جامعه شناسی
محسن نیازی؛ هادی افرا
چکیده
در اثر گسترش نوگرایی و نوسازی در عرصه جهانی و به دنبال آن خودآگاهیهای سرچشمه گرفته از شرایط و ویژگیهای زندگی در جهان مدرن، درحالی‌که قسمت اعظم جامعه ما سنتی است، قسمی از آن مدرن و قسمی دیگر پستمدرن است. چنین وضعیتی منشأ بحران هویت و به‌تبع آن اهمیت یافتن موضوعات مربوط به هویت و فرآیندهای هویتیابی در جامعهشناسی شده ...
بیشتر
در اثر گسترش نوگرایی و نوسازی در عرصه جهانی و به دنبال آن خودآگاهیهای سرچشمه گرفته از شرایط و ویژگیهای زندگی در جهان مدرن، درحالی‌که قسمت اعظم جامعه ما سنتی است، قسمی از آن مدرن و قسمی دیگر پستمدرن است. چنین وضعیتی منشأ بحران هویت و به‌تبع آن اهمیت یافتن موضوعات مربوط به هویت و فرآیندهای هویتیابی در جامعهشناسی شده است. از این‌رو پژوهش حاضر، با هدف بازسازی معنایی ساخت هویت شخصی پستمدرن جوانان شهر بجنورد از روش نظریه زمینهای بهره برده است. دادههای کیفی از طریق تکنیک مصاحبه عمیق گردآوری و جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و ارائه نظریه نهایی از کدگذاری نظری استفاده‌شده است. براساس روش نمونهگیری هدفمند و نیز معیار اشباع نظری، 27 نفر از جوانان در این پژوهش شرکت کردند و اطلاعات از طریق مصاحبه عمیق گردآوری و فهم و درک آنها نسبت به هویت شخصی پستمدرن مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافتههای به‌دست‌آمده با استفاده از نظریه زمینهای شامل ده مقوله عمده مصرفمحوری، نسبیگرایی، سیالیت، تفکر بازاندیشانه، گروه مرجع، خود بیانگر باوری، هویت گزینشی، رسانههای همگانی، رضایتمندی و سبک زندگی است. مقوله هسته این بررسی «هویت شخصی پستمدرن» است که سایر مقولات عمده را دربر میگیرد. نظریه زمینهای به‌دست‌آمده در قالب مدل پارادایمی ارائه شده است.
ابوتراب طالبی؛ مرتضی رستمی قزلدرق
چکیده
پژوهش پیش رو به نگرش شهروندان ایرانی به مجازات مرگ می‌پردازد و به این پرسش که چه چیز تعیین‌کننده‌ی نگرش افراد به این مجازات است. از میان پاسخ‍هایی که از سوی نظریه‌پردازان اجتماعی به این پرسش داده شده است ما رویکردی را برگزیده‍ایم که قائل به ارتباط عواطف اخلاقی و نگرش به مجازات مرگ است. نتایج پیمایش حاکی از این است که قریب 19 درصد ...
بیشتر
پژوهش پیش رو به نگرش شهروندان ایرانی به مجازات مرگ می‌پردازد و به این پرسش که چه چیز تعیین‌کننده‌ی نگرش افراد به این مجازات است. از میان پاسخ‍هایی که از سوی نظریه‌پردازان اجتماعی به این پرسش داده شده است ما رویکردی را برگزیده‍ایم که قائل به ارتباط عواطف اخلاقی و نگرش به مجازات مرگ است. نتایج پیمایش حاکی از این است که قریب 19 درصد از پاسخگویان رویکرد کاملاً الغاءگرایانه به مجازات مرگ دارند و 2 درصد طرفدار بهرهگیری بیشینه از این مجازات و 79 درصد به درجات مختلف مایل به محدودسازی این مجازات‍اند. از مهمترین جلوه‍های خواستِ محدودسازی، قلّت جرائمی است که پاسخگویان سزاوار مجازات مرگ می‍دانند و همچنین تغییر رویکرد به شماری از جرائمی که کماکان در قانون، سزاوار مرگ پنداشته شدهاند. از دیگر جلوه‍های محدودسازیِ مجازات اعدام، مقیدسازی فرم‍های آن است. به نظر میرسد با جامعهای روبرو هستیم که تاب چندانی در برابر بهرهگیری گسترده از اعدام ندارد، جامعهای که اکثریت اعضای آن نه از مجازات مرگ دفاع میکند و نه در مقام نفی مطلق آن هستند. این نتایج همچنین حاکی از وجود ارتباط معکوس و معنادار میان متغیر حمایت از مجازات مرگ و میزان برخورداری از عواطف همدلی قومی فرهنگی، همدلی شناختی و شفقت است.
سیدمحمد مهدیزاده؛ عبدالرحمن علیزاده
چکیده
چکیده «هال» بر آن است که روایت رسانه‌ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه برساخت آن در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این تحقیق به دنبال آن است که بررسی کند یکی از مهمترین رویدادهای خاورمیانه (درگیری‌های سوریه) چگونه توسط رسانه‌هایی با چارچوب‌های گفتمانی متفاوت (شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران و بی‌بی‌سی فارسی) ...
بیشتر
چکیده «هال» بر آن است که روایت رسانه‌ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه برساخت آن در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این تحقیق به دنبال آن است که بررسی کند یکی از مهمترین رویدادهای خاورمیانه (درگیری‌های سوریه) چگونه توسط رسانه‌هایی با چارچوب‌های گفتمانی متفاوت (شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران و بی‌بی‌سی فارسی) بازنمایی میشود. روش این تحقیق، تلفیقی از تحلیل گفتمان انتقادی و نشانهشناسی است. سه بسته خبری از 8 تیر تا 8 مرداد 1392 از برنامههای خبری "60 دقیقه" بی‌بی‌سی فارسی و ساعت 21 شبکه یک انتخاب شدند. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی، از مؤلفههایی چون حقوق بشر، دفاع، گذار سیاسی، پیوند اسلامگرایی و گسترش جنگ، تعیینکننده بودن بازیگران بینالمللی، محکومیت افراطیون مذهبی و قانون – محوری، برای بازنمایی رویداد سوریه استفاده کرده و در مقابل، شبکه یک سیمای ج.ا.ا، از مؤلفههایی چون امنیت، حمایت از جبهه مقاومت، پیروزی بر تروریسم، نفی وابستگی به بیگانگان و نفی مداخله غرب برای برساخت رسانه‌ای رویداد سوریه بهره گرفته است.
ابوالفضل اشرفی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 33-61
چکیده
مقاله حاضر در پی طرح هویت اجتماعی و نقش آن در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است. در این مقاله که به روش مطالعه اسنادی و مطالعه میدانی به شیوه مصاحبه توأم یا پرسشنامه انجام شده، نتایج کلی به شرح ذیل به دست آمده است: ۱- تعریف هویت اجتماعی و نقش عوامل زمینه ساز آن؛ هویت اجتماعی عبارت از تصور، درک و ارزیابی فرد نسبت به خود از منظر دیگران (جامعه) ...
