جمعیت شناسی
رضا نوبخت؛ احمد دراهکی؛ علی قاسمی اردهایی
چکیده
میزان باروری کل مورد نیاز برای سطح جانشینی در بین کشورها و حتی درون مناطق جغرافیایی یک سرزمین میتواند متفاوت باشد. تعمیم میزان باروری کل مورد نیاز برای سطح جانشینی برای تمامی کشورها و مناطق بویژه زمانیکه مناطق و کشورهای مورد مقایسه به لحاظ سطح توسعهیافتگی تفاوتهای قابل توجهی داشته باشند صحیح نیست. مطالعه حاضر با استفاده از روش ...
بیشتر
میزان باروری کل مورد نیاز برای سطح جانشینی در بین کشورها و حتی درون مناطق جغرافیایی یک سرزمین میتواند متفاوت باشد. تعمیم میزان باروری کل مورد نیاز برای سطح جانشینی برای تمامی کشورها و مناطق بویژه زمانیکه مناطق و کشورهای مورد مقایسه به لحاظ سطح توسعهیافتگی تفاوتهای قابل توجهی داشته باشند صحیح نیست. مطالعه حاضر با استفاده از روش پرستون و همکاران 2003 و با استفاده از دادههای ثبتی و سرشماری کشور طی سالهای 1385 تا 1394 به برآورد میزان باروری کل مورد نیاز برای سطح جانشینی در ایران و استانهای مختلف آن پرداخته است. ن نتایج بیانگر آن است میزان باروری کل مورد نیاز برای سطح جایگزینی در استانهای مختلف ایران یکسان نیست؛ و این شاخص برای سال 1390 برای استان سیستان و بلوچستان 3/2، برای استانهای خراسان جنوبی، چهار محال و بختیاری، هرمزگان، کهکیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی، ایلام، کرمانشاه و کردستان حدود 2/2 و برای سایر استانها حدود 1/2 فرزند برای هر زن محاسبه گردید. توجه به این تفاوتها و اهمیت نسبت جنسی در بدو تولد و همچنین احتمال بقای موالید دختر از تولد تا میانگین سن فرزندآوری از جمله مباحثی است که در رسیدن به باروری سطح جانشینی در کشور باید مورد توجه قرار گیرد.
محمدجواد یوسفیان
دوره 6، شماره 10 ، شهریور 1377، ، صفحه 93-108
چکیده
هدف آنست که ادبیات فارسی را از دید جامعه شناختی مورد توجه قرار دهیم. جامعه شناسی ادبیات یکی از شاخه های جامعه شناسی است که رابطه متقابل جامعه و ادبیات را مطالعه می کند. همچنین در طی سال های اخیر در ایران مسائل اجتماعی بسیاری که در ستون ادبی بازتاب یافته اند، مورد بررسی قرار گرفته اند. گفتی است که این نوع بررسی را اصطلاحاً اجتماعیات در ...
بیشتر
هدف آنست که ادبیات فارسی را از دید جامعه شناختی مورد توجه قرار دهیم. جامعه شناسی ادبیات یکی از شاخه های جامعه شناسی است که رابطه متقابل جامعه و ادبیات را مطالعه می کند. همچنین در طی سال های اخیر در ایران مسائل اجتماعی بسیاری که در ستون ادبی بازتاب یافته اند، مورد بررسی قرار گرفته اند. گفتی است که این نوع بررسی را اصطلاحاً اجتماعیات در ادبیات خوانده اند. مقاله حاضر براساس این هر دو دید، تدارک گردیده است.
معصومه قاراخانی
چکیده
سیاستهای اجتماعی با تأمین رفاه و تحقق عدالت اجتماعی، نقش «ملات اجتماعی» را داشته و یکی از ابزارهای پیوند میان دولت و ملت هستند. سیاست اجتماعی در طیف گستردهای از رژیمهای سیاسی از اقتدارگرا تا دموکراتیک تجربه شده است و تنها محدود به دولتهای رفاه نیست. با توجه به این پیش فرض که توسعه سیاست اجتماعی به عنوان بخشی از وظایف نظام ...
بیشتر
سیاستهای اجتماعی با تأمین رفاه و تحقق عدالت اجتماعی، نقش «ملات اجتماعی» را داشته و یکی از ابزارهای پیوند میان دولت و ملت هستند. سیاست اجتماعی در طیف گستردهای از رژیمهای سیاسی از اقتدارگرا تا دموکراتیک تجربه شده است و تنها محدود به دولتهای رفاه نیست. با توجه به این پیش فرض که توسعه سیاست اجتماعی به عنوان بخشی از وظایف نظام سیاسی برای ایجاد عدالت توزیعی و عدالت رویهای در کنار خصلت پاسخگویی و کارایی، میتواند به عنوان یکی از ابزارهای پیشران دولت – ملتسازی در ایران تلقی شود، پرسش مقاله این است که آیا سیاست اجتماعی در ایران ظرفیت پیشران دولت – ملت سازی را داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش با استفاده از روش کیفی و تحلیل تطبیقی دادههای ثانویه بر مسئلهمندی سیاست اجتماعی در ایران هم در گفتمان نظری و هم کاربردی اشاره میشود. این تحلیل نشان میدهد در شرایطی که دولت وظیفه تأمین خدمات اجتماعی و رفاهی برای تحقق شهروندی اجتماعی را دارد، با وجود یک سیاست اجتماعی که «رهاشده»، «روزمره» و دچار «عدمتوازن» است، کارایی نظام سیاسی در وظایف حکمرانیاش مخدوش شده و به طور بالقوه چالشی برای مشروعیت نظام سیاسی خواهد بود. وضعیتی که با کاهش تأمین خدمات اجتماعی، به تعمیق شکاف میان دولت و ملت انجامیده و فرایند دولت – ملتسازی در ایران را با تأخیر و دشواری روبرو کرده است.
مرتضی فرهادی
دوره 2، شماره 3.4 ، خرداد 1372، ، صفحه 97-124
چکیده
«بنه »ها سازمان های پنهان و پوشیده مانده تعاونی تولید سنتی در زمینه تولید کشاورزی ایران اند و در گذشته به تعداد بی شماری در اعماق جامعه روستایی تا حومه شهرها و حتی در روستاهای حومه پایتخت وجود داشته اند. اطلاعات میدانی جدید که هر ساله به اطلاعات قبلی افزوده می شود و از آن جمله مطالعات میدانی نگارنده در سال های اخیر نشان می دهد ...
