ذهن انسانی و درونمایه آن، یعنی باور و اعتقاد، قابل القا، تلقین و تربیت است بتدریج در طول تاریخ، نظریه خدادادی بودن قدرت، به عنوان یک خاستگاه مقدّس چالش - ناپذیر در وجدان جمعی مردمان بر خشی از جوامع، از آن جمله جامعه هندی برهمایی جا افتاده و به عنوان بخشی از میراث فرهنگی، از نسلی به نسل دیگر منتقل شد و در هر انتقالی هر یک از میراث خواران اندیشمند برهانی و ایقانی بدان افزوده و بالنده تر کرد.
ناصرالدین غراب؛ تقی آزاد ارمکی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 237-255
چکیده
علم عمران ابن خلدون مبتنی بر نظریه معرفت شناسی خاصی است. این نظریه حاصل نقدهایی است که او بر محدودیت معرفت شناسی سایر دانش ها و معارف بشری وارد می سازد. از این جهت نیز ابن خلدود از پیشگامان اولیه در زمینه معرفت شناسی و فلسفه علمی دانش ها به شمار می رود. در نظریه معرفت شناسی ابن خلدودن ، اندیشه عاملی است که انسان را از سایر موجودات جدا ...
بیشتر
علم عمران ابن خلدون مبتنی بر نظریه معرفت شناسی خاصی است. این نظریه حاصل نقدهایی است که او بر محدودیت معرفت شناسی سایر دانش ها و معارف بشری وارد می سازد. از این جهت نیز ابن خلدود از پیشگامان اولیه در زمینه معرفت شناسی و فلسفه علمی دانش ها به شمار می رود. در نظریه معرفت شناسی ابن خلدودن ، اندیشه عاملی است که انسان را از سایر موجودات جدا می کند و برتری ویژه ای به او می بخشد. انسان از طریق اندیشه، به نفس مستقل خویش پی می برد و آن را پایه اعمال خویش در حیات تاریخی - اجتماعی خود قرار می دهد. در اندیشه به طور کلی دو نوع ادراک وجود دارد: یکی، مشاعر حسی (جسمانی ) و دیگری، مشاعر روحانی. شناخت آدمی از طریق مشاعر جسمانی که براهین عقلی نیز بخشی از آنند، شکل می گیرد؛ بدین ترتیب که انسان از طریق ادراکات جسمانی با واقعیت بیرونی مواجه می شود، آنگاه در ذهن، صورتی کلی نقش می بندد. با این شیوه، کلیات براساس مشاهده و استقراء حاصل می شوند. ولی تبیین علمی به تنهایی از طریق کلیات به دست نمی آید، بلکه در تبیین علمی باید از اصول کلی به مشاهدات بازگشت کنیم.
کلیات در نزد ابن خلدون براساس شناسایی نوع، جنسی و فصل اشیاء شکل می گیرند. او از این کلیات در علم عمران تحت عنوان کیفیات ذاتی یا عارضی پدیده های اجتماعی یاد می کند. از نظر ابن خلدودن شناخت از اشیاء چیزی نیست جز شناخت رابطه میان آن ها و رابطه ای در شناخت علمی مهم است که شکل رابطه علی به خود گیرد. این رابطه در قالب علل اربعه قابل بررسی است.
مسعود چلبی؛ محمد عبدالهی
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 238-247
چکیده
جامعه عشایری ایران دارای نظام اجتماعی مشخصی بوده است که از لحاظ نوع یا ماهیت و ویژگی های اقتصادی، سیاسی ، فرهنگی و قشربندی با نظام های اجتماعی مذکور در تیپولوژی هاى ارائه شده در آثار موجود کاملاً قابل انطباق نیست و نوع آرمانی آن را میتوان تحت عنوان نظام ایلی از سایر نظام های اجتماعی متمایز کرد. نظام ایلی غالب بر جامعه عشایری ایران امروز ...
