دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
برنامه ریزی جنسیتی بر پایه واقعیت ها
1
32
FA
ژاله
شادی طلب
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
اهمیت برنامه ریزی جنسیتی در تواناسازی زنان برای دستیابی به عدالت و برابری با مردان است. به منظور توجیه این موضوع ، نوشتار حاضر به دو بعد از مسئله - ۱) درک تحول در مفاهیم و ۲) بازنگری پیش فرضی های برنامه ریزی - میپردازد. یافته های پژوهشی در جامعه روستایی استان های یزد و آذربایجان غربی نشان می دهند که زنان روستای همراه با مردان « نان آور خانه » هستند. و مدیریت خانه به طور کامل به زنان روستایی واگذار نشده و تصمیم گیری های اقتصادی خانواده کماکان با مردادن است. زنان روستای استان یزد بیش از آذربایجان غربی به استقلال مالی دست یافته اند و طی دو دهه اخیر بیش از گذشته در فضای عمومی جامعه حضور پیدا کرده اند. بنابراین، با توجه به تفاوت های شایان توجه میان این جوامع ( یزد و آذربایجان غربی) برخی از جنبه های اجتماعی و شکل گیری نقش ها، ارتباط چندانی با جنبه زیست شناختی (یولوژیک) ندارد. در نتیجه هر گونه برنامه ریزی بر اساس پیش فرضی های سنتی درباره زنان و نادیده گرفتن واقعیت های امروز، ناکارآمد خواهد بود.
برنامه ریزی جنسیتی,نان آور خانواده,واقعیت,مدیریت خانه
https://qjss.atu.ac.ir/article_5178.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5178_bad06cebe27d347ac80bae6c539925c3.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
هویت اجتماعی و پیشگیری از انحرافات اجتماعی
33
61
FA
ابوالفضل
اشرفی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
مقاله حاضر در پی طرح هویت اجتماعی و نقش آن در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است. در این مقاله که به روش مطالعه اسنادی و مطالعه میدانی به شیوه مصاحبه توأم یا پرسشنامه انجام شده، نتایج کلی به شرح ذیل به دست آمده است: ۱- تعریف هویت اجتماعی و نقش عوامل زمینه ساز آن؛ هویت اجتماعی عبارت از تصور، درک و ارزیابی فرد نسبت به خود از منظر دیگران (جامعه) است. اگر این تصور و ارزیابی، مثبت باشد و فرد احساس کند از منظر دیگران یا جامعه، دارای جایگاه، ارزش و احترام است، احساس هویت اجتماعی، و در غیر این صورت ، احساسی بی هویتی اجتماعی خواهد کرد. عوامل زمینه ساز احساس هویت اجتماعی عبارتند از نهادهای خانواده، مدرسه، رسانه های گروہی - به ویژه تلویزیون و سینما - دولت و گروه دوستان، در صورتی که نهادهای مزبور، عوامل زمینه ساز احساس هویت اجتماعی افراد، خصوصاً نوجوانان را فراهم کنند، احساس هویت اجتماعی آنان همچون عاملی بازدارنده، از انحرافات آنان جلوگیری خواهد کرد.2- نتایج مطالعه میدانی. نتایج مطالعه میدانی در قالب فرضیه محوری - هرچه احساس پی هویتی اجتماعی نوجوانان نسبت به نظام اجتماعی بیش تر شود، هویت یابی آنان در قالب گرایش به الگوهای غربی رپ و هوی متال بیشتر می شود - در یک نمونه ۱۹۲ نفره در دو گروه از نوجوانان دختر و پسر متظاهر و غیر متظاهر به الگوهای غربی رپ و هوی متال، در سه منطقه از شهر تهران (نمونه هایی از مناطق بالا، متوسط و پایین از نظر سطح زندگی) بیانگر تأیید رابطه فوق است؛ و این به معنای نقش مؤثر احساس هویت اجتماعی در پیشگیری از انحرافات اجتماعی است.
