نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

چکیده

 
 
روابط دولت و ملت در فرمان مشروطیت
علیرضا ملائی توانی*
                                                                                                                 تاریخ دریافت: 15/10/94
                                                                                                                                                 تاریخ پذیرش: 20/3/95
 
چکیده
فرمان مشروطه نخستین متن رسمی معاصر در تعریف مناسبات دولت و ملت در تاریخ ایران است که به تغییر روابط دولت و ملت و نیز دگرگونی نهادهای سیاسی منجر شد و دوره تازه‌ای را در حیات و پویش سیاسی ایرانیان رقم زد. از سه فرمان صادر شده، دو فرمان نخستین با اعتراض مشروطه‌خواهان لغو شد، اما فرمان سوم مورد تأیید قرار گرفت. به دنبال آن تحصن در سفارت و مهاجرت علما پایان یافت. اما مسئله این است که چرا سه فرمان متفاوت صادر شد و بر سر محتوای آن‌ها کشمکش درمی‌گرفت؟ نوع و ماهیت مناسباتی که این فرمان‌ها در روابط دولت و ملت رقم می‌زدند چه بود؟ این مقاله با تحلیل مضمون این فرمان‌ها و بررسی مناسبات قدرت بین دولت و ملت، به این نتیجه می‌رسد که راز اصلی صدور سه فرمان متفاوت جدال بر سر تعیین جایگاه ملت در متن این سند مهم و تعیین نوع رابطه دولت و ملت در متن این فرمان‌ها بود که برای نخستین بار حق ایرانیان را برای مشارکت در قدرت به رسمیت می‌شناخت.



*دانشیار تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.        alireza mollaiynet@yahoo.com

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relations Between Government and Nations in Constitutional’s Commands Alireza Mollaiy Tavany

نویسنده [English]

  • alireza Mollaie Tavani

tehran

چکیده [English]

Relations Between Government and Nations in Constitutional’s Commands
Alireza Mollaiy Tavany[1]
Received: 5/1/2016
Accepted: 9/6/2016
 
Abstract
Constitutional’s command is the first of official text in modern Iran that defines the relation between government and nation. This command caused changing the foundation’s relation between government and nation and started a new era in Iranian’ life and their political trends. Shah issued three commands. The First and the second ones didn’t accept by oppositions but the third command accepted by oppositions. The sanctuary in England’s embassy and emigration’s ulema to Qume come to end. Therefore the question is why did shah issue three commands? Why did these commands bring about disputes between government and oppositions? This article attempted to analyze these commands and studies relation between government and nation. It concludes that the main cause of dispute between government and oppositions was determining nation’s position. These commands recognize the Iranian’s rights for participating in political power for the first time.



[1]. Associate Professor in Institute for Humanities and Cultural Studies.
    alireza mollaiynet@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Constitutional’s Command
  • Social Classes
  • People
  • Peasants
 