بیشتر
«بنه »ها سازمان های پنهان و پوشیده مانده تعاونی تولید سنتی در زمینه تولید کشاورزی ایران اند و در گذشته به تعداد بی شماری در اعماق جامعه روستایی تا حومه شهرها و حتی در روستاهای حومه پایتخت وجود داشته اند. اطلاعات میدانی جدید که هر ساله به اطلاعات قبلی افزوده می شود و از آن جمله مطالعات میدانی نگارنده در سال های اخیر نشان می دهد که حضور بنه ها تا ۵۰ سال پیش بسیار گسترده تر از آن بوده که تا به حال پنداشته شده است. برای مثال نگارنده در همین سال های اخیر بنه هائی کشف، شده ای را در روستاهای آمل، ملایر، خمین، الیگودرز، یزد، حاجی آباد بندرعباس، بافت و رفسنجان و سی سخت یاسوج یافته است. بنه ها، نام کلی ای که ما در اینجا به تمام انواع سازمان های تعاونی سنتی تولید زراعی می دهیم، تخمیناً تا نیم قرن قبل حداقل یک میلیون کشاورز ایرانی را بدون هیچ آوازهای در خود جای داده بودند، به طوری که میتوان گفت بیش از ۵ میلیون از حدود ۱۴ میلیون جمعیت ما در سال 1320 یعنی از هر سه نفر یک نفر به طور مستقیم از این تعاونی ها سود می برده اند. با این حال این تعاونی های سنتی تا سه دهه قبل شدیداً از دید جامعه اهل علم و روشنفکران و پژوهشگران ایرانی و حتی سازمان ها و وزارتخانه های دولتی که در سطح ده فعالیت می کردند بر کنار مانده بودند، در حالی که حداقل در حدود 200000 بنه وجود داشته که توانسته بودند به بهترین شکلی به سازماندهی نیروی بیش از یک میلیون کشاورز ایرانی و سایر عوامل تولید بپردازند.
البنین چابکی
دوره 9، شماره 19 ، آذر 1381، ، صفحه 107-135
چکیده
.
موضوع مشارکت سیاسی از جمله مباحثی است که پیشینه آن به سالها قبل از میلاد مسیح می رسد و این در حالی است که مشارکت سیاسی زنان به طور رسمی و جدی از حدود یک قرن پیش (اوایل قرن بیستم) و به صورت اعطای حق رای به زنان، در بیشتر کشورهای اروپایی مطرح میباشد. ( بشیریه، ۱۳۷۶) از مشارکت سیاسی، تعاریف گوناگونی ارایه شده است که هریک بر جنبه هایی از آن ...
بیشتر
.
موضوع مشارکت سیاسی از جمله مباحثی است که پیشینه آن به سالها قبل از میلاد مسیح می رسد و این در حالی است که مشارکت سیاسی زنان به طور رسمی و جدی از حدود یک قرن پیش (اوایل قرن بیستم) و به صورت اعطای حق رای به زنان، در بیشتر کشورهای اروپایی مطرح میباشد. ( بشیریه، ۱۳۷۶) از مشارکت سیاسی، تعاریف گوناگونی ارایه شده است که هریک بر جنبه هایی از آن تاکید دارد. همچنین بنابر سلیقه های مختلف، تقسیم بندی های متفاوتی از مشارکت سیاسی صورت گرفته است که آن را به مشارکت سیاسی توده ها و نخبه ها، مشارکت سیاسی فعالانه و منفعلانه، مشارکت سیاسی خودجوش و برانگیخته، و... تقسیم میکند. در بحث از مشارکت سیاسی زنان، گفته می شود که این مشارکت، اغلب، منفعلانه، مشارکت سیاسی خود جوش و برانگیخته و ... تقسیم می کند.
جامعه شناسی
علی یعقوبی چوبری
چکیده
استعارهها به افراد کمک کنند تا دانش ذهنی را در قالب امور عینی بیان کنند؛ یعنی اغلب مفاهیم انتزاعی از طریق استعاره و تمثیل عینیت مییابند. این مقاله به نقش زبان استعاری در اندیشه بوردیو بهعنوان موضوعی جدید میپردازد. با مطالعه در آثار بوردیو استعارههای عمدهی وی، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و الگوی «روند تشخیص استعاره» ...
بیشتر
استعارهها به افراد کمک کنند تا دانش ذهنی را در قالب امور عینی بیان کنند؛ یعنی اغلب مفاهیم انتزاعی از طریق استعاره و تمثیل عینیت مییابند. این مقاله به نقش زبان استعاری در اندیشه بوردیو بهعنوان موضوعی جدید میپردازد. با مطالعه در آثار بوردیو استعارههای عمدهی وی، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و الگوی «روند تشخیص استعاره» استخراج و تحلیل شدند. یافتهها نشان میدهند که استعارههای بوردیو بهصورت شبکهای از مفاهیم درهمتنیده است. استعاره اصلی تفکر بوردیو نبرد است سایر استعارههای وی تابعی از این استعاره هستند. او برای تحلیل «زندگی اجتماعی» بهمثابهی «حوزهی مفهومی مقصد» از چندین «حوزهی مفهومی مبدأ» از قبیل میدان، عادتواره، سرمایه، بازی و... استفاده کرده است. بوردیو از استعارات اقتصادی در تحلیلهای اجتماعی خویش بهره برده است و قائل به «اینهمانی» بازار اقتصادی و بازار زبانی است. در بعضی آثار خود از استعارههای بدنمندی نظیر عادتواره استفاده نموده است. همچنین استعارههای جسمانی از طریق نظم نمادین و جدا ساختن سویههای متضاد شکل یافتهاند. او تلاش کرد تا جهان اجتماعی نامحسوس و انتزاعی را با استعارههای مکانی، زمانی، اقتصادی، بدنی و امثال آن تجسمسازی یا عینیتبخشی کند.
مرتضی فرهادی
دوره 7، شماره 11.12 ، اسفند 1379، ، صفحه 111-144
چکیده
در این نوشته، نخست به ارتباط ناگزیر بین جامعه و ادبیات و بازتاب شرایط اجتماعی در آن پرداخته شده است - حتی اگر ادبیات، آینه تمام نمای جامعه نبوده، بلکه به منزله آینه دقی باشد که کاریکاتوری از واقعیت را در خویش بازتاباند. آنگاه نویسنده برای رسیدن به تعریفی منطقی از ترانه های کار اقتصادی زایا، به تعریف ترانه های عامیانه و ویژگی های آن ...
بیشتر
در این نوشته، نخست به ارتباط ناگزیر بین جامعه و ادبیات و بازتاب شرایط اجتماعی در آن پرداخته شده است - حتی اگر ادبیات، آینه تمام نمای جامعه نبوده، بلکه به منزله آینه دقی باشد که کاریکاتوری از واقعیت را در خویش بازتاباند. آنگاه نویسنده برای رسیدن به تعریفی منطقی از ترانه های کار اقتصادی زایا، به تعریف ترانه های عامیانه و ویژگی های آن و تعریف مفهوم کار و انواع آن پرداخته و پس از تعریف ترانه های کار مولد، در نموداری، جایگاه این ترانه ها در میان دیگر ترانه های عامیانه و ارتباط هر کدام را با سایر بخش های فرهنگ مشخصی ساخته است. همچنین به قدمت و کارکردهای این ترانه ها اشاره کرده و بالاخره به جستوجوی دلایل خاموشی و فراموشی این ترانه ها پرداخته که جان کلام نویسنده در این بخش خود را می نمایاند. و سرانجام با چند ترانة کار از ترانه های کار برنج کاری در شمال برای نمونه آورده شده است.
عزت الله سام آرام
دوره 1، شماره 1.2 ، اسفند 1370، ، صفحه 113-128
چکیده
پیری یا سالمندی به عنوان آخرین دوره زندگی انسان همواره مورد توجه متفکران علوم انسانی و زیست شناسی قرار داشته است. این دوره از زندگی که معمولاً با بالا رفتن سن برای افراد مطرح می شود، در بسیاری موارد مسائلی چون ضعف قوای جسمانی، تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت، بیماری و احتمالاً بی سرپرستی و فقر و تنگدستی را همراه خود دارد. بروز اینگونه ...
