محمدحسین پناهی؛ علی علی‌آبادی
چکیده
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهره‌گیری از رسانه‌های خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهش‌ها و نظریههای مرتبط با موضوع، فرضیههای پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخص‌های سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. به‌منظور گردآوری داده‌ها و آزمون تجربی فرضیه‌ها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر ...
بیشتر
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهره‌گیری از رسانه‌های خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهش‌ها و نظریههای مرتبط با موضوع، فرضیههای پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخص‌های سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. به‌منظور گردآوری داده‌ها و آزمون تجربی فرضیه‌ها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر از شهروندان ۱۸ ساله و بالاترِ ساکن مناطق ۲۲ گانه شهر تهران با روش نمونهگیری طبقهای برگزیده شدند. مطابق با یافته‍های توصیفی پژوهش، شهروندان تهرانی موردبررسی در نمونه آماری به ترتیب به فرهنگهای سیاسی لیبرالی، سوسیالیستی و اسلامی گرایش داشتند. بر اساس یافته‍های تبیینی پژوهش، با افزایش میزان بهره‌گیری افراد از رسانه‌های خارجی، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت اما گرایش به فرهنگهای سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت. همچنین مطابق با نتایج پژوهش، با افزایش استقلال اطلاعاتی و ارتباطی پاسخگویان و با کنترل سایر متغیرها، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت، اما گرایش به فرهنگهای سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت.
محمد حسین پناهی؛ آتنا کامل قالیباف
چکیده
در این پژوهش به بررسی راهبرد مشارکت سیاسی در میان کنشگران چهار حوزه معلمی، دانشجویی، زنان و کارگری پرداختیم. سؤال محوری این است که کنشگران چه راهبرد‍هایی را برای دستیابی به مطالباتشان در بستر نظام سیاسی موجود در پیش می‍گیرند. بدین منظور از نظریات دموکراتیک‍سازی و انعطاف‍پذیری اقتدارگرایی سود بردیم. برای جمع‌آوری داده‍های ...
بیشتر
در این پژوهش به بررسی راهبرد مشارکت سیاسی در میان کنشگران چهار حوزه معلمی، دانشجویی، زنان و کارگری پرداختیم. سؤال محوری این است که کنشگران چه راهبرد‍هایی را برای دستیابی به مطالباتشان در بستر نظام سیاسی موجود در پیش می‍گیرند. بدین منظور از نظریات دموکراتیک‍سازی و انعطاف‍پذیری اقتدارگرایی سود بردیم. برای جمع‌آوری داده‍های تحقیق، از روش کیفی و مصاحبه‍های نیمه ساختاریافته با 22 نفر از فعالان چهار حوزه منتخب استفاده کردیم و با کمک تحلیل محتوای تماتیک به تجزیه‌وتحلیل مصاحبه‌ها پرداختیم. یافته‍های پژوهش نشان می‍دهند کنشگران از چهار راهبرد 1- روابط حسنه یا تعامل با حاکمیت، 2- مقاومت در برابر حاکمیت، 3- بازسازی درونی پس از وقوع سرکوب و 4- ائتلاف استفاده می‍کنند. کنشگران گاه به‌طور هم‌زمان و ترکیبی چند راهبرد را بکار می‍گیرند و یا در طول زمان، راهبردهای متفاوت را در مقاطع زمانی مختلف تجربه می‍کنند. نتایج حاکی از آن است که تشکل‍ها ابتدا مذاکره با مسئولان را آزمون می‍کنند، سپس مسیر اشکال غیررسمی کنشگری را طی می‍کنند که هزینه‍برند. بالا رفتن هزینه، کنشگران را وادار به پنهان‍کاری فعالیت‍هایشان می‍کند. درواقع کنشگران در زمانه‍ای که فرصت سیاسی برای فعالیت وجود دارد از آن بهره می‍برند و در زمانه‍ی عسرت و انسداد فضای سیاسی میان کنش‍های رسمی و غیررسمی جابه جا می‍شوند.
محمدحسین پناهی؛ منصوره تبریزی
چکیده
در دوران معاصر اینترنت نقش قابل ملاحظه‌ای در زندگی و روابط انسان‌ها یافته است. بخشی از این تأثیرات به قلمروی زندگی زناشویی معطوف است. در این پژوهش کوشیدهایم مهمترین عرصه‌ها و ابعاد تأثیرگذاری اینترنت بر روابط همسران در تحقیقات پیشین را مورد واکاوی قرار دهیم. حدود چهل پژوهش که از 1995 تاکنون به موضوع اینترنت و روابط همسران مرتبط ...
