2024-03-28T14:06:12Z
https://qjss.atu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=214
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
حرکت و کار در اندیشه و آیینهای ایرانی و یونانی (بستگیهای کار و نظام اجتماعی در فلسفه و ادیان "ایرانی ـ اسلامی" و یونانی و یهودی ـ مسیحیایی)
مرتضی
فرهادی
چکیده: در این نوشتار به کار و حرکت از دیدگاه عام و فلسفی و رشتههای گوناگون علوم اجتماعی پرداخته شده است و سپس از دیدگاه زیستشناسی و علم اقتصاد کار از غیر کار تفکیک شده و پس از این تعاریف و طبقهبندیها مؤلف کوشیده، از یک سو فرهنگ تولیدی و فرهنگ کار امروز ایران را با دیروز آن در ارزشگذاریها و حرمت کار و وجدان کاری و مسائل پیوسته با فرهنگ کار و تولید مقایسه کرده و از سوی دیگر فرهنگ ایرانی – اسلامی را با یک فرهنگ تاریخی موازی و تقریباً هموزن و شاخص که در عین آمیختگیها در طول هزارهها با یکدیگر، به دلایل ارتباطات، مبادلات معرفتی، یادگیری، آموزش رسمی و غیررسمی، تجارت، جنگ و مهاجرتها، در تعارض آشکار بوده است مقایسه کند. این مقایسه از اندیشههای فلسفه ایران و غرب و در آیینها و ادیان آنها صورت پذیرفته است و سرانجام پس از آن مقایسهها، مقاله با طرح یک پرسش بنیادی که چرا با وجود نگاه ویژه به کار در فرهنگ، تمدن و اندیشههای فلسفی و ادیان شرقی، ما مسلمانان و به ویژه ما ایرانیان امروزه از کار و کوشش بازماندهایم و کشورهای غربی با وجود نفرتها و دیدگاههای تاریخی خوارکننده کار و نظامهای بردهداری – استعماریشان، امروز به نسبت ما، چنین اهل کار و کوشش شدهاند؟
2012
02
20
1
57
https://qjss.atu.ac.ir/article_885_6a56c6ef47ba5cdf9632fe6014719c18.pdf
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
همسازی هویت ملی و قومی در ایران و رویکرد اقوام ایرانی به وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت
علی اصغر
قاسمی
مجید
خورشیدی
حسین
حیدری
چکیده از سالهای پس از جنگ جهانی دوم موضوع وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت به یکی از موضوعات مهم دولتها، اقوام و صاحب نظران و اندیشمندان مسائل سیاسی و اجتماعی جهان تبدیل شده است. در ایران نیز در این مقطع زمانی موضوع وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت یکی از موضوعات اساسی و مهم عرصه سیاسی بوده است. پیگیری این حق از طرف اقوام ایرانی که با سوء تفاهمات و تنشهایی نیز همراه بوده، مبتنی بر نگرشها و کنشهایی بوده که آنها را از جنبشهای تجزیهطلب کشورهای مستعمره در نیمه دوم قرن بیستم متمایز میکند چرا که به لحاظ تاریخی کشور ایران هیچ گاه مستعمره کشور دیگری نبوده و همه اقوام در دورههای گوناگون تاریخی نقش پررنگی در اداره نظام سیاسی کشور داشتهاند. افزون بر این، اقوام ایرانی به دلیل همسازی عناصر هویت ملی و قومی، اهداف تجزیه طلبانه و معطوف به تضعیف وحدت ملی را دنبال نکردهاند. این مقاله با بهرهگیری از روش مصاحبه عمیق با تعدادی از نخبگان قومی و نیز تحلیل ثانویه یافتههای مطالعات صورت گرفته در زمینه هویت ملی و قومی، درصدد تبیین همسازی هویت قومی و ملی در ایران و تاثیر آن بر نگرشها و کنشهای معطوف به پیگیری حق تعیین سرنوشت از طرف اقوام ایرانی میباشد.
