یعقوب احمدی؛ آزاد نمکی
چکیده
اهمیت نقش ارزش‌های توده در گذار به دموکراسی در سال‌های اخیر برجستگی ویژه‌ای یافته است. در دهه‌های اخیر و به طور ویژه با مطالعه «فرهنگ مدنی» آلموند و وربا توجهات بیش از پیش به سوی واکاوی فرهنگ سیاسی رهنمون شده است. علاوه بر آن، رهیافت سرمایه اجتماعی با توجه به تأکید بر پیوندهای اجتماعی و وفاداری آنها به اجتماع، مقوله‌ای مهم ...
بیشتر
اهمیت نقش ارزش‌های توده در گذار به دموکراسی در سال‌های اخیر برجستگی ویژه‌ای یافته است. در دهه‌های اخیر و به طور ویژه با مطالعه «فرهنگ مدنی» آلموند و وربا توجهات بیش از پیش به سوی واکاوی فرهنگ سیاسی رهنمون شده است. علاوه بر آن، رهیافت سرمایه اجتماعی با توجه به تأکید بر پیوندهای اجتماعی و وفاداری آنها به اجتماع، مقوله‌ای مهم جهت خلق فرهنگ متناسب با دموکراسی به نظر می‌آید. این مطالعه در راستای ارزیابی پیوند شاخص‌های سرمایه اجتماعی و مطالعات فرهنگ سیاسی، البته با طرح نظریات و تجربیات نو درباره ارزش‌ها انجام پذیرفته است.
روش این مطالعه توصیفی غیرآزمایشگاهی از نوع تحلیل ثانویه است. داده‌های مورد استفاده برای آزمون فرضیه اصلی تحقیق از مجموعه داده‌های پیمایش جهانی ارزش‌ها WVS، موج پیمایش سال‌های 2005 تا 2008 و معاونت فرهنگی وزارت کشور گرفته شده است. پیمایش ارزش‌ها در ایران در سال 2007 با 2667 نمونه آماری به انجام رسیده است. در این پژوهش استان‌هایی که تعداد نمونه آنها در مجموعه داده‌ها زیر 40 نفر بودند، حذف شدند. پس تحلیل مبتنی بر 21 استان از مجموع استان‌های ایران بوده و با در نظر گرفتن استان‌های خراسان جنوبی و شمالی که داده‌های آنها در استان خراسان رضوی ادغام شدهاند در مجموع تحلیل‌ها مبتنی بر 19 استان باقی‌مانده خواهد بود.
نتایج حاکی از تاثیر متفاوت شاخص‌های گوناگون سرمایه اجتماعی بر خلق ارزش‌های رهاینده یا نوع دموکراتیک فرهنگ سیاسی است. بعضی از شاخص‌های آن مانند اعتماد و مشارکت (شاخص‌های نئوتوکویلی) از تاثیر مثبت بر فرهنگ سیاسی دموکراتیک برخوردار بوده و بالعکس، شاخص اطمینان به نهادها دارای تاثیر منفی در بروز این ارزش‌ها بوده و شاخص درستکاری مدنی نیز بر خلق فرهنگ سیاسی دموکراتیک از تاثیر معناداری برخوردار نبود.
فرامرز سهرابی؛ یوسف کریمی
چکیده
چکیده هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر همنوایی در تخلف عابرین پیاده از علائم چراغ راهنمایی عابر در شهر تهران می‌باشد. روش تحقیق بکار رفته در این پژوهش، روش میدانی و ابزار بکار گرفته شده مشاهده، مصاحبه و استفاده از همدست می‌باشد. تعداد افراد گروه نمونه در این پژوهش 728 نفر و افراد گروه نمونه تمام عابرانی بودند که هنگام عبور از تقاطع ...
بیشتر
چکیده هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر همنوایی در تخلف عابرین پیاده از علائم چراغ راهنمایی عابر در شهر تهران می‌باشد. روش تحقیق بکار رفته در این پژوهش، روش میدانی و ابزار بکار گرفته شده مشاهده، مصاحبه و استفاده از همدست می‌باشد. تعداد افراد گروه نمونه در این پژوهش 728 نفر و افراد گروه نمونه تمام عابرانی بودند که هنگام عبور از تقاطع به قصد سبز شدن چراغ عابر پیاده، در کنار همدستان می‌ایستادند. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش، آزمون مجذور خی دو بکار رفت. همچنین برای بدست آوردن تفاوت میانگین‌های سنی دو گروه افراد همنوا و ناهمنوا از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که بین همنوایی و تخلف از علائم چراغ راهنمایی عابر توسط عابرین در شهر تهران و بین حالت‌های حضور همدستان با همنوایی، رابطه وجود دارد. بین همنوایی و پاسخ عابرین به پرسش که آیا هنگام عبور از تقاطع از رفتار سایر عابرین تبعیت می‌کنید با عامل همنوایی رابطه معنادار وجود داشت. در این تحقیق تفاوتی بین میانگین‌های سنی دو گروه افراد همنوا و ناهمنوا دیده نشد. بین تحصیلات، جنس، محل سکونت افراد نیز با عامل همنوایی رابطه معنادار دیده نشد. این بژوهش نشان داد که عامل همنوایی یکی از عوامل تأثیرگذار بر تخلف عابرین از علائم چراغ عابر پیاده در شهر تهران می‌باشد.بر اساس یافته‌های این پژوهش ضروری به نظر می‌رسد که مسؤلان مربوط همان گونه که به رعایت مقررات توسط رانندگان وسایل نقلیه حساسیت دارند، به رعایت مقررات عبور و مرور توسط عابرین نیز توجه داشته باشند.
مهربان پارسامهر
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین ابعاد اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی در میان شهروندان یزدی صورت گرفته است. بدین منظور برای جمع آوری اطلاعات روش پیمایش به کار رفته است. پرسشنامه این تحقیق از اعتبار و پایایی برخوردار بوده و جامعه نمونه آن از 316 نفر از شهروندان یزدی تشکیل شده است که به صورت خوشه‌ای انتخاب شدهاند. نتایج تجزیه و تحلیل ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین ابعاد اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی در میان شهروندان یزدی صورت گرفته است. بدین منظور برای جمع آوری اطلاعات روش پیمایش به کار رفته است. پرسشنامه این تحقیق از اعتبار و پایایی برخوردار بوده و جامعه نمونه آن از 316 نفر از شهروندان یزدی تشکیل شده است که به صورت خوشه‌ای انتخاب شدهاند. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که ابعاد بین فردی و تعمیم یافته اعتماد اجتماعی در جامعه مورد مطالعه مطلوب نیست و مشارکت اجتماعی نیز در بُعد عینی نامطلوب است ولی در بُعد ذهنی شرایط بهتری دارد. همچنین ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه آزمون تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که ابعاد بین فردی و تعمیم یافته اعتماد با ابعاد ذهنی و عینی مشارکت اجتماعی رابطه معناداری دارند.