 
- آبراهامیان، یرواند. (1380)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه: احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
- آدمیت، فریدون. (1353)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران: پیام.
- آفاری، ژانت. (1378)، انقلاب مشروطه ایران 1906- 1911. (1285- 1290)، ترجمه: رضا رضائی، تهران: نشر بیستون.
- احتشام السلطنه، مهدی. (1362)، خاطرات احتشام السلطنه، به کوشش محمدمهدی موسوی، تهران: زوار.
- اعظام قدسی، حسن. (1349)، خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صدساله، جلد اول.
- انقلاب مشروطیت ایران از سری مقالات دانشنامه ایرانیکا. (1382)، زیر نظر احسان یار شاطر، ترجمه: پیمان متین، با مقدمه ناصر تکمیل همایون، تهران: امیرکبیر.
- بشیریه، حسنی. (1386)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر.
- برآر، ویکتور. (1355)، انقلابات ایران، ترجمه: ضیاءالدین دهشیری، تهران: دانشگاه تهران.
- بروان، ادوارد. (1380)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه: مهری قزوینی، تهران: کویر.
- بلاندل، ژان. (1378)، حکومت مقایسه‌ای، ترجمه: علی مرشدی زاد، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- تفرشی حسینی، احمد. (1351)، روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران، به کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
- تقی زاده، حسن. (1337)، خطابه آقای سید حسن تقی زاده مشتمل بر شمه‌ای از تاریخ اوایل انقلاب مشروطیت ایران، تهران: باشگاه مهرگان.
- دولت‌آبادی، یحیی. (1330)، حیات یحیی، تهران: ابن‌سینا، جلد سوم.
- رائین، اسماعیل. (1345)، انجمن‌های سری در انقلاب مشروطیت ایران، چاپخانه تهران.
- رجبلو، قنبر علی. (1388)، نقش، جایگاه و کارکرد شیوه‌های بررسی متن فرمان مشروطیت بر اساس قواعد تحلیل گفتمان، مجله علمی- پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، دانشگاه الزهرا، سال پانزدهم، شماره 55.
- رضوانی، محمداسماعیل. (1381)، انقلاب مشروطیت ایران، تهران: علمی و فرهنگی.
- روزنامه ایران. (1324)، اخبار دربار همایون، پنج‌شنبه 9 رجب‌المرجب 1324 / 6 اوت 1906، سال پنجاه و نهم، شماره 11.
- زینویف، ایوان الکسیویچ. (1362)، انقلاب مشروطیت ایران، نظرات یک دیپلمات روس: حوادث ایران در سال‌های 1905- 1911، ترجمه: ابوالقاسم اعتصامی، تهران: اقبال.
- سالور، قهرمان‌میرزا. (عین‌السلطنه). (1378)، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر، ج 6.
- سیاح محلاتی، محمدعلی. (1346)، خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، به کوشش حمید سیاح، به تصحیح سیف‌الله گلکار، تهران: ابن‌سینا.
- شریف کاشانی، محمدمهدی. (1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، نهران: نشر تاریخ ایران.
- شمیم، علی‌اصغر. (1342)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: علمی.
- صفائی، ابراهیم. (1380)، تاریخ مشروطیت به روایت اسناد، تهران: ایران یاران.
- عالم، عبدالرحمان. (1373)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نی.
- فرید، مسعود. (1354)، خاطرات فرید، تهران: تابش.
- قانون اساسی مشروطیت.
- کاتوزیان تهرانی، محمدعلی. (1379)، مشاهدات و تحلیل اجتماعی و سیاسی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، با مقدمه ناصر کاتوزیان، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کتاب آبی: گزارش‌های محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران. (1363)، به کوشش و ویراستاری احمد بشیری، تهران: نشر نو.
- کتاب نارنجی: گزارش‌های سیسای وزارت امور خارجه روسیه تزاری درباره انقلاب مشروطه ایران. (1367)، به کوشش احمد بشیری، تهران: ج 1.
- کرمانی، محمد. (ناظم الاسلام). (1376)، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: نشر پلیکان.
- کسروی، احمد. (1340)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیرکبیر.
- کسروی، احمد. (1385)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیرکبیر.
- کلانتری باغمیشه، ابراهیم. (1377)، روزنامه خاطرات شرف الدوله. (1324- 1327 هـ ق) ابراهیم‌خان کلانتر باغمیشه‌ایی، به کوشش یحیی ذکاء، تهران: فکر روز.
- مستشارالدوله، صادق. (1361)، خاطرات و اسناد مستشارالدوله صادق، به کوشش ایرج افشار، تهران: فردوسی.
- مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱ جلسه، ۲۹، شنبه ۴ ذیحجه الحرام ۱۳۲۴.
- مجد الاسلام کرمانی، احمد. (1356)، تاریخ انحطاط مجلس، فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، مقدمه و تحشیه محمد خلیل پور، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
- محیط مافی، هاشم. (1363)، مقدمات مشروطیت، به کوشش مجید تفرشی و جواد جان فدا، تهران: فردوسی، جلد اول.
- مرادی خلج، محمدمهدی. (1389)، مشروعه خواهان مشروطیت، شیراز: کوشا مهر.
- مدیر حلاج، حسن. (1312)، تاریخ نهضت ایران، تهران: سلیمی.
- مستوفی، عبدالله. (1371)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، تهران: زوار.
- مغیث‌السلطنه، یوسف. (1362)، نامه‌های یوسف مغیث‌السلطنه. (1320- 1334 هجری قمری)، به کوشش معصومه مافی، تهران: نشر تاریخ ایران.
- ملائی توانی، علیرضا. (1381)، مشروطه و جمهوری: ریشه‌های نابسامانی نظم دموکراتیک در ایران، تهران: گستره.
- ملک‌زاده، مهدی. (1371)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: علمی، جلد اول.
- منتل، جان شوارتس. (1378)، ساختارهای قدرت. (درآمدی بر علم سیاست)، ترجمه: مرکز تحقیقات سیاسی دانشگاه امام صادق. (ع)، به کوشش ناصر جمال‌زاده، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- نهضت مشروطه ایران بر پایه اسناد وزارت امور خارجه. (1370)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
- وینسنت، اندرو. (1371)، نظریه‌های دولت، ترجمه: حسین بشیریه، تهران: نی.
- هدایت، مهدی قلی. (مخبرالسلطنه). (1363)، گزارش ایران: قاجاریه و مشروطیت، تهران: نشر نقره.
-   هدایت، مهدی قلی. (مخبرالسلطنه). (1375)، خاطرات و خطرات، تهران: زوار.