بیشتر
در دوران معاصر اینترنت نقش قابل ملاحظه‌ای در زندگی و روابط انسان‌ها یافته است. بخشی از این تأثیرات به قلمروی زندگی زناشویی معطوف است. در این پژوهش کوشیدهایم مهمترین عرصه‌ها و ابعاد تأثیرگذاری اینترنت بر روابط همسران در تحقیقات پیشین را مورد واکاوی قرار دهیم. حدود چهل پژوهش که از 1995 تاکنون به موضوع اینترنت و روابط همسران مرتبط بودند شناسایی شده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، و با اتکا به منطق استقراء، بررسی شدند. در نتیجه، دو عرصه مهم تأثیر اینترنت بر روابط همسران بهدست آمد که عبارتاند از: تأثیر در مناسبات زندگی روزمره، و در مرزها و حدود زناشویی. جمعبندی تحقیقات مورد بررسی بیشتر مؤید تأثیر منفی اینترنت بر این دو قلمرو در جوامع غربی است، هرچند پیچیدگیهایی دارد. ارتباط اینترنت با زندگی روزمره همسران به میزان، زمان و مکان مصرف، نوع استفاده و شرایط و برههای بستگی دارد که افراد تجربه می‍کنند. برخی امکانات اینترنتی نظیر محتوای جنسی و امکان برقراری روابط مجازی نیز بر مرزهای زناشویی بیشتر تأثیر منفی داشته است، هرچند مؤلفههایی چون دلایل مصرف، جنسیت، زمینههای روانی و خانوادگی، و روابط عاطفی یا جنسی برقرار شده، حالات گوناگونی به آن می‍دهند.
محمد حسین پناهی
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 223-262
چکیده
بعضی انقلابات، آثار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زیادی در کشوری که در آن واقع شدهاند و در منطقه مربوطه و حتی در سطح جهان می گذارند. انقلاب اسلامی به عنوان انقلابی شگفت انگیر و بزرگ، آثار زیادی در سطح داخلی و منطقه ای و جهانی داشته است. یکی از نتایج جهانی انقلاب اسلامی، آثار علمی آن در رشته های علوم سیاسی و اجتماعی، خاصه در نظریه ...
بیشتر
بعضی انقلابات، آثار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زیادی در کشوری که در آن واقع شدهاند و در منطقه مربوطه و حتی در سطح جهان می گذارند. انقلاب اسلامی به عنوان انقلابی شگفت انگیر و بزرگ، آثار زیادی در سطح داخلی و منطقه ای و جهانی داشته است. یکی از نتایج جهانی انقلاب اسلامی، آثار علمی آن در رشته های علوم سیاسی و اجتماعی، خاصه در نظریه پردازی های انقلاب است. در این مقاله، اثر انقلاباسلامی در نظریههای انقلاب، در سه حوزه مربوط به علل وقوع انقلابات، فرایند جنبش انقلابی و پیامدهای انقلاب، مورد بررسی قرار گرفته است. از آن جا که این موضوع در حوزه مباحث جامعه شناسی علم قرار میگیرد، با استفاده از نظریه انقلابات علمی توماس کوهن فرضیه کلی زیر مطرح گردید: وقوع انقلاب اسلامی ایران دگرگونی قابلتوجهی در نظریه های جامعه شناسی انقلاب ایجاد کرده است. این فرضیه با توجه بهحوزه های مورد بررسی، به سه فرضیه اصلی و فرضیههای فرعی تر تفکیک شده و مورد بررسی قرار گرفت. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی یا مضمونی 57 مقاله انگلیسی چاپ شده درمجلات علمی بین المللی پیرامون انقلاب اسلامی ایران بوده است. این پژوهش نشان داد که انقلاب اسلامی ایران، اثر غی رقابل انکاری د رنظریه ها و نظریه پردازی انقلاب در هر سه حوزه علل وقوع، فرایند و پیامدهای انقلاب گذاشته است.