بیشتر
مقاله حاضر در پی طرح هویت اجتماعی و نقش آن در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است. در این مقاله که به روش مطالعه اسنادی و مطالعه میدانی به شیوه مصاحبه توأم یا پرسشنامه انجام شده، نتایج کلی به شرح ذیل به دست آمده است: ۱- تعریف هویت اجتماعی و نقش عوامل زمینه ساز آن؛ هویت اجتماعی عبارت از تصور، درک و ارزیابی فرد نسبت به خود از منظر دیگران (جامعه) است. اگر این تصور و ارزیابی، مثبت باشد و فرد احساس کند از منظر دیگران یا جامعه، دارای جایگاه، ارزش و احترام است، احساس هویت اجتماعی، و در غیر این صورت ، احساسی بی هویتی اجتماعی خواهد کرد. عوامل زمینه ساز احساس هویت اجتماعی عبارتند از نهادهای خانواده، مدرسه، رسانه های گروہی - به ویژه تلویزیون و سینما - دولت و گروه دوستان، در صورتی که نهادهای مزبور، عوامل زمینه ساز احساس هویت اجتماعی افراد، خصوصاً نوجوانان را فراهم کنند، احساس هویت اجتماعی آنان همچون عاملی بازدارنده، از انحرافات آنان جلوگیری خواهد کرد.2- نتایج مطالعه میدانی. نتایج مطالعه میدانی در قالب فرضیه محوری - هرچه احساس پی هویتی اجتماعی نوجوانان نسبت به نظام اجتماعی بیش تر شود، هویت یابی آنان در قالب گرایش به الگوهای غربی رپ و هوی متال بیشتر می شود - در یک نمونه ۱۹۲ نفره در دو گروه از نوجوانان دختر و پسر متظاهر و غیر متظاهر به الگوهای غربی رپ و هوی متال، در سه منطقه از شهر تهران (نمونه هایی از مناطق بالا، متوسط و پایین از نظر سطح زندگی) بیانگر تأیید رابطه فوق است؛ و این به معنای نقش مؤثر احساس هویت اجتماعی در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است.
هادی خانیکی؛ حبیب راثی
چکیده
طراحی پیام‌های سلامت مقولهای میان‌رشته‌ای است که از حوزه ارتباطات سلامت سرچشمه گرفته است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته‌ایم، سنجش میزان تأثیر الگوهای مختلف ارائه پیام‌های سلامت بر مخاطبان تلویزیون است. پرسش مهم مقاله این است که چگونه رسانه‌ای مانند تلویزیون از طریق الگوهای متفاوت ساختاری تولید و پخش پیام‌ها و اطلاعات ...
بیشتر
طراحی پیام‌های سلامت مقولهای میان‌رشته‌ای است که از حوزه ارتباطات سلامت سرچشمه گرفته است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته‌ایم، سنجش میزان تأثیر الگوهای مختلف ارائه پیام‌های سلامت بر مخاطبان تلویزیون است. پرسش مهم مقاله این است که چگونه رسانه‌ای مانند تلویزیون از طریق الگوهای متفاوت ساختاری تولید و پخش پیام‌ها و اطلاعات سلامت‌محور، منجر به تغییر رفتار در فرد میشود؟ پیام‌های سلامت در این پژوهش به پیام‌هایی اطلاق می‌شوند که به بحث سلامت فردی و اجتماعی می‌پردازند. الگوهای ارائه پیام نیز شامل پیام‌های یک و دوطرفه و همچنین الگوهای سلبی و ایجابی ارائه پیام میشود. برای سنجش تأثیر این دسته از پیام‌ها بر مخاطبان، نمونه آماری با حجم 600 نفر از میان شهروندان بالای 15 سال تهرانی انتخاب شده است. روش این پژوهش پیمایش است. از مهمترین یافتههای پژوهش این است که برنامههای مستند و گزارش‌های تصویری، بیشترین نقش را ازنظر میزان جلب‌توجه مخاطبان کسب کرده‌اند. همچنین منبعی که بیشترین تأثیر را ازنظر مخاطبان دارد، متخصصان، کارشناسان، صاحبنظران و استادان باتجربه گزارش شده است، که می‌توان نتیجه گرفت که بهترین الگو برای ارائه پیام‌های سلامت در تلویزیون، برنامه‌هایی در قالب مستند و گزارش‌های تصویری و با حضور، متخصصان، کارشناسان، صاحبنظران و استادان باتجربه است.
محمد زاهدی اصل؛ اعظم پیله وری
چکیده
تحقیق حاضر درصدد شناسایی فرآیندهای شناختی بهبودیافتگان و خانواده‌های آنها است و با روش نظریه پردازی داده بنیاد صورت گرفته است. شرکت‌کنندگان بر اساس نمونهگیری مبتنی بر هدف انتخاب شدهاند و نمونهگیری تا رسیدن به اشباع دادهها ادامه یافته است. بدین ترتیب 18 نفر از بهبودیافتگان و 20 نفر از خانواده‌های ایشان در این پژوهش شرکت کردند. ...
بیشتر
تحقیق حاضر درصدد شناسایی فرآیندهای شناختی بهبودیافتگان و خانواده‌های آنها است و با روش نظریه پردازی داده بنیاد صورت گرفته است. شرکت‌کنندگان بر اساس نمونهگیری مبتنی بر هدف انتخاب شدهاند و نمونهگیری تا رسیدن به اشباع دادهها ادامه یافته است. بدین ترتیب 18 نفر از بهبودیافتگان و 20 نفر از خانواده‌های ایشان در این پژوهش شرکت کردند. دادهها، حاصل مشاهده، مصاحبه نیمه ساختار یافته و مطالعه ی مستندات موجود است و جهت تحلیل آنها نیز از شیوه کدگذاری strauss و corbin استفاده گردید. شرکت‌کنندگان در این گروه بر این باور بودند که اعتیاد قابل درمان است. هر کس مسئول رفتار خودش است و آنها قادر نیستند دیگران را تغییر دهند. آنها همچنین مصرفکننده را مسئول اعتیاد و درمان آن میدانستند، بر حال تمرکز داشتند و رفتارهای منفی مصرفکننده و نیز عودهای پیشین او را نشات گرفته از نیاز او به مواد میدانستند. علاوه بر این این گروه بر این باور بودند که چنانچه مصرف کننده با متد کنگره 60، استفاده از دارو در بازه زمانی 11 ماه درمان شود، وسوسه نخواهد شد. بر این اساس از نظر آنها ارتباط با دوستان مصرف کننده پس از سپری شدن دوره درمان، اخلالی در روند درمان ایجاد نمی کند.
یاسر رستگار؛ سیما هادی
چکیده
در جوامع چندفرهنگی، تقابل‌های هویتی و به‌ویژه دوگانه‌ی بومی-غیربومی، منبعی هویت‌بخش ایجاد کرده و چالش‌ها و تعارضاتی به دنبال دارد. هدف از مطالعه‌ی حاضر آن است تا ادراک و تفسیر ساکنان بومی شهر بندرعباس از دوگانه‌ی "هویت بومی- هویت غیربومی" را توصیف کرده و بسترها و دلالت‌های آن را آشکار سازد. مطالعه‌ی حاضر با روش پژوهش کیفی و راهبرد ...
بیشتر
در جوامع چندفرهنگی، تقابل‌های هویتی و به‌ویژه دوگانه‌ی بومی-غیربومی، منبعی هویت‌بخش ایجاد کرده و چالش‌ها و تعارضاتی به دنبال دارد. هدف از مطالعه‌ی حاضر آن است تا ادراک و تفسیر ساکنان بومی شهر بندرعباس از دوگانه‌ی "هویت بومی- هویت غیربومی" را توصیف کرده و بسترها و دلالت‌های آن را آشکار سازد. مطالعه‌ی حاضر با روش پژوهش کیفی و راهبرد نظریه زمینهای انجام‌گرفته است. دادههای میدانی با به‌کارگیری نمونهگیری هدفمند-نظری و طی مصاحبه با 23 نفر از ساکنین بومی این شهر که حداقل سه نسل در این شهر زندگی کرده‌اند، به‌دست‌آمده و درنهایت بر اساس کدگذاری سه مرحلهای استراوس و کوربین تحلیل شده است. یافتههای میدانی حاکی از آن است که درک ساکنان بومی شهر بندرعباس از ساکنان غیربومی، امری ذاتی نیست بلکه مبتنی بر تجربه‌ی زیسته‌ی کنشگران و تعاملات اجتماعی آنها با یکدیگر شکل گرفته است. مشارکت‌کنندگان میدان مطالعه، به‌واسطه‌ی حضور و زندگی در سرزمین اجدادی خود، هویت بومی می‌یابند اما غیربومی را به‌مثابه دیگری معضله‌دار، تفسیر میکنند چراکه منافع اقتصادی و همچنین ارزش‌های فرهنگی خود را تا حدی ازدست‌رفته تلقی میکنند. پیامد این تفسیر، تقویت پیوستگی و انسجام درون گروه و افزایش نوعی قوم‌مداری است که میتواند به تخریب سرمایه‌ی اجتماعی منجر شود.
