نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه شناسی دانشگاه عهلامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

چکیده
در چند دهه اخیر قوم­گرایی­ عامل بی ثباتی، درگیری و بحران در مناطق گوناگون جهان بوده است. در تاریخ معاصر ایران  نیز هر از گاهی شاهد بروز و ظهور قوم­گرایی و مشکلات ناشی از آن در میان اقوام ایرانی و از جمله کردها بوده­ایم. هدف از پژوهشی که برای نوشتن این مقاله به انجام رسیده تعیین عوامل مرتبط با قوم­گرایی سیاسی در میان کرد‌های ایران بوده است. چارچوب نظری تحقیق تلفیقی بوده که مجموعه متغیرهای تفکیک،تبعیض و تفهیم مرتبط با قوم گرایی را در بر می­گیرد. روش پژوهش از نوع پیمایش  و ابزار گرد­آوری داده­ها پرسشنامه بوده است. جمعیت­آماری پژوهش کلیه­ مردان 18 تا 65 سال ساکن استان­های­کردستان، آذربایجان­غربی، کرمانشاه و ایلام را شامل می‌شود که نمونه‌ای با­حجم 800 نفر به شیوه احتمالی از آن انتخاب شده است. نتایج ناشی از آزمون پژوهش نشان داد که میان ­عواملی چون نوع گویش­های زبان­کردی (اورامی، ­کلهری، ­سورانی ­و کرمانجی)، ­نوع­مذهب (سنی،شیعه،یارسان) رسانه‌ مصرفی (تلویزیون) و احساس­ تبعیض (سیاسی، فرهنگی و اجتماعی اقتصادی) با قوم­گرایی سیاسی مردم مناطق یاد شده رابطه معناداری وجود دارد. اما محل پرورش فرد (شهر، روستا) با میزان قوم‌گرایی سیاسی او رابطه معناداری ندارد.  اجرای عدالت و رفع نابرابری‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی - اجتماعی، بازبینی فرایند گردش نخبگان قومی و مشارکت دادن بیشتر آنان در مدیریت کشور، می‌تواند آسیب‌های ناشی از قوم­گرایی سیاسی را کاهش دهد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