بیشتر
پیری یا سالمندی به عنوان آخرین دوره زندگی انسان همواره مورد توجه متفکران علوم انسانی و زیست شناسی قرار داشته است. این دوره از زندگی که معمولاً با بالا رفتن سن برای افراد مطرح می شود، در بسیاری موارد مسائلی چون ضعف قوای جسمانی، تنهایی، از کار افتادگی، معلولیت، بیماری و احتمالاً بی سرپرستی و فقر و تنگدستی را همراه خود دارد. بروز اینگونه مسائل برای سالمندان بسته به اینکه فرد کهنسال در چه جامعه ای و با چه فرهنگی زندگی می کند، از نظر کیفی و کمی با تفاوت های بسیاری همراه است و همچنین چگونگی جواب گویی به این مسائل و نوع راه حل های ارائه شده نیز به امکانات موجود در جامعه بستگی پیدا میکند، به طوری که در کشورهای صنعتی غرب، معمولاً سالخوردگان را در سراهای سالمندان و جدای از خانواده مشاهده می کنیم و در شرق و بخصوص در مناطق روستایی جامعه ما سالمندان را اکثراً همراه با اعضای خانواده و آمیخته با آنها تا لحظات آخر زندگی می توان مشاهده کرد. بدیهیست با تغییرات حاصل از تحول اجتماعی و تغییر نهادهای اجتماعی مثل نهاد خانواده، از شکل سنتی به جدید که بسیاری از کارکردهای سنتی خود را از دست داده است، در جوامعی مثل کشور ما هم باید انتظار داشت که در آینده شاهد مشکلات خاص این گونه تحولات از جمله مشکلات مربوط به سالمندان باشیم . به همین دلیل ضرورت دارد که متفکران علوم انسانی و اجتماعی و دست اندرکاران رفاه اجتماعی، بخشی از مطالعات خود را به زمینه مشکل سالمندان اختصاص بدهند. مقاله حاضر مطالعات نگارنده در زمینه مسائل سالمندان ایران با تأکید بر ابعاد جمعیت - شناسی آنست که امید است مورد استفاده دست اندرکاران مسائل سالمندان در کشور قرار گیرد. سالمندان در جهان : سازمان ملل متحد در اجلاسیه جهانی تابستان ۱۹۸۲ اتریش که اختصاص به مسائل سالمندان داشت حقایقی را در مورد افزایش سریع تعداد و نسبت سالمندان در جمعیت جهانی مطرح کرد. در ارائه دلیل برگزاری این اجلاس چنین آمده است: «چند دهه آینده، جهان با افزایش سریعی در تعداد و نسبت در جمعیت سالمندان رو به رو خواهد شد. درحالیکه در سال ۱۹۷۵ جمعیت جهان دارای ۳۵۰ میلیون سالمند بالای ۶۰ سال بوده است، در سال ۲۰۲۵ تعداد سالمندان به رقمی معادل یک میلیارد و یکصد و بیست و یک میلیون نفر خواهد رسید که حدود ۱۳/۷ درصد جمعیت جهان را در آن زمان تشکیل خواهد داد.» دلایل این رشد را می توان، از طرفی نتیجه کاهش نرخ مرگ و میر دانست که موجب ادامه زندگی افراد بیشتری میگردد و از طرف دیگر افزایش نسبت سالمندان در کل جمعیت جهانی را نیز باید به حساب کاهش نسبت زاد و ولد گذاشت.
جواد صفی نژاد؛ بیژن دادرس
چکیده
این نوشته برای نخستین بار به معرفی نوعی بند پنهان زیرزمینی می پردازد. روستائیان منطقه میمه قرنها است که از این راز آگاهی داشتند ولی جهانگران اصفهان اولین دسته ای بودند که نگارنده را از این راز آگاه نمودند. مبتکرین و آگاهان از فن قنات سازی از راههای صرفه جویی در آب و آبیاری و شیوه های مختلف آن بخوبی آگاه بودند و می دانستند که اگر در جلوی ...
بیشتر
این نوشته برای نخستین بار به معرفی نوعی بند پنهان زیرزمینی می پردازد. روستائیان منطقه میمه قرنها است که از این راز آگاهی داشتند ولی جهانگران اصفهان اولین دسته ای بودند که نگارنده را از این راز آگاه نمودند. مبتکرین و آگاهان از فن قنات سازی از راههای صرفه جویی در آب و آبیاری و شیوه های مختلف آن بخوبی آگاه بودند و می دانستند که اگر در جلوی کانال زیر زمینی قنات بندی به بندند در پشت بند جمع شده و با بالا آمدن آب بدنه و سقف قنات خیسانده شده و ریزش می نماید و به تدریج سراسر کوره قنات ریزش نموده و خراب می گردید ولی اگر قنات دارای ریشه های کوهستانی بود انباشته شدن آب در رگه ها و حفره های سنگی کوهستان خرابی بار نمی آورد. مبتکران هر قناتی را که دارای مادر چاه و رگه های آبی کوهستانی بود در پایان بخش کوهستانی در جلوی مجرای زیرزمینی قنات، بندی محکم ایجاد می کردند تا در زمستان به ذخیره سازی آب پردازند. قنات وزوان میمه اصفهان یکی از این قناتها است که بخاطر کوهستانی بودن مجرای اولیه آن بندی سرراه کوره قنات بسته اند.
سعیده سعیدی
چکیده
در سالهای اخیر مهاجرت به تجربهزیسته بسیاری از ایرانیان مبدل شده است. مطالعه دیاسپورای ایرانی پیشدرآمد فهم روابط فراملی و همچنین بازگشت بهعنوان استراتژی مهاجران در ارتباط با کشور مبدأ است. این پژوهش با تمرکز بر جامعه مهاجران ایرانی در کشور آلمان به دنبال شناخت مختصات دیاسپورای ایرانی است که از خلال آن تصویری جامع از میانذهنیت ...
بیشتر
در سالهای اخیر مهاجرت به تجربهزیسته بسیاری از ایرانیان مبدل شده است. مطالعه دیاسپورای ایرانی پیشدرآمد فهم روابط فراملی و همچنین بازگشت بهعنوان استراتژی مهاجران در ارتباط با کشور مبدأ است. این پژوهش با تمرکز بر جامعه مهاجران ایرانی در کشور آلمان به دنبال شناخت مختصات دیاسپورای ایرانی است که از خلال آن تصویری جامع از میانذهنیت مهاجران نسبت به مفهوم وطن، ارتباط با آن و همچنین فهم تعاملات دیاسپوریک ارائه نماید. این مطالعه در چارچوب پارادایم کیفی و با رویکردهای مردمنگارانه بهصورت میدانی انجامشده و تکنیکهای گردآوری دادهها مصاحبه نیمهساختار یافته (48 مهاجر ایرانی ساکن آلمان) و مصاحبه متخصصان (9 انجمن فعال مهاجران)، مشاهده مشارکتی و بررسیهای اسنادی است. دلایل متعددی همچون زمان مهاجرت، انگیزههای خروج از کشور، تنوع قومیتی، مذهبی، سوگیریهای سیاسی و ایدئولوژیک، مرزبندیهای نسلی، وضعیت اقامتی، پایگاه طبقاتی و همچنین نحوه ارتباط با کشور مبدأ منجر به پررنگ شدن مرزهای هویتی در میان مهاجران ایرانی شده بهطوری که دیاسپورایی ناهمگون، متنوع، پیچیده، چهلتکه و چندلایه را شکل داده است. این مسأله در مصرف فرهنگی مهاجران و همچنین جغرافیایی زدایی از وطن نمود یافته و به ضعف هویت دیاسپوریک و تعاملات درون دیاسپورا منجر شده است. همچنین مفهوم وطن بهعنوان برساختی متصور در میانذهنیت دیاسپورا ایرانی در آلمان سه بعد معنایی عاطفی/فرهنگی، ملی/جغرافیایی و مذهبی/سیاسی داشته و وابستگی مهاجران به وطن در سه سطح وابستگی قوی، وابستگی پاندولی و وابستگی ضعیف قابلتحلیل است.