محمد زاهدی اصل
چکیده
اعتیاد به موادمخدر، هم به عنوان مسألهای جامعهای و هم از جنبهای به عنوان آسیب جامعهای ناشی از رفتار انحرافی، شیوعی بیسابقه داشته و پدیدهای است چند وجهی که در علل گرایش افراد به آن، عوامل متعددی تأثیر می‌گذارند. یکی از دلایل اصلی در گرایش افراد به موادمخدر ضعف در نگرش‌هاست و این پژوهش به منظور شناسایی عوامل ...
بیشتر
اعتیاد به موادمخدر، هم به عنوان مسألهای جامعهای و هم از جنبهای به عنوان آسیب جامعهای ناشی از رفتار انحرافی، شیوعی بیسابقه داشته و پدیدهای است چند وجهی که در علل گرایش افراد به آن، عوامل متعددی تأثیر می‌گذارند. یکی از دلایل اصلی در گرایش افراد به موادمخدر ضعف در نگرش‌هاست و این پژوهش به منظور شناسایی عوامل شکلدهنده نگرش جوانان (18 تا 29 سال) به مواد اعتیادآور و پیشگیری از گرایش آنان به مصرف مواد، صورت گرفته است.
این تحقیق از نوع کاربردی بوده و روش تحقیق نیز اسنادی و پیمایشی است و در این راستا با در نظر گرفتن چارچوبی تلفیقی از نظریات زایونک، بندورا، جسر، کرچ و کرچفیلد و بالاکی، اوتینگ و بوویس، فیشباین و آجزین، 7 فرضیه جهت شناسایی عوامل شکل دهنده نگرش در جامعه مورد مطالعه در نظر گرفته شد. سپس 400 جوان 18 تا 29 ساله ساکن در تهران، بصورت نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای و براساس تقسیم بندی تهران به پنج منطقه، با استفاده از پرسشنامهای که به همین منظور تنظیم شده بود، مورد آزمون قرار گرفتند. دادهها با استفاده از آزمونهای پیرسون و تحلیل رگرسیون و آزمونهای ناپارامتریک کروسکال والیس تحلیل شدند.
در تبیین فرضیه‌های پژوهش و براساس نتایج، بدست آمد که توانمندی خانواده، نوع برخورد اعضای خانواده با مواد، نوع برخورد دوستان با مواد، مصرف مواد توسط اعضای خانواده و مصرف مواد توسط دوستان، عوامل شکلدهنده به نوع نگرش جوانان به مواد بوده و وابستگی فرد به دوستان در شکلدهی به نوع نگرش جوانان به مواد تأثیری ندارد. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون مشخص شد که گروه دوستان بیشتر از گروه خانواده در شکل دهی به نوع نگرش جوانان به مواد اعتیادآور تأثیر دارند.
در نهایت، نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که ضعف نهاد خانواده در مقایسه با گروه دوستان در شکلدهی به نگرش جوانان مؤثر است، این موضوع تأکید بر برنامههای پیشگیری را در راستای ارتقاء توانمندیهای این نهاد و بهبود روابط و ارتباط متقابل دو گروه خانواده و دوستان، الزامی میسازد.
سید سالار اجتهدنژاد کاشانی؛ حسین پرویز اجلالی
چکیده
مقاله پیش رو، می کوشد با بهرهگیری از اندیشه‌های جامعه‌شناختی، مدلی نظری ـ مفهومی برای توسعه فرهنگی ارائه نماید و به این منظور، با تفکیک دو بخش «هسته فرهنگی مشترک» و «کنش اجتماعی» و تبیین روابط میان این دو، به بررسی مکانیسم عمل فرهنگ در جامعه معاصر پرداخته است. در ادامه، با محوریت همین چارچوب نظری، چگونگی تغییر ...
بیشتر
مقاله پیش رو، می کوشد با بهرهگیری از اندیشه‌های جامعه‌شناختی، مدلی نظری ـ مفهومی برای توسعه فرهنگی ارائه نماید و به این منظور، با تفکیک دو بخش «هسته فرهنگی مشترک» و «کنش اجتماعی» و تبیین روابط میان این دو، به بررسی مکانیسم عمل فرهنگ در جامعه معاصر پرداخته است. در ادامه، با محوریت همین چارچوب نظری، چگونگی تغییر فرهنگ در جامعه را مورد تبیین و تدقیق جامعه‌شناختی قرار داده است. این کوشش نظری به منظور دست یافتن به مدلی نظری برای توسعه فرهنگی ـ به معنای روش دموکراتیک برساخته شدن هسته فرهنگی مشترک جامعه ـ توسعه فرهنگی را بر اساس مؤلفههای تشکیل دهندهاش، تعریف و مدلی نظری برای آن ارائه کرده است. محقق در پایان، هشت مؤلفه مرتبط به هم، شامل برخورداری فرهنگی، ابداع فرهنگی، تکثر فرهنگی، تعامل فرهنگی، مشارکت فرهنگی، شمول فرهنگی، وفاق فرهنگی و بازاندیشی فرهنگی را به عنوان مؤلفههای تشکیل دهنده توسعه فرهنگی پیشنهاد نموده است.
محمدحسین پناهی؛ سمیه سادات بنی فاطمه
چکیده
چکیده اهمیت مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان در کشورهای جهان سوم هم برای رشد و توسعه جوامع و هم برای خود شکوفایی زنان روز به روز افزایش می‌یابد، و ضرورت مطالعه آن بیشتر میشود. در این مقاله به تأثیر فرهنگ سیاسی زنان بر روی مشارکت سیاسی آنان میپردازیم. با استفاده از نظریه اینگلهارت و سایر نظریهها درباره تاثیر فرهنگ سیاسی بر مشارکت ...
بیشتر
چکیده اهمیت مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان در کشورهای جهان سوم هم برای رشد و توسعه جوامع و هم برای خود شکوفایی زنان روز به روز افزایش می‌یابد، و ضرورت مطالعه آن بیشتر میشود. در این مقاله به تأثیر فرهنگ سیاسی زنان بر روی مشارکت سیاسی آنان میپردازیم. با استفاده از نظریه اینگلهارت و سایر نظریهها درباره تاثیر فرهنگ سیاسی بر مشارکت سیاسی فرضیات تحقیق مطرح و با استفاده از روش پیمایشی، دادههای لازم جمعآوری و تجزیه و تحلیل شدند. جامعه آماری پژوهش زنان بالای 20 سال شهر یزد بودند که با روش نمونهگیری تصادفی 385 نفر از آنان انتخاب و پرسشنامههای تهیه شده تکمیل گردیدند. نتایج تحقیق حاکی از این بود که فرهنگ سیاسی زنان بر روی مشارکت سیاسی آنان تأثیر میگذارد. همچنین همه مولفههای فرهنگی سیاسی، شامل نگرش نسبت به نظام سیاسی، نخبگان سیاسی حاکم، دانش (تجهیز) سیاسی، نگرش زنان نسبت به توانمندی سیاسی خود، و هنجارمند دانستن مشارکت سیاسی زنان با مشارکت سیاسی زنان رابطه معنی دارِ مثبت نشان دادند.