تزانه بوربور
چکیده
تاریخ دریافت: 20/8/92 تاریخ پذیرش: 20/12/92 چکیدهیکی از دغدغه‌های مردم مهاجر که به اجبار یا اختیار میهن خود را ترک کرده‌اند احساس تبعید و دور افتادن از ریشه‌ها می‌باشد. اندیشمندان حوزه‌های گوناگون علوم انسانی، مطالعات پسا استعماری و علوم اجتماعی بخشی ...
بیشتر
تاریخ دریافت: 20/8/92 تاریخ پذیرش: 20/12/92 چکیدهیکی از دغدغه‌های مردم مهاجر که به اجبار یا اختیار میهن خود را ترک کرده‌اند احساس تبعید و دور افتادن از ریشه‌ها می‌باشد. اندیشمندان حوزه‌های گوناگون علوم انسانی، مطالعات پسا استعماری و علوم اجتماعی بخشی از کار خود را به یافتن رهیافتی برای گذار مهاجران از احساس تبعید و پاسخ به این معطوف کرده‌اند که مهاجرانی که به هر دلیل از سرزمین خود رانده شده و جای دیگری سکنی گزیده‌اند چگونه می‌توانند به احساس استقرار یا تعادلی میان مکان و هویت و فرهنگ برسند. در این مطالعات برای این مسئله عمدتاً دو راهکار متفاوت ارائه شده است: رهیافت اول، نظریه تکثرگرایی است که بر پایه راهکار "ناخانگی" و رسیدن به فرهنگ ترکیبی استوار است. این نظریه مفهوم فرهنگ و خانه (یا میهن) را تغییر یافته میداند و در دنیای جهانی شده بر لزوم رها کردن احساس تعلق به سرزمین تاکید میکند. نظریه دوم، با گرایش به مارکسیسم و نظریات پسا استعماری بر پایه مقاومت استوار است و به راهکار پاسخگویی قدرت، تاکید بر بازگشت به ریشه‌ها و "سکنی گزینی" به منزله تاکید بر حق تعلق بر سرزمین (مبدا یا میزبان) تاکید دارد. ضمن تبیین و بررسی این دو رویکرد و محدودیت‌های آنها، مقاله حاضر بحث میکند که ارائه چاره‌ای برای گذار از احساس عدم تعلق تنها با درنظر گرفتن "پیچیدگی موقعیتی" و شرایط انسانی و اجتماعی مردم و سرزمین مورد بحث میسر است و لازم است راهکارها را بر اساس شرایط اجتماعی مردم مهاجر و یا جامعه میزبان اولویت‌بندی کرد. واژه‌های کلیدی: دیاسپورا، مهاجرت، فرهنگ ترکیبی، تبعید، نظریه مقاومت، هومی‌بابا
علی ساعی؛ فاطمه تشویق؛ محمد رضایی
چکیده
علی ساعی*فاطمه تشویق**محمد رضایی*** تاریخ دریافت: 10/8/93 ...
بیشتر
علی ساعی*فاطمه تشویق**محمد رضایی*** تاریخ دریافت: 10/8/93 تاریخ پذیرش: 30/7/94چکیدهموضوع این پژوهش موفقیت تحصیلی است. پژوهشگران نشان داده‌اند که افزایش درآمد و سرمایه مالی خانواده باعث موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان شده است. در این پژوهش علاوه بر مفهوم سرمایه‌فرهنگی خانوده دو متغیر جدید سرمایه‌فرهنگی دانش‌آموزی و سرمایه‌فرهنگی مدرسه‌ای نیز مطرح شده است. سؤال تحقیق به‌صورت زیر بیان‌شده است: رابطه سرمایه فرهنگی حاصل از خانواده مدرسه و دانش‌آموز با موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان چگونه است؟جامعه آماری شامل دانش‌آموزان دختر سال چهارم در سطح مناطق 20 و 6، 1 تهران است. برای ارزیابی تجربی فرضیات، 300 نفر از دانش‌آموزان دختر به‌عنوان نمونه انتخاب‌شده است. برای داوری در باب فرضیات، از روش تکنیک تحلیل رگرسیون بر مبنای داده‌های فازی استفاده‌شده است. نتایج پژوهشی نشان داد که سرمایه فرهنگی خانواده و سرمایه فرهنگی مدرسه‌ای رابطه معناداری با موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دارد و دانش‌آموزان طبقات پایین با بهره‌گیری از سرمایه فرهنگی به موفقیت تحصیلی دست‌یافته‌اند. همچنین سرمایه فرهنگی در حضور پایگاه اجتماعی- اقتصادی و نوع مدرسه تأثیر بیشتری بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دارد.
سهیلا علیرضا نژاد
چکیده
امروز زنان بسیاری در مشاغل تخصصی مشغول به کارند. دسترسی به تحصیلات دانشگاهی و شغل ضمن فراهم آوردن فرصت فعالیت‌های تخصصی، می‌تواند موجب تاخیر در زمان ازدواج و ایفای نقش‌های سنتی زنان به مثابه مادر و همسر شود. این واقعیت دختران را در وضعیت هویتی ویژه‌ای قرار میدهد. سوال اینجاست دختر ایرانی شاغل و تحصیل کرده هویت خود را چگونه تعریف ...
بیشتر
امروز زنان بسیاری در مشاغل تخصصی مشغول به کارند. دسترسی به تحصیلات دانشگاهی و شغل ضمن فراهم آوردن فرصت فعالیت‌های تخصصی، می‌تواند موجب تاخیر در زمان ازدواج و ایفای نقش‌های سنتی زنان به مثابه مادر و همسر شود. این واقعیت دختران را در وضعیت هویتی ویژه‌ای قرار میدهد. سوال اینجاست دختر ایرانی شاغل و تحصیل کرده هویت خود را چگونه تعریف میکند؟ در این پژوهش سعی شده است تاثیرات عوامل ساختاری از جمله سه عامل تحصیلات عالی، اشتغال و ازدواج ( عدم ازدواج یا به تاخیر افتادن سن ازدواج دختران ) بر هویت اجتماعی زنان مورد مطالعه قرار گیرد. چارچوب نظری این تحقیق برگرفته از آرای ریچاردجنکینز و آنتونی گیدنز، و تا حدودی نظریه نمایشی گافمن، است. برای پاسخ به پرسش آغازین از روش ترکیبی استفاده شد. با توجه به یافته‌های این پژوهش دختر تحصیل کرده بالاتر از 35 سال در عرصه عمل میان زندگی خصوصی و زندگی عمومی شکافی از تنش و تناقض می‌بیند. کسب استقلال و حفظ آن، انگیزه و هدفی بسیار مهم در کنش‌های اجتماعی آنان در داخل و خارج از خانه است. اما بیشتر آنان نتوانسته‌اند بین هویت حرفه‌ای و هویت جنسیتی خود یکی را برگزینند بلکه با وجود تضادهای موجود بین این دو هویت، آنان کماکان در تلاشند تا هر دو را در زندگی خود به طور هم زمان به دست آورند.