بیشتر
جامعه عشایری ایران دارای نظام اجتماعی مشخصی بوده است که از لحاظ نوع یا ماهیت و ویژگی های اقتصادی، سیاسی ، فرهنگی و قشربندی با نظام های اجتماعی مذکور در تیپولوژی هاى ارائه شده در آثار موجود کاملاً قابل انطباق نیست و نوع آرمانی آن را میتوان تحت عنوان نظام ایلی از سایر نظام های اجتماعی متمایز کرد. نظام ایلی غالب بر جامعه عشایری ایران امروز در نتیجه تنگناها و محدودیت های روزافزون اکولوژیک، جمعیتی، تکنولوژیک، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی فرهنگی توان (پتانسیل) توسعه خود را از دست داده است، به طوری که در دهه های اخیر تغییراتش بیش از آنچه در جهت توسعه بوده باشد در جهت فروپاشی و اضمحلال هر چه بیشتر آن بوده است. هر چند هنوز احتمال ادامه حیات برخی از ایلات و طوایف جامعه عشایری ایران به شکلی ساده و مساوات طلب یا حتی با حفظ ماهیت قبلی منتها تحت عناوین والقاب جدید وجود دارد، ولی مسیر غالب تحول نظام ایلی در جهت فروپاشی و استحاله کامل آن در نظام ملی قابل پیش بینی است.
حمیدرضا جلایی پور
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 327-362
چکیده
برای جامعه شناسان و علاقه مندان به مطالعه عمیق جامعه سیاسی ایران،آگاهی ازسنخ هایی که رویکردهای تغییر» را در میان نیروهای اجتماعی- سیاسی معرفی می کنند، امری ضروری است. از این رو مقاله حاضر دو پرسش محوری را مورد کنکاش قرار داده است، اول، حاملان تغییر در جوامع معاصر، چند نوع رویکرد تغییر را تجربه کرده اند وویژگی های آنها کلام است؛ ...
بیشتر
برای جامعه شناسان و علاقه مندان به مطالعه عمیق جامعه سیاسی ایران،آگاهی ازسنخ هایی که رویکردهای تغییر» را در میان نیروهای اجتماعی- سیاسی معرفی می کنند، امری ضروری است. از این رو مقاله حاضر دو پرسش محوری را مورد کنکاش قرار داده است، اول، حاملان تغییر در جوامع معاصر، چند نوع رویکرد تغییر را تجربه کرده اند وویژگی های آنها کلام است؛ دوم، از دریچه رویکردهای انقلابی و اصلاحی، چه ارزیابی از تجریه دهه اخیر ایران میتوان ارائه داد. این مطالعه برای احصا و مشخص کردن ویژگیهای رویکردهای تغییر از روش نسخ سازی استفاده کرده و برای ارزیابی تجربه تغییرات در جامعه ایران، از مصاحبه عمیق نیز سود جسته است. در بخش اول این جستار، خواننده گرامی به جای آشنایی اجمالی با سه رویکرد معمولا رایج تغییر با فهرستی دقیق تر یعنی با دوازده گونه رویکرد تغییر آشنا می شود. در بخش دوم با ارائه دلایل جامعه شناختی، از این ارزیابی دفاع می شود . در بخش دوم با ارائه دلایل جامعه شناختی از این ارزیابی دفاع می‌شود که چرا اتخاذ رویکرد اصلاحی، رویکردی واقع بینانه برای ایجاد تغییرات در ابعاد نامطلوب -جامعه ایران است.
جامعه شناسی
عبدالرضا نواح؛ کریم رضادوست؛ سعید معیدفر؛ نرگس خوشکلام
چکیده
شیوع کرونا با تأکید بر فاصله‌گیری اجتماعی سبب شد تعاملات اجتماعیِ درون بافت‌های قومی از لحاظ کمّیت و کیفیت دستخوش تغییراتی گردد. بر همین اساس تحقیق حاضر بر پدیدارشناسی تجربه‌زیسته لک‌زبانان شهرستان بروجرد از تعاملات اجتماعی پس از مواجهه با شیوع کرونا متمرکز شده است. تحقیق پدیدارشناسی حاضر به منظور تحلیل داده‌ها از تکنیک موستاکاس ...
بیشتر
شیوع کرونا با تأکید بر فاصله‌گیری اجتماعی سبب شد تعاملات اجتماعیِ درون بافت‌های قومی از لحاظ کمّیت و کیفیت دستخوش تغییراتی گردد. بر همین اساس تحقیق حاضر بر پدیدارشناسی تجربه‌زیسته لک‌زبانان شهرستان بروجرد از تعاملات اجتماعی پس از مواجهه با شیوع کرونا متمرکز شده است. تحقیق پدیدارشناسی حاضر به منظور تحلیل داده‌ها از تکنیک موستاکاس بهره برده است. تعداد 16 نمونه به صورت هدفمند و تا اشباع نظری انتخاب شده و داده‌ها به روش مصاحبهی عمیق گردآوری شده است. همچنین از مشاهدهی مشارکتی (10 مشاهدهی میدانی) به منظور گردآوری داده‌های بیشتر استفاده شده است. بر اساس نتایج کدگذاری و تحلیل داده‌های میدانی، مفهوم «تعامل قومی پساکرونا» شامل 8 خوشـهی اصلی است که عبـارتند از: 1)مجال یافتن عاملیت انسانی، 2)اجتماعیشدن تعامل، 3)پیوسته شدن اعضای قوم، 4)بابرنامهشدن تعامل، 5)علمی-عقلانی شدن بنیان معرفتی تعامل، 6)غایتمند شدن تعامل، 7)بیشدیجیتالی شدن تعامل، و 8)نمود یافتن نقش عاملیت ناانسانی. به طور کلی مخاطرهی کرونا به مانند شوکی عمل کرده که فرصت ابراز فردیت را برای اعضای جامعه‌ی قومی لَک فراهم آورده است.