واژههای کلیدی: ایران
وحدت ملی
هویت ملی
هویت قومی
حق تعیین سرنوشتر
2012
02
20
57
92
https://qjss.atu.ac.ir/article_886_5398826b22594c44ad5c0fc66108e953.pdf
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
گونهشناسی مرد پنداری در اقوام استان گیلان
محمدسعید
ذکائی
بهجت
یزدخواستی
علی
یعقوبی چوبری
چکیده مردانگی محصول کنشهای متقابل در زندگی روزمره است که به لحاظ اجتماعی و فرهنگی برساخته میشود، مفهوم جنسیت و به تبع آن مردانگی بیشتر تحت تاثیر گفتمانهای فرهنگی و اجتماعی است. این مقاله، با استفاده از روش کیفی، مصاحبههای فردی و گروهی و نمونهگیری هدفمند به سنخ شناسی مردانگی در اقوام استان گیلان پرداخته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که مردانگی متنوعی به لحاظ درون گروهی (در درون اقوام) و بین گروهی (بین اقوام) در مناطق گوناگون استان گیلان وجود دارد. در کنارمردانگی هژمونیک (سنتی)، مردانگی نیمه سنتی، مردانگی مدرن، مردانگی پسامدرن و مردانگی حاشیهای هم قابل دیدن است. از نظر درون قومی، مردان در عین تشابه، با توجه به مکان زندگی، سطوح تحصیلی و سن متفاوتند. از نظر بین قومی نیز، مردان گیلک در مقایسه با مردان اقوام تالش، ترک و کرد متفاوت به نظر میرسند. آنها مردانگی را نه بر اساس قدرت و توان بدنی، بلکه در قالب عقلانیت و رفتار ملایم، توأم با مهربانی و مساعدت در خانواده و موفقیت در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نشان میدهند. .
واژههای کلیدی: قومیت
مطالعات مردان
مردان قدیم
مردان جدید
مردانگی حاشیهای
2012
02
20
93
130
https://qjss.atu.ac.ir/article_887_1135252f0c9a3638ee6d310b4727542e.pdf
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
بازنمایی "دیگری فرودست" در رمانهای دوره پهلوی اول
ابوتراب
طالبی
مریم
ناظری
چکیده: مقاله حاضر در پی آن است که درکی از چگونگی بازنمایی روابط قدرت درون یکی از پر مخاطبترین ژانرهای ادبی (رمان) به دست آورد. روابطی که نه به صورت آشکار بلکه به طور پنهانی درون سطرهای رمان گنجانده شده و گویای ذهنیت نهانی نویسندگان این رمانها در مورد اقشاری بود که در مقاله پیش رو با عنوان "دیگری" تعریف شدهاند. در مبانی نظری، ابتدا به موضوع بازنمایی وفر ایند تولید معنا پرداخته شده است، سپس با تحلیل پیوند آن با نظریه گفتمان،معانی شکل گرفته در یک دوره تاریخی (پهلوی اول)به مثابه نظامیارزیابی شده که معنا درون آن ساخته و پرداخته شده است. در مقاله نشان داده شده است که در این فرایند "دیگری" شکل میگیرد. این مقاله، با تدقیق در چگونگی کاربست این مفهوم (دیگری) در نظریههای پسا استعماری و فرودست، به سوژههایی اشاره کرده است که از طریق تمایز قائل شدن با "دیگری" و در مقام مقایسه با آنها، "خود" را هویت میبخشند. این دیگریهای به حاشیه رانده شده، با رجوع به دوره تاریخی پهلوی اول و گفتمان مسلط ناسیونالیستی این دوران تعریف شدهاند. نتایج بدست آمده از مطالعه رمانها که با استفاده از روش نقد ادبی در کنار تکنیکهای تحلیل روایت (مانند نکات گرامری و عنصر زمان روایت) به دست آمده است، به خوبی بیانگر نحوه اعمال قدرت از طریق بازنمایی است. اقشاری از جامعه ایران که با دلالتهای نظری، به عنوان "دیگری" این نویسندگان معرفی شدهاند، با موارد مطروحه در نظریات گفتمان شرق شناسی و مطالعات پسااستعماری تطابق دارند.در متون موردمطالعه ویژگیهایی مانند خروج از مرکز دیالوگ و پرت کردن آنها به محدوده غیر، تغییر جایگاه آنها از شخص به شی و صدور گزارههایی کلی درباره فرودستان و تعمیم دادن این گزارهها به تمام اقشار فرودست، به آنها نسبت داده شده است.
واژههای کلیدی: بازنمایی
گفتمان
شرق شناسی
خود
دیگری
پهلوی اول
رمان اجتماعی
2012
02
20
131
171
https://qjss.atu.ac.ir/article_888_704bb99360bd7b87e4bdd50e3af3124f.pdf
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
بررسی جامعهشناختی فرهنگ سیاسی احزاب و سازمانهای سیاسی توسعهگرای ایران (درطول یک دهه، از اواسط دهه 1370)
فرهاد
شایگان فرد
چکیده: هدف این مقاله توصیف و تحلیل فرهنگ سیاسی احزاب و سازمانهای سیاسی توسعه گرای ایران بر مبنای چارچوبی نظری است که در آن ابعاد موضوع با اهمیت متفاوتی ترکیب شدهاند. در این چارچوب نظری تلاش شده تا به 16 گزینه طراحی شده، که بگونهای هدفمند در جهت کشف فرهنگ سیاسی گروههای هدف، مشتمل بر چهار حزب و سازمان سیاسی پاسخ داده شود. بدین منظور میزان حجم نمونه در دو گروه طبقه بندی شده است؛ گروه اول نمونهای مشتمل بر 385 سرمقاله مطبوعات وابسته به ارگانهای حزبی است، گروه دوم بر مبنای مصاحبه با 14 نفر از فعالان حزبی میباشد، که در دو حجم نمونه یاد شده، دادهها با استفاده از روش تحلیل محتوا و روش کیفی تحلیل شدهاند. نتایج نیز در بردارنده؛ شناخت فرهنگ سیاسی گروههای هدف و مقایسه آنها با یکدیگر، تعیین میزان و نوع همبستگی کارکردی فرهنگ سیاسی میان گروههای هدف در ارتباط با یکدیگر و شناخت نوع آسیب پذیری آنها است.
