نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

چکیده
هدف ما از این تحقیق تشخیص شرایط و عوامل باروری پایین در ایران و پیشنهاد مسیرهای مستقیم سیاستگذاری برای ارتقای باروری بود. ابتدا ملاحظه کردیم که وضعیت موجود جمعیت ایران می‌تواند به نحو بی سابقه‌ای مناسب توسعه و در نتیجه اشتغال و ازدواج جوانان باشد. در واقع، استفاده درست و به موقع از فرصت‌های ایجاد شده موجود توسط تحولات جمعیتی کشور نه تنها می‌تواند شرایط را  برای ارتقای باروری مساعد سازد، بلکه اثربخشی عوامل و مسیر‌های ارتقای باروری را هم بالا می‌برد. در ادامه،  مسیرهای مستقیم را از طریق یک مدل نظری که در آن سطح جاری باروری تابعی از تعداد فرزندان قصد شده زنان (Ip ) و شش عامل تعدیل کننده آن است جستحو کردیم. دو عامل را به دلیل تأثیر کم و مقاوم بودن در مقابل سیاستگزاری حذف کردیم. چهار عامل باقی مانده را با توجه به رویکرد نظری اتخاذ شده به دو دسته عوامل همسو (شامل ناباروری و تأثیر تمپو) و عوامل بالقوه همسو یا ناهمسو (شامل نقش‌های رقیب با فرزندآوری و فرزندآوری ناخواسته) تقسیم و پتانسیل هر عامل و چشم انداز مسیر باز شده توسط آن را برای ارتقای سطح جاری باروری کشور مطالعه و ارزیابی کردیم.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Population Reproduction of Iran: Current Status and Some Policy Considerations

نویسنده [English]

  • Hasan Saraei

چکیده [English]

The aim of this study was to distinguish conditions and factors of low fertility in Iran and to suggest direct paths along which policies with regard to fertility could be adopted and implemented. First, we observed that current state of Iran’s population is exceptionally favorite for development and consequently for the youth employment and marriage. In fact, correct and on time utilization of the available opportunities provided by current state of population transition not only makes conditions conductive for increased level of fertility in Iran, it also enhances effectiveness of factors upon which direct paths to increased fertility are founded. Second, direct paths to increased fertility were inferred from a theoretical model in which current level of fertility considered to be a function of intended parity (IP) and it’s six adjusting factors. Excluding two robust and less effective factor (gender preference and replacement effect ), remaining factors , based on adopted theoretical approach and with regard to their inferred policy orientation, classified as (1) consistent (sub/infecundity and tempo effect ) and (2) potentially consistent or non-consistent(competition and unwanted fertility)  with women’s wants an desires . Then, potential of each factor and the prospect of it’s corresponding path to increased fertility was studied and evaluated. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Population reproduction
  • current level of fertility
  • intended parity
  • sub/fecundity
  • tempo effect
  • competition
  • unwanted fertility
منابع
-  خلج آبادی فراهانی، فریده. (1391)، گزارش طرح هنجار، قصد و عملکرد زنان و مردان همسردار ساکن تهران در خصوص تک فرزندی و عوامل اجتماعی و فرهنگی تعیین‌کننده آن. تهران: موسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
-  رزاقی نصرآباد، حاجیه بی بی؛ میرزایی، محمد. (1391)، شکاف موجود بین شمار فرزندان موجود و ایده آل در استانهای منتخب سمنان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال هفتم، شماره 13.
-  سازمان ثبت‌احوال کشور. (1393)، ویژه نامه تحلیلی آمار ثبت وقایع حیاتی سال 1392 در کشور با نگاهی به آمارهای بین‌المللی. تهران: سازمان ثبت‌احوال کشور.
-   سرایی، حسن. (1370)، درباره نرخهای رشد جمعیت ایران. (1335 تا 1365)، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 2 و 1.
-   سرایی، حسن. (1379)، ترکیب سنّی، نیروی محرّکۀ رشد و جمعیت آیندۀ ایران. نامه علوم اجتماعی، شماره 15.
-   سرایی، حسن. (1385)، تداوم و تغییر خانواده درجریان‌گذار جمعیتی ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 2.
-   سرایی، حسن. (1387)، گذارجمعیتی دوم، با نیم نگاهی به ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 6.
-   سرایی، حسن. (1387)، دریچه جمعیتی ایران، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. شماره 1.
-   سرایی، حسن. (1390)، جمعیت شناسی: مبانی و زمینه‌ها. سازمان مطالعه و تدوین کتب درسی علوم انسانی. (سمت).
-  شاه‌آبادی، زهرا. (1392)، هنجار، ترجیح، قصد باروری و تعیین‌کننده‌های آن در زنان در شرف ازدواج (مطالعه شهرستان نیشابور)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
-  عباسی شوازی، محمد جلال؛ حسینی چاووشی، میمنت. (1391)، تحولات و سیاست‌های اخیر جمعیتی در ایران: ضرورت تدوین سند جامع جمعیت. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال هفتم، شماره 13.
-  عینی زیناب، حسن؛ شمس قهفرخی، فریده. (1391)، تأثیر تمپو (زمان‌بندی فرزندآوری) بر میزان باروری کل در ایران. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال هفتم، شماره 13.
 
-  Bongaarts, J. (2002). The End of Fertility Transition In the Developed World. Population and Development Review, 28, 419-444.
-  Bongaarts. J. and Feeney, G. (1998). On the Quantum and Tempo of Fertility. Population and Development Review, 24, 271-291.
-  Booth, Alan and Crouter, Ann C. (Eds.). (2005). A New Population Problem: Why Families in Developed Countries are Shrinking and What It Means. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
-  Morgan, S. Philip and Hagewen,Kellie (2005). Is Very Low Fertility Inevitable In America? Insights and Forecasts from an Integrated Model of Fertility. In Alan Booth and Ann C. Crouter (Eds). A New Population Problem:Why Families in Developed Countries are Shrinking and What It Means. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
-  United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2013). World Population Prospects, The 2012 Revision. DVD Edition.