دوره 22، شماره 70 ، آذر 1394، ، صفحه 313-368
چکیده
این مقاله مطالعه‌ای در روابط برون گروهی ارامنه در جامعه ایران است. سؤال اصلی این است که نقش حافظه جمعی در منظومه هویتی ارامنه چیست و چه تأثیری در روابط برون گروهی آنها گذاشته است؟ در این پژوهش برای تبیین مسئله از ادبیات موجود در زمینه مطالعات حافظه و تئوری ملی‌گرایی جدید در تلاقی با یکدیگر بهره برده شده است. استدلال اصلی این است ...
بیشتر
این مقاله مطالعه‌ای در روابط برون گروهی ارامنه در جامعه ایران است. سؤال اصلی این است که نقش حافظه جمعی در منظومه هویتی ارامنه چیست و چه تأثیری در روابط برون گروهی آنها گذاشته است؟ در این پژوهش برای تبیین مسئله از ادبیات موجود در زمینه مطالعات حافظه و تئوری ملی‌گرایی جدید در تلاقی با یکدیگر بهره برده شده است. استدلال اصلی این است که قدرت حافظه جمعی ارامنه که از زندگی دیاسپورایی آنها ناشی می‌شود، هویتیابی آنها را به‌صورت ملیگرایانه تحت تأثیر قرار داده که این امر در روابط ارامنه ایران با برون گروه تنش ایجاد کرده و آنها را به سمت یک زندگی اجتماعی درونگرا و بسته رهنمون ساخته است. در این پژوهش برای گردآوری و تجزیهوتحلیل داده‌ها از روش‌های انسان‌شناختی و ژرفانگر استفاده شده است.
مردم شناسی
حسام زندحسامی؛ کاوه فرهادی
چکیده
در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی وضعیت آینده اندیشی در حوزه آب و هشدارهایی که اندیشمندان مختلف در این خصوص بیان نموده اند علت یابی گردد که چگونه علی رغم هشدارهای اندک به نسبت جمعیت نخبگان،اما بسیار حیاتی از نظر اهمیت، فکری برای عملیاتی کردن این نظرات نشده و به خوبی نتوانسته آن را به نتیجه برساند. اهمیت این موضوع از آن جهت است که ...
بیشتر
در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی وضعیت آینده اندیشی در حوزه آب و هشدارهایی که اندیشمندان مختلف در این خصوص بیان نموده اند علت یابی گردد که چگونه علی رغم هشدارهای اندک به نسبت جمعیت نخبگان،اما بسیار حیاتی از نظر اهمیت، فکری برای عملیاتی کردن این نظرات نشده و به خوبی نتوانسته آن را به نتیجه برساند. اهمیت این موضوع از آن جهت است که دیگر نمی‌توان با اتکا به روش‌های فعلی در کشورهایی مشابه کشور ما که با بحران آب مواجه هستند، آینده آب را رقم زد و به پارادایم جدید و نوآورانه و به دنبال آن تغییرات بنیادی، منطبق با شرایط و ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیاز است که در غیر اینصورت و با ادامه روندهای فعلی مدیریت آب کشور، کمبود آب از حالت بحران به سمت فاجعه برگشت نا پذیر سوق داده خواهد شد. برای جلوگیری از بروز بحرانهایی از این دست، نیاز به یک بازاندیشی جدی در نظام آینده اندیشی کشور داریم تا در حد توان با رفع نواقص بتواند پیش از بروز فاجعه، آن را پبش بینی و مدیریت نماید. لذا در این مقاله سعی بر آن است که چرایی این موضوع با تاکید بر نظام آینده اندیشی و لزوم باز اندیشی به آن، مورد بحث و بررسی قرار گیرد و در نتیجه استفاده از نتایج آن می‌تواند در حوزه سیاستگذاری موثر واقع گردد.
سید محمدمهدی خوئی
چکیده
تحلیل گفتمان به‌مثابه‌ی یک رویکرد پساساختارگرا که مرکز توجه آن بر روی چگونگی برساخت یا تولید معرفت در مواجهه با امور عینی و اجتماعی است، به طور فزاینده‌ای در طی دهه‌های گذشته مورد استفاده‌ی محققان اجتماعی قرار گرفته است. تجربه‌ی زیسته‌ی نگارنده در فضای آکادمیک نیز بر این امر صّحه می‌گذارد که علاوه بر ابتر بودن کمیّت بالایی از ...
بیشتر
تحلیل گفتمان به‌مثابه‌ی یک رویکرد پساساختارگرا که مرکز توجه آن بر روی چگونگی برساخت یا تولید معرفت در مواجهه با امور عینی و اجتماعی است، به طور فزاینده‌ای در طی دهه‌های گذشته مورد استفاده‌ی محققان اجتماعی قرار گرفته است. تجربه‌ی زیسته‌ی نگارنده در فضای آکادمیک نیز بر این امر صّحه می‌گذارد که علاوه بر ابتر بودن کمیّت بالایی از تحقیقات مدعی انجام تحلیل گفتمان، نقدی غیر مستدل است بر رویکردهای تحلیل گفتمان عمومیت پیدا کرده است که مدعی روش‌مند نبودن تحلیل گفتمان است. کاربرد روش در تحلیل گفتمان لزوماً باید در تعاقب با نظریه‌ی تحلیل گفتمان صورت پذیرد. روش رایجی که در تحلیل گفتمان، برای سنجیدن توفیق یک گفتمان در سوژه سازی، به‌کار برده می‌شود روش مصاحبه است که در بسیاری از موارد عیان کننده‌ی دقایق مفاهیم نظری تحلیل گفتمان نیست. با درنظر گرفتن مفهوم مفصلبندی که براین تأکید دارد که معانی، چه گفتمانی و چه هویتی، در یک مفصلبندی معنادار می‌شوند و به هیچ معنایی نمی‌توان بصورت واحد نگاه کرد و فی‌نفسه معنای آن را احصاء کرد، در این نوشته درصدد معرفی دو روشی هستم که از نظر خود، کاربرد آنها، بیشترین عیان کنندگی از مفصلبندی معانی هویتی افراد مورد بررسی در یک تحقیق تحلیل گفتمان را دارند.
محمد ابراهیم موحدی؛ محمدحسین پناهی؛ محمدرضا تهمک
چکیده
چکیده تحولات نهاد حکمروایی محلی و منطقه‌ای در ایران، در ارتباط با شرایط اجتماعی- سیاسی جامعه موضوعی است که تاکنون در پژوهش‌های اجتماعی- تاریخی مورد توجه قرار نگرفته است. این پژوهش با رویکرد منحصربفرد نگری، با روشی ترکیبی از نظریه مبنایی و تاریخ شفاهی، در محدوده بیخهجات فارس موضوع یاد شده را مورد مطالعه قرار داده، و نتایج آن ...
