عباس خورشیدنام
چکیده
یکی از رویکردهای رایج برای توضیح چگونگی شکلگیری یک انقلاب، بررسی ایدئولوژی و جهانبینی انقلابیون است. ایدئولوژی با فراهم کردن پاسخی برای پرسش «چه باید کرد» و خلق یک نظام معنایی برای معترضان به مبارزه مشروعیت میبخشد و بسیج نیروها را تسهیل میکند؛ اما برخی از نظریهپردازان مانند دیوید اسنو معتقدند نظامهای معنایی راهنمای ...
بیشتر
یکی از رویکردهای رایج برای توضیح چگونگی شکلگیری یک انقلاب، بررسی ایدئولوژی و جهانبینی انقلابیون است. ایدئولوژی با فراهم کردن پاسخی برای پرسش «چه باید کرد» و خلق یک نظام معنایی برای معترضان به مبارزه مشروعیت میبخشد و بسیج نیروها را تسهیل میکند؛ اما برخی از نظریهپردازان مانند دیوید اسنو معتقدند نظامهای معنایی راهنمای انقلابیون را نمیتوان به ایدئولوژی فروکاست و در کنار ایدئولوژیهای انقلابی باید به چارچوبهایی که راهنمای عمل کنشگران است نیز توجه شود. چارچوبها نظامهای معنایی هستند که به شکل نانوشته و حتی ناخوداگاه به انتخاب و موضعگیری کنشگران جهت میدهند و بهعنوان یک عامل میانجی کننده، موجب میشوند ایدههای انقلابی تعین مادی پیدا کنند و به بسیج نیروها منجر شوند. این مقاله با بررسی خاطرات فعالان جنبش دانشجویی در دوران پهلوی دوم در پروژه تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد فرایند سیاسی شدن فعالان دانشجویی را از طریق شناخت چارچوب حاکم بر کنش و انتخاب آنها موردمطالعه قرار میدهد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که طایفهکشی یکی از چارچوبهایی است که نقش پررنگی در سیاسی شدن دانشجویان، ایجاد مرزبندی بین گروههای خودی و غیرخودی و استمرار رقابتها و کنشهای سیاسی در دانشگاه داشته است.
محمدحسین پناهی؛ علی علیآبادی
چکیده
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهرهگیری از رسانههای خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهشها و نظریههای مرتبط با موضوع، فرضیههای پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخصهای سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. بهمنظور گردآوری دادهها و آزمون تجربی فرضیهها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر ...
بیشتر
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهرهگیری از رسانههای خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهشها و نظریههای مرتبط با موضوع، فرضیههای پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخصهای سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. بهمنظور گردآوری دادهها و آزمون تجربی فرضیهها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر از شهروندان ۱۸ ساله و بالاترِ ساکن مناطق ۲۲ گانه شهر تهران با روش نمونهگیری طبقهای برگزیده شدند. مطابق با یافتههای توصیفی پژوهش، شهروندان تهرانی موردبررسی در نمونه آماری به ترتیب به فرهنگهای سیاسی لیبرالی، سوسیالیستی و اسلامی گرایش داشتند. بر اساس یافتههای تبیینی پژوهش، با افزایش میزان بهرهگیری افراد از رسانههای خارجی، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت اما گرایش به فرهنگهای سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت. همچنین مطابق با نتایج پژوهش، با افزایش استقلال اطلاعاتی و ارتباطی پاسخگویان و با کنترل سایر متغیرها، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت، اما گرایش به فرهنگهای سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت.
محمدحسین پناهی؛ سمیه سادات بنی فاطمه
چکیده
چکیده اهمیت مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان در کشورهای جهان سوم هم برای رشد و توسعه جوامع و هم برای خود شکوفایی زنان روز به روز افزایش مییابد، و ضرورت مطالعه آن بیشتر میشود. در این مقاله به تأثیر فرهنگ سیاسی زنان بر روی مشارکت سیاسی آنان میپردازیم. با استفاده از نظریه اینگلهارت و سایر نظریهها درباره تاثیر فرهنگ سیاسی بر مشارکت ...
بیشتر
چکیده اهمیت مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان در کشورهای جهان سوم هم برای رشد و توسعه جوامع و هم برای خود شکوفایی زنان روز به روز افزایش مییابد، و ضرورت مطالعه آن بیشتر میشود. در این مقاله به تأثیر فرهنگ سیاسی زنان بر روی مشارکت سیاسی آنان میپردازیم. با استفاده از نظریه اینگلهارت و سایر نظریهها درباره تاثیر فرهنگ سیاسی بر مشارکت سیاسی فرضیات تحقیق مطرح و با استفاده از روش پیمایشی، دادههای لازم جمعآوری و تجزیه و تحلیل شدند. جامعه آماری پژوهش زنان بالای 20 سال شهر یزد بودند که با روش نمونهگیری تصادفی 385 نفر از آنان انتخاب و پرسشنامههای تهیه شده تکمیل گردیدند. نتایج تحقیق حاکی از این بود که فرهنگ سیاسی زنان بر روی مشارکت سیاسی آنان تأثیر میگذارد. همچنین همه مولفههای فرهنگی سیاسی، شامل نگرش نسبت به نظام سیاسی، نخبگان سیاسی حاکم، دانش (تجهیز) سیاسی، نگرش زنان نسبت به توانمندی سیاسی خود، و هنجارمند دانستن مشارکت سیاسی زنان با مشارکت سیاسی زنان رابطه معنی دارِ مثبت نشان دادند.