عوامل موثر بر پیوستگی و گسستگی قوم‌گرایی سیاسی

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Shadro 1
  • Hossein Mohammadzadeh 2
منابع :
- احمدی، حمید. (1378)، قومیت و قوم­گرایی- از افسانه تا واقعیت، تهران: نشر نی.
- اسمیت، انتونی، دی. (1383)، ناسیونالیسم، نظریه، ایدئولوژی، تاریخ، ترجمه: منصور انصاری، تهران: نشر تمدن اسلامی.
- اسمیت، آنتونی؛ ‌هاچینسون، جان. (1386) ناسیونالیسم، ترجمه: مصطفی یونسی و علی­مرشدی زاد، تهران: پژوهشکده  طالعات راهبردی.
- اسمیت ، فیلیپ و وست، برد. (1383) فرهنگ پژوهی، دایره المعارف ناسیونالیسم، ترجمه: زیر نظر کامران فانی و محبوبه مهاجر،جلد دوم، تهران: کتابخانه تخصصی وزارت خارجه.     
- اصغری فرد، اعظم‌السادات. (1375)،­"بررسی تطبیقی شکل غالب در الگوی همبستگی‌های اجتماعی در میان اقوام ایرانی. (ترک‌ولر) و عوامل اجتماعی موثر بر این همبستگی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم  اجتماعی، دانشکده علوم  اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.
- اوزکریملی، اوموت. (1383)، نظریه‌های ناسیونالیسم،ترجمه: محمد علی قاسمی،تهران:موسسه مطالعات  ملی.
- ایوبی، حجت اله. (1377)، شکاف‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی، فصلنامهمطالعاتراهبردی، پیش شماره اول، بهار 77.
- بالمر، مارتین؛ سولوموز، جان. (1381)، مطالعات قومی و نژادی، ترجمه: پرویز دلیر پور و سید محمد  کمال سروریان، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بشیریه، حسین. (1374) ،  جامعه شناسی سیاسی، نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
- تافلر، الوین. (1370)، جابجایی قدرت، ترجمه: شهیندخت خوارزمی، تهران، نشر نو.
- جلایی پور، حمیدرضا. (1372)، کردستان و علل تداوم بحران آن پس از انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
- جلایی پور، حمید رضا.. (1385)، فراز و فرود جنبش کردی ، تهران ، انتشارات لوح فکر.
- دواس، دی. ای. (1381)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی، چاپ دوم.
- سابیر، ­ره فیق. (2008)، کولتور و ناسیو نالیزم، کوردولوجی، سلیمانیه.
- شجاعی زند، علی رضا. (1388)، جامعه شناسی دین؛ درباره موضوع، تهران: نشر نی
- صالحی امیری،­ سید رضا. (1385)، مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژی.
- عبداللهی، محمد؛ حسین بر، محمد عثمان. (1385)، هویت جمعی و نگرش به دمکراسی در ایران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 4، زمستان.
- عزیزی، ستار. (1385)، حمایت از اقلیت‌ها در حقوق بین الملل، همدان ، انتشارات نور علم.
-  علی زاده، خالد. (1387)، بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر فعال شدن احساس شکاف قومی در بین  دبیران مقطع متوسطه شهر سنندج، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه بوعلی همدان.
- فکوهی، ناصر. (1385)، فرهنگ ملی، فرهنگ قومی- جماعتی و بازار اقتصاد صنعتی، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 1.
- کوه شکاف ، ناهید. (1380 ) ، بررسی جامعه شناختی روند توسعه اقتصادی اجتماعی کردستان ، پایان نامه  کارشناسی ارشد ­­جامعه شناسی، رشت، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات.
- گر،تد رابرت. (1376) ، برخورد‌های فرقه‌ای و امنیت جهان، ترجمه: علیرضا محمد خانی، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره، 115-116، فروردین و اردیبهشت .
-گر، تد رابرت. (1381)، چرا انسان‌ها شورش می­کنند؟، ترجمه: علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- گرب ادوارد.ج.. (1373)، نابرابری اجتماعی. (دیدگاه‌های نظریه پردازان کلاسیک و معاصر)، محمدرضا سیاهپوش و احمدرضا غروی نژاد، تهران: نشر معاصر.
-گیدنز ،آنتونی. (1374)، چشم اندازهای جهانی، ترجمه: محمد رضا جلایی پور، تهران: طرح نو، چاپ چهارم.
- لوکاچ، مایکل. (1383)، سازمان‌های فراملی، دایره المعارف ناسیونالیسم، ترجمه: زیر نظر کامران فانی و محبوبه  مهاجر، جلد دوم، تهران: کتابخانه تخصصی وزارت خارجه.
- ماتیل ،الکساندر. (1383)، دایره المعارف ناسیونالیسم، ترجمه: زیر نظر کامران فانی و محبوبه  مهاجر،تهران: کتابخانه تخصصی وزارت خارجه .
- مقصودی، مجتبی. (1380)، تحولات قومی در ایران، علل و زمینه‌ها، تهران: صاحب کوثر.
- مک داول، دونالد. (1383)، تاریخ معاصر کرد، ترجمه: ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ.     
- ممتاز، جمشید؛ رنجبریان، امیر حسین. (1384)، حقوق بین الملل بشر دوستانه، مخاصمات مسلحانه داخلی، تهران، نشر میزان.
- وریا، مه ریوان. (2006)، ناسیونالیزم و سه فه ر، سلیمانی، ره نج.
- ‌هانتینگتون، ساموئل.. (1375)، "درگیری‌های سیاسی پس از جنگ سرد" ، ترجمه: مجتبی امیری، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 109-110.
 
 - Anderson, B. (1991). Imagined communities, Reflection on the origins spread of  Nationalism, Verso.
 - Bugajski, J. (1995). Ethnic politics in Eastern Europe, The center for strategic and international studies.
- Entessar, N. (1992). Kurdish ethno nationalism, Lynne Reiner  publisher, United states.
- Esman.J.M (2004). An Introduction to Ethnic conflict, Polity Book,
- Giles.H. (1997). Languge,Ethnicity and intergroup relations, London, European association of    experimental social psychology.
- Gurr, T., R. (1993b). Minority at risk: A global view of ethnopoltical  conflicts. Washington DC: United States institute of Pease.
- Jandt, F. E. (1995). Intercultural Communication. London: Sage. -
 - Koohi Kamali.F (2004). the political Development of the Kurds in Iran, Macmillan.
 - Maleševič, S. (2004). the Sociology of Etnicity, Sage.London.
 - Montwille, J. (1990). Conflict and peacemaking in multiethnic society,Lexington Books, Masochist.
  - Norbu, D. (1992). Culture and Politics Of third World nationalism,     Rutledge, London.
- Peck ,C. (1998). Substantial Peace ,The role of the UN and  Regional   organization in preventing conflict,Rowman & Littlefield publisher.
 -Remezanzadehh ,A. (1994). Ethnic Conflict In Iran. Acomparativestudy, Department  Politick Weten Schappam, K.U Leuven   PhD thesis.
- Romano, D. (2006). The Kurdish Nationalist Movement, Cambridge, Cambridge University press.
- Smith ,A. D. (1986). The Origins Of Nations, Oxford Press,
- Smith ,A. D. (1998). Nationalism and Modernism, London &New York, Rutledge.
- Smith ,A. D. (2001). Nationalism.London, Polity Press.
- Vali,A. (2005). "The Kurds and Their Others: Fragmented Identity and Fragmented Politics", SAQE, London.
- Yule,G. (2006). The Study of language, Third edition, Cambridge university Press.