انحرافات اجتماعی,هویت اجتماعی,نوجوانان
https://qjss.atu.ac.ir/article_5179.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5179_0481483c3e4117dec415a045b4eb0ed3.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
بررسی زمینه ها و اهداف انقلاب اسلامی ایران بر اساس شعارهای انقلاب
63
84
FA
محمد حسین
پناهی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
qjss@atu.ac.ir
یکی از منابع مهم برای مطالعه انقلابات، شعارهای آن هاست. این منبع در مورد انقلاب اسلامی ایران دارای ابعاد گسترده ای است که تاکنودن مورد مطالعه جدی جامعه شناختی قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی اهداف و زمینه های وقوع انقلاب اسلامی براساس شعارهای آن است. برای این کار ابتدا روش جمع آوری و جداسازی شعارهای انقلاب اسلامی توضیح داده شده که حاصل آن ۴۱۵۲ شعار انقلابی بوده است. سپس با ارائه جداولی از نتایج تحلیل محتوای شعارهای مربوط به وضعیت رژیم گذشته زمینه های وقوع انقلاب اسلامی از منظور شعارها بررسی شده است، و سرانجام نتایج تحلیل محتوای شعارهای مربوط به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی ارائه گردیده است. بر اساس این بررسی وضعیت نامطلوب فرهنگی و سیاسی رژیم پهلوی از مهمترین عوامل وقوع انقلاب اسلامی بوده است.
رژیم پهلوی,شعار,وقوع انقلاب,ایران
https://qjss.atu.ac.ir/article_5188.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5188_a017fbe9796cf2bf19e60b682bca7157.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
آگهی خدمت عمومی؛ ظرفیتی ناشناخته در ارتباطات توسعه
85
110
FA
محمدمهدی
فرقانی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
mmforghani@ yahoo.com
موضوع اصلی این مقاله، و آگهی های خدمت عمومی، است که مقوله ای نسبتاً تازه و ناشناخته در ارتباطات و تبلیغات توسعه ای به شمار می آید. آگهی خدمت عمومی، ماهیتی توسعه ای دارد با متضمن سود یا نفع مادی و شخصی برای صاحب آگهی نیست، محتوای آن را «آموزش» و «اطلاعات» تشکیل می دهد و در طراحی و ارائه آن، از شیوه های روزنامه نگاری و تبلیغات بازرگانی مدرن به صورت تلفیقی بهره گیری می شود، منبع اصلی این قبیل آگهی ها دولت و نهادهای رسمی کشور هستند که مسئولیت تأمین نیازها و خدمات ، تنظیم و ساماندهی امور و ادارة بخش های مختلف جامعه را به عهده دارند . مخاطبان آدین قشرهای مختلف مردم هستند که متناسب با موضوع و محتوای پیام، هدف گیری می شوند، هدف نیز بهبود کیفیت زندگی و آشنا ساختن مردم با مسئولیت های خویش و اولویت های اجتماعی است. در این مقاله، پس از مروری کوتاه بر تاریخچه و نقش آگهی های بازرگانی در جهان امروز، تاثیر آنها بر محتوا و شیوه طراحی پیام در رسانه ها و تغییر ماهیت فعالیت های رسانه ای، مقولة آگهی های خدمت عمومی با نقش آن ها در توسعه ملی، ویژگی ها و خصلت های این دسته از پیام ها، نقاط اشتراک و وجوه تمایز آن ها با آگهی های بازرگانی، قالب ها و تکنیک های قابل استفاده در طراحی آنها ضرورت سیاستگذاری ملی در زمینه نحوه استفاده از این فرصت در جهت تحقق اهداف توسعه، و پیشنهاد تشکیل کمیته ملی سیاستگذاری آگهی های خدمت عمومی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. به نظر می رسد که امعادن نظر جدی نسبت به این امکان تازه شناخته شده و استفاده از روش های علمی، برنامه ریزی دراز مدت برای تعیین اولویت ها و مراحل توسعه می تواند پنجره ای به روی فرصتهای جدید در زمینه ایجاد تغییرات اجتماعی به قصد فراهم آوردن شرایط پیشرفت مادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی فراهم کند. رسانه ها نیز به منزله یکی از عوامل و ابزارهای این تغییر می توانند به نحو مطلوبی به این طرح ملی یاری رساند.