ابوالفضل دوالفقاری؛ سعیده کرمی
چکیده
چکیده مشروعیت یکی از ارکان اساسی تداوم نظام سیاسی است. براساس تعریف بیتهام، هر کجا قدرت، مطابق قواعد توجیه پذیر و با شواهدی از رضایت، کسب و اعمال شود آن را قدرت حق یا مشروع می‌نامیم. گیدنزمعتقد است؛ مشروعیت نظام‌های سیاسی تحت تأثیر فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی و مظاهر آن از جمله اینترنت و ماهواره، دچار تزلزل و بحران ...
بیشتر
چکیده مشروعیت یکی از ارکان اساسی تداوم نظام سیاسی است. براساس تعریف بیتهام، هر کجا قدرت، مطابق قواعد توجیه پذیر و با شواهدی از رضایت، کسب و اعمال شود آن را قدرت حق یا مشروع می‌نامیم. گیدنزمعتقد است؛ مشروعیت نظام‌های سیاسی تحت تأثیر فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی و مظاهر آن از جمله اینترنت و ماهواره، دچار تزلزل و بحران می‌شود. این مقاله درصدد است که رابطه استفاده از اینترنت و ماهواره را با میزان مشروعیت نظام سیاسی بسنجد. تحلیل رابطه یاد شده در میان جوانان و با روش پیمایشی انجام شده است. جمعیت نمونه 376 نفر از جوانان شهر خمین (29-18 سال) میباشند. برای نمونه گیری نیز از روش تصادفی ساده بهره گرفته شده است. نتایج بیانگر آن است که مدل نظری از شواهد تجربی برخوردار است، به طوری که بین ابعاد کمی و کیفی استفاده از ماهواره شامل: میانگین استفاده در طول هفته، سابقه دسترسی، نوع استفاده و الگوی استفاده و ابعاد کیفی استفاده از اینترنت، شامل نوع استفاده و الگوی استفاده با میزان مشروعیت نظام سیاسی رابطه وجود دارد.براساس تعریف پذیرفته شده (بیتهام) میزان مشروعیت نظام سیاسی در شهر خمین 59 درصد میباشد.
عذرا جارالهی
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 249-267
چکیده
کارکردن زنان در خارج از خانه همانند پدیده های دیگر اجتماعی از زمانی به زمان دیگر متحول می گردد و این تحول می تواند مورد مطالعه توصیفی و تبیینی قرار گیرد. هدف این مقاله مطالعه توصیفی اشتغال زنان در ایران است. زن از زمان های قدیم تا به امروز غیر از خانه داری، در امور مختلف کشاورزی، گله داری، صنایع دستی و حتی امور نظامی دوش به دوش مردان ...