یعقوب احمدی؛ آزاد نمکی
چکیده
اهمیت نقش ارزشهای توده در گذار به دموکراسی در سالهای اخیر برجستگی ویژهای یافته است. در دهههای اخیر و به طور ویژه با مطالعه «فرهنگ مدنی» آلموند و وربا توجهات بیش از پیش به سوی واکاوی فرهنگ سیاسی رهنمون شده است. علاوه بر آن، رهیافت سرمایه اجتماعی با توجه به تأکید بر پیوندهای اجتماعی و وفاداری آنها به اجتماع، مقولهای مهم ...
بیشتر
اهمیت نقش ارزشهای توده در گذار به دموکراسی در سالهای اخیر برجستگی ویژهای یافته است. در دهههای اخیر و به طور ویژه با مطالعه «فرهنگ مدنی» آلموند و وربا توجهات بیش از پیش به سوی واکاوی فرهنگ سیاسی رهنمون شده است. علاوه بر آن، رهیافت سرمایه اجتماعی با توجه به تأکید بر پیوندهای اجتماعی و وفاداری آنها به اجتماع، مقولهای مهم جهت خلق فرهنگ متناسب با دموکراسی به نظر میآید. این مطالعه در راستای ارزیابی پیوند شاخصهای سرمایه اجتماعی و مطالعات فرهنگ سیاسی، البته با طرح نظریات و تجربیات نو درباره ارزشها انجام پذیرفته است.
روش این مطالعه توصیفی غیرآزمایشگاهی از نوع تحلیل ثانویه است. دادههای مورد استفاده برای آزمون فرضیه اصلی تحقیق از مجموعه دادههای پیمایش جهانی ارزشها WVS، موج پیمایش سالهای 2005 تا 2008 و معاونت فرهنگی وزارت کشور گرفته شده است. پیمایش ارزشها در ایران در سال 2007 با 2667 نمونه آماری به انجام رسیده است. در این پژوهش استانهایی که تعداد نمونه آنها در مجموعه دادهها زیر 40 نفر بودند، حذف شدند. پس تحلیل مبتنی بر 21 استان از مجموع استانهای ایران بوده و با در نظر گرفتن استانهای خراسان جنوبی و شمالی که دادههای آنها در استان خراسان رضوی ادغام شدهاند در مجموع تحلیلها مبتنی بر 19 استان باقیمانده خواهد بود.
نتایج حاکی از تاثیر متفاوت شاخصهای گوناگون سرمایه اجتماعی بر خلق ارزشهای رهاینده یا نوع دموکراتیک فرهنگ سیاسی است. بعضی از شاخصهای آن مانند اعتماد و مشارکت (شاخصهای نئوتوکویلی) از تاثیر مثبت بر فرهنگ سیاسی دموکراتیک برخوردار بوده و بالعکس، شاخص اطمینان به نهادها دارای تاثیر منفی در بروز این ارزشها بوده و شاخص درستکاری مدنی نیز بر خلق فرهنگ سیاسی دموکراتیک از تاثیر معناداری برخوردار نبود.
فرهاد شایگان فرد
چکیده
چکیده: هدف این مقاله توصیف و تحلیل فرهنگ سیاسی احزاب و سازمانهای سیاسی توسعه گرای ایران بر مبنای چارچوبی نظری است که در آن ابعاد موضوع با اهمیت متفاوتی ترکیب شدهاند. در این چارچوب نظری تلاش شده تا به 16 گزینه طراحی شده، که بگونهای هدفمند در جهت کشف فرهنگ سیاسی گروههای هدف، مشتمل بر چهار حزب و سازمان سیاسی پاسخ داده شود. بدین منظور ...