بیشتر
چکیده تحولات نهاد حکمروایی محلی و منطقه‌ای در ایران، در ارتباط با شرایط اجتماعی- سیاسی جامعه موضوعی است که تاکنون در پژوهش‌های اجتماعی- تاریخی مورد توجه قرار نگرفته است. این پژوهش با رویکرد منحصربفرد نگری، با روشی ترکیبی از نظریه مبنایی و تاریخ شفاهی، در محدوده بیخهجات فارس موضوع یاد شده را مورد مطالعه قرار داده، و نتایج آن نشان میدهد که، نهاد حکمروایی محلی و منطقه‌ای و شرایط عمومی‌اجتماعی- سیاسی در بیخهجات، از یکسو با شرایط ویژه منطقه خود مرتبط بوده، و از دیگر سو، از شرایط اجتماعی- سیاسی کلان کشور تأثیر پذیرفتهاست، که در قالب دو الگوی حاکمیت نامتمرکز (از دوره قاجار تا حدود 1313 خورشیدی و از شهریور 1320 تا 1327 خورشیدی) و حاکمیت متمرکز سیاسی (دولت مدرن) (از حدود 1313 تا شهریور 1320 و از 1327 خورشیدی تاکنون) قابل تقسیم است. گسست اصلی نیز مربوط به پیدایش دولت مدرن است، که با برچیده شدن حکومت‌های محلی مواجه می‌شویم، و از آن پس، تحولات حکمروایی محلی تابع صورتبندی قدرت در دولت مدرن است. نتیجه دیگر حاصله، تفاوت در تاریخ تشکل یابی حاکمیت نامتمرکز و دولت مدرن در بیخه جات و تهران است، که ضرورت لحاظ کردن زمان‌های تاریخی و زمانمندی‌های چندگانه پدیده‌ها در نظریه پردازی از دولت در ایران را نشان میدهد.
دوره 6، شماره 10 ، شهریور 1377، ، صفحه 163-198
چکیده
بررسی انتقادی مردم شناسی در ایران و جریان های عمده علمی و پژوهشی این علم هدف مقاله آسیب شناسی مردم شناسی در ایران است سه جریان عمده مردم شناسی ایران عبارتند از سنت مردم شناسی اسلامی - ایرانی ، مردم شناسی دانشگاهی و مردم شناسی غیررسمی. در این نوشته براساس میزان التزام و توجه مردم شناسی به جامعه و فرهنگ ایران جریان های سه گانه فوق را به ...
بیشتر
بررسی انتقادی مردم شناسی در ایران و جریان های عمده علمی و پژوهشی این علم هدف مقاله آسیب شناسی مردم شناسی در ایران است سه جریان عمده مردم شناسی ایران عبارتند از سنت مردم شناسی اسلامی - ایرانی ، مردم شناسی دانشگاهی و مردم شناسی غیررسمی. در این نوشته براساس میزان التزام و توجه مردم شناسی به جامعه و فرهنگ ایران جریان های سه گانه فوق را به دو دسته مردم شناسی متعهد و مردم شناسی بی هدف تقسیم نموده ایم، آنگاه آسیب ها و نقدهای وارد بر مردم شناسی پی هدف و ضرورت های جامعه امروز ایران برای توجه به مردم شناسی به عنوان دانش بررسی علمی فرهنگ توضیح داده ایم.
سیامک زند رضوی
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 167-213
چکیده
در حالی که از مجموع ۹۶ ایل، ۵۴۷ طایفه مستقل و ۱۸۰۲۲۳ خانوار عشایر ایران در سال ۱۶۶ مجموعاً ۲۷ ایل، ۴۱ طایفه مستقل و ۲۹۶۷۳ خانوار در استان کرمان و بخشی از استان هرمزگان کوچ می کنند و در حالی که این استان به لحاظ تعداد ایلات و طوایف در مرتبه اول قرار دارد و ۱۶/۵ درصد خانوارهای عشایری را در خود جای داده است، مطالعات انجام شده درباره ایلات ...
بیشتر
در حالی که از مجموع ۹۶ ایل، ۵۴۷ طایفه مستقل و ۱۸۰۲۲۳ خانوار عشایر ایران در سال ۱۶۶ مجموعاً ۲۷ ایل، ۴۱ طایفه مستقل و ۲۹۶۷۳ خانوار در استان کرمان و بخشی از استان هرمزگان کوچ می کنند و در حالی که این استان به لحاظ تعداد ایلات و طوایف در مرتبه اول قرار دارد و ۱۶/۵ درصد خانوارهای عشایری را در خود جای داده است، مطالعات انجام شده درباره ایلات و عشایر آن محدود است. در توضیح این عدم توجه پژوهشگران گفته می شود که «ایلات و طوایف کرمان در سده های اخیر در حیات سیاسی ایران نقش تعیین کننده نداشته و در نتیجه مورد توجه قرار نگرفته اند». این پاسخ ابهام را افزون می کند. چرا آنان در حیات سیاسی ایران تعیین کننده نبوده اند؟ تنوع قومی ایلات و عشایر کرمان زیاد است: فارسی، بلوچ، ترل، کرد، لر و عرب. چرا این تنوع قومی کم نظیر در این منطقه به وجود آمده است؟ برخی پژوهشگران به عشایر بومی، مهاجرین، مهاجمین و ایلات تبعیدی اشاره می کنند، و یا بر تلاشی و تجزیه ایلات و طوایف بزرگ تأکید میورزند." اما دلیل و چگونگی موضوع تا حد زیادی مبهم برجا مانده است. " درباره سازمان اجتماعی و ساختار سیاسی در میان ایالات کرمان ابهام بیشتر است. در حالی که محققی سازمان اجتماعی و ساختار سیاسی را بر حسب کوتاهی و بلندی کوچ طبقه بندی کرده و برای ایلات با کوچ بلند ساختار سیاسی سلسله مراتبی یافته است، " پژوهشگری دیگر برخی از عشایر با کوچ بلند را فاقد سیستم سیاسی سلسله مراتبی میداند.
مرتضی کتبی
دوره 5، شماره 9 ، آذر 1376، ، صفحه 169-192
چکیده
بی هیچ شکی می توان ادعا کرد که روش «مشاهده در حین مشارکت » که روش اصلی در رشته مردم شناسی محسوب می شود، اصول «عینیت» و « عمومیت پذیری » را در پژوهشی های اجتماعی سست میکند و از این رو روشی منحصر به فرد، ابتکاری و پرتواد است و بهتر از هر روش غربی دیگر برای گردآوری اطلاعات به نیاز ما در جامعه خودی پاسخ می دهد. این روش برای ...