محمود کتابی؛ وحید قاسمی
دوره 9، شماره 19 ، آذر 1381، ، صفحه 35-56
چکیده
طرح موضوع و بیان مسئله امروزه مشارکت سیاسی مردم، زیر بنا و بنیاد توسعه سیاسی کشورها را تشکیل میدهد. این مشارکت به ویژه در نظام های مردم سالار از اهمیت زیادی برخوردار است. ایفای نقش در عرصه سیاست توسط زنان را باید از جمله نقش های جدید تعریف شده برای زنان قلمداد کرد. در فرآیند توسعه فرهنگی و انتقال از جامعه سنتی به جامعه پس از سنت، نقش ...
بیشتر
طرح موضوع و بیان مسئله امروزه مشارکت سیاسی مردم، زیر بنا و بنیاد توسعه سیاسی کشورها را تشکیل میدهد. این مشارکت به ویژه در نظام های مردم سالار از اهمیت زیادی برخوردار است. ایفای نقش در عرصه سیاست توسط زنان را باید از جمله نقش های جدید تعریف شده برای زنان قلمداد کرد. در فرآیند توسعه فرهنگی و انتقال از جامعه سنتی به جامعه پس از سنت، نقش های اجتماعی مختلف باز تعریف میشود و در این تعریف مجدد، انتظارات نقش ها دگرگون می شود. نقش زنان در جامعه سنتی عمدتاً به نقش هایی در درون نهاد خانواده محدود می شود و همواره بر نقش مادری و همسری آنها تاکید میگردد. در جامعه پس از سنت، از نقش های خانوادگی زنان، کاسته و به نقش های آنان در خارج از نهاد خانواده، افزوده می شود.
مهدی کروبی
دوره 9، شماره 20 ، اسفند 1381، ، صفحه 35-58
چکیده
.
ارتباطات غیرکلامی شامل کلیه پیام هایی می شود که افراد علاوه بر خود کلام، آنها را نیز مبادله میکنند. به کارگیری درست و شایسته ارتباطات کلامی و غیر کلامی در علم و عملی و تجارت می توان با سرعت بیشتری به توسعه در این زمینه دست یافت. هیچ زبان و فرهنگی را نمی توان یافت که در آن، ارتباطات غیرکلامی وجود نداشته باشد و انسان توانایی آن را دارد ...
بیشتر
.
ارتباطات غیرکلامی شامل کلیه پیام هایی می شود که افراد علاوه بر خود کلام، آنها را نیز مبادله میکنند. به کارگیری درست و شایسته ارتباطات کلامی و غیر کلامی در علم و عملی و تجارت می توان با سرعت بیشتری به توسعه در این زمینه دست یافت. هیچ زبان و فرهنگی را نمی توان یافت که در آن، ارتباطات غیرکلامی وجود نداشته باشد و انسان توانایی آن را دارد که حتی بدون درک کلمه ای از زبانی بتواند احساسات و عواطف خود را هر چند ناقص به دیگران منتقل کند. این مسئله به وضوح در صنعت جهانگردی که تنها صنعتی است که بیشترین کاربرد ارتباطات غیرکلامی در آن وجود دارد، مشاهده می شود. دستاندرکاران و صاحبنظران ارتباطات، به خصوص بیر دوریسال که در این حوزه ارتباطات غیر کلامی سرآمد دیگران است، تخمین زده اند که حداقل ۶۵ درصد از کل معنا در ارتباطات چهره به چهره از طریق نشانه های غیر کلامی منتقال می شود. تحقیقاتی که در تعدادی از مدارس عالی بازرگانی و دانشکده های مدیریت در خارج از ایران انجام شده، نشان می دهد که مشکل اصلی دانش آموختگان این مؤسسه ها ضعف آنان در مهارت های انسانی و روابط عمومی است؛ این مسئله ای است که در کشور ما ایران و به خصوص در صنعت جهانگردی به آن پرداخته نشده است، زیرا کارشناسان و دست اندرکاران این رشته اکثراً ضعف ارتباطی دارند و معمولاً این خلاء ارتباطی در آمیختن با دیگر مردمان از فرهنگ های مختلف به خوبی خود را نشان می دهد زیرا فرهنگ و شناخت آن است که غیرمستقیم به ما می آموزد که چگونه با دیگران به طرق مختلف ارتباط برقرار کنیم. این جاست که آموزش مهارت های ارتباطی اعم از کلامی و غیرکلامی جهت توسعه صنعت جهانگردی بسیار ضروری به نظر میرسد. از میان مهارت های ارتباطی غیرکلامی، به ترتیب چهره و دست ها و سپس کیفیت و نوع صدا و در نهایت جاذبه و ظاهر افراد و فاطه جهت جذب دیگران از اهمیت برخوردارند و این مسئله ای است که در چارچوب آموزش ارتباطات غیر کلامی، دست اندرکاران صنعت جهانگردی لحاظ میکنند هر کدام از این مهارت های ارتباطی می تواند پیام خاصی را به جهانگردان منتقال کند. بالاخره این که هر فرهنگی در به کارگیری ارتباطات غیرکلامی شیوه خاصی دارد که لازم است در بعد کلی ابعاد فرهنگی و ارتباطات غیرکلامی جهت توسعه صنعت جهانگردی آن را شناخت.
علی ربانی؛ محمد گنجی
دوره 15، شماره 41 ، شهریور 1387، ، صفحه 35-65
چکیده
سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه اقتصادی و سرمایه انسانی، به تازگی به مثابه متغیری تاثیرگذار در روند توسعه یافتگی شناخته شده است و به زعم بسیاری از اندیشمندان، به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبعی با ارزش اشاره دارد و از طریق هنجارها و اعتماد متقابل ، موجب تحقق اهداف اعضا میگردد. سرمایه اجتماعی، مفهومی است که در بسیاری ...
بیشتر
سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه اقتصادی و سرمایه انسانی، به تازگی به مثابه متغیری تاثیرگذار در روند توسعه یافتگی شناخته شده است و به زعم بسیاری از اندیشمندان، به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبعی با ارزش اشاره دارد و از طریق هنجارها و اعتماد متقابل ، موجب تحقق اهداف اعضا میگردد. سرمایه اجتماعی، مفهومی است که در بسیاری موارد توسط تحلیلگران اجتماعی برایتوصیف طیف وسیعی از فرایندهای اجتماعی به کاربرده می شود و کمک میکند تا بهدرک این پرسش برسیم که چرا برخی افراد، گروه ها و طبقات مردم به نتایج سیاسی، اقتصادی و یا اجتماعی مثبت تری نسبت یه دیگران نایل می شوند. به نظر می رسد که در زمینه شکلگیری و تکوین سرمایه اجتماعی بررسی دین و فرهنگ دینی، بیش از هر مورد دیگری نیاز است. دین به عنوان نظامی ماورایی و برونزاد می تواند یکی از اساسی ترین عوامل در شکلگیری سرمایه اجتماعی در کشورهایی چون ایران که چشم انداز دینی توسعه ای دارند، در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر، دین به عنوان ارزشی متعالی با کارکردهایی چون انضباط بخشی، حیات بخشی، انسجام بخشی و... سازوکارهایی را فراهم می کند که موجب تحکیم پایه های سرمایه اجتماعی و نهایتاً توسعه می شود. بنابراین رابطه دین و سرمایه اجتماعی، مقولهای است که به دلیل وجودچشم انداز دینی توسعه در -جامعه کنونی ایران، میتواند با اهمیت جلوه کند و بررسیها و تحلیل هایی را برای روشن شدن آن طلب نماید.پژوهش حاضر نیز با چنین رویکردی، به مطالعه ارتباط دین و سرمایه اجتماعی در - دانشگاه اصفهان می پردازد و پس از کنکاش در مسائل تحقیق و سنجش ابعاد دینداری و شاخص های سرمایه اجتماعی، به وجود رابطه معنی دار، مستقیم و قوی بین دو مقولهفوق اذعان و اعتراف می نماید.