اردشیر انتظاری؛ محمد حسین پناهی
دوره 14، شماره 38.39 ، اسفند 1386، ، صفحه 91-132
چکیده
گرایش به گروه های مرجع غیربومی، از موضوعات مهمی است که همواره موردتوجه جامعه شناسان و روانشناسان قرار داشته است. این مقاله برمبنای پژوهشی استکه طی آن تلاش شده است بر اساس نظریه گروه مراجع مرتن، رابطه متغیر «تصور باز بودن ساختاری» با گرایش به گروههای مرجع غیربومی، بررسی شود. این پژوهش باراهبرد پیمایش مقایسهای مجازی - واقعی در ...
بیشتر
گرایش به گروه های مرجع غیربومی، از موضوعات مهمی است که همواره موردتوجه جامعه شناسان و روانشناسان قرار داشته است. این مقاله برمبنای پژوهشی استکه طی آن تلاش شده است بر اساس نظریه گروه مراجع مرتن، رابطه متغیر «تصور باز بودن ساختاری» با گرایش به گروههای مرجع غیربومی، بررسی شود. این پژوهش باراهبرد پیمایش مقایسهای مجازی - واقعی در دو جامعه آماری واقعی (دانشجویان) ومجازی (اعضای گروه های ایرانی یاهو) و با استفاده از پرسشنامه چاپی و الکترونیکی جمع آوری اطلاعات، اجرا شده است. نتایج نشان میدهد که گرایش به گروه های مرجع غیر بومی در محیط مجازی، به نحو قابل توجه و معناداری بیشتر از محیط واقعی است. تصور باز بودن ساختاری با گرایش به گروه های مرجع غیر بومی در هر دو محیط واقعی و مجازی، رابطه معکوس دارد. کاربری اینترنت فارسی در محیط واقعی با گرایش به گروه های مرجع غیربومی، رابطه معکوس، ولی در محیط مجازی، رابطه مستقیمضعیفی دارد.
محمد حسین پناهی؛ فریبا شایگان
دوره 14، شماره 37 ، خرداد 1386، ، صفحه 73-108
چکیده
اعتماد سیاسی به رابطه مردم و دولت می پردازد. تحقیقات صورت گرفته حکایت ازروند نزولی اعتماد سیاسی در ایران از اول انقلاب تا کنون دارد. از جمله عوامل مؤثر براعتماد سیاسی که در تئوریهای جامعه شناسان کلاسیک و معاصر و نظریهپردازان سرمایه اجتماعی بر آن تأکید شده، دین است. این عامل در کشور ایران که حکومت دینی برقرار است و دخالت دین در سیاست ...
بیشتر
اعتماد سیاسی به رابطه مردم و دولت می پردازد. تحقیقات صورت گرفته حکایت ازروند نزولی اعتماد سیاسی در ایران از اول انقلاب تا کنون دارد. از جمله عوامل مؤثر براعتماد سیاسی که در تئوریهای جامعه شناسان کلاسیک و معاصر و نظریهپردازان سرمایه اجتماعی بر آن تأکید شده، دین است. این عامل در کشور ایران که حکومت دینی برقرار است و دخالت دین در سیاست واضح و آشکاراست، بیشتر قابل بررسی است. گیدنز، تأثیر دین براعتماد سیاسی را از ویژگیهای - جوامع سنتی میداند و تعهدات دینی مسئولین در جوامع سنتی، عملکرد نقاط تماس، اعتماد بنیادی و تلاش دولت برای تأمین رفاه اجتماعی - اقتصادی مردم را از دیگر عوامل تأثیرگذار بر اعتماد سیاسی ذکرمی کند. برای بررسی اعتماد سیاسی در سه حوزه اعتماد به نظام سیاسی، نهادهای سیاسی و کنشگران سیاسی به روش پیمایشی از ۶۳۰ نفر از افراد ۲۰ سال به بالای تهرانی که به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شده بودند، اطلاعات جمع آوری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که اعتماد به نظام سیاسی بیشتر از اعتماد به نهادها و کنشگران سیاسی است. میزان دینداری پاسخ گویان و نیز اعتماد بنیادی آنان، رضایت از عملکرد نقاط تماس، برداشت از میزان تعهدات مذهبی مسئولان و نیز تلاش دولت برای تأمین رفاه اجتماعی - اقتصادی مردم بر اعتماد سیاسی تأثیر دارد. بیشترین تاثیر متعلق به برداشت پاسخ گویان از تلاش دولت برای تأمین رفاه مردم است.
