حکومت‌های متکی بر درآمدهایِ رانتی، که قسمت عمده‌ای از درآمدهایشان نه از محل مالیات‌ها بلکه از محل فروش منابع طبیعی استخراج شده تأمین می‌شود، همواره با مشکلاتِ اقتصادی و سیاسیِ فراوانی روبه‌رو بوده‌اند. به نحوی که نظریاتِ خاصی برای مطالعه‌ی اقتصاد سیاسیِ آنها به وجود آمده است. این نظریات که به نظریاتِ رانتیریسم مشهورند بر پیامدها و آثارِ زیانبارِ رانتیریسم تأکید دارند. این اثار و پیامدها به حوزه‌های مختلفِ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مربوط‌اند و از نوساناتِ بازارِ جهانی که اقتصاد ملی رانتیرها را متزلزل می‌کند تا قدرت‌یابیِ غیرعادیِ دولت/حکومت را در بر می‌گیرند و بسیاری از پژوهش‌ها دریاره‌ی پیامدهای غیردموکراتیکِ رانتیریسم متفق‌القول هستند. در این پژوهش ابعادِ رانتیریسم به عنوان نقطه‌ی مقابلِ ابعادِ حکمرانیِ خوب شناسایی شد و الگوی حکمرانیِ خوب به مثابه بدیلِ دموکراتیکِ رانتیریسم مطرح گشت. سپس نحوه‌ی حکمرانی در شش کشور که به میزان متفاوتی بر رانت اتکا دارند بررسی شد. این پژوهش با روش تاریخی- تطبیقی و بر اساس داده‌های بانک جهانی انجام گرفته است. نتایج نشان داد که نظریاتِ رانتیریسم دارایِ محدودیت‌هایی جدی است، زیرا یک حکومت بیشتررانتیر لزوماً غیردموکراتیک و با حکمرانیِ نامناسب عمل نمی‌کند؛ و برعکس یک حکومتِ کمتررانتیر، حکمرانیِ مناسب‌تری ندارد. درنهایت، پیشنهادهایی را برای توسعه‌ی نظریات رانتیریسم ارائه شده است.
A comparative study of the relationship between Rentierism and good governance pattern;
Study of six countries: Iran, Kuwait, Azerbaijan, Indonesia, Malaysia and Turkey
چکیده [English]
Rentier states, has been faced with serious political and economic problems. In these countries, A major part of their revenues not from taxes but from the sale of natural resources extracted is provided. And some certain theories for the study of political economy of that countries came into existence. These are called Rentierism theories. These theories focus on the outcomes and harmful effects of Rentierism. These Effects and Outcomes returns to different fields of economy, politics and society. These Effects and Outcomes included not only the global market volatility that undermines the national economy but also unusual empowering rentier state/government. In this study Rentierism dimensions has been identified as a counterpoint to good governance dimensions. And the pattern of good governance has been identified as a democratic alternative of Rentierism. The governance pattern was investigated in six countries that rely on rent to varying degrees. These research was conducted with comparative-historical method, based on World Bank data. The results showed that Rentierism theories has serious limitations, because a more-rentier government does not always act in such a way as undemocratic and with bad governance, and conversely a less-rentier government, does not always act in such a democratic and with good governance. Finally, offered some suggestions for the development of Rentierism theories.
کلیدواژه ها [English]
Rentierism, good governance, comparative-historical study, rent
مراجع
-
-زرگر، افشین. (1388)، روند دولت-ملت سازی در جمهوری آذربایجان، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سوم، شماره 4.
-سالارزهی، حبیب و ابراهیم پور، حبیب. (1391)، بررسی سیر تحول در پارادایم‌های مدیریت دولتی: از پارادایم مدیریت دولتی سنتی تا پارادایم حکمرانی خوب، مجله مدیریت دولتی، ش 9.
-شریف‌زاده، فتاح و قلی پور، رحمت اله. (1382)، حکمرانی خوب و نقش دولت، فصلنامه فرهنگ مدیریت، ش 4.
-شیرزادی، رضا. (1389)، دولت و توسعه سیاسی در مالزی، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، شماره 9.
-ظهیری، بهزاد. (1390)، بررسی صلاحیت‌ها و اختیارات رئیس‌جمهوری نسبت به مصوبه‌های قانونی قوه مقننه در جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه، مجله فرآیند مدیریت و توسعه، ش 76.
-عباسی، بیژن. (1390)، بررسی تطبیقی شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب شوندگان در نظام انتخاباتی مجالس ایران و مالزی، مجله حقوق تطبیقی، دوره دوم، شماره 2.
-غفاری، غلامرضا. (1388)، منطق پژوهش تطبیقی، فصلنامه مطالعات اجتماعی ایران، ش 4.
-فیروزمنش، سیاوش. (1392)، نفت و حکمرانی خوب در کشورهای اوپک و OECD، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعت آب و برق (شهید عباسپور).
-کاتوزیان، محمدعلی. (1390)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه: نفیسی و عزیزی، نشر مرکز.