مطالعات فرهنگی
ذکرالله محمدی؛ محسن پرویش
چکیده
هویت ایرانی از جمله مباحث بسیار مهم و قابل‌توجهی بوده که در طول تاریخ ایران موردتوجه مورخان و نویسندگان برجسته بوده است. هویت ایرانی به معنای دل‌بستگی عاطفی و تعهد نسبت به میراث فرهنگی، میراث سیاسی و تبار مشترک ایرانی است. در پژوهش حاضر، تلاش بر این است که هویت ایرانی بر اساس تعریف مذکور در آراء و اندیشه‌های ابوعلی مسکویه در تاریخ‌نگاری ...
بیشتر
هویت ایرانی از جمله مباحث بسیار مهم و قابل‌توجهی بوده که در طول تاریخ ایران موردتوجه مورخان و نویسندگان برجسته بوده است. هویت ایرانی به معنای دل‌بستگی عاطفی و تعهد نسبت به میراث فرهنگی، میراث سیاسی و تبار مشترک ایرانی است. در پژوهش حاضر، تلاش بر این است که هویت ایرانی بر اساس تعریف مذکور در آراء و اندیشه‌های ابوعلی مسکویه در تاریخ‌نگاری او مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد. شیوهای که او در تاریخ‌نگاری خود اتخاذ میکند در روند تکوین افقهای تاریخ‌نگاری ایرانی تأثیر بسزایی برجای گذاشته است؛ بنابراین با بررسی و جستوجوی آثار مسکویه می‌توان مفاهیمی درباره ایران، تفکر ایرانی، الگوی مناسب نظام سیاسی و... را شناسایی نمود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این سؤال میباشد که انگارههای هویت ایرانی در اندیشه تاریخ‌نگاری مسکویه کدام است؟
امید قادرزاده؛ عباس شفیعی نیا
چکیده
پژوهش موجود با لحاظ نمودن قدمت سیاسی شدن نشانگرهای فرهنگی و هویتی در مناطق کردنشین و تبلور آن به مطالبات قومی با درون‌مایه‌ی ملی گرایانه، به بررسی گونه‌ها و زمینه های تکوین ناسیونالیسم قومی در مناطق کُردنشین می‌پردازد. بر اساس نتایج بدست آمده از بررسی دیدگاه‌ها و مرور منابع تجربی چارچوب مفهومی تنظیم و در قالب آن فرضیه‌های اصلی ...
بیشتر
پژوهش موجود با لحاظ نمودن قدمت سیاسی شدن نشانگرهای فرهنگی و هویتی در مناطق کردنشین و تبلور آن به مطالبات قومی با درون‌مایه‌ی ملی گرایانه، به بررسی گونه‌ها و زمینه های تکوین ناسیونالیسم قومی در مناطق کُردنشین می‌پردازد. بر اساس نتایج بدست آمده از بررسی دیدگاه‌ها و مرور منابع تجربی چارچوب مفهومی تنظیم و در قالب آن فرضیه‌های اصلی مطرح شده است. تحقیق به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه و در مورد 1603 نفر نمونه از کُردهای ساکن در استان‌های کُردنشین(کُردستان،آذربایجان غربی،کرمانشاه،و ایلام) صورت گر فته است. نتایج توصیفی نشان از وجود ناسیونالیسم قومی در گونه‌های خودمختار و تجزیه طلب در مناطق کردنشین دارد. به لحاظ جغرافیایی، بالاترین و پایین‌ترین میزان ناسیونالیسم قومی به ترتیب مربوط به استان آذربایجان غربی و ایلام بوده است.بر مبنای نتایج تبیینی، متغیرهای میزان ارتباطات درون قومی و بین قومی، میزان استفاده از رسانه‌ها (داخلی/قومی)، میزان احساس محرومیت و تبعیض رابطه مثبت و معناداری با ناسیونالیسم قومی در مناطق کردنشین داشته و در مجموع 57درصد تغییرات ناسیونالیسم قومی کُردها را تبیین نموده‌اند. تعدیل نقاط افتراق، تضاد و تعارض در حوزه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی در مناطق کردنشین در جهت مدیریت مسالمت آمیزمنازعات قومی ضروری به نظر می رسد واژه‌های کلیدی: ناسیونالیسم قومی،ناسیونالیسم تجزیه طلب، احساس تبعیض، سطح توسعه مناطق قومی،مناطق کردنشین
علیرضا کلدی؛ حمیرا رییسی
دوره 10، شماره 24 ، اسفند 1382، ، صفحه 37-60
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رشد اخلاقی نوجوانان آزار دیده و آزار ندیده در ابتدا و میانه نوجوانی اجرا گردید. نمونه این پژوهش با استفاده از نمونه گیری خوشه ای از بین دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه شهرکرد در دو مقطع دوم راهنمایی و دوم دبیرستان به دست آمد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه آزار دیدگی و آزمون تبیین مسائل برای بررسی رشد اخلاقی بود. ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی رشد اخلاقی نوجوانان آزار دیده و آزار ندیده در ابتدا و میانه نوجوانی اجرا گردید. نمونه این پژوهش با استفاده از نمونه گیری خوشه ای از بین دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه شهرکرد در دو مقطع دوم راهنمایی و دوم دبیرستان به دست آمد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه آزار دیدگی و آزمون تبیین مسائل برای بررسی رشد اخلاقی بود. بر اساس نمرات، آزمودنی ها در پرسشنامه آزار دیدگی هشت گروه پانزده نفری شامل نوجوانان دختر سیزده ساله آزار دیده، نوجوانان دختر سیزده ساله آزار ندیده، نوجوانان پسر شانزده ساله آزار دیده، نوجوانان پسر شانزده ساله آزار ندیده انتخاب گردیدند و بر روی آزمودنی ها آزمون تبیین مسائل (رشد اخلاقی) اجرا گردید. داده های پژوهشی با آزمون آماری T مستقل و آزمون کای اسکوئر مورد بررسی کمی قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه رشد اخلاقی نوجوانان آزار دیده آزار ندیده نشان داد نوجوانان سیزده ساله آزار دیده و آزار ندیده از لحاظ رشد اخلاقی تفاوت معناداری نداشتند و هر دو در مرحله سوم از مراحل رشد اخلاقی کالبرگ قرار داشتند. اما نوجوانان شانزده ساله آزار دیده و آزار ندیده از لحاظ سطح رشد اخلاقی، تفاوت معناداری را نشان دادند. نوجوانان آزار ندیده در مرحله چهارم و نوجوانان آزار دیده در مرحله سوم رشد اخلاقی کالبرگ قرار داشتند. همچنین در نوجوانان سیزده و شانزده ساله آزار دیده تفاوت معناداری از لحاظ رشد اخلاقی مشاهده نشد و هردو در مرحله سوم مراحل رشد اخلاقی کالبرگ قرار داشتند. ولی نوجوانان شانزده ساله آزار دیده و آزار ندیده از لحاظ سطح رشد اخلاقی تفاوت معناداری داشتند، به طوری که نوجوانان سیزده ساله در مرحله سوم و نوجوانان شانزده ساله در مرحله چهارم رشد اخلاقی کالبرگ قرار داشتند در بررسی مشخصات والدین نوجوانان آزار دیده و آزار ندیده نیز مشخص گردید که نوجوانان آزاردیده در متغیرهای سن پلری تحصیلات پدر، شغل پدر، وضعیت مالی خانواده و معدل درسی، با نوجوانان آزار ندیده تفاوت داشتند. در بررسی پرسش های پژوهش نیز مشخص گردید که نوجوانان دختر و پسر از لحاظ میزان آزار دیدگی تفاوت چندانی با یکدیگر نداشتند، هر چند پسران در مقیاس آزار فیزیکی نمرات بالاتری کسب کردند. همچنین میزان آزار دیدگی نوجوانان در میانه نوجوانی (شانزده سال) بیشتر از نوجوانان در ابتدای نوجوانی (سیزده سال) گزارش شده است.