بیشتر
بی هیچ شکی می توان ادعا کرد که روش «مشاهده در حین مشارکت » که روش اصلی در رشته مردم شناسی محسوب می شود، اصول «عینیت» و « عمومیت پذیری » را در پژوهشی های اجتماعی سست میکند و از این رو روشی منحصر به فرد، ابتکاری و پرتواد است و بهتر از هر روش غربی دیگر برای گردآوری اطلاعات به نیاز ما در جامعه خودی پاسخ می دهد. این روش برای محققان ایرانی این امکان را فراهم می آورد که شیوه گفتگوی آبا و اجدادی خودمان یعنی «درد دل» را جدی گرفته، .آن را به روش علمی تحقیق نزدیک سازند. بیست سال پیش، در نامه علوم اجتماعی از این شیوه سخن گفته و بر این نکته پا فشرده ایم. حذف فاصله فرهنگی بین پرسشگر و پاسخگو و مشاهده ژرفانگر رفتارهای واقعی و عملی جامعه آماری در فرهنگ، که دچار دوگانگی بیان و رفتار است، دو ویژگی بارز این روش است که نباید از نظر محققان ایرانی علوم اجتماعی پنهان بماند.
جواد یوسفیان
دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 179-204
چکیده
موضوع علل ظهور دولت از روزگار باستان به این سو همواره مورد توجه متفکران اجتماعی قرار گرفته است. هر چند این مساله عمری دراز دارد و در طی قرنهای پیشین برای حل آن مساعی گوناگون به عمل آمده است، باز باید گفت که در باره ویژگی های دون و ریشه ها و سیر تکامل آن نظر واحدی پدید نیامده است. در این مقام از میان نظریه های نسبتا مقبول یکی را پیش می نهیم ...
بیشتر
موضوع علل ظهور دولت از روزگار باستان به این سو همواره مورد توجه متفکران اجتماعی قرار گرفته است. هر چند این مساله عمری دراز دارد و در طی قرنهای پیشین برای حل آن مساعی گوناگون به عمل آمده است، باز باید گفت که در باره ویژگی های دون و ریشه ها و سیر تکامل آن نظر واحدی پدید نیامده است. در این مقام از میان نظریه های نسبتا مقبول یکی را پیش می نهیم و آن نظریه کشاکش یا ستیزه اجتماعی است. محققان بسیار از زمان پلی بیوس در سده دوم پیش از مسیح تا فرانتس اپن هایمر ستیزه بین جامعه ها را عامل اصلی ظهور دولت تلقی کرده اند. هواداران نظریه ستیزه، به تلویح یا به تصریح، دولت را محصول سه عامل دانسته اند: ۱- باید اقلیتی که از لحاظ دستیابی بر مقاصد خود از اکثریت برتر است از عهده کنترل اکثریت برآید و این در حالی است که اکثریت به نوبه خود برای زدودن سلطه اقلیت تلاش می کند. ۲- باید رسم مالکیت خصوصی در میان اقلیت حاکم و اکثریت محکوم برقرار باشد. ۳- باید هر دو گروه در خاکی مستقر باشند، به بیان دیگر، حاکمیت دولت مستلزم وجود یک قلمرو مشخص " است. روشن است که دولت مورد بحث نحله ستیزه، دولتی است طبقاتی، نهادی است متضمن دو بخش اجتماعی وسیع که با یکدیگر از لحاظ مقام و اقتدار، فرق بسیار دارند. یکی از آن دو عملاً دستخوش تحمیلاتی است که از آغاز ظهور دولت پدید آمده است و دیگری موجد این تحمیلات است و می کوشد آن را اعمال کند. به قول اپن هایمر هر دولتی در طول تاریخ، دولتی طبقاتی است. یعنی نهادیست شامل گروههای اجتماعی فرا دست و فرودست که براساس مقام یا مالکیت از یکدیگر متمایزند." باید دانست که این نظر منحصر به نحله ستیزه نیست. از لحاظ آن تقسیم جامعه به طبقات و در نتیجه، ظهور دولت بر اثر غلبه یک گروه بی طبقه بر گروه بی طبقه دیگر پدید می آید. گروه غالب به عنوان یک طبقه اجتماعی حاکم و صاحب امتیاز می شود. بنابراین دولت محصول چیرگی یک قبیله ابتدایی بر قبیله ابتدایی دیگر است. به همین سبب در جامعه سه عامل جدید سر بر می آورد. طبقه بالا، طبقه پایین و حکومت طبقه بالا و حاکمیت آن طبقه بر یک خطه معین. این سه عامل است که دوره ماقبل را از دوره ما بعد آن تفکیک میکند. از یک نکته نباید غفلت ورزیم و آن این است که ستیزه به خودی خود و به تنهایی موجد دولت نیست بلکه پس از آنکه ستیزه به صورت جنگ واقعی در می آید و باعث غلبه یک گروه بر گروه دیگر می شود، دولت تحقق می یابد. به طور کلی نحله ستیزه در بیان ماهیت و منشا دولت " ابلاغ می کند که ستیزه و غلبه ناشی از آن، موجد دولت است و فرض بر این است که این تحول اساساً در جامعه بی طبقه ابتدایی صورت گرفته است. از دیدگاه نحله ستیزه، جامعه ابتدایی ویژگی هایی دارد.
محمد اسدی
چکیده
در این مقاله رویکردها و آراء نظری موجود در ایران پس از انقلاب، درباره نحوه ورود دین به مباحث و موضوعات اجتماعی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و در پایان، نویسنده بر اساس مبانی و چارچوب نظری مفروض خود یکی از رویکردهای موجود در این مقاله را برگزیده است. امکان و یا امتناع ورود دین در حوزه اجتماعی و همچنین، نحوه این ورود یکی از موضوعات ...
بیشتر
در این مقاله رویکردها و آراء نظری موجود در ایران پس از انقلاب، درباره نحوه ورود دین به مباحث و موضوعات اجتماعی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و در پایان، نویسنده بر اساس مبانی و چارچوب نظری مفروض خود یکی از رویکردهای موجود در این مقاله را برگزیده است. امکان و یا امتناع ورود دین در حوزه اجتماعی و همچنین، نحوه این ورود یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در علوم اجتماعی و خصوصاً جامعه‌شناسی در ایران است. در این متن، روایت‌های متعددی ارائه‌شده است که همگی در ذیل سه سنخ یا رویکرد کلی به بحث نهاده شدهاند. رویکرد اوّل، رویکرد جایگزینی جامعه‌شناسی با تفکّر اجتماعی اسلامی است. رویکرد دوّم، رویکرد نفی یا بی‌اعتنایی به تفکّر اجتماعی اسلامی است. رویکرد سوّم، رویکرد توازی و دادوستد بین جامعه‌شناسی و تفکّر اجتماعی اسلامی است. در این رویکرد تمام مقدمات و مفروضات علم جامعه‌شناسی در نظر گرفته‌شده است و جامعه‌شناسی نفی نمی‌شود و یا چیز دیگری جایگزین آن نمی‌گردد. این رویکرد باب جدیدی را در علم‌الاجتماع می‌گشاید؛ به‌نحوی‌که معرفت‌های غیرعلمی نیز امکان ورود به مباحث و موضوعات اجتماعی را می‌یابند. روش مورد استفاده در این مقاله روش اسنادی است. بر این اساس، به کتب، مجلات و مقالات موجود در حوزۀ موردنظر مراجعه شده است و این منابع مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته‌اند.
