TY - JOUR ID - 896 TI - آغاز و انجام نظریۀ وابستگی JO - فصلنامه علوم اجتماعی JA - QJSS LA - fa SN - 1735-1162 AU - سلیمی, حسین AD - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی Y1 - 2012 PY - 2012 VL - 19 IS - 56 SP - 166 EP - 204 KW - واژه‌های کلیدی: نظریه وابستگی KW - توسعه KW - عقب‌ماندگی KW - نظام جهانی سرمایه‌داری KW - توسعه در شرق آسیا DO - 10.22054/qjss.2012.896 N2 - چکیده نظریۀ وابستگی از جمله نظریاتی است که طی دو دهه تأثیری شگرف بر اندیشه‌های اجتماعی و سیاسی و نظریه‌های توسعه و نیز نگرش‌های جامعه‌شناختی در نیمۀ دوم قرن بیستم گذارده. نه فقط صاحب‌نظران بلکه اهل سیاست و مدیران نیز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تحت تأثیر نظریۀ وابستگی قرار گرفته بودند و ضمن آن ‌که علت اصلی توسعه‌نیافتگی را به خارج از مرزهای کشورهای عقب‌مانده نسبت می‌دادند، راه رشد و پیشرفت را قطع رابطه و گسستن از جهان سرمایه‌داری می‌دانستند. در این نوشتار قصد ما این است که نشان دهیم که نظریۀ وابستگی خصلتی تاریخی داشته است و در شرایط تاریخی خاصی متولد شده و در آن زمان توان توضیح بسیاری از تحولات واقعی را داشته است. اما با تحول شرایط تاریخی و جهانی، مبانی نظریۀ وابستگی نیز دگرگون شد و هم مارکسیست‌ها و هم غیرمارکسیست‌هایی که به این نظریه گرایش داشتند، اصول تفکر خود را دگرگون ساختند تا جایی که به تدریج نظریه و اصطلاح وابستگی را کنار گذارده و مفاهیم دیگری را برای تبیین تحولات نوین جهان از دهۀ 1900 به بعد مطرح کردند. تغییرات آشکار و پنهان در نظریات بنیادگذاران تئوری وابستگی به اندازه‌ای است که می‌توان از پایان این نظریه و پیوستن آن به تاریخ نظریات موجود در عرصۀ جامعه‌شناسی توسعه سخن گفت.   UR - https://qjss.atu.ac.ir/article_896.html L1 - https://qjss.atu.ac.ir/article_896_f408945ed1f3c86c05eeeb3c2b1c2ba6.pdf ER -