خدمت عمومی,ارتباطات توسعه,آگهی خدمت عمومی
https://qjss.atu.ac.ir/article_5189.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5189_7087334783ea4f1c41d14e63aed12696.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
«ترانه های کار»، کار آوای از یاد رفته کارورزان و استادکاران
111
144
FA
مرتضی
فرهادی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
info@mortezafarhadi.ir
در این نوشته، نخست به ارتباط ناگزیر بین جامعه و ادبیات و بازتاب شرایط اجتماعی در آن پرداخته شده است - حتی اگر ادبیات، آینه تمام نمای جامعه نبوده، بلکه به منزله آینه دقی باشد که کاریکاتوری از واقعیت را در خویش بازتاباند. آنگاه نویسنده برای رسیدن به تعریفی منطقی از ترانه های کار اقتصادی زایا، به تعریف ترانه های عامیانه و ویژگی های آن و تعریف مفهوم کار و انواع آن پرداخته و پس از تعریف ترانه های کار مولد، در نموداری، جایگاه این ترانه ها در میان دیگر ترانه های عامیانه و ارتباط هر کدام را با سایر بخش های فرهنگ مشخصی ساخته است. همچنین به قدمت و کارکردهای این ترانه ها اشاره کرده و بالاخره به جستوجوی دلایل خاموشی و فراموشی این ترانه ها پرداخته که جان کلام نویسنده در این بخش خود را می نمایاند. و سرانجام با چند ترانة کار از ترانه های کار برنج کاری در شمال برای نمونه آورده شده است.
ترانه های کار,استادکاران,کارآوا,ادبیات
https://qjss.atu.ac.ir/article_5190.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5190_3c924010d6b2f4a1b6b1e9f86eb1ace2.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
بررسی چگونگی مشارکت خانوارهای زلزله زده در بازسازی مناطق آسیب دیده
145
174
FA
محمد
زاهدی اصل
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
zahedi2010@yhoo.com
پژوهش حاضر تحت عنوان «بررسی چگونگی مشارکت خانوارهای زلزله زده اردبیل در بازسازی مناطق آسیب دیده، طراحی و با سفارش و تأمین اعتبار دانشگاه علامه طباطبایی در سال های ۱۲۷ - ۱۲۷۷ اجرا شده است. در بیان مشکل و چارچوب نظری آن، پدیده «مشارکت » به منزله یکی از مشخصه های مربوط به «توسعه» در کنار چند شاخص دیگر مرتبط با همین حوزه، از دیدگاه صاحب نظران بررسی شده است. پرسش اصلی تحقیق این است: «میزان مشارکت روستاییان زلزله زده اردیل با توجه به ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنها در امر ساخت و ساز اماکن آسیب دیده چگونه بوده است؟» برای پاسخ به این پرسش از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شد. جمعیت مورد مطالعه، کلیه خانوارهای ساکن در روستاهای آسیب دیده از زلزلة اسفندماه ۱۲۷۵ شهرستان اردبیل با حداقل میزان تخریب بیست درصد با حجم نمونه ۵۲ خانوار بوده اند؛ در آزمودن فرضیه های مربوط به متغیر «مشارکت» و متغیرهای مربوط به آن، نتایج زیر به دست آمد. - ارتباط بین میزان مشارکت با سطح سواد، میزان سن و وضعیت سلامتی رؤسای خانوار تأیید شد، ولی ارتباط با جنس رؤسای خانوار مورد تأیید قرار نگرفت. تفاوت این میزان مشارکت و مقدار زمین زیرکشت و نوع مالکیت آن ملاحظه نشد، در صورتی که این تفاوت در این میزان مشارکت و مجموع درآمد رئس خانوار تاید گردید. - ارتباط معکوس بین میزان مشارکت با میزان تخریب منزل مسکونی تأیید شد. - رؤسای خانوارهایی که از کمک های دریافتی از دولت راضی تر بودند، به همان نسبت، میزان مشارکت بیشتری را برای بازسازی اعلام می کردند- رؤسای خانوار مخالف با بقای روستا رغبتی برای مشارکت اعلام نمی کردند، در صورتی که موافقان با بقای روستای تخریب شده، میزان مشارکت بالاتری را برای بازسازی ابراز می داشتند. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش و همچنین مشاهدات عینی گروه تحقیق، پیشنهادهای در چند مقوله مطرح گردید.