محمد حسین پناهی
دوره 13، شماره 36 ، اسفند 1385، ، صفحه 37-75
چکیده
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا وقوع انقلاب اسلامی و مطالعه آن به وسیله صاحب نظران انقلاب، دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به فرایندجنبش انقلابی ایجاد کرده است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، که در حوزه جامعهشناسی علم است، از نظریه مرتون و به ویژه توماس کوهن درباره تغییر و تحول دانشعلمی بهره گرفته شده و این فرضیه مطرح ...
بیشتر
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا وقوع انقلاب اسلامی و مطالعه آن به وسیله صاحب نظران انقلاب، دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به فرایندجنبش انقلابی ایجاد کرده است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، که در حوزه جامعهشناسی علم است، از نظریه مرتون و به ویژه توماس کوهن درباره تغییر و تحول دانشعلمی بهره گرفته شده و این فرضیه مطرح شده است که وقوع انقلاب اسلامی ایران و مطالعه آن منجر به کشف ناسازگاری های علمی در نظریه های مربوط به فرایند جنبش انقلابی شده و دگرگونیهای قابل توجهی در این نظریه ها ایجاد کرده است. از آن جا که فرایند جنبش انقلابی تا سرنگونی نظام خود از مباحث متعددی - شامل شرایط شکل گیری جنبش انقلابی، نقش ایدیولوژی و فرهنگ در این فرایند، بسیج و مشارکت تودهای در جنبش، نقش سازمان و رهبری و خشونت در فرایند جنبش انقلابی - تشکیل می شد، فرضیه اصلی ما به پنج فرضیه فرعی تجزیه شد که هر یک ناظر بر بررسی دگرگونیهای نظری در یکی از موضوع های فوق است. بررسی فرضیه اصلی و فرضیه های فرعی به کمک تحلیل محتوای کیفی ۵۷ مقاله علمی، حاوی مطالب نظریه ای مربوط به انقلاب اسلامی، منتشر شده در مجلات معتبر تخصصی خارجی، نشان داد که مطالعه فرایند جنبش انقلابی انقلاب اسلامی در هر پنج زمینه فوق منجر به کشف ناسازگاری هایی بین نظرهای موجود و واقعیات مربوط به فرایند جنبش انقلاب اسلامی شده، و آثار مهم و قابل توجهی بر نظرهای این حوزه گذاشته، نظریه های موجود در قبل از انقلاب اسلامی را بهبود بخشیده و حتی نظریه ها و زمینه های جدیدی به مطالعه فرایند جنبش انقلابیافزوده است.
باقر ساروخانی؛ زهرا کروبی
دوره 16، شماره 47 ، اسفند 1388، ، صفحه 37-73
چکیده
این مقاله، گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی پدیده جهانی شدن و تاثیر آن بر نقش رسانه ها در حوزه فرهنگی ایران و نیز به بررسی این مساله می پردازد که جهانی شدن چه تاثیری بر نقش تلویزیون ایران در حوزه فرهنگ داشته و این که عملکرد بهینه تلویزیون در این زمینه چه باید باشد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است. اول بررسی وضع موجود ...
بیشتر
این مقاله، گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی پدیده جهانی شدن و تاثیر آن بر نقش رسانه ها در حوزه فرهنگی ایران و نیز به بررسی این مساله می پردازد که جهانی شدن چه تاثیری بر نقش تلویزیون ایران در حوزه فرهنگ داشته و این که عملکرد بهینه تلویزیون در این زمینه چه باید باشد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است. اول بررسی وضع موجود تلویزیون ایران در حوزه های مختلف فرهنگ با توجه به جهانی شدن در این زمینه و دوم، تصویر سازی وضع مطلوب تلویزیون با توجه به جهانی شدن در حوزه فرهنگ. جهت انجام بخش اول پژوهش از روش تحلیل محتوا و از تکنیک پرسشنامه معکوس استفاده شد. در بخش دوم جهت بررسی وضعیت مطلوب تلویزیون با توجه به جهانی شدن در حوزه فرهنگ، از روش دلفای استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که هرچند تلویزیون ایران در بسیاری از حوزه های فرهنگ الگوهای جهانی را ترویج می کند اما در کل در حوزه فرهنگ به طور سنتی عمل می نماید. شایان ذکر است که دیدگاه ها و نظرات خبرگان در بخش دلفای، راه کارهای مناسبی را برای مدیریت جهانی شدن در حوزه فرهنگ برای متولیان این رسانه ارائه داده است.
مهدی محسنیان راد
چکیده
در این مقاله پس از تعریف شبکه اجتماعی و تفاوت آن با گروه‌های اجتماعی، به بررسی تحولات تاریخی آن در قالب سه دوره یا سه نسل پرداخته شده است. در نسل اول که مربوط به قبل از ابداع و رواج تمبر پست و اختراع تلگراف و تلفن است، شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان ویژگی‌هایی کم و بیش مشترک داشته و مرکب از تعداد بسیاری شبکه‌های کوچک کم دامنه بوده است. ...
بیشتر
در این مقاله پس از تعریف شبکه اجتماعی و تفاوت آن با گروه‌های اجتماعی، به بررسی تحولات تاریخی آن در قالب سه دوره یا سه نسل پرداخته شده است. در نسل اول که مربوط به قبل از ابداع و رواج تمبر پست و اختراع تلگراف و تلفن است، شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان ویژگی‌هایی کم و بیش مشترک داشته و مرکب از تعداد بسیاری شبکه‌های کوچک کم دامنه بوده است. با فرا رسیدن عصر ابزارهای یاد شده، شبکه‌های کوچک به یکدیگر پیوسته و شبکه‌های بزرگتر پر دامنه را ایجاد کردند. در جوامع پیشرفته این ابزارها به سرعت همه گیر شد و در واقع نسل دوم شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت. اما در غیر‌پیشرفته‌ها از جمله ایران، مصرف این ابزارها تا مدت‌ها از سوی فقط اقلیت کوچکی از جامعه که پایتخت نشین، باسواد و مرفه بودند، انجام میشد و عملاً خصلتی «نوبرانه» داشت. این مقاله نشان میدهد که حتی تا یک قرن پس از مصرف نوبرانه ابزارها، هنوز ابزارهای ارتباطی نسل دوم، آن یکپارچگی شبکه اجتماعی جوامع پیشرفته را نداشتند. در نتیجه ساختار و کارکرد شبکه اجتماعی نسل دوم، در غیر‌پیشرفته‌ها با پیشرفته‌ها متفاوت شد.
مقاله در ادامه نشان میدهد که پس از شکلگیری اینترنت و اختراع تلفن همراه و تولد نسل سوم شبکه‌ها در کشورهای پیشرفته، همان وضعیت پیشین، این بار با ابعادی جدید دوباره روی داد. اینترنت اگر چه «شبکه اجتماعی مجازی» را به وجود آورد اما باز هم در حوزه پایتخت و شهرهای بزرگ رشد کرد، آن هم نه قابل استفاده از سوی همه باسوادان، بلکه صرفاً قابل مصرف از سوی اقلیتی از پرسوادان. در عوض در حالی که هنوز ده هزار روستا حتی صندوق پست و تلفن ثابت ندارند، تلفن همراه رشدی فزاینده نمود.