محمود نبی زاده
چکیده
مطالعات انجام شده در سه دهستان شهرستان شازند، استان مرکزی پیرامودن پراکندگی زمینهای زراعی حاکی از این واقعیت است که عامل اصلی پراکندگی زمین، نظام نسبق دندی حاکم بر کشاورزی سنتی ایران است. گرچه مطالعات جامع و همه جانبه ای برای گسترش این نظریه به سایر نقاط ایران صورت نگرفته ولی شواهد نشان می دهد که در اکثریت مناطق روستائی ایران نظام ...
بیشتر
مطالعات انجام شده در سه دهستان شهرستان شازند، استان مرکزی پیرامودن پراکندگی زمینهای زراعی حاکی از این واقعیت است که عامل اصلی پراکندگی زمین، نظام نسبق دندی حاکم بر کشاورزی سنتی ایران است. گرچه مطالعات جامع و همه جانبه ای برای گسترش این نظریه به سایر نقاط ایران صورت نگرفته ولی شواهد نشان می دهد که در اکثریت مناطق روستائی ایران نظام نسق بندی حاکم می باشد. گرچه در گذشته به جفت گاو و پراکندگی زمین اشاراتی شده، ولی هیچگاه نظام نسق بندی و ویژگیهای آن مورد توجه قرار نگرفته است. مهمترین دست آورد این مقاله، تشریح دقیق نظام نسبق بندی و اثبات این اندیشه که پراکندگی زمین، حاصل نظام نسبق بندی است ، می باشد. بعلاوه مقاله براساس بافته های طرح تحقیقاتی "بررسی مشکلات اقتصادی اجتماعی ناشی از پراکندگی زمین" مشکلات اقتصادی – اجتماعی پراکندگی زمین را از زاویه دید کشاورزی سنتی و نظام نسق بندی مورد بررسی قرار داده است. در صورت یک کاسه نمودن اراضی خانوارهای بهره بردار، در قالب واحد زراعی سنتی (جفت) می توان امیدوار بود، که بخش کشاورزی ، در کوتاه مدت رونق قابل توجهی داشته باشد.
عذرا جارالهی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 203-223
چکیده
هدف اصلی این مقاله، شناخت وضعیت زنان ایرانی در موقعیت های تصمیم گری جامعه و عوامل مؤثر بر آن می باشد. این بررسی در دو سطح کلان (جامعه، یعنی کشور) و خرد (خانواده) انجام شده است. به رغم آن که زنان همواره نقش اول را در زمینه خانواده ایفا کرده اند و در انجام دادن کارهای خارج از خانه سابقه نسبتاً طولانی دارند، اما مردان همچنان از قدرت تصمیم ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله، شناخت وضعیت زنان ایرانی در موقعیت های تصمیم گری جامعه و عوامل مؤثر بر آن می باشد. این بررسی در دو سطح کلان (جامعه، یعنی کشور) و خرد (خانواده) انجام شده است. به رغم آن که زنان همواره نقش اول را در زمینه خانواده ایفا کرده اند و در انجام دادن کارهای خارج از خانه سابقه نسبتاً طولانی دارند، اما مردان همچنان از قدرت تصمیم گری بیشتری در خانه برخوردارند و مهمترین مشاغل مدیریتی جامعه که نیازمند تصمیم گیری های اساسی و سرنوشت ساز است، نیز در اشغال آنان می باشد. مشارکت ناچیز زنان در تصمیم گیری های مربوط به امورخانه با پیامدهای نامطلوبی همراه است که مهمتر از همه عدم توانایی زنان برای برنامه ریزی صحیح در امور داخلی خانه و در نتیجه اتلاف وقت است. در هر دو بخش دولتی و غیر دولتی کشور، هر قدر به سطوح پائین تر تصمیم گیری نزدیک می شویم، اگرچه تعداد زنها بیشتر می شود، اما هنوز قابل مقایسه با تعداد مردان نیست. بدودن شک این امر از جمله موانع توسعه سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می آید. ساختار اجتماعی جامعه و نگرش منفی نسبت به زنان از عوامل مهم در مشارکت ناچیز زنان در سطوح کلان و خرد است. علاوه بر آن، سطح تحصیلات زنان، وضعیت اشتغال زنان، درآمد رئیس خانوار، پایگاه اجتماعی خانواده زن و نوع خانواده از جمله عوامل تعیین کننده میزان تصمیم گیری زنان در سطح خرد خانواده نیز می باشند.
محود شارع پور
دوره 8، شماره 13.14 ، تیر 1380، ، صفحه 204-231
چکیده
به اعتقاد بسیاری از محققان ، مدل لیزرل در ترکیب با شیوه های اقتصاد سنجی و روان سنجی توانسته به این انتقاد کلاسیک از تحقیقات اجتماعی مبنی بر ناتوانی این تحقیقات در ایجاد پیوند میان ساخت نظریه و آزمودن نظریه ، پاسخ قانع کننده ای ارائه دهد. قدر مسلم، آشنایی محققان علوم اجتماعی با این برنامه و توانمندی های آن می تواند دیواری را که محققان ...
بیشتر
به اعتقاد بسیاری از محققان ، مدل لیزرل در ترکیب با شیوه های اقتصاد سنجی و روان سنجی توانسته به این انتقاد کلاسیک از تحقیقات اجتماعی مبنی بر ناتوانی این تحقیقات در ایجاد پیوند میان ساخت نظریه و آزمودن نظریه ، پاسخ قانع کننده ای ارائه دهد. قدر مسلم، آشنایی محققان علوم اجتماعی با این برنامه و توانمندی های آن می تواند دیواری را که محققان کمی گرا از رگرسیون بنا نهاده اند، فرو ریزد و مقاله حاضر در ابتدا به معرفی مدل سازی معادله ساختاری و سپس به مقایسه آن با دیگر شیوه های چند متغیره نظیر رگرسیون و تحلیل عامل می پردازد، سپس شیوه های گوناگون مدل سازی معادله ساختاری معرفی می شود و از آن میان، تحلیل های مبتنی بر برنامه لیزرل مورد تاکید قرار میگیرد. موارد کاربرد برنامه لیزرل در برآورد مدل های علی گوناگون (نظیر رگرسیون چند متغیره، تحلیل مسیر با متغیرهای مستقیما سنجیده شده، تحلیل مسیر با متغیرهای پنهان و تحلیل عامل تاییدی ) معرفی و سپس مثال های از هر یک از این موارد مطرح می گردد. پس از تثبیت ضرورت به کارگیری برنامه لیزرل، مراحل مختلف استفاده از این برنامه به شرح زیر معرفی گردیده است. ۱- بسط مدلی مبتنی بر نظریه، ۲- ساخت نمودار مسیر براساس روابط علی، ۲- تبدیل نمودار مسیر به مجموعه ای از معادلات ساختاری ، ۴- انتخاب ماتریسی داده ها و برآورد مدل پیشنهادی، ۵ - ارزیابی ویژگی های مدل، 6-ارزیابی نتایج مربوط به درجه تناسب مدل با داده ها، و 7- اعمال تغییرات پیشنهاد شده از سوی برنامه، البته در صورت وجود توجیه نظری، در بخش پایای مقاله برخی از انواع تحلیل هایی که با استفاده از مدل سازی معادله ساختاری صورت گرفته و دارای کاربرد بیشتری نیز هستند، معرفی شده اند.