نعمت الله فاضلی
دوره 5، شماره 9 ، آذر 1376، ، صفحه 117-142
چکیده
در این مقاله، مردم شناسی غیر دانشگاهی در ایران که شامل مجموعه مطالب مردم شناسانه ای است که در کتاب های تاریخی، جغرافیایی، دینی، اخلاقی و ادبی مؤلفان مسلمان و ایرانی قبل از سده کونی آمده است، معرفی و تحلیل می شود. همچنین تحقیقات فولکلوریک که مربوط به جمع آوری و معرفی فرهنگ عامه در ایران می شود، مورد بررسی قرار گرفته، نقش صادق هدایت در ...
بیشتر
در این مقاله، مردم شناسی غیر دانشگاهی در ایران که شامل مجموعه مطالب مردم شناسانه ای است که در کتاب های تاریخی، جغرافیایی، دینی، اخلاقی و ادبی مؤلفان مسلمان و ایرانی قبل از سده کونی آمده است، معرفی و تحلیل می شود. همچنین تحقیقات فولکلوریک که مربوط به جمع آوری و معرفی فرهنگ عامه در ایران می شود، مورد بررسی قرار گرفته، نقش صادق هدایت در این زمینه به عنوان مؤثرترین فرد که توانست حرکت مهمی در زمینه شناسایی و گردآوری فرهنگ عامه ایران ایجاد کند، توضیح داده می شود.
علی محمد حاضری؛ ابراهیم صالح آبادی
دوره 15، شماره 42.43 ، اسفند 1387، ، صفحه 117-151
چکیده
رژیم های برآمده از انقلاب ها با دو الگوی تداوم و عدم تداوم رو به رو هستند. در انقلاب اسلامی ایران، جمهوری اسلامی به عنوان دولت-ملت در صحنه بین المللی توانست در مقابل بحران های سیاسی خود را حفظ کند و به مدت سی سال تداوم داشته باشد. مساله اصلی مقاله بر این امر تاکید دارد که چه عواملی موجب تداوم سیاسی رژیم جمهوری اسلامی شد. در پاسخ به این ...
بیشتر
رژیم های برآمده از انقلاب ها با دو الگوی تداوم و عدم تداوم رو به رو هستند. در انقلاب اسلامی ایران، جمهوری اسلامی به عنوان دولت-ملت در صحنه بین المللی توانست در مقابل بحران های سیاسی خود را حفظ کند و به مدت سی سال تداوم داشته باشد. مساله اصلی مقاله بر این امر تاکید دارد که چه عواملی موجب تداوم سیاسی رژیم جمهوری اسلامی شد. در پاسخ به این مساله، ابتدا ادبیات نظری مورد کنکاش قرار میگیرد و سپس بر اساس روشهای موردی و تاریخی تلاش می شود تا پاسخ شایسته به این مساله ارائه گردد. نتایج بررسی تجربی و آزمون فرضیه ها نشان داد که: ا- امام خمینی در کشمکش های بین گروهی و درون گروهی از موقعیت بلامنازع در جریانی های بعد از انقلاب برخوردار بود. گروه ها برای تحقق اهداف خویش تلاش می کردند خود را با رهبر تطبیق دهند. رهبر از طریق دولت سازی، حل بحران ها و تدوین قوانین خاص توانست در تداوم رژیم نقش به سزایی داشته باشد. ۲- در انقلاب اسلامی، حزب جمهوری اسلامی قوی تر از سایر نیروهای اجتماعی و احزاب بود. حزب جمهوری اسلامی توانست نهادهای دولتی را در اختیار خویش گیرد، قواعد سیاسی جدید را بنا نهد و نیروهای مخالف را حذف کند. فعالیت حزب جمهوری اسلامی تا حدودی همسو با رهبر انقلاب بود و از این طریق در تداوم رژیم نقش به سزایی داشت.
مرتضی سالمی قمصری
دوره 15، شماره 40 ، فروردین 1387، ، صفحه 117-139
چکیده
فرایند سریع صنعتی شدن در نیمه دوم قرن بیستم، بیشترین آسیب را به بخش کشاورزی وارد آورد. گفتنی است که در این فرایند، سهم عمده ای از آسیب نصیب کشورهای جهان سوم شد. زیرا روش های بومی، کهن، سازگار با محیط و آزمون پس داده خود را رها کرده و با استفاده از الگوهای وارداتی کاشت، داشت و برداشت بدون هیچ گونه تناسبی با محیط خود – روی آورده بودند ...
بیشتر
فرایند سریع صنعتی شدن در نیمه دوم قرن بیستم، بیشترین آسیب را به بخش کشاورزی وارد آورد. گفتنی است که در این فرایند، سهم عمده ای از آسیب نصیب کشورهای جهان سوم شد. زیرا روش های بومی، کهن، سازگار با محیط و آزمون پس داده خود را رها کرده و با استفاده از الگوهای وارداتی کاشت، داشت و برداشت بدون هیچ گونه تناسبی با محیط خود – روی آورده بودند که این جابجایی کاهش بازده تولید در بلند مدت، فرسایش خاک و تخریب شدید محیط زیست را به همراه داشت. در نهایت در دهه های پایانی قرن بیستم راهکاری برای حل این ناهماهنگی و مشکل پیشنهاد شد. راهکار عبارت بود از اهمیت به دانش بومی و تلاش در تلفیق آن با دانش رسمی. اثر حاضر به این موضوع پرداخته است که کشاورزان ایرانی از چه شیوه ها و روش هایی استفاده کرده اند که در این مدت طولانی چند هزار ساله، زمین های کشاورزی را از باردهی و توان نینداخته اند؟ در حالی که در چند دهه گذشته، چه در ایران و چه در غرب، با شیوه های مدرن کشاورزی به ویژه با کودهای شیمیایی، میلیون ها هکتار زمین دایر کشاورزی، بایر و رها شده است.
سید وحید میرهبیگی
چکیده
حکومتهای متکی بر درآمدهایِ رانتی، که قسمت عمدهای از درآمدهایشان نه از محل مالیاتها بلکه از محل فروش منابع طبیعی استخراج شده تأمین میشود، همواره با مشکلاتِ اقتصادی و سیاسیِ فراوانی روبهرو بودهاند. به نحوی که نظریاتِ خاصی برای مطالعهی اقتصاد سیاسیِ آنها به وجود آمده است. این نظریات که به نظریاتِ رانتیریسم مشهورند بر پیامدها ...