بیشتر
کارکردن زنان در خارج از خانه همانند پدیده های دیگر اجتماعی از زمانی به زمان دیگر متحول می گردد و این تحول می تواند مورد مطالعه توصیفی و تبیینی قرار گیرد. هدف این مقاله مطالعه توصیفی اشتغال زنان در ایران است. زن از زمان های قدیم تا به امروز غیر از خانه داری، در امور مختلف کشاورزی، گله داری، صنایع دستی و حتی امور نظامی دوش به دوش مردان مشغول فعالیت بوده است. ولی در دوره هایی که خانواده یک واحد اقتصادی نیز به حساب می آمده است، فعالیتهای تولیدی زن که در خانه و یا نزدیکی آن انجام می گرفته است، جزء امور خانگی محسوب می شده و زن درازای آن کارمزدی دریافت نمی کرده است. با وقوع انقلاب صنعتی در اروپای غربی و تبدیل کارگاه های خانگی به کارخانه ها، و تبدیل نیروی انسان به نیروی ماشین، تحولات اساسی در شکل و مفهوم کار به وجود آمد و فعالیت اقتصادی زن در مقابل دریافت مزد از خانه به کارخانه کشیده شد. از آن زمان به بعد زنان با تحصیل علم در سطوح بالاتر، علاوه بر فعالیت های تولیدی، در سایر زمینه ها و در پست های گوناگون مشغول به کار شدند. در اکثر کشورهای صنعتی که تساوی زن و مرد از نظر حقوق اجتماعی علاوه بر اینکه شکل مدون و قانونی به خود گرفته، مورد توافق اکثریت نیز هست، حدود نیمی از نیروی کار را زنان تشکیل می دهند. لذا در این کشورها این سؤال که «آیا زن می تواند در خارج از خانه کار کند؟» کمتر مطرح است و دولت های مربوط هم با ایجاد تسهیلات لازم سعی در کمک به زنان - به خصوص مادران - شاغل دارند. در نتیجه امور مربوط به خانه مانع اساسی برای شاغل شدن آنان نیست. اما در کشورهای در حال توسعه که زنان به نسبت نیروی ناچیزی از کار را تشکیل می دهند، پدیده کار زن در خارج از خانه به عنوان یک مسئله اجتماعی هم در سطح خانواده ها و هم در سطح کشور به صورت نسبتاً حادی مطرح است. بنابراین وضعیت اشتغال زنان در سطوح خرد و کلان و از جهات گوناگون از زمینه های با ارزشی در تحقیقات اجتماعی است. بررسی تحقیقاتی که تاکنون در زمینه اشتغال زن در ایران انجام گرفته نشان می دهد که تعداد این گونه تحقیقات انگشت شمار است.
عظیم رهین
دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 255-277
چکیده
تمیز جامعه مدنی از دولت به صورت مکتوب نخستین بار در سال ۱۸۲۱ در فلسفه حقوق هگل به چاپ رسید. در تشریح فلسفی او در این اثر، جامعه مدنی GeSollschofii burgerliche نشانگر مرحله ای از تحول دیالکتیکی خانواده به دولت است، نافی آن زندگی اخلاقی است که در اجتماع کوچک انسانی ( خانواده) ایجاد می شود تا به نوبه خود به وسیله اجتماع بزرگ از نظر سیاسی مستقل، ملت حاکم، ...
بیشتر
تمیز جامعه مدنی از دولت به صورت مکتوب نخستین بار در سال ۱۸۲۱ در فلسفه حقوق هگل به چاپ رسید. در تشریح فلسفی او در این اثر، جامعه مدنی GeSollschofii burgerliche نشانگر مرحله ای از تحول دیالکتیکی خانواده به دولت است، نافی آن زندگی اخلاقی است که در اجتماع کوچک انسانی ( خانواده) ایجاد می شود تا به نوبه خود به وسیله اجتماع بزرگ از نظر سیاسی مستقل، ملت حاکم، نفی و بر انداخته شود. هر چند زندگی اجتماعی مشخصه جامعه مدنی به طور بنیادی از جهان اخلاقی خانواده متفاوت است - و هگل بر آنست که تفاوت کاملی میان زندگی عمومی دولت و جامعه مدنی وجود دارد - جامعه مدنی تشکیل دهنده عنصری لازم در کلیت ساختار عقلایی اجتماعی سیاسی جدید است. تمایز ذهنی دولت و جامعه مدنی یکی از بنیادی ترین مشخصه های اصلی فلسفه سیاسی و اجتماعی هگل است که بسیار نیز مسأله برانگیز می باشد. این تمایز هم مورد ستایش و هم مورد نکوهش قرار گرفته و اهمیت آن بطور متضادی مورد ارزشیابی قرار گرفته است. اصطلاح burgerliche gesellschoft که در معنای «جامعه بورژوازی» هم بکار می رود، توسط مارکس از هگل گرفته شده و به مفهومی اساسی در تئوری اجتماعی او تبدیل شده است و یا حتی به تعبیری بنیاد تئوری اوست. البته پیش از این که مفهوم مناسب منظور مارکس گردد، او مجبور بود آنرا مورد انتقاد و تغییر قرار دهد.
حسام الدین آشنا
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 363-419
چکیده
این مقاله بر آن است تا با بهرهگیری از اسناد بر جای مانده از کمیسیون مبادلات فرهنگی و آموزشی ایران و آمریکا (برنامه فولبرایت ۱۳۲۶۸-۱۳۵۷) پاسخ این سوال را مورد بررسی قرار دهد که "سیاست های گزینشی، آموزشی و پرورشی در برنامه رهبران کمیسیون فولبرایت چه نقشی در تربیت نسل جدیدی از نخبگان حاکم ایرانی و دل بسته به آمریکا داشته است؟"بررسی و تحلیل ...