محمد حسین پناهی
دوره 13، شماره 36 ، اسفند 1385، ، صفحه 37-75
چکیده
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا وقوع انقلاب اسلامی و مطالعه آن به وسیله صاحب نظران انقلاب، دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به فرایندجنبش انقلابی ایجاد کرده است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، که در حوزه جامعهشناسی علم است، از نظریه مرتون و به ویژه توماس کوهن درباره تغییر و تحول دانشعلمی بهره گرفته شده و این فرضیه مطرح ...
بیشتر
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا وقوع انقلاب اسلامی و مطالعه آن به وسیله صاحب نظران انقلاب، دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به فرایندجنبش انقلابی ایجاد کرده است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، که در حوزه جامعهشناسی علم است، از نظریه مرتون و به ویژه توماس کوهن درباره تغییر و تحول دانشعلمی بهره گرفته شده و این فرضیه مطرح شده است که وقوع انقلاب اسلامی ایران و مطالعه آن منجر به کشف ناسازگاری های علمی در نظریه های مربوط به فرایند جنبش انقلابی شده و دگرگونیهای قابل توجهی در این نظریه ها ایجاد کرده است. از آن جا که فرایند جنبش انقلابی تا سرنگونی نظام خود از مباحث متعددی - شامل شرایط شکل گیری جنبش انقلابی، نقش ایدیولوژی و فرهنگ در این فرایند، بسیج و مشارکت تودهای در جنبش، نقش سازمان و رهبری و خشونت در فرایند جنبش انقلابی - تشکیل می شد، فرضیه اصلی ما به پنج فرضیه فرعی تجزیه شد که هر یک ناظر بر بررسی دگرگونیهای نظری در یکی از موضوع های فوق است. بررسی فرضیه اصلی و فرضیه های فرعی به کمک تحلیل محتوای کیفی ۵۷ مقاله علمی، حاوی مطالب نظریه ای مربوط به انقلاب اسلامی، منتشر شده در مجلات معتبر تخصصی خارجی، نشان داد که مطالعه فرایند جنبش انقلابی انقلاب اسلامی در هر پنج زمینه فوق منجر به کشف ناسازگاری هایی بین نظرهای موجود و واقعیات مربوط به فرایند جنبش انقلاب اسلامی شده، و آثار مهم و قابل توجهی بر نظرهای این حوزه گذاشته، نظریه های موجود در قبل از انقلاب اسلامی را بهبود بخشیده و حتی نظریه ها و زمینه های جدیدی به مطالعه فرایند جنبش انقلابیافزوده است.
محمد حسین پناهی؛ اسماعیل عالی زاده
دوره 12، شماره 28.29 ، خرداد 1384، ، صفحه 89-131
چکیده
مسئله مشارکت سیاسی مسئله ای است که در جامعه ما، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از جایگاه خاصی برخوردار شده است، به نحوی که برخی از سطوح آن، به ویژه رفتار رای دهی، همواره مورد حمایت و تاکید نظام سیاسی قرار دارد و تبلیغات سیاسی گسترده ای برای آن صورت می پذیرد. در این میان، وسایل ارتباط جمعی به عنوان مهمترین مجرای ارتباط سیاسی جامعه ...
بیشتر
مسئله مشارکت سیاسی مسئله ای است که در جامعه ما، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از جایگاه خاصی برخوردار شده است، به نحوی که برخی از سطوح آن، به ویژه رفتار رای دهی، همواره مورد حمایت و تاکید نظام سیاسی قرار دارد و تبلیغات سیاسی گسترده ای برای آن صورت می پذیرد. در این میان، وسایل ارتباط جمعی به عنوان مهمترین مجرای ارتباط سیاسی جامعه می توانند نقش تعیین کننده ای در افزایش یا کاهش میزان مشارکت سیاسی ایفا کنند. بر این اساس، پژوهشی با هدف بررسی تاثیر رسانه های همگانی بر میزان مشارکت سیاسی در ایران به انجام رسید. برای این کار از جامعه آماری تهرانیان بالای نوزده سال نمونه ای ۴۳۰ نفره انتخاب گردید و داده های لازم از طریق پرسشنامه جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این مطالعه نشان داد که وسایل ارتباط جمعی در بلند مدت و به طور غیر مستقیم از طریق عواملی همچون فرهنگ سیاسی، اثربخشی سیاسی و انگیزه های سیاسی بر مشارکت سیاسی تاثیر می گذارند. علاوه بر این، شدت تاثیر هر یک از رسانه ها (تلویزیون، رادیو، روزنامه، و...) متفاوت است و حتی در مواردی، جهت تأثیر آنها نیز متفاوت است، به نحوی که برخی از آنها شرکت در فعالیت های سیاسی را ترغیب و برخی دیگر بی تفاوتی سیاسی را تشویق می کنند.