بیشتر
حکومتهای متکی بر درآمدهایِ رانتی، که قسمت عمدهای از درآمدهایشان نه از محل مالیاتها بلکه از محل فروش منابع طبیعی استخراج شده تأمین میشود، همواره با مشکلاتِ اقتصادی و سیاسیِ فراوانی روبهرو بودهاند. به نحوی که نظریاتِ خاصی برای مطالعهی اقتصاد سیاسیِ آنها به وجود آمده است. این نظریات که به نظریاتِ رانتیریسم مشهورند بر پیامدها و آثارِ زیانبارِ رانتیریسم تأکید دارند. این اثار و پیامدها به حوزههای مختلفِ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مربوطاند و از نوساناتِ بازارِ جهانی که اقتصاد ملی رانتیرها را متزلزل میکند تا قدرتیابیِ غیرعادیِ دولت/حکومت را در بر میگیرند و بسیاری از پژوهشها دریارهی پیامدهای غیردموکراتیکِ رانتیریسم متفقالقول هستند. در این پژوهش ابعادِ رانتیریسم به عنوان نقطهی مقابلِ ابعادِ حکمرانیِ خوب شناسایی شد و الگوی حکمرانیِ خوب به مثابه بدیلِ دموکراتیکِ رانتیریسم مطرح گشت. سپس نحوهی حکمرانی در شش کشور که به میزان متفاوتی بر رانت اتکا دارند بررسی شد. این پژوهش با روش تاریخی- تطبیقی و بر اساس دادههای بانک جهانی انجام گرفته است. نتایج نشان داد که نظریاتِ رانتیریسم دارایِ محدودیتهایی جدی است، زیرا یک حکومت بیشتررانتیر لزوماً غیردموکراتیک و با حکمرانیِ نامناسب عمل نمیکند؛ و برعکس یک حکومتِ کمتررانتیر، حکمرانیِ مناسبتری ندارد. درنهایت، پیشنهادهایی را برای توسعهی نظریات رانتیریسم ارائه شده است.
گیتا عسگری؛ علیرضا کلدی
دوره 9، شماره 18 ، شهریور 1381، ، صفحه 121-139
چکیده
این تحقیق با هدف تعیین میزان رضایت شغلی معلمان مدارس ابتدایی در تهران انجام گرفت. رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در امر کیفیت آموزش و موفقیت شغلی معلمان است. روش مطالعه در این تحقیق، روش پیمایشی است. برای جمع اوری اطلاعات پرسشنامه تعدیل شده رضایت شغلی مینه سوتا استفاده شد. جمعیت نمونه شامل چهارصد نفر از معلمان مدارس ابتدایی در مناطق ...
بیشتر
این تحقیق با هدف تعیین میزان رضایت شغلی معلمان مدارس ابتدایی در تهران انجام گرفت. رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در امر کیفیت آموزش و موفقیت شغلی معلمان است. روش مطالعه در این تحقیق، روش پیمایشی است. برای جمع اوری اطلاعات پرسشنامه تعدیل شده رضایت شغلی مینه سوتا استفاده شد. جمعیت نمونه شامل چهارصد نفر از معلمان مدارس ابتدایی در مناطق یک، یازده و شانزده تهران بوده است. شیوه نمونه گیری به روش تصادفی سیستماتیک و خوشه ای انجام گرفت.
این تحقیق نشان داد که 7/88 درصد از معلمان مدارس ابتدایی مورد بررسی از شغل خود راضی یا خیلی راضی بودند، حال آنکه 6/3 درصد ناراضی و خیلی ناراضی بودند. ضمناً 5/6 درصد پاسخ بی نظر و 2/1 درصد بدون پاسخ بودند. متغیرهای سطح تحصیلات معلمان و قصد معلمان برای ماندن در موقعیت کنونی شغلی، از متغیرهای قابل پیش بینی رضایت شغلی معلمان بود.
جنبه های مربوط به میزان رضایت شغلی معلمان شامل کیفیت مدیریت ، حصول، پیشرفت، همکاران، شرایط کار و شناخت، و جنبه های مربوط به میزان رضایت شغلی معلمان شامل فعالیت، ارزش های اخلاقی و اختیار بود
روش شناسی علوم اجتماعی
زهره مهدوی فر؛ باقر ساروخانی؛ امیر مسعود امیرمظاهری
چکیده
این تحقیق باهدف شناسایی مؤلفههای تجاری شدن ورزش فوتبال در ایران، با استفاده از روش آمیخته اکتشافی (تحلیل مضمون و دلفی)، انجام شده است. اعضای پانل بر اساس روش نمونهگیری هدفمند تعداد 42 نفر میباشند. یافتهها نشان داد: تعداد 8 مضمون بهعنوان تمهای نهایی شناسایی شدند که عبارتاند از: 1. رواج خریدوفروش و قیمتگذاری فوتبالیستها؛ ...
بیشتر
این تحقیق باهدف شناسایی مؤلفههای تجاری شدن ورزش فوتبال در ایران، با استفاده از روش آمیخته اکتشافی (تحلیل مضمون و دلفی)، انجام شده است. اعضای پانل بر اساس روش نمونهگیری هدفمند تعداد 42 نفر میباشند. یافتهها نشان داد: تعداد 8 مضمون بهعنوان تمهای نهایی شناسایی شدند که عبارتاند از: 1. رواج خریدوفروش و قیمتگذاری فوتبالیستها؛ 2. مادی شدن اکثر فعالیتها در جامعه؛ 3. تأمین منابع مالی برای فعالیتهای مرتبط با فوتبال؛ 4. انگیزههای فردی فوتبالیستها؛ 5. انگیزههای سودجویانه دلالان؛ 6. رسانهها و فضای مجازی؛ 7. بُعد سوداگری فوتبال و 8. پیامدهای تجاری شدن فوتبال. سپس این مضامین در دو راند (دلفی) مورد داوری متخصصان و خبرگان قرار گرفت و نتایج نشان داد: برای مؤلفههای تجاری شدن فوتبال تعداد 12 مؤلفه؛ برای مؤلفههای انگیزه باشگاهها و مؤسسات ورزشی در تجاریسازی فوتبال تعداد 14 مؤلفه؛ برای مؤلفههای انگیزه فوتبالیستها در تجاریسازی فوتبال تعداد 12 مؤلفه؛ برای مؤلفههای انگیزه مؤسسات و شرکتهای رسانهای در تجاریسازی فوتبال تعداد 11 مؤلفه؛ برای مؤلفههای نتایج تجاریسازی فوتبال تعداد 17 مؤلفه موردتوافق کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. یافتهها نشان داد: اکثر فعالیتهای مرتبط با فوتبال صرفاً بهخاطر کسب درآمد و جنبه اقتصادی انجام میگیرد و امر تجاریسازی فوتبال بیتأثیر از عامل اقتصادی و مالی نیست.
غلامرضا خوش فر؛ علیرضا خواجه شاهکویی؛ سید رضا حسینی؛ علی اکبر محمدرضایی نوده
دوره 12، شماره 30 ، شهریور 1384، ، صفحه 123-150
چکیده
برای این که سازمان ها بتوانند روابطی منطقی با مردم و گرفتن نظرات و دیدگاه های مشتریان داشته باشند، واحدی تحت عنوان «روابط عمومی» پدید آورده اند. و این واحد به عنوان مجرای ارتباطی سازمان با مشتریان، و دیگر سازمان ها، و آحاد جامعه تلقی می شود که سازمانها از طریق این واحد به بیان اهداف، دیدگاه ها، نقد عملکرد سازمان ها، گرفتن نظرات ...