واژههای کلیدی: توسعه سیاسی
فرهنگ سیاسی
اصلاح
تغییر
همبستگی کارکردی
2012
02
20
171
215
https://qjss.atu.ac.ir/article_889_313e27b31b8b79c3c70c27dd3ca1fae9.pdf
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
ارزیابی تجربی نظریه اینگلهارت در ایران: ارتباط توسعه با دینداری
محمدرضا
طالبان
مهدی
رفیعی بهابادی
چکیده سؤال اصلی این مقاله این است که آیا نظریة اینگلهارت که بین سطح توسعهیافتگی و میزان دینداری ارتباط برقرار میکند، قابلیت تبیین تغییرات دینداری در ایران را دارد یا خیر؟ از این رو، نظریة اینگلهارت چارچوب نظری این مطالعه قرار گرفت و دو فرضیة زیر از آن استخراج گردید: 1) بین سطح توسعة اقتصادی- اجتماعی و میزان دینداری رابطه معکوس وجود دارد. 2) بین میزان نابرابری اقتصادی و میزان دینداری رابطه مستقیم وجود دارد. این فرضیات بر اساس تحلیل ثانویة دادههای موجود و با استفاده از تکنیک همبستگی و تحلیل رگرسیون مورد آزمون تجربی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که ارتباط مستحکمی میان سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی و نابرابری اقتصادی با میزان دینداری وجود ندارد. این نتیجه را میتوان چالشی برای نظریات یاد شده دست کم در سطح یک کشور به حساب آورد.
واژههایکلیدی: سکولاریزاسیون
دینداری
توسعهاقتصادی- اجتماعی
نابرابری اقتصادی
2012
02
20
216
243
https://qjss.atu.ac.ir/article_890_7dffff77e2a430a82dd1d3f084b4ac98.pdf
فصلنامه علوم اجتماعی
علوم اجتماعی
1735-1162
1735-1162
1390
18
55
نوجوانان و تلفن همراه
علیرضا
حسینی پاکدهی
مریم
حاج محمدی
چکیده امروزه تلفن همراه در مقایسه با رایانه و فناوریهای اینترنتی، به دلیل ارزانی و سهولت استفاده از آن، نفوذ بیشتری در زندگی اجتماعی، سبک زندگی و رفتار مصرفی مردم دارد. این مقاله بخشی از پژوهشی است در راستای شناخت این مسئله که نوجوانان تهرانی در استفاده و دستیابی به تلفن همراه چگونه رفتار میکنند؟ چارچوب مفهومی بر اساس بررسی دیدگاهها و مرور منابع تجربی تنظیم و در قالب آن، فرضیههای اصلی مطرح شده است. پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامههای خرد در مورد 387 نفر از نوجوانان 12 تا 18 ساله شهر تهران انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که عواملی چون "میزان پایبندی به مذهب، جنس، میزان فضای عاطفی درون خانواده و معدل درسی" در گرایش نوجوانان به کارکردهای مطلوب یا نامطلوب تلفن همراه مؤثر است. همچنین یافتهها نشان میدهد که استفاده از امکانات جانبی تلفن همراه، به "پیامک و بلوتوث" تعلق دارد. در ذخیره سازی محتوای گوشی تلفن همراه، "جوک و سرگرمی" بیشترین و" علمی- آموزشی" کمترین علاقه را در میان نوجوانان به خود اختصاص دادهاند. میان گرایش دختران و پسران بهاین اولویتها نیز تفاوت معنادار وجود دارد. غالب نوجوانان از سیم کارت اعتباری استفاده میکنند. بسیاری از آنها اعتیاد موبایلی دارند و بویژه از تلفن همراه برای دوستیابی با جنس مخالف، استفاده میکنند.
واژههای کلیدی: تلفن همراه
نوجوانان
استفاده و رضامندی
اعتیاد موبایلی
کارکرد و کژ کارکرد
2012
02
20
244
281
https://qjss.atu.ac.ir/article_891_2e9b520c4769ee7ef6dfe8a7ef31e201.pdf