بیشتر
این مقاله بر آن است تا با بهرهگیری از اسناد بر جای مانده از کمیسیون مبادلات فرهنگی و آموزشی ایران و آمریکا (برنامه فولبرایت ۱۳۲۶۸-۱۳۵۷) پاسخ این سوال را مورد بررسی قرار دهد که "سیاست های گزینشی، آموزشی و پرورشی در برنامه رهبران کمیسیون فولبرایت چه نقشی در تربیت نسل جدیدی از نخبگان حاکم ایرانی و دل بسته به آمریکا داشته است؟"بررسی و تحلیل اسناد دست اول نشان میدهد که برنامه فولبرایت کاملا با سیاست خارجی آمریکا در ایران برای پیشبرد پروژه "نوسازی از بالا و آمریکا محور" و اهداف روانی دیلماسی این کشور پیوند خورده بود. حاصل فعالیت سی ساله این کمیسیون، ظهور موج آمریکا گرایی در دهه آخر سلطنت پهلوی بود که در میان نخبگان مسلط در محیطهایدانشگاهی و تخصصی و رهبران دولتی و مدیران عالی بروز داشت.
محمدتقی سبزه ای
چکیده
چکیده هدف اصلی مقاله حاضر، که به روش مطالعه کتابخانه‌ای و با تکنیک مقایسه‌ای انجام شده است، معرفی و تجزیه و تحلیل جامعه شناسانه شباهت‌ها و تمایزهای رویکردهای ایرانی با رویکرد غربی به جامعه مدنی است. به این منظور، اجزاء، مفاهیم و مؤلفه‌های جامعه مدنی نزد هر دو رویکردهای غربی و ایرانی بر اساس دیدگاه‌های صاحب‌نظران‌شان با یکدیگر ...
بیشتر
چکیده هدف اصلی مقاله حاضر، که به روش مطالعه کتابخانه‌ای و با تکنیک مقایسه‌ای انجام شده است، معرفی و تجزیه و تحلیل جامعه شناسانه شباهت‌ها و تمایزهای رویکردهای ایرانی با رویکرد غربی به جامعه مدنی است. به این منظور، اجزاء، مفاهیم و مؤلفه‌های جامعه مدنی نزد هر دو رویکردهای غربی و ایرانی بر اساس دیدگاه‌های صاحب‌نظران‌شان با یکدیگر مقایسه شدند. در حال حاضر، چهار رویکرد به جامعه مدنی غربی وجود دارد: رویکرد لیبرالی،[1] جمع گرایانه،[2] جمهوری خواهانه[3] و گفت و گویی[4]. بر اساس رویکردهای غربی، جامعه مدنی از سه عنصر فضای عمومی، سازمان‌های غیر دولتی و جنبش‌های اجتماعی تشکیل می‌شود و دارای مؤلفه‌هایی است: آزادی (مثبت ومنفی)، برابری، عقل جمعی، خیر عمومی، تکثرگرایی، خود مختاری، استقلال از دولت، مدنیت، حقوق شهروندی. دو رویکرد به جامعه مدنی در ایران وجود دارد: جامعه مدنی لیبرال و جامعه مدنی دینی که رویکرد دینی به دو گروه مخالفان و موافقان سازگاری جامعه مدنی با دین تقسیم می‌شود. مخالفان بیشتر اختلافات جامعه اسلامی (ولایی) با جامعه مدنی (غربی) در شاخص‌هایی مانند: آزادی، برابری، اصل بیشتریت، انسان، قانون گذاری، دولت، رابطه مردم و دولت، تکثرگرایی و تساهل و تسامح را معرفی می‌کنند بر عکس، موافقان بر اشتراکات جامعه مدنی دینی و غربی در شاخص‌هایی مانند: حوزه عمومی مستقل، نهادها و سازمان‌های مدنی، تکثرگرایی، قانون مندی، عقل جمعی، حقوق شهروندی، حقوق اقلیت‌ها و رعایت شأن انسانی تاکید می‌ورزند. در رویکرد لیبرال به جامعه مدنی، جامعه مدنی دارای اجزاء، مولفه‌ها و مفاهیمی مانند: سازمان‌های غیردولتی، جنبش‌های اجتماعی، حوزه عمومی، افکار عمومی، خرد جمعی، اقتصاد آزاد و دولت قانون است که در جامعه ایرانی اجرا شدنی است.