بیشتر
برای این که سازمان ها بتوانند روابطی منطقی با مردم و گرفتن نظرات و دیدگاه های مشتریان داشته باشند، واحدی تحت عنوان «روابط عمومی» پدید آورده اند. و این واحد به عنوان مجرای ارتباطی سازمان با مشتریان، و دیگر سازمان ها، و آحاد جامعه تلقی می شود که سازمانها از طریق این واحد به بیان اهداف، دیدگاه ها، نقد عملکرد سازمان ها، گرفتن نظرات مردم و لحاظ کردن آنها در فرآیند برنامه ریزی سازمانی می پردازند. با توجه به موارد فوق، هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر کارآمدی روابط سازمانی و مآلاً بررسی عوامل مؤثر بر کارآمدی روابط عمومی ها در آموزش و پرورش استان گلستان است. روش تحقیق، روش پیمایشی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از ابزار مصاحبه، بررسی اسناد و عمدتاً پرسشنامه استفاده شده است. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرانباخ استفاده شد که مقدار آن ۹۲/ه حاصل گردید. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان اداری و آموزشی شاغل به کار در سازمان، ادارات و واحدهای آموزشی آموزش و پرورش استان گلستان در سال ۸۲ - ۸۱ تشکیل می دهند که تعداد کارکنان اداری ۱۴۰۳ نفر و تعداد کارکنان آموزشی ۲۵/۳۰۲ نفر بوده است. برای تعیین حجم نمونه این تحقیق از فرمول منطقی کوکران استفاده شده است که مطابق آن ۴۵۸ نفر از کارکنان اداری و آموزشی به عنوان نمونه آماری این تحقیقی مشخص شده اند که به شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک توأم با روش طبقه ای متناسب انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته اند. نتایج و یافته های تحقیق نشان می دهد که بین سن و سطح تحصیلات با ارزیابی کارکنان نسبت به اثربخشی فعالیت های روابط عمومی، همبستگی منفی معنی داری وجود دارد. لذا جهت تغییر نگرش کارکنان نسبت به روابط عمومی باید برنامه ریزی برای کارکنان جوان تر و کم سوادتر صورت پذیرد. بر اساس آنالیز واریانس یک طرفه مشخص شده است که ارزیابی های مناطقی آموزش و پرورش ناحیه یک و دو گرگان، علی آباد کتول، آق قلا، کلاله، بندرگز و را میان، از کارآیی و اثربخشی روابط عمومی، در سطح نازلی قرار دارد. لذا در برنامه ریزی ها و گسترش فعالیت های روابط عمومی، این مناطق باید در اولویت قرار گیرند. مقایسه میانگین ها نشان می دهد که کارکنان آموزشی نگرش منفی تری نسبت به روابط عمومی ها دارند، لذا در اجرای برنامه های تغییر نگرش، این دسته از کارکنان باید در اولویت قرار گیرند.
عزت الله سام آرام
دوره 8، شماره 13.14 ، تیر 1380، ، صفحه 125-143
چکیده
این مقاله نتیجه تحقیقی است که در سال ۱۲۷۹ با هدف کسب شناخت نسبت به میزان و چگونگی استفاده جوانان روستایی از تلویزیون توسط محقق انجام شد. در این تحقیق که با روش پیمایشی و پرشی از8710 جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله ساکن در روستاهای ۲0 استان کشور انجام شد، مشخص گردید که ۹ / ۹۵ درصد جوانان روستایی در خانه خودشان تلویزیون دارند : 2/49 درصد تلویزیون رنگی و 8/50 ...
بیشتر
این مقاله نتیجه تحقیقی است که در سال ۱۲۷۹ با هدف کسب شناخت نسبت به میزان و چگونگی استفاده جوانان روستایی از تلویزیون توسط محقق انجام شد. در این تحقیق که با روش پیمایشی و پرشی از8710 جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله ساکن در روستاهای ۲0 استان کشور انجام شد، مشخص گردید که ۹ / ۹۵ درصد جوانان روستایی در خانه خودشان تلویزیون دارند : 2/49 درصد تلویزیون رنگی و 8/50 درصد تلویزیون سیاه و سفید. در جامعه مورد مطالعه 7/41 درصد بیش تر شبکه سیما را تماشا می کنند؟ 2/33 درصد پیش تر از شبکه یک سیما استفاده می کنند؛ 9/16 درصد عموماً شبکه دو سیما را تماشا می کنند؟ و در مورد سایر شبکه های سیما گرایش غالب کمتر از ۲ درصد است. دوازده درصد جامعه مورد مطالعه ساکن استان های مرزی کشور هستند که به شبکه های خارجی نیز دسترسی دارند. ولی کسانی که شبکه های خارجی را به شبکه های داخلی ترجیح می دهند. کمتر از یک درصد کل جامعه مورد مطالعه هستند که عمدتا ساکن جنوب کشورند و از شبکه های تلویزیونی کشورهای عربی استفاده می کنند. فیلم های سینمایی روزهای جمعه در بین جوانان روستایی کشور5/81 درصد تماشاچی دارد. برنامه های ورزشی 2/56 درصد و اخبار 1/28 درصد. میزاد رضایت از صداوسیما در این جوانان روستایی بدین شرح است1/47 درصد « رضایت زیاد» ، 5/37 درصد «رضایت متوسط » و 4/15 درصد، رضایت کم یا ناراضی ». این میزان در بین زنان جوان روستای بیش تر از مردان جوان روستایی است. میزاد رضایت جوانان روستایی از صداوسیما در روستاهای دور از شهر بیش تر است تا روستاهای نزدیک شهر. مردان جوان روستایی بیشتر شبکه سه سیما را انتخاب می کنند، ولی انتخاب اول زنان روستایی بیشتر شبکه یک سیماست.
محمدرضا محمدی مهر
دوره 9، شماره 20 ، اسفند 1381، ، صفحه 125-147
چکیده
تصور و ذهنیت مردم از کشورهای خارجی، عمدتاً برگرفته از وسایل ارتباط جمعی، به ویژه تلویزیون و آن هم اخبار خارجی این رسانه است. بیشتر مردم معمولاً از پنجره ای که اخبار خارجی به سوی سایر کشورها می گشاید، دنیا را نظاره می کنند و می شناسند. اخبار خارجی نیز در هر کشور تابعی از سیاست خارجی است و بازتاب بیشتر رویدادهای خارجی همراه با جهت گیری ...