مقاله به‌این جمع‌بندی میرسد که شبکه اجتماعی معاصر ایران عملاً از سه «پاره شبکه» حاوی اقلیت شبکه اجتماعی نسل اول، اکثریت شبکه اجتماعی نسل دوم و اقلیت شبکه اجتماعی نسل سوم تشکیل یافته است. با این تفاوت که پاره شبکه نسل سوم در ایران، از یکسو همه امکانات نسل سوم کشورهای پیشرفته را در اختیار ندارد و از سوی دیگر اتصالش به شبکه مجازی جهانی سهل‌تر از اتصال به دو پاره شبکه نسل دوم و سوم بومی شده است. نمونه بارز آن، اتفاقاتی بود که منتج به آن شد که برای اولین بار در تاریخ، پاره شبکه نسل سوم ایران، توانست با ارسال عکس‌ها و فیلم‌های کوتاه از تظاهرات و درگیری‌های خیابانی، خود را به شبکه اجتماعی مجازی جهانی متصل کند.
مقاله در انتها نتیجه گرفته که زیستگاه مشترک این سه نسل در ایران، به مفهوم شبکه اجتماعی یکپارچه نیست و پیشنهاد نموده که تحولات تعامل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این سه پاره شبکه در میان خود و بین خود از موضوعات مورد توجه محققان ارتباطات در ایران قرار گیرد
محمدعثمان حسین بر؛ عبدالرسول حسنی فر
چکیده
بررسی رابطه دین و سیاست یا به عبارتی نقش سیاسی روحانیون یا نیروهای مذهبی از مهمترین موضوعات جامعه ایران در سده اخیر می باشد. اهمیت این موضوع در دهه های اخیر که از سویی شاهد پدیده هایی نظیر انقلاب اسلامی ایران و از سوی دیگر رشد بنیادگرایی اسلامی هستیم، با در نظر گرفتن این امر که فرایند مدرنیسم یا نوسازی در اغلب کشورها در جهت تضعیف سنت ...
بیشتر
بررسی رابطه دین و سیاست یا به عبارتی نقش سیاسی روحانیون یا نیروهای مذهبی از مهمترین موضوعات جامعه ایران در سده اخیر می باشد. اهمیت این موضوع در دهه های اخیر که از سویی شاهد پدیده هایی نظیر انقلاب اسلامی ایران و از سوی دیگر رشد بنیادگرایی اسلامی هستیم، با در نظر گرفتن این امر که فرایند مدرنیسم یا نوسازی در اغلب کشورها در جهت تضعیف سنت ها و به ویژه سنت های مذهبی عمل کرده است، دو چندان می شود. این مقاله سعی دارد با نگاهی به تحولات ایران در دوره رضاشاه و بر مبنای نظریۀ جان کنت گالبرایت، به بررسی نقش سیاسی روحانیون در این دوره و نسبت آنها با حکومت رضاشاه بپردازد. در این چارچوب، می‌توان دو دوره متمایز از هم تشخیص داد. در حالی که در دورهای روحانیون نقش فعال و برجستهای در سیاست داشتند و حتی به نوعی در مشروعیت بخشیدن به قدرت و حکومت رضاشاه ایفای نقش کردند، در دوره دیگر و در مقابل حکومت رضاشاه نقش سیاسی روحانیون و نیروهای مذهبی کمرنگ و ضعیف بود. این تفاوت نقش سیاسی روحانیون در دوره رضاشاه رابطهای مستقیم با منابع و ابزارهای اعمال قدرت روحانیون از یک سو و حکومت رضاشاه از سوی دیگر داشته است. واژگان کلیدی: روحانیون، رضاشاه، قدرت، ایران، نظریه گالبرایت
محسن عسکری؛ حسن احمدی؛ ناصر براتی
چکیده
با وجودِ تکثری از متون در حوزه مفهوم «شهر اسلامی»، هنوز انسجام مشخصی بین یافتههای رویکردهای آرمانشهری و تاریخی در این مطالعات دیده نمی‌شود. این مهم، به نادیده گرفتن نقشِ عوامل موثر چندگانه و متفاوت در شکل گیری «شهرهای پیچیده دوره اسلامی» انجامیده است. خوانشِ محتوایی شهر ایرانی اسلامی، نیازمند درکی واقع گرا و تاریخی ...
بیشتر
با وجودِ تکثری از متون در حوزه مفهوم «شهر اسلامی»، هنوز انسجام مشخصی بین یافتههای رویکردهای آرمانشهری و تاریخی در این مطالعات دیده نمی‌شود. این مهم، به نادیده گرفتن نقشِ عوامل موثر چندگانه و متفاوت در شکل گیری «شهرهای پیچیده دوره اسلامی» انجامیده است. خوانشِ محتوایی شهر ایرانی اسلامی، نیازمند درکی واقع گرا و تاریخی در ابعاد مختلف آن است. رویکرد تحقیقِ این پژوهش، کیفی و راهبرد آن پژوهش تاریخی است. همچنین ابعاد تحلیلیِ متن، ناظر به ادراکی «فرآیندی» از تولد و تحول شهر به جای شناختی «محصول محور» از آن است. بازه زمانی پژوهش نیز تا دوره صفویه را در بر دارد. یافتهها؛ بیانگر وجود «شصت» مؤلِفه کلیدی بنیادین در این زمینه و در سه لایه «تاریخ اعراب»، «فرهنگ ایران» و «تمدن ایرانی اسلامی» میباشد. مؤلِفهها، به تنهایی متعلق به «دین – فرهنگِ» خاص اعراب و یا ایرانیها نبوده و حاصل یک رابطه هم افزا بودهاند. نگاهی کلان به مجموعه مؤلفهها؛ امکان درکِ چگونگی شکلگیری فرآیند بیرونی پیدایش و رشد شهر و همچنین امکان تبیینِ پدیدهها، وقایع و تحولات دینی و فرهنگیِ جامعه و شهر ایرانی اسلامی را در قرون یاد شده فراهم مینماید.
ابوتراب طالبی؛ امیرحسین بحری پور
چکیده
ابوتراب طالبی*امیرحسین بحری‌پور** تاریخ دریافت: 9/7/92 تاریخ پذیرش: 5/2/93 چکیدههدف این مقاله بررسی میزان جمع‌گرایی در مسئولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان شهر کاشان در پنج بعد جامعهای، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ...
بیشتر
ابوتراب طالبی*امیرحسین بحری‌پور** تاریخ دریافت: 9/7/92 تاریخ پذیرش: 5/2/93 چکیدههدف این مقاله بررسی میزان جمع‌گرایی در مسئولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان شهر کاشان در پنج بعد جامعهای، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی میباشد. تأثیر متغیرهای سرمایۀ اقتصادی، سرمایۀ اجتماعی، سرمایۀ فرهنگی و دینداری بر میزان جمع‌گرایی در مسئولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق، پیمایش بوده است. جامعۀ آماری پژوهش، شهروندان بالای 18 سال شهر کاشان در سال 1392 می باشند. در این تحقیق از شیوۀ نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای استفاده شده و حجم نمونۀ مورد مطالعه 383 نفر بوده است. یافته-های تحقیق نشان میدهد که جمع‌گرایی غالب شهروندان کاشان در مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مجموع ضعیف میباشد. چگونگی جمع‌گرایی شهروندان در ابعاد جامعهای، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی متفاوت میباشد. قوی‌ترین جمع‌گرایی در میان ابعاد مسئولیت‌پذیری اجتماعی مربوط به بعد زیست محیطی است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات، معناداری رابطۀ بین متغیرهای سرمایۀ فرهنگی، سرمایۀ اجتماعی و دینداری با میزان جمع‌گرایی در مسئولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان را، تأیید و رابطۀ بین متغیر سرمایۀ اقتصادی با میزان جمع‌گرایی در مسئولیت-پذیری اجتماعی را رد میکند. در این بین متغیر دینداری، بیشترین قدرت تبیین و اثرگذاری بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی را داشته است.واژه‌های کلیدی: جمع‌گرایی ، سرمایه اجتماعی، سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی، دینداری
محمدحسین سرایی
چکیده
ناپایداری توسعه جوامع بشری در دو قرن اخیر و پیامدهای زیانبار آن، که تابعی از متغیرهای جمعیت، سرانه و الگوی مصرف میباشد، رهیافت توسعه پایدار را به عنوان مهمترین موضوع دهه آخر قرن بیستم، مطرح میسازد. پایداری شهری نیز به عنوان شاخهای مهم در این مفهوم، پدیدهای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها عوامل اقتصادی، ...