محمد حسین پناهی
دوره 8، شماره 13.14 ، تیر 1380، ، صفحه 1-45
چکیده
هدف اصلی این مقاله، پاسخگویی به این پرسش است که آیا شعارهای مطرح شده در تبلیغات انتخاباتی مجلس ششم، در راستای شعارهای انقلاب اسلامی و اهداف و آرمان های آن بوده است یا خیر؟ و در صورت خیر، اختلاف آن ها در چیست؟ به علاوه، آیا گرایش به اصلاحات در این نخبگان سیاسی و مردم نشان دهنده درخواست آنان برای تحقق شعارها و آرمان های انقلاب اسلامی ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله، پاسخگویی به این پرسش است که آیا شعارهای مطرح شده در تبلیغات انتخاباتی مجلس ششم، در راستای شعارهای انقلاب اسلامی و اهداف و آرمان های آن بوده است یا خیر؟ و در صورت خیر، اختلاف آن ها در چیست؟ به علاوه، آیا گرایش به اصلاحات در این نخبگان سیاسی و مردم نشان دهنده درخواست آنان برای تحقق شعارها و آرمان های انقلاب اسلامی است یا حاکی از انحراف از بعضی شعارها و اهداف انقلاب اسلامی است؟ بدین منظور، شعارهای انتخاباتی تشکل ها و کاندیداهای حوزه انتخابیة تهران که از ده روزنامه منتخب در ایام مجاز تبلیغات به دست آمد، با استفاده از روش تحلبل محتوا تجزیه و تحلیل و با شعارهای انقلاب مقایسه شد. مقایسه کلی دو دسته از شعارها نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین شعار های مربوط به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی و شعارهای انتخاباتی مجلس ششم تهران وجود دارد. مهمترین اختلاف این است که در شعارهای انتخاباتی، در مقایسه با شعارهای انقلاب از تاکید و حساسیت بر موضوعات اسلامی و فرهنگی کاسته شده و بر تاکید و توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی افزوده شده است. این که آیا این اختلاف انحرافی را نشان می دهد یا خیر جای بحث دارد.
محمد حسین پناهی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 63-84
چکیده
یکی از منابع مهم برای مطالعه انقلابات، شعارهای آن هاست. این منبع در مورد انقلاب اسلامی ایران دارای ابعاد گسترده ای است که تاکنودن مورد مطالعه جدی جامعه شناختی قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی اهداف و زمینه های وقوع انقلاب اسلامی براساس شعارهای آن است. برای این کار ابتدا روش جمع آوری و جداسازی شعارهای انقلاب اسلامی توضیح داده شده ...
بیشتر
یکی از منابع مهم برای مطالعه انقلابات، شعارهای آن هاست. این منبع در مورد انقلاب اسلامی ایران دارای ابعاد گسترده ای است که تاکنودن مورد مطالعه جدی جامعه شناختی قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی اهداف و زمینه های وقوع انقلاب اسلامی براساس شعارهای آن است. برای این کار ابتدا روش جمع آوری و جداسازی شعارهای انقلاب اسلامی توضیح داده شده که حاصل آن ۴۱۵۲ شعار انقلابی بوده است. سپس با ارائه جداولی از نتایج تحلیل محتوای شعارهای مربوط به وضعیت رژیم گذشته زمینه های وقوع انقلاب اسلامی از منظور شعارها بررسی شده است، و سرانجام نتایج تحلیل محتوای شعارهای مربوط به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی ارائه گردیده است. بر اساس این بررسی وضعیت نامطلوب فرهنگی و سیاسی رژیم پهلوی از مهمترین عوامل وقوع انقلاب اسلامی بوده است.