بیشتر
تصور و ذهنیت مردم از کشورهای خارجی، عمدتاً برگرفته از وسایل ارتباط جمعی، به ویژه تلویزیون و آن هم اخبار خارجی این رسانه است. بیشتر مردم معمولاً از پنجره ای که اخبار خارجی به سوی سایر کشورها می گشاید، دنیا را نظاره می کنند و می شناسند. اخبار خارجی نیز در هر کشور تابعی از سیاست خارجی است و بازتاب بیشتر رویدادهای خارجی همراه با جهت گیری صورت می پذیرد؛ بدین معنی که رویداد کشورهایی که دوست تلقی می شوند با جهت گیری مثبت و رویداد کشورهایی که دشمن و مخالف تلقی می شوند، با جهت گیری منفی پخش می شود و ما کمتر شاهد انعکاس بی طرفانه رویدادهای خارجی هستیم. در پژوهشی حاضر، اخبار خارجی سیمای جمهوری اسلامی ایران با روش تحلیل محتوا از این منظر مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بخش های خبری خارجی سیما، از کشورهای هم پیمان معمولاً رویدادهایی را که خبر مثبت دارند و نشانه ثبات این کشورهاست، انتخاب و توام با جهت گیری مثبت ارائه می کنند و از کشورهایی که مخالف و دشمن تلقی می شوند غالبا رویدادهای منفی که نشانه بی ثباتی است انتخاب و توام با جهت گیری منفی پخش می شود. بازتاب طولانی چنین شیوه ای در گزینش و ارائه رویدادهای خارجی، تصویری مثبت از کشورهای هم پیمان و تصویری منفی از کشورهای مخالف در ذهنیت مخاطبان ایجاد میکند. بنابراین، تصویری که مخاطبان از کشورهای خارجی در ذهن دارند، مخدوش است و با واقعیت فاصله دارد.
نعمت الله فاضلی؛ روزبه کردونی
دوره 15، شماره 41 ، شهریور 1387، ، صفحه 125-161
چکیده
این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان رفاهی در دوران سازندگی، به بررسیخصوصیات و عناصر اصلی ساخت گفتمان های رفاهی در سخنان رئیس جمهوری در دوره ۱۳۷۶-۱۳۶۸ (موسوم به دوران سازندگی) پرداخته است تا ضمن بازشناسی و معرفی ویژگیهای گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانهای از گفتمان رفاهی در بستر تاریخی - اجتماعی آن ارائه نماید. اهمیت ...
بیشتر
این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان رفاهی در دوران سازندگی، به بررسیخصوصیات و عناصر اصلی ساخت گفتمان های رفاهی در سخنان رئیس جمهوری در دوره ۱۳۷۶-۱۳۶۸ (موسوم به دوران سازندگی) پرداخته است تا ضمن بازشناسی و معرفی ویژگیهای گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانهای از گفتمان رفاهی در بستر تاریخی - اجتماعی آن ارائه نماید. اهمیت این تحقیق از آنجا ناشی می شود که دسترسی به رفاه اجتماعی، یکی از دغدغه های مشترک شهروندان و دولت ها و معمولا یکی از ملاک های موفقیت هر دولت در میزان توانایی آن در افزایش سطح بهزیستی ورفاه جامعه و ارتقای میزان برخورداری افراد یک جامعه از امکانات مادی و معنوی موجود در آن جامعه ارزیابی می شود که این موارد ذیل عنوان رفاه اجتماعی تعریف میگردند. روش تحقیق حاضر، از نوع تحلیل گفتمان در چار چوب نظری میشل فوق کو و نورمنفرکلاف و با تکیه بر الگوی تحلیل گفتمان نورمنفرکلاف است که گفتمان را در سه سطح توصیف، تفسیروتبیین، مد نظر قرار می دهد. این مقاله پس از بیان مساله، ادبیات نظری، روش تحقیق و یافته ها نتیجه میگیرد که در این دوران، جهتگیری گفتمان سازندگی در حوزه رفاه اجتماعی، معطوف به ابعاد اقتصادی رفاه، یعنی مواردی نظیر مسکن، بیمه، اشتغال و سوبسیدها بوده و سایر ابعادرفاهی نظیر بعد سیاسی، در اولویت نبوده است.
آمنه اخلاقی؛ علی یوسفی؛ احمدرضا اصغرپور ماسوله
چکیده
فساد، یک ویژگی ساختاری در خردهنظام اقتصادی و سیاسی جامعهی افغانستان است. یک ویژگی ساختاری، خصلت الزامآوری دارد؛ بنابراین قابل انتظار است که مهاجر بازگشته از ایران، با قرار گرفتن در ساختار فساد موجود، با فشار آن روبرو شده و در چارچوب آن دست به کنش فساد بزند. سؤال تحقیق حاضر چگونگی رخداد این فرایند است. به این منظور، از روش تحقیق ...
بیشتر
فساد، یک ویژگی ساختاری در خردهنظام اقتصادی و سیاسی جامعهی افغانستان است. یک ویژگی ساختاری، خصلت الزامآوری دارد؛ بنابراین قابل انتظار است که مهاجر بازگشته از ایران، با قرار گرفتن در ساختار فساد موجود، با فشار آن روبرو شده و در چارچوب آن دست به کنش فساد بزند. سؤال تحقیق حاضر چگونگی رخداد این فرایند است. به این منظور، از روش تحقیق مطالعهی موردیِ واحدِ ابزاری استفاده شده است و یک نمونهی مثالی از این فرایند موردبررسی روایتی قرار گرفته است. دادهها برآمده از ۱۷ مصاحبه هستند که یکی از آنها با موردمطالعه انجام شده است. تفسیر دادهها در چارچوب مفهومی برآمده از نظریههای دولت غارتگر، حکشدگی و قدرت پیوندهای ضعیف انجام شده است. یافتهها نشان میدهد که اطلاعات شغلی بهدستآمده از پیوندهای ضعیف، زمانی به احراز موفق شغل منجر میشود که با حمایت پیوندهای قوی همراه شود. فرد در ابتدا ممکن است به روند قانونی استخدام روی آورد اما مواجهه با فساد، او را به استفاده از حمایت پیوندهای قوی و توجیه فساد متقاعد میکند. در ادامه، استخدام با ورود به شبکهی فساد، فرایند توجیه را تقویت کرده، فساد را بازتولید میکند.
جامعه شناسی
زهرا میرحسینی؛ الهه قربانی
چکیده
پدیدهی کودکان کار ازجمله مسائل اجتماعی است که در چند سال اخیر موردتوجه عدهی زیادی از محققین و پژوهشگران قرارگرفته، این در حالی است که در بسیاری مواقع این تحقیقات با غفلت از دختران کار صورت پذیرفته است؛ در این پژوهش تلاش شده تا با استفاده از روش تحقیق کیفی و انجام مطالعات پدیدارشناسانه، تجربهی زیستهی دختران کار مورد مطالعه و ...
بیشتر
پدیدهی کودکان کار ازجمله مسائل اجتماعی است که در چند سال اخیر موردتوجه عدهی زیادی از محققین و پژوهشگران قرارگرفته، این در حالی است که در بسیاری مواقع این تحقیقات با غفلت از دختران کار صورت پذیرفته است؛ در این پژوهش تلاش شده تا با استفاده از روش تحقیق کیفی و انجام مطالعات پدیدارشناسانه، تجربهی زیستهی دختران کار مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. بدین منظور با 23 دختر 6 تا 16 ساله که تجربهی زیستهی مشترک کار و زندگی در خیابان دارند، مصاحبههای عمیق کیفی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد، درک و توصیف دختران از کار درخیابان و فهم روایتهای آنها در چهار مضمون اصلی «ویژگیهای زمینهای و قومیتی»، «سنخشناسی فعالیتهای روزمره مبتنی بر جنسیت»، «حیطههای فضایی و مکانی کار» و «مهارتها و ترفندها» قابل مقولهبندی است. همچنین یافتههای پژوهش نشان میدهد، زمینهها و بسترهای کار دختران در خیابان، در چهار مقولهی «زندگی در خانوادههای از هم گسیخته»، «فرودستی و درماندگی»، «کار دختران بهمثابه حمایت از خانواده» و «استثمار مضاعف و کنترل شدید دختران کار» قابل مقولهبندی است.