طاهره قادری
دوره 4، شماره 7.8 ، اسفند 1374، ، صفحه 218-283
چکیده
این مقاله دو دیدگاه نظری رقیب را در مورد توسعه بررسی میکند: دیدگاه ساختارگرا و دیدگاه نو لیبرال. هر یک از این دو دیدگاه در زمان های متفاوت نفوذ قابل توجهی در تفکر توسعه داشته اند. محور اصلی تضاد بین دو دیدگاه، نقشی است که دولت باید در توسعه اقتصادی ایفا کند. به نظر ساختارگراها دولت باید در کلیه فعالیت های اقتصادی مشارکت فعالانه ای داشته ...
بیشتر
این مقاله دو دیدگاه نظری رقیب را در مورد توسعه بررسی میکند: دیدگاه ساختارگرا و دیدگاه نو لیبرال. هر یک از این دو دیدگاه در زمان های متفاوت نفوذ قابل توجهی در تفکر توسعه داشته اند. محور اصلی تضاد بین دو دیدگاه، نقشی است که دولت باید در توسعه اقتصادی ایفا کند. به نظر ساختارگراها دولت باید در کلیه فعالیت های اقتصادی مشارکت فعالانه ای داشته باشد تا بتوان بر مسایل عقب ماندگی اقتصادی فایق آمد اما نولیبرالها نقش عمده را در این رابطه به بازار واگذار می کنند. نویسنده در این مقاله ابتدا به بررسی مختصر تاریخ «تحول تفکرات توسعه» و سپس در تحلیل هر یک از این دو دیدگاه به بررسی عناصر اصلی این نظریه ها و سیاست های پیشنهادی هر یک جهت تدوین برنامه های توسعه پرداخته است
محمد حسین پناهی
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 223-262
چکیده
بعضی انقلابات، آثار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زیادی در کشوری که در آن واقع شدهاند و در منطقه مربوطه و حتی در سطح جهان می گذارند. انقلاب اسلامی به عنوان انقلابی شگفت انگیر و بزرگ، آثار زیادی در سطح داخلی و منطقه ای و جهانی داشته است. یکی از نتایج جهانی انقلاب اسلامی، آثار علمی آن در رشته های علوم سیاسی و اجتماعی، خاصه در نظریه ...
بیشتر
بعضی انقلابات، آثار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زیادی در کشوری که در آن واقع شدهاند و در منطقه مربوطه و حتی در سطح جهان می گذارند. انقلاب اسلامی به عنوان انقلابی شگفت انگیر و بزرگ، آثار زیادی در سطح داخلی و منطقه ای و جهانی داشته است. یکی از نتایج جهانی انقلاب اسلامی، آثار علمی آن در رشته های علوم سیاسی و اجتماعی، خاصه در نظریه پردازی های انقلاب است. در این مقاله، اثر انقلاباسلامی در نظریههای انقلاب، در سه حوزه مربوط به علل وقوع انقلابات، فرایند جنبش انقلابی و پیامدهای انقلاب، مورد بررسی قرار گرفته است. از آن جا که این موضوع در حوزه مباحث جامعه شناسی علم قرار میگیرد، با استفاده از نظریه انقلابات علمی توماس کوهن فرضیه کلی زیر مطرح گردید: وقوع انقلاب اسلامی ایران دگرگونی قابلتوجهی در نظریه های جامعه شناسی انقلاب ایجاد کرده است. این فرضیه با توجه بهحوزه های مورد بررسی، به سه فرضیه اصلی و فرضیههای فرعی تر تفکیک شده و مورد بررسی قرار گرفت. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی یا مضمونی 57 مقاله انگلیسی چاپ شده درمجلات علمی بین المللی پیرامون انقلاب اسلامی ایران بوده است. این پژوهش نشان داد که انقلاب اسلامی ایران، اثر غی رقابل انکاری د رنظریه ها و نظریه پردازی انقلاب در هر سه حوزه علل وقوع، فرایند و پیامدهای انقلاب گذاشته است.
فریبا شایگان
دوره 8، شماره 15.16 ، اسفند 1380، ، صفحه 230-263
چکیده
بررسی رابطه بین نهادهای دین و دولت یکی از محورهای مهم جامعه شناسی سیاسی و به عنوان یکی از مباحث امروز جامعه تلقی می شود. بررسی نظر جامعه شناسان در این مقاله نشان داد که برخی از آنان قایل به تفکیک و تقسیم وظایف بین دین و دولت بوده و عدهای دین را حاکم و ناظر بر دولت دانسته و گروهی دیگر بر عکس دولت را اداره کننده و حاکم بر دین می دانند. مطالعه ...
بیشتر
بررسی رابطه بین نهادهای دین و دولت یکی از محورهای مهم جامعه شناسی سیاسی و به عنوان یکی از مباحث امروز جامعه تلقی می شود. بررسی نظر جامعه شناسان در این مقاله نشان داد که برخی از آنان قایل به تفکیک و تقسیم وظایف بین دین و دولت بوده و عدهای دین را حاکم و ناظر بر دولت دانسته و گروهی دیگر بر عکس دولت را اداره کننده و حاکم بر دین می دانند. مطالعه نظرات دکتر علی شریعتی - جامعه شناسی معاصر ایرانی - نشان داد که ایشان معتقدند در تشیع علوی دولت در خدمت دین بوده و در تشیع صفوی دین در خدمت دولت است. شریعتی می گوید در تشیع علوی امام، حاکم جامعه است و در عصر غیبت، زمام امور باید به دست علمای دینی باشد. همچنین شریعتی دموکراسی متعهدانه را بهترین شیوه حکومت اسلامی می داند.
علی اصغر کیا
دوره 12، شماره 28.29 ، خرداد 1384، ، صفحه 239-271
چکیده
در این مقاله، به بررسی محتوای تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده که در سه مقطع ۱۳۶۱، ۱۳۷۱ و ۱۳۸۱ در زمینه مسائل و مطالب مربوط به زنان گردآوری شده و انعکاس یافته است تا بخشی از فعالیت خبرگزاری ایرنا در زمینه اخبار و مطالب مربوط به زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه روشن شود. چارچوب نظری این بررسی تلفیقی است از نظریه های فمینیسم ...