-کارل، تری لین. (1393)، معمای فراوانی: رونق‌های نفتی و دولت‌های نفتی، ترجمه: جعفر خیرخواهان، نشر نی.
-کریستال، جیل. (1387)، نفت و سیاست در خلیج‌فارس، ترجمه: ناهید سلامی و شاهپور جورکش، نشر موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
-کیان پور، سعید و تولایی، رؤیا. (1393)، بررسی نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط المقیاس در توسعه فعالیت‌های اقتصادی کشور مالزی، مجله رشد فناوری، سال دهم، شماره 38.
-گلریز، حسن. (1368)، فرهنگ توصیفی اقتصاد، نشر مرکز آموزش بانکداری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
-محقق، عدنان. (1389)، اصلاحات سیاسی در کویت، پژوهش‌نامه سیاست خارجی، ش 28.
-میر شجاعیان، حسین و رهبر، فرهاد. (1390)، شناخت روابط علی میان مؤلفه‌های حکمرانی خوب در کشورهای در مخاطره نفرین منابع طبیعی، سیاست‌های اقتصادی، ش 2.
-میرترابی، سعید. (1387)، راه‌های گوناگون توسعه در کشورهای نفت‌خیز، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش 248.
-میرترابی، سعید. (1390)، نفت، سیاست و دموکراسی، نشر قومس.
-میرمحمدی، سید رضا. (1388)، اصلاحات قانون اساسی در جمهوری آذربایجان: ضرورت یا موروثی کردن قدرت؟، دو فصلنامه ایراس، شماره 22.
-نادری، محمدمهدی. (1390)، حکمرانی خوب؛ معرفی و نقدی اجمالی، مجله اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، ش 1.
-Ahmadov, Anar, k. (2013). Oil, democracy, and context: a meta-analysis, comparative political studies.
-Anthonsen, Mette et al. (2012).Effects of rent dependency on quality of government, Economics of Governance, Volume 13, Issue 2.
-Aslaksen, Silje. (2010). Oil and Democracy: More than a Cross-country Correlation, Journal of Peace Research 47.
-Badiei, Sousan and Bina, Cyrus. (2002). Oil and the Rentier State: Iran’s Capital Formation, 1960-1997, Middle East Economic Association and Loyola University Chicago.
-Bayulgen Oksan. (2005). origin Investment, Oil Curse, and Democratization: A Comparison of Azerbaijan and Russia, business and politics, vol 7.
-Frankea, Anja et al. (2009). Kazakhstan and Azerbaijan as Post-Soviet Rentier States: Resource Incomes and Autocracy as a Double ‘Curse’ in Post-Soviet Regimes, Europe-Asia Studies, Vol. 61.
-Graham, john et al. (2003). principles for good governance in the 21st century, policy brief, no. 15.
-Guliev, farid. (2013). Oil and regime stability in Azerbaijan, Demokratizatisiya. Vol 21.
-Herb, Michael. (2003). Taxation and representation, Studies in Comparative International Development, Volume 38, Issue 3.
-Kaufmann, D, et al. (2003). Governance Matters VIII: Aggregate and Individual Governance Indicators 1996-2008, The World Bank, policy Research, 2009, Working Paper No. 4978.
-Lederman, Daniel et al. (2007). Natural Resources; Neither Curse nor Destiny, Stanford University Press.
-Lucas Russell e. (2015). The wage of oil: parliaments and economic development in Kuwait and the UAE, Cambridge review of international affairs.
-Mahdavy, Hosein. (1970). The Patterns and Problems of Economic Development in Rentier States: the Case of Iran, in Cook, M. A. (ed.), Studies in the Economic History of the Middle East, London, Oxford University Press.
-Moore, mick. (2004). revenues, state formation, and the quality of governance in developing countries, international political science review, vol 25, no. 3.
-Mardiasmo, Diaswati. (2007). Good governance implementation and international alignment: the case of regional governments in Indonesia, Queensland university, Australia.
-Mohapatra, Aswini K. (2008). Democratization in the Arab World: Relevance of the Turkish Model, international studies, vol. 45.
-Ross, Michael. (2001). Does oil hinder democracy? World Politics, 53.
-Shaw, Dayne Lukas. (2013). Good Governance in the Post-Soviet South: Testing Theories of the Resource Curse in Azerbaijan, Journal of Politics & International Studies, Vol. 9.
-Shambayati, Hooton. (1994). the Rentier State, Interest Groups, and the. Paradox of Autonomy. State and Business in Turkey and Iran, comparative politics, vol 26.
-Schwarz, Rolf. (2007). Rentier States and International Relations Theory. A Paper Presented at the 6th Pan European Conference.
-Shipley, R. and Kovacs, J. F. (2008). Good Governance Principles for the Cultural Heritage Sector: Lessons from International Experience, Corporate Governance.
-Yates, Douglas Andrew. (1996). the Rentier State in Africa: Oil Rent Dependency and Neocolonialism in the Republic of Gabon, Trenton, Africa.
ابتدای صفحه