محمدرضا تهمک؛ ابراهیم توفیق
چکیده
چکیدهوضعیت آریستوکراسی زمیندار در ایران همواره مورد بحث جامعهشناسان تاریخی بوده و معتقدند آریستوکراسی ارضی در ایران وجود نداشته است. این تحقیق که با رویکرد نقادانه و تکینهنگری و روش نظریه مبنایی در محدوده تاریخی منطقه گلهدار از ایالت فارس صورت گرفت، به کشف و مفهومسازی از پدیدههای تابحال مورد غفلت واقع شده آریستوکراسی منطقهای ...
بیشتر
چکیدهوضعیت آریستوکراسی زمیندار در ایران همواره مورد بحث جامعهشناسان تاریخی بوده و معتقدند آریستوکراسی ارضی در ایران وجود نداشته است. این تحقیق که با رویکرد نقادانه و تکینهنگری و روش نظریه مبنایی در محدوده تاریخی منطقه گلهدار از ایالت فارس صورت گرفت، به کشف و مفهومسازی از پدیدههای تابحال مورد غفلت واقع شده آریستوکراسی منطقهای و کلانمالکی خانی در پژوهشهای جامعهشناسی تاریخی ایران و برساختن نظریه تداوم آریستوکراسی و کلان مالکی خانی در ایران پیشادولت مدرن انجامید؛ و نشان میدهد، برخلاف نظریات تاکنون ارائه شده، با وجود آمد و رفت حکومتها، این آریستوکراتها از تداوم تاریخی برخوردار بودهاند. این تداوم مبتنی بوده است بر وجود ارتباطات حمایتی متقابل محلی (درون منطقهای، میان گروه آریستوکرات با گروههای درون منطقه و فرامنطقهای، میان آنها با حکام مناطق مجاورشان).
قاسم حسنی
چکیده
از آن جایی که اهمیت نقش مشارکت نهادینه شده در روند توسعه، دموکراسی و مشروعیت بخشی حکومتها در کاهش یا افزایش ضریب امنیت ملی موثر است، اعتماد مردم به حکومت باعث افزایش مشارکت و قوام حکومت، ایجاد توسعه و افزایش ضریب امنیت ملی میشود. از دیدگاه اسلامی، نقش آفرینی مردم صرفاً در مشروعیت بخشی خلاصه نمیشود، بلکه مردم در عینیت بخشی و کارآمدی ...
بیشتر
از آن جایی که اهمیت نقش مشارکت نهادینه شده در روند توسعه، دموکراسی و مشروعیت بخشی حکومتها در کاهش یا افزایش ضریب امنیت ملی موثر است، اعتماد مردم به حکومت باعث افزایش مشارکت و قوام حکومت، ایجاد توسعه و افزایش ضریب امنیت ملی میشود. از دیدگاه اسلامی، نقش آفرینی مردم صرفاً در مشروعیت بخشی خلاصه نمیشود، بلکه مردم در عینیت بخشی و کارآمدی حکومت نقش اساسی دارند. لذا پژوهش حاضر تحت عنوان "بررسی رابطه بیگانگی سیاسی، اجتماعی با مشارکت سیاسی - اجتماعی دانشجویان سالهای 87-86 در مقطع کارشناسی و ارشد" برای رسیدن به اهدافی همچون : 1) سنجش میزان بیگانگی سیاسی، اجتماعی و مشارکت سیاسی - اجتماعی 2) شناخت نوع همبستگی میان متغیرهای بیگانگی سیاسی - اجتماعی و مشارکت سیاسی - اجتماعی 3) شناخت نوع رابطه متغیرهایی نظیر سن، جنس، مذهب، قومیت، تأهل، مقطع تحصیلی، درآمد و نوع دانشگاه با بیگانگی سیاسی - اجتماعی و مشارکت سیاسی - اجتماعی. پرسشهای این پژوهش عبارتند از: 1) میزان بیگانگی سیاسی – اجتماعی و میزان مشارکت سیاسی - اجتماعی در جامعه مورد پژوهش چقدر است؟ 2) آیا همبستگی بین متغیرهای بیگانگی و مشارکت برقرار است؟ 3) آیا رابطهای بین سن، جنس، مذهب، قومیت و... با بیگانگی و مشارکت وجود دارد؟ برای دست یابی به پاسخهایی جهت پرسشهای مذکور، فرضیههایی برای آزمون همبستگی بین متغیرهای بیگانگی و مشارکت و آزمون رابطه بین متغیرهای فردی با بیگانگی و مشارکت تهیه و تنظیم شد.نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که مؤلفههای بیگانگی سیاسی و اجتماعی در ارتقاء یا کاهش مشارکت سیاسی و اجتماعی مؤثرند، و در صورت عدم مشارکت سیاسی و اجتماعی به دلیل ظهور بیگانگی سیاسی و اجتماعی در جامعه، امنیت ملی کشور دچار آسیب میشود. لذا مقامات تصمیم گیرنده برای تدوین استراتژی سیاسی، اجتماعی کشور میتوانند از نتایج این تحقیق استفاده نمایند
مسعود زمانی مقدم
چکیده
نهاد ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران، نهادی ریشهدار بوده است. البته این نهاد در دورههای مختلف تاریخی شکلها و کارکردهای مختلفی داشته است. اگرچه ازدواج موقت در میان مردم ایران هیچگاه مقبولیت عام پیدا نکرده، اما این نهاد همچنان در جامعه ایران پابرجا مانده است. از اینرو، این مسئلۀ مطرح میشود که چرا ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ...
بیشتر
نهاد ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران، نهادی ریشهدار بوده است. البته این نهاد در دورههای مختلف تاریخی شکلها و کارکردهای مختلفی داشته است. اگرچه ازدواج موقت در میان مردم ایران هیچگاه مقبولیت عام پیدا نکرده، اما این نهاد همچنان در جامعه ایران پابرجا مانده است. از اینرو، این مسئلۀ مطرح میشود که چرا ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران به وجود آمده و تداوم پیدا کرده است. در این مقاله، با استفاده از الگوی کارکردگرایی (که از تلفیق نظریههای کارکردگرایی برانیسلاو مالینوفسکی و رابرت کی مرتون به دست آمده است)، نهاد ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران موردبررسی قرار گرفته است. یافتههای تحقیق با روش تحلیل تطبیقی- تاریخی بر مبنای نوشتهها و شواهد مکتوب تاریخی به دست آمدهاند و در چهار دوره تاریخی دستهبندی و شرح داده شدهاند. این دورهها عبارتاند از: «ایران باستان»؛ «از صدر اسلام تا صفویه»؛ «از صفویه تا قاجاریه»؛ و «قاجاریه». مطابق با یافتههای پژوهش، به طور کلی، نهاد ازدواج موقت بر اساس فرهنگ مردسالار جامعه به نیازهای فردی مانند نیاز جنسی، تولید مثل، نیاز به امنیت و معیشت و نیازهای اجتماعی مانند حل مسأله وارث، تحکیم روابط اجتماعی و برقراری پیوند اجتماعی، به گونهای مشروع پاسخ میداده است. باوجوداین، این نهاد در هر دوره، کژکارکردها و کارکردهای پنهانی نیز داشته است که این مقاله به توصیف و تبیین آنها به گونهای تطبیقی میپردازد.