بیشتر
در این مقاله، به بررسی محتوای تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده که در سه مقطع ۱۳۶۱، ۱۳۷۱ و ۱۳۸۱ در زمینه مسائل و مطالب مربوط به زنان گردآوری شده و انعکاس یافته است تا بخشی از فعالیت خبرگزاری ایرنا در زمینه اخبار و مطالب مربوط به زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه روشن شود. چارچوب نظری این بررسی تلفیقی است از نظریه های فمینیسم و برجسته سازی تا تاثیر این دو نظریه در تعیین و انتخاب اخبار مربوط به زنان و انعکاس آن مورد بررسی قرار گیرد. ساختار موضوعی مطالب، ماهیت و محوریت مطالب، سبک ارائه مطالب، آفرینندگان مطالب، حجم و اندازه مطالب، جهت گیری مطالب، کارکرد و اهداف مطالب انعکاس یافته متغیرهایی هستند که در این بررسی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته اند. بررسی حاضر به روش تحلیلی محتوا انجام گرفته و حجم نمونه آماری شامل ۳۲۱ مطلب است. از آن جایی که هر یک از متغیرها در سه دوره مورد بررسی به مقایسه گذاشته شده اند، یافته های پژوهش در مجموع، نشان می دهد تفاوت معنی داری بین دوره های مورد بررسی در بسیاری از متغیرها متناسب با شرایط سیاسی اجتماعی و فرهنگی هر دوره وجود دارد. به لحاظ کمیت نیز یافته ها نشان می دهد که روز به روز هم به تعداد مطالب و اخبار زنان و هم به حجم هر یک از آن موارد افزوده می شود و به عبارتی روند صعودی دارد.
علی مددنوروزی
چکیده
چکیده روستاها واحد‌های همگن اجتماعی، اقتصادی و طبیعی هستند که فعّالیّت‌شان عمدتاً در بخش کشاورزی است در حالی که در بخش‌های دیگر از جمله اشتغال غیررسمی شبه کشاورزی نیز امکان توسعه و محرومیت زدایی از روستاها وجود دارد. توسعه روستایی و ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فعّالیّت‌های اقتصادی فراموش شده می‌تواند زمینه ...
بیشتر
چکیده روستاها واحد‌های همگن اجتماعی، اقتصادی و طبیعی هستند که فعّالیّت‌شان عمدتاً در بخش کشاورزی است در حالی که در بخش‌های دیگر از جمله اشتغال غیررسمی شبه کشاورزی نیز امکان توسعه و محرومیت زدایی از روستاها وجود دارد. توسعه روستایی و ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فعّالیّت‌های اقتصادی فراموش شده می‌تواند زمینه احیای مجدد روستاها را فراهم آورد. از نمونه‌های توسعه روستایی می‌توان به رونق دوباره فعّالیّت اقتصادی کتیرا چینی اشاره کرد که در گذشته از جایگاه خاصی در روستاهای ایران برخوردار بوده ولی متأسّفانه این فعّالیّت اقتصادی به فراموشی سپرده شده است هدف کلّی تحقیق: انجام یک پژوهش منظّم و همه جانبه در ارتباط با پدیده کتیرا چینی به عنوان یکی از مشاغل سنّتی مهم در بسیاری از مناطق روستایی ایران به ویژه مناطق کوهستانی و سردسیری از جمله منطقه دهستان کوهمره جروق بوده است و از آن جایی که پژوهش حاضر تا حدّ زیادی نو می‌باشد اساس تحقیقات بر مطالعات میدانی نگارنده استوار است. شیوه گردآوری اطّلاعات در این پژوهش با کمک سه ابزار اصلی صورت گرفته است: الف) طراحی سؤالات مناسب درباره پدیده مورد نظر به منظور ایجاد یک چارچوب منطقی در جهت رسیدن به اهداف پژوهش. (68 سؤال) ب) مشاهده هدفدار از مراتع کتیرا و ابزارآلات کار. ج) مصاحبه با افراد با تجربه و کسانی که مدّتها به این شغل اشتغال داشتند. جمعیّت مورد نظر در این پژوهش دهستان کوهمره جروق واقع در 45 کیلومتری جنوب شرقی کازرون از توابع استان فارس است که از 18 روستا تشکیل شده است و می‌تواند به عنوان یک الگوی تحقیقی در سایر مناطق نیز مورد استفاده واقع شود.
دوره 22، شماره 71 ، اسفند 1394، ، صفحه 277-327
چکیده
در این نوشتار به مقاله شناسی هفتاد شماره علوم اجتماعی پرداخته شده است.
بیشتر
در این نوشتار به مقاله شناسی هفتاد شماره علوم اجتماعی پرداخته شده است.
سیدعبدالرضا حسینی
چکیده
تحلیل بیلان آب، به عنوان سنگ‌بنای فهم پایداری و مبنای راهبردی مدیریت منابع آب، و پی‌گیری ریشه‌های بحران آب در کمتر از یک سده اخیر، بحث را فراتر از محدوده تخصصی هیدرولوژی برده و در نخستین گام، توزیع فضاییِ جمعیت را در کنار مرزبندی‌های سیاسی به عنوان چالشهای پایداری ردیابی میکند. جریان تمرکزگرای جمعیتی در یک سده اخیر و روند روبه‌رشد ...
بیشتر
تحلیل بیلان آب، به عنوان سنگ‌بنای فهم پایداری و مبنای راهبردی مدیریت منابع آب، و پی‌گیری ریشه‌های بحران آب در کمتر از یک سده اخیر، بحث را فراتر از محدوده تخصصی هیدرولوژی برده و در نخستین گام، توزیع فضاییِ جمعیت را در کنار مرزبندی‌های سیاسی به عنوان چالشهای پایداری ردیابی میکند. جریان تمرکزگرای جمعیتی در یک سده اخیر و روند روبه‌رشد شهرنشینی، بخصوص در فلات مرکزی و حوضه آبریز دریاچه نمک، منجر به منفی شدن بیلان آب و برهم‌خوردن تعادلِ میانِ مصرف فزایندة آب و ظرفیتِ مشخصِ منابع در جغرافیای طبیعی شده است. این جریان علاوه بر تحمیل منطق انباشت-مصرفِ بی‌وقفة انسان بر طبیعت، نابرابری را نیز در روند گسترش فقر و دسترسی به نیازهای پایه به همراه داشته است. از سوی دیگر، عدم انطباق مرزبندی سیاسی بر مرزبندی هیدرولوژیک، که در تاریخ بلندمدت ایران ایجاد شده است، با تحمیل منطقِ اسطوره‌ایِ سیاست بر طبیعت، منجر به جابجایی آب بین حوضه‌های آبریز و برهم‌خوردن نظم سابقِ جغرافیای طبیعی شده است. طرح بحث پایداری در این‌راستا از آن‌جهت اهمیت دارد که، چه در نهادهای علمی و سیاسیِ بین‌المللی و چه از سوی گرته‌برداران داخلی، به‌عنوان مهمترین و شاید تنها امکانِ متصورِ برون‌رفت از بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی شناخته و به‌کارگرفته شده است. آنچه در این مقاله با تمرکز بر روی حوزه آب و با تحلیل آماری-تاریخی وضعیت منابع آبی در ایران و سازوکارهای بحران‌ساز در این حوزه، ارائه شده است، در واقع بررسی و نقد خودِ مسأله پایداری و چالشهای درونیِ آن است، تا بازنگری پایه‌ای در آن را ممکن سازد.
