Document Type : Research Paper

Authors

Abstract

The present paper aims to study the way material and immaterial components of modern culture were reflected in Qajar era (Naseri era) newspapers. The contents of two newspapers Vaqaye-e Ettefaqieh and Akhtar were analyzed using a conceptual framework based on material and immaterial components of culture, the theoretical studies based on the theories of diffusion of innovation and cultural lag, and the quantitative content analysis method. Vaqaye-e Ettefaqieh was the only Persian newspaper in Iran during the first decade of Naseri era (1848-1858). Akhtar was randomly selected from among the newspapers published in the third decade (1871-1881). Using systematic sampling method, 12 issues of each newspaper were selected. The data were analyzed using SPSS software, and the relationship between variables was examined using Chi-Square test.
The results showed that there was a significant difference between the two newspapers in terms of different variables. First, although the contents 
published in both newspapers were mostly news items, there were more
reports in Vaqaye-e Ettefaqieh and more analytical contents, such as articles, in Akhtar. The variety of styles was more common in the latter. Second, the contents of Vaqaye-e Ettefaqieh were mostly social, while those of Akhtar were mainly political. Third, the elements of modern culture had a low share in both of the newspapers, where material elements were predominant. However, there were some differences in the details. In Vaqaye-e Ettefaqieh, military equipment and sites, and in Akhtar, mostly material elements in politics were reflected. The number and variety of immaterial elements of modern culture had a higher presence in Akhtar than in Vaqaye-e Ettefaqieh. In most of their contents, both newspapers merely had a function of giving information on the elements of modern culture, and rarely took orientations. However, in cases where the newspapers had taken an orientation, it was positive or neutral in Vaqaye-e Ettefaqieh, while Akhtar took negative orientations and rejected some of these elements.

Keywords

- آبراهامیان، یرواند. (1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه: محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، چاپ پنجم.
- آبرکرامبی، نیکلاس و دیگران. (1370)، فرهنگ جامعه‌شناسی، ترجمه: حسن پویان، تهران: چاپخش.
- آجودانی، ماشاءالله. (1378)، چیستی مفاهیم: بازخوانی انتقادی تاریخ معاصر ایران. (گفت‌و‌گو)، هفته‌نامه شهروند امروز، سال سوم، شماره 58.
- آدمیت، فریدون. (1385)، اندیشه ترقی و حکومت قانون. (عصر سپهسالار)، تهران: خوارزمی، چاپ سوم.
- آگ برن، ویلیام و نیم کف، ام. اف. (1347)، زمینه جامعه‌شناسی، ترجمه: ا. ح. آریانپور، تهران: افست.
- آگ برن، ویلیام و نیم کف، ام. اف. (1357)، زمینه جامعه‌شناسی، ترجمه: ا. ح. آریانپور، تهران: شرکت سهامی‌کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین، چاپ یازدهم.
- اسلامی ‌ندوشن، محمدعلی. (1354)، فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران: توس.
- انوری، حسن. (1382)، فرهنگ فشرده سخن، ج 1 و 2، تهران: سخن.
- پروین، ناصرالدین. (1377)، تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی‌نویسان، جلد اول: پیدایش، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- تاجبجش، احمد. (1377)، تاریخ تمدن و فرهنگ در دوره قاجار، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
- خزائل، ‌حسن. (1384)، فرهنگ ادبیات جهان، جلد سوم، تهران: نشر کلبه.
- دهخدا. (1377)، لغت‌نامه، مجلد 5، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
- روزنامه وقایع اتفاقیه. (17 جمادی الاول 1267)، شماره هفتم.
- رهبری، مهدی. (1386)، "نخبگان و شکل‌گیری گفتمان توسعه در ایران"، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم، ش 22.
- سورین، ورنی جی و تانکارد، جیمز دبیلو. (1381)، نظریه‌های ارتباطات، تهران: دانشگاه تهران.
- صدر‌هاشمی، محمد. (1363)، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان: کمال.
- شوشتری، میرعبداللطیف. (1363)، تحفه العالم و ذیل التحفه، به اهتمام صمد موحد، تهران: کتابخانه طهوری.
- عضدانلو، حمید. (1386)، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران: نی، چاپ دوم.
- فراستخواه، مقصود. (1389)، "مدرنیته ایرانی و پنج مغالطه" (متن تحریر‌یافته سخنرانی در نشست علمی‌ دانشجویی)، ویژه‌نامه شرق (18/ 6/ 1389).
- فوران، جان. (1989)، "مفهوم توسعه وابسته، کلید اقتصاد سیاسی ایران در عصر قاجار"، ترجمه: علی طایفی، مجله اطلاعاتسیاسی- اقتصادی، مرداد و شهریور 1371، شماره 60 و 59..
- قدیانی، عباس. (1387)، تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران در دوره قاجاریه، تهران: مکتوب، چاپ چهارم.
- لیسی، استفان و دیگران. (1389)، "حجم نمونه برای تحلیل محتوای روزنامه‌ها در مطالعات چند‌ساله"، ترجمه: شعبانعلی بهرامپور، رسانه: فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل‌ ارتباط ‌جمعی، شماره 68.
- محبوبی اردکانی، حسین. (1354)، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید، ‌جلد اول، تهران: دانشگاه تهران.
- محمدی‌فر، محمدرضا. (1378)، فرهنگ روزنامه‌نگاری، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- محیط طباطبائی، محمد. (1366)، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران: بعثت.
- مراغه‌ای، حاج زین‌العابدین. (1384)، سیاحت نامه ابراهیم بیک، به کوشش م. ع. سپانلو، تهران: آگه.
- مستوفی، عبدالله. (1386)، شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری دورة قاجاریه)، تهران: هرمس.
- ملکات، سرینوس. آر و استیوز، لزلی. (1388)، ارتباطات توسعه در جهان سوم، ترجمه: شعبانعلی بهرامپور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- ناطق، هما. (1355)، روزنامه قانون، تهران: امیرکبیر.
- نصر، عباس. (1386)، "آزادی، قانون و مجلس در نگاه روزنامه اختر"، مجلهیاد، سال بیست و سوم، شماره 84.
-    Bahrier, Julian. (1971). Economic Development in Iran 1900- 1970, Oxford University Press, U. K.
-    Charon, Joel M. (1986). Sociology: A Conceptual Approach. Boston: Allyn and Bacon.
-    Charon, Joel M. (2002). The Meaning of Sociology: A Reader (2 th ED. ). Englewood Cliffs : Prentice-Hall
-    Henslin, James M. (2004). Essentials of Sociology, A Down-to-Earth Approach (5th Ed. ) Boston: Allyn & Bacon.
-    Issawi, Charles. (1971). The Economic History of Iran 1800- 1914, The University of Chicago Press, U. S.
-    Kraus II, John F. (2002). “Cultural Lag or Cultural Drag :The Impact of Resource Depletion on Social Change in Post-Modern Society”, Retrieved November 19, 2010, from:
-    Robertson, Ian. (1989). Society: A Brief Introduction. New York: Worth Publishing.
-    Schaefer, Richard T. and Lamm , Robert P. (1992). Sociology (4 th ED.) , New York: McGraw-Hill.
-    Upadhyay, Vijay S. and Pandey, Gaya. (1993). History Of Anthropological Thought, New Delhi: Concept Publishing Company.
-    Yapp,Malcom E. (1977). “1900-1921: The Last Years of the Qajar Dynasty”, in Hossein Amirsadeghi, ed. , Twentieth Century Iran ,London: Heinemann.