بیشتر
ناپایداری توسعه جوامع بشری در دو قرن اخیر و پیامدهای زیانبار آن، که تابعی از متغیرهای جمعیت، سرانه و الگوی مصرف میباشد، رهیافت توسعه پایدار را به عنوان مهمترین موضوع دهه آخر قرن بیستم، مطرح میسازد. پایداری شهری نیز به عنوان شاخهای مهم در این مفهوم، پدیدهای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها عوامل اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی را مورد توجه قرار میدهد. با گسترش مفهوم توسعه پایدار در سطح بینالمللی، دانشمندان مدلهای کمی و کیفی فراوانی برای اندازهگیری توسعه پایدار جوامع و شهرها ارائه نمودند. یکی از مدلهای کمی مهم، روش جای پای بومشناختیاست. این پژوهش در پی این است تا تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی و جمعیتی را بر اجزاء جای پای بومشناختی مورد ارزیابی قرار دهد. جامعه آماری این مطالعه250 نفر از ساکنان شهر بوشهر هستند که با استفاده از تحلیل رگرسیونی به بررسی دادهها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که پارامترهای متغیر مستقل، حدود 84% بر اجزاء EF در شهر بوشهر تأثیر دارند.
محمد شیخی
دوره 10، شماره 22 ، شهریور 1382، ، صفحه 39-68
چکیده
اسلام که اساساً دینی شهرگراست و در شهر رشد و نمو یافته، خود موجد شهرهای جدید بوده یا باعث تغییر شکل شهرهای پیش از خود شده است. واضح است که گسترش اسلام در سرزمین های اسلامی به بارور شدن فرهنگ اسلامی منجر می شد و این فرهنگ ضمن اثرگذاری بر سرزمین های اسلامی از آنها تأثیر می گرفت. اندیشه ناب اسلام محمد(ص) و علی (ع) حکومت هایی که در دوره های ...
بیشتر
اسلام که اساساً دینی شهرگراست و در شهر رشد و نمو یافته، خود موجد شهرهای جدید بوده یا باعث تغییر شکل شهرهای پیش از خود شده است. واضح است که گسترش اسلام در سرزمین های اسلامی به بارور شدن فرهنگ اسلامی منجر می شد و این فرهنگ ضمن اثرگذاری بر سرزمین های اسلامی از آنها تأثیر می گرفت. اندیشه ناب اسلام محمد(ص) و علی (ع) حکومت هایی که در دوره های مختلف زیر عنوان (امپراتوری اسلامی) پا په عرصه وجود نهادند، چه با تحریف شریعت و چه متأثر از ویژگی های سرزمینی، شکلی دیگر یافت که شهر، شهرسازی و فرهنگ شهری نیز متأثر از آن است. شهرهای اولیه سده اول هجری محل سکونت قبایل عرب و ایلات یکجانشین شده و به بخش هایی تقسیم شده بود که ساختار اجتماعی جامعه عربی را باز می تافت. در دوره امپراتوری عباسی و اموی به تدریج و در امپراتوری عثمانی به سرعت شهرها رشد و توسعه یافت و مهاجرت های قابل توجه به شهرها ساختار آنها را به شدت متحول ساخت و به تنوع قومی، نژادی و فرهنگی انجامید. این تنوع و نیز قشربندی مشخص اجتماعی منجر به شکل گیری محلات شهری یا تثبیت و گسترش نظام محل های قبلی شد. گسترش قابل توجه شهرها در این دوره، وسعت حوزه امپراتوری و به خصوص تصمیم عثمانی ها بر اعطای حق خود مختاری درونی در شهرها به نوعی «نظام محله ای غنی» در شهرهای این دوره انجامید. محلات شهری این امکان را فراهم می کردند که قشرها، گروه ها، فرقه ها و مذاهب مختلف در محدوده های «خودی شده» هویت خود را بازیافته، آداب، رسوم، عادات و مراسم خود را در چارچوب شهر بازسازی کنند. گاهی هم این تعلق و هویت محله ای به دلیل تضادهای بین مرحلهای منجر به نزاع و درگیری های خونین شده، در مقابل هویت شهری قرار میگرفت که به نحوی توسط حاکمان حال میشد یا حتی مورد بهره برداری قرار میگرفت. این محلات امکان پیوند فرد را با جمع فراهم و امنیت گروه های اقلیت را تضمین میکرد و در مواردی جایگزین تشکیلات مردمی در شهرها می شد. کنترل و امنیت محلات و اداره آنها توسط خود اهالی محله صورت می گرفت و مسئول هر محله ضمن حل مسائل محله، امکان ارتباط با شهر ور مقامات شهر را فراهم می ساخت. هر محله در خود نیازمندی های روزمره ساکنان را تأمین می کرد و در واقع، شهری کوچک بود. در این مقاله با استفاده از نتایج مطالعات اسنادی بر پایه کتب فارسی و انگلیسی مرتبط سعی شده است تا در یک بررسی تطبیقی و مقایسه ای در ابتدا نظام و ساختار محله ای شهر در سرزمینهای اسلامی و سپس عوامل مؤثر بر پیدایی و تحول آن و سرانجام کارکردهای نظام محله ای شهر در سرزمین های اسلامی بررسی و تحلیل گردد.
امید علی مسعودی
دوره 12، شماره 31 ، آذر 1384، ، صفحه 39-69
چکیده
رشد شتابناک و روزافزون فن آوری های اطلاعات و ارتباطات وضعیتی تناقض نما در جهان امروز به وجود آورده است که در آن جامعه اطلاعاتی در برابر نظارت الکترونی فن آوری های اطلاعات و ارتباطات دچارچالش میشود. برخی از نظریه پردازان به این تقابل نگاهی خوشبینانه دارند و برخی دیگر با نگاهی انتقادی، در جستوجوی راه حل معضلات چالش هستند. نویسنده در ...
بیشتر
رشد شتابناک و روزافزون فن آوری های اطلاعات و ارتباطات وضعیتی تناقض نما در جهان امروز به وجود آورده است که در آن جامعه اطلاعاتی در برابر نظارت الکترونی فن آوری های اطلاعات و ارتباطات دچارچالش میشود. برخی از نظریه پردازان به این تقابل نگاهی خوشبینانه دارند و برخی دیگر با نگاهی انتقادی، در جستوجوی راه حل معضلات چالش هستند. نویسنده در این مقاله پس از تحقیق و بررسی راه حلی برای تناقض نمایی نظارت و اطلاعات ارائه میدهد و سپسآینده جامعه تحت نظارت درایرانرابررسی می کند.در این بررسی، با استفاده از روش دلفی، محقق به یافته هایی برای آینده نگری جامعه تحت نظارت ایران در سال ۱۴۰۰ هجری شمسی دست می یابد.براساس این پژوهش، نظارت الکترونی در آینده به شکلی دقیقی تر و جامع تر، رفتارشهروندان را دیده بانی خواهد کرد.پیش بینی صاحب نظران و متخصصان جامعه اطلاعاتی،آن است که اگر شیوه های نظارت الکترونی در۲۰ سال آینده با توجه به فرهنگ و وضع قوانین لازم صورت نگیرند. با مقاومت های مردمی روبه رو خواهند شد.در پایان نیز محقق پس از نتیجه گیری، به محدودیت های تحقیقی اشاره کرده،پیشنهادهایی در حوزه تحقیقات ومسائل اجرایی برای آیندگان ارائه داده است.