خانوارهای زلزله زده,بازسازی مناطق,مناطق آسیب دیده,اردبیل
https://qjss.atu.ac.ir/article_5191.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5191_a3a6d1da9875b5991138d10d8b80aafe.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
بررسی نگرش مردم نسبت به معلولین
175
201
FA
علیرضا
کلدی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
این تحقیق با هدف کلی شناخت نگرش های ساکنان مناطق مختلف تهران نسبت به معلولیت انجام گرفت. هدف اصلی، شناخت یکی از مشکلات افراد دارای محدودیت، یعنی نحوة برخورد افراد عادی جامعه با معلولین و نیز میزان پذیرش افراد معلول توسط افراد عادی جامعه است. روش مطالعه در این تحقیق ، روش پیمایشی است جمع آوری اطلاعات به وسیلة پرسشنامه انجام گرفته است. جمعیت نمونه شامل 1500 نفر افراد بالای هجده سال ساکن در مناطق ایستگانه تهران بوده است. شیوه نمونه گیری به روش تصادفی سیستماتیک و خوشه ای انجام گرفت. این تحقیق نشان داد که نگرش افراد نسبت به معلولین به دو سمت مثبت و منفی گرایش دارد و این نگرش ها بر حسب متغیرهای مانند سن، جنس، تحصیلات، شغل و وضع تأهل پاسخگویان، با هم متفاوت است. در بین افراد جامعه، نگرش منفی نسبت به معلولیت های قابل رؤیت وجود دارد. این امر در یین افراد با چند معلولیت، پیش ترین میزان و افراد با لکنت زبان، کم ترین میزاد است.
نگرش مردم,معلولین,معلولیت
https://qjss.atu.ac.ir/article_5192.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5192_f9becf3f2c3d97063f9a8fb291f502b1.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
چگونگی مشارکت زنان ایرانی در تصمیم گیری ها
203
223
FA
عذرا
جارالهی
هیئت علمی دانشکاه علامه طباطبایی
jarollahi@gmail.com
هدف اصلی این مقاله، شناخت وضعیت زنان ایرانی در موقعیت های تصمیم گری جامعه و عوامل مؤثر بر آن می باشد. این بررسی در دو سطح کلان (جامعه، یعنی کشور) و خرد (خانواده) انجام شده است. به رغم آن که زنان همواره نقش اول را در زمینه خانواده ایفا کرده اند و در انجام دادن کارهای خارج از خانه سابقه نسبتاً طولانی دارند، اما مردان همچنان از قدرت تصمیم گری بیشتری در خانه برخوردارند و مهمترین مشاغل مدیریتی جامعه که نیازمند تصمیم گیری های اساسی و سرنوشت ساز است، نیز در اشغال آنان می باشد. مشارکت ناچیز زنان در تصمیم گیری های مربوط به امورخانه با پیامدهای نامطلوبی همراه است که مهمتر از همه عدم توانایی زنان برای برنامه ریزی صحیح در امور داخلی خانه و در نتیجه اتلاف وقت است. در هر دو بخش دولتی و غیر دولتی کشور، هر قدر به سطوح پائین تر تصمیم گیری نزدیک می شویم، اگرچه تعداد زنها بیشتر می شود، اما هنوز قابل مقایسه با تعداد مردان نیست. بدودن شک این امر از جمله موانع توسعه سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می آید. ساختار اجتماعی جامعه و نگرش منفی نسبت به زنان از عوامل مهم در مشارکت ناچیز زنان در سطوح کلان و خرد است. علاوه بر آن، سطح تحصیلات زنان، وضعیت اشتغال زنان، درآمد رئیس خانوار، پایگاه اجتماعی خانواده زن و نوع خانواده از جمله عوامل تعیین کننده میزان تصمیم گیری زنان در سطح خرد خانواده نیز می باشند.