بیشتر
چکیده: هدف این مقاله توصیف و تحلیل فرهنگ سیاسی احزاب و سازمانهای سیاسی توسعه گرای ایران بر مبنای چارچوبی نظری است که در آن ابعاد موضوع با اهمیت متفاوتی ترکیب شدهاند. در این چارچوب نظری تلاش شده تا به 16 گزینه طراحی شده، که بگونهای هدفمند در جهت کشف فرهنگ سیاسی گروههای هدف، مشتمل بر چهار حزب و سازمان سیاسی پاسخ داده شود. بدین منظور میزان حجم نمونه در دو گروه طبقه بندی شده است؛ گروه اول نمونهای مشتمل بر 385 سرمقاله مطبوعات وابسته به ارگانهای حزبی است، گروه دوم بر مبنای مصاحبه با 14 نفر از فعالان حزبی میباشد، که در دو حجم نمونه یاد شده، دادهها با استفاده از روش تحلیل محتوا و روش کیفی تحلیل شدهاند. نتایج نیز در بردارنده؛ شناخت فرهنگ سیاسی گروههای هدف و مقایسه آنها با یکدیگر، تعیین میزان و نوع همبستگی کارکردی فرهنگ سیاسی میان گروههای هدف در ارتباط با یکدیگر و شناخت نوع آسیب پذیری آنها است.
محمدحسین پناهی
چکیده
فرهنگ سیاسی جنبه خاصی از فرهنگ عمومی را شامل میشود که به مجموعه ارزشها و نگرشها، دانشهای سیاسی گفته میشود که به روند سیاسی جامعه معنا میدهد. این مقاله بر مبنای پژوهشی است که طی آن تلاش شده است ویژگیهای فرهنگ سیاسی و تنوع آن و رابطهاش با عوامل اجتماعی در استان گلستان بررسی شود. جهت بررسی، نمونه آماری با حجم 562 نفر از مراکز ...
بیشتر
فرهنگ سیاسی جنبه خاصی از فرهنگ عمومی را شامل میشود که به مجموعه ارزشها و نگرشها، دانشهای سیاسی گفته میشود که به روند سیاسی جامعه معنا میدهد. این مقاله بر مبنای پژوهشی است که طی آن تلاش شده است ویژگیهای فرهنگ سیاسی و تنوع آن و رابطهاش با عوامل اجتماعی در استان گلستان بررسی شود. جهت بررسی، نمونه آماری با حجم 562 نفر از مراکز شهرستانهای استان گلستان انتخاب شده و با استفاده از دو روش کمی (پیمایشی) وکیفی (مصاحبه نیمه عمیق) دادهها گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان داد که جامعه مورد مطالعه دارای تنوع فرهنگ سیاسی است، و این که چهار عامل میزان تحصیلات، امنیت جامعهای، مذهب و جنسیت، بطور نسبی قدرت تبیین تغییرات و تفاوتهای فرهنگ سیاسی جامعه مورد مطالعه را دارند.
احمد گل محمدی
چکیده
در سه دهه اخیر که با ارتقاء جایگاه فرهنگ در رشتهها و حوزههای مطالعاتی مختلف علوم انسانی و اجتماعی ویژگی مییابد، رشته علوم سیاسی هم شاهد چنین تحولی بوده است. بارزترین نمود این تحول، احیای فرهنگ سیاسی پژوهی است که در افزایش تأملات نظری و مطالعات تجربی مصداق مییابد. بنابراین، تولید دادههای معتبر، بیشتر درباره فرهنگ سیاسی جوامع ...
بیشتر
در سه دهه اخیر که با ارتقاء جایگاه فرهنگ در رشتهها و حوزههای مطالعاتی مختلف علوم انسانی و اجتماعی ویژگی مییابد، رشته علوم سیاسی هم شاهد چنین تحولی بوده است. بارزترین نمود این تحول، احیای فرهنگ سیاسی پژوهی است که در افزایش تأملات نظری و مطالعات تجربی مصداق مییابد. بنابراین، تولید دادههای معتبر، بیشتر درباره فرهنگ سیاسی جوامع رونق فزایندهای گرفته است. در نوشتار حاضر میکوشیم به پرسشهای مرتبط درباره این تحول پاسخ دهیم: که چرا در سه دهه اخیر فرهنگ سیاسی پژوهی اهمیت روزافزونی یافته است؟ نمودها و مصادیق این اهمیت یابی چیست؟ فرهنگ سیاسی پژوهی در ایران چه جایگاهی دارد؟ سازماندهی کلی مقاله هم با این سه پرسش اصلی تناسب یافته است. بنابراین، نخست پس از نیم نگاهی به شکل گیری و رونق نسبی فرهنگ سیاسی پژوهی روشمند در میانه سده بیستم، عواملی را بازشناسی خواهیم کرد که به نوعی باعث شدند تا این سنت پژوهشی پس از سپری کردن یک دوره نسبتاً طولانی رکود و افول، احیا شود و از اواخر سده بیستم، رونق فزایندهای پیدا کند. سپس به برجستهترین نمودها و مصادیق این رونق اشاره خواهیم کرد. بحث پایانی مقاله هم نوعی همسنجی و ارزیابی آسیب شناسانه وضعیت فرهنگ سیاسی پژوهی در ایران است.