مشارکت زنان,تصمیم گیری,خانواده,امور خانه
https://qjss.atu.ac.ir/article_5193.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5193_3c5821cef0b76474862b36c735811df9.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
تاثیر حضور ماموران راهنمایی و رانندگی بر توقف عابران پشت چراغ قرمز عابر
225
235
FA
خدیجه
علی آبادی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
یوسف
کریمی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
این پژوهش به منظور تعیین تأثر حضور مأموران راهنمایی و رانندگی بر میزان اطاعت عابران از چراغ عابر انجام گردید. آزمودنی های این پژوهشی عابرانی بودند که از ضلع جنوب غربی میدان انقلاب در یکی از روزهای هفته و در این ساعات ده تا دوازده صبح از خیابان عبور می کردند. تعداد بیست چراع قرمز (ده عدد با حضور مأمور و ده عدد در غیاب مأمور) در فاصله دو ساعت در نظر گفته شد. روش پژوهش، مشاهده فراوانی وقوع در شرایط واقعی بود. با استفاده از معنادار بودن تفاوت بین نسبت ها نسبت عابرای که هنگام حضور مأمور، پشت چراع قرمز عابر توقف می کردند با عابرانی که در غیاب مأمور، پشت چراع قرمز عابر توقف می نمودند، سنجیده شد. تفاوت در سطح p<0,01معنادار بود و نتیجه گرفته شد که اطاعت عابران از چراغ قرمز به خاطر حضور مأمور در تقاطع است.
عابر,ماموران راهنمایی و رانندگی,توقف عابران,چراغ قرمز عابر
https://qjss.atu.ac.ir/article_5194.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5194_fa4d0a5ba1146acc46144670cfe32e98.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
فصلنامه علوم اجتماعی
1735-1162
2538-2772
7
11.12
2001
02
19
نظریه معرفت شناسی ابن خلدون
237
255
FA
ناصرالدین
غراب
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
تقی
آزاد ارمکی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
علم عمران ابن خلدون مبتنی بر نظریه معرفت شناسی خاصی است. این نظریه حاصل نقدهایی است که او بر محدودیت معرفت شناسی سایر دانش ها و معارف بشری وارد می سازد. از این جهت نیز ابن خلدود از پیشگامان اولیه در زمینه معرفت شناسی و فلسفه علمی دانش ها به شمار می رود. در نظریه معرفت شناسی ابن خلدودن ، اندیشه عاملی است که انسان را از سایر موجودات جدا می کند و برتری ویژه ای به او می بخشد. انسان از طریق اندیشه، به نفس مستقل خویش پی می برد و آن را پایه اعمال خویش در حیات تاریخی - اجتماعی خود قرار می دهد. در اندیشه به طور کلی دو نوع ادراک وجود دارد: یکی، مشاعر حسی (جسمانی ) و دیگری، مشاعر روحانی. شناخت آدمی از طریق مشاعر جسمانی که براهین عقلی نیز بخشی از آنند، شکل می گیرد؛ بدین ترتیب که انسان از طریق ادراکات جسمانی با واقعیت بیرونی مواجه می شود، آنگاه در ذهن، صورتی کلی نقش می بندد. با این شیوه، کلیات براساس مشاهده و استقراء حاصل می شوند. ولی تبیین علمی به تنهایی از طریق کلیات به دست نمی آید، بلکه در تبیین علمی باید از اصول کلی به مشاهدات بازگشت کنیم.
کلیات در نزد ابن خلدون براساس شناسایی نوع، جنسی و فصل اشیاء شکل می گیرند. او از این کلیات در علم عمران تحت عنوان کیفیات ذاتی یا عارضی پدیده های اجتماعی یاد می کند. از نظر ابن خلدودن شناخت از اشیاء چیزی نیست جز شناخت رابطه میان آن ها و رابطه ای در شناخت علمی مهم است که شکل رابطه علی به خود گیرد. این رابطه در قالب علل اربعه قابل بررسی است.
نظریه معرفت شناسی,ابن خلدون,علم عمران ابن خلدون
https://qjss.atu.ac.ir/article_5195.html
https://qjss.atu.ac.ir/article_5195_b1eec6d3969642a05283db9d1